Morgunblaðið - 19.09.1969, Qupperneq 21

MORGUöNTBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 19. SEPTEMBER 1969
21
VERKFÖLL OG VERÐBÓLGA
— eftir Þorstein Stefánsson
ÞAÐ VÆRI imieð milkfliuim ólík-
indum, ef jaínupplýst þjóð sem
ísfendinigar eru, þeklktu ekki og
sfldldiu þau sígildu sannindi allra
timia, að l'ífskjör þjóðanna byggj
aist á framleicfeílu þeirra og ve-rð-
mseti henmiar. Af því veirður líka
ljóst að veikföll, sem draga meira
eða miinina úr framleiðslunni
hljúta að vera spor afturábak
iflró því marki, sem alllir vilja
Sbefna að, því að baeta lífskjör-
in. Möirg eða fá spor, eftir því
hvað venkfölflin eru víðtæk og
lafnigvairaindi, og vafldia þair með
meiri eða miinni samdrætti í þjóð
artekjuinum. Það er því mikið öf-
uigmæli að kalla verkföll kjara-
baráttu í þeim Skilninigi að þau
bæti lífskjörin. Hitt er sanni nær,
að þau draga úr kjarabótum eða
valdia jaíntvel kjararýrnuin, og
það aetturn við hvorttveggja að
þekfcja af eiigin naun.
Með látlausum áróðri er lauraa
möranum haldið í þeiæri mein-
fölsku trú að verkfallsrétturin n
sé fjöregg vimnaindi sitétta, og án
hans vaeru þær ofurseldar arð-
ráni vinnuveitenda. Og það eru
fleiri en lauinameran ,sem virðast
leggja trúnað á þenraan áróður.
f umræðuþætti í útvarpinu fyrir
nokkru svaraði Fáll S. Pálstson,
hæstairéttarmálatfæirisliumiaðlur, að
spurður um það hvort hann teldi
verkföll úrelt tæld í kjarabar-
áttuinni, því til, að ekki vildi
hann segja það, oig að verkföll
hefðu oft komið góðu til leiðar
Þetta svar er táknrænt dæmi
þess hvað jafnvel greindir lær-
dómsmeran geta stað'nað í löngu
úreltum laigasetningium.
f 44. tb. vikuritsins Vikunnar
7. nóv. 1968 er samtal við Hilmar
A. Kristj ánisson, ræðismann fs-
lands í Jóhannesarborg í Suður
Afriku. Þar segir svo frá,:„Verk
föll eru ekki til í Suður-Afríku.
Enda virana þau beint geign þjóð-
fylgis við sig, og veikja lýðræð-
isríkin innan frá. Aftur á móti
eru verkföll stranglega bönnuð
þar sem kommúnistar fara með
ríkisvaldið. Og segir það sína
sögu.
Ekki verður annað sagt en að
Alþýðusamband fslands hafi
hlítt þessu kalli af mikilli kost-
gæfni, og er árangurinn eftir því
Strax eftir að lög um vbitölu-
bætur á laun og víxlhækkanir
á búvöruverði og kaupgjaldi
komu út, vakti ég athygli á því í
bllaiðaigineiiinum í Víbí, að hvoru-
tveggja þau lög hlytu að valda
verðbófllgu.
VITNISBURÐUR
EFNAHAGS-
STOFNUNARINNAR.
í árskýrslu Efnahags og fram
farastofnunarinnar (OECD) í
París um ísland, sem birt er í
fyrsta hefti Fjármálatíðinda
1969 segir svo: „En þar sem þeg
ar hefur orðið töluverð hiöðn-
un í efnahagslífinu, verður að
taka tillit til áhrifa stjórnar pen
ingamála og fjármála á atvinnu-
ástandið. Kann að reynast nokk
urt svigrúm til sveigjanleika á
þessum sviðum, einkum í pen-
ingamálum, að því tilskildu að
náð verði staðfestu kaupgjalds
og að því marki, sem greiðslu
jöfnuðurinn þatnar.“ Og enn
fremur. „í þessu efni er það aug
Ij-ósiLega guuiradvaflfliairiatriðd, að
hæfckun framleiðslukostnaðar
eftir gengisbreytinguna verði
haldið í algjöru lágmarki.
Reynsla fyrstu tólf mánuðina eft
ir gengisfelliraguna í nóvember
1967 hefur sýnt ljóslega, að áhrif
gengisbreytingar á samkeppnis-
aðstöðu atvinnuveganna og
kaupgetu neytenda, geta rýrn
að ört af víxlhækkunum verð-
lags og kaupgjalds, er fylgja
... . , sj álfkrafa verðlagsuppbótum á
féflaginu. Það græðu- eragmn á ^aupgjald og búvöruverð. Hér
þeim og þjoðfelagið tapar .Risi
uipp vinnudeiliuir, er þeim um-
svifalaust vísað til einslkonar
hliutlauss kjaradómis, sem sker
úir um deilumiáliin, og því hlíta
bæði starfsmenn og viranuveit-
endur.“ Þessa sömu rraeðferð
kaupdeilum þurfum við að hafa,
og er það sem koma skal. Hvað
skyildii þalð verða otft á þesisu ári,
sem ómieir'kja þarf vinraulöggjöf-
ina með bráðabirgðialögum vegna
nieyðarástands sem skapast atf
völdum verkfiallia?
Það var árið 1950, sem ég
skrifaði í dagblaðið Vísi um
kaupdeilur og verkföll, og nei-
kvæð áhrif þeirra á þjóðarhag-
inn, og hélt þvi þá fram að verk
föll bæri að banna með lögum,
en í þess stað ættu kaupdeilur
að sæta sömu réttarmeðferð og
aðrar hagsmunadeilur, þannig að
tilkvaddir dómendur með úr-
úrslcurSarvald fjölluðu um mál-
ið og gæfu um það úrskurð. Ég
hef aldrei skilið að það væri
neitt ólýðræðislegt við það að
kaupdeilur væru ekki undan-
þegnar almennum réttarreglum,
né það að stéttarfélögum séu
heimilaðar ofbeldisaðgerðir gegn
samfélaginu og þjóðarhag. Mér
virðast verkföll vera þverbrest-
ur í réttarfarið.
Tilefni þess að ég skrifaði
þessa umgetnu Vísis grein var
það, að mér þótti þá svo full-
ilijósit að ekfci gaati duiliizit þeim,
sem sjá, vildu sannleikann, að
kommúnistar og sjálfboðaliðar
þeirra beittu fyrir sig stéttar-
félögum í skæruhernaði gegn
lýðræðinu undir því falska yfir
skynd að það væri kjanabainátta
Hinn raunverulegi tilgangur,
sem menn létu sér þá almennt
sjást yfir, var sá, að valda efr.a-
hagsvandræðum, koma atvinnu-
vegiuiraum í fjáúþnot oig gema lýð-
ræðið óstjórnhæft. Það er vitað
aið mdiðlsitjóim loomimiúirmismiains í
Moskvu leggur mikla áherzlu á
að kommúnistaflokkar lýðræðis-
ríkjanna haldi uppi látlausum
óflrið á vinnumarkaðinum, með
kaupkröfum og verkföllum, í því
skyrui að biekkja lauraameran til
er okkur með hógværum orðum,
en í fullri alvöru bent á hvar
meinsemdin liggur. „Þetta eru
méi engin ný sannindi, heldur
það sama, sem ég hef haldið
fram í skrifum mínum, um þessi
a mál nú á þriðja áratug. Mér hef
uir með þesisiu boirizt liðisiaiuíki fná
ekki ómerkilegri aðila en Efna
hags og framfarastofnuninni í
París. Hér hefur sama sagan allt
af veirið að endurtaka Sífe. Eftir
hverja gengisfellingu hefur kaup
gjald ætíð farið svo hraðhækk-
andi að atvinnuvegunum hefur
aidmeii gletfizt sviigmúm til alð bæta
hag sinn, og hefur því hver
geragislækkunin farið á eftir ann
arri, með fárra ára millibili, eða
jafnvel árlega. í ljósi reynsl-
unnair, og því sem Efnahags-
stofnun í París hefur að segja
um stjórn okkar á efnahagsmál-
um, geta menn svo hugleitt hvort
allt það, sem ég hef skrifað um
verkföll og verðbólgu er tilefn-
islaust nöldur eða timabær varn
aðarorð.
HVAÐ KOSTA VERKFÖLL?
Það er algengt, þegar í frétt-
um frá útlöndum er sagt frá verk
föllum að þess sé getið um leið.
hvað áætlað er að verkiallið
hafi kostað viðkomandi þjóðfé-
lag. Aftur á móti virðist það
vera feimnismál að minnast á
töp íslenzks þjóðfélags af völd-
um verkfalla. Það ætti okkur þó
vissulega ekki að vera óviðkom-
andi. Hin almenna reynsla lýð-
ræðisþjóðanna af verkföllum er
sú, að því fleiri verkföll, bví
minni hagvöxtur, öryggisleysi í
atvinnulífinu og gengislækkan-
ir. Þar sem fá eða engin verk-
föll eru, þar er hagvöxtur og
kjarabætur jafn meiri, gengi stöð
ugt og traustari fjárhagur Hér
ber því allt að því sama, að
verkföllin eru hemill á hagvöxt
og kj'ainahæiLuir, oig þairtf eragan
að undra.
Það væri þarft verk að taka
saman hvað íslenzka þjóðin er
búin að tapa miklu á verkföll-
um síðustu tvo til þrjá áratug-
ina, og væri það umreiknað til
núverandi gengis, og vextirtekn
ir til greina. Ég ætla að milflj-
airðairiniir, sem þá komia í ljós að
tapast hafa, opnuðu augu þeirra
er hatfla vilja það, sem sairaraana
reynist, fyrir því að varkföll
eru ekki leiðin til bættra lífs-
kjara vinnandi stétta, og vax-
andi velmegunar í þjóðfélaginu.
Einnig gæti slíkt uppgjör ver-
ið gott innlegg við umræður, sem
væntanlega fara fram á næsta
þingi um breytingar á vinnulög
gjöfinni. , , r s
Rílkisistjiórinin hietfuir rau Mao
enidiuriskoðuin á viinirauilöiggjöf-
inni á næsta þingi. Vonandiverð
ur sú endurskoðun til þess að
létt verði af þjóðinni þeim böl-
valdi, sem kaupdeilur og vinnu-
stöðvanir hafa verið fyrir hag-
vöxt í þjóðfélaginu og lífskjör
aknennt.
1. sept. 1969
Þorsteinn Stefánsson
Fjaðrir, fjaðrablöð, hljóðkiitar,
í margar gerðir bifreiða.
púrtrör og fleiri varahlutir
Bílavörubúðin FJÖÐRIN
Laugavegi 168. - Sími 24180.
Útgerðarmenn athugið
Vanur skipstjóri óskar eftir góðum togbát hvar sem er
við landið
Tilboð sendist Mbl. fyrir 26. þ.m. merkt: „Vanur — 8612'.
Skrifstofuhúsnœði
Höfum til leigu nokkur skrifstofuherbergi í húseign vorri
við Mýrargötu.
Upþlýsingar á skrifstofunni.
Slippfélagið í Reykjavík. h.f
sími 10123.
ENSKIR
F
H E RRADEILD

HUNANGSGULTBDÖKKGRÆNTBGULTOKK(JR
L4ÓHAGULT
Hllí.lflf V'Ítt
W1