Morgunblaðið - 28.09.1969, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 28. SEPT. 11960
tlitgieíandí H.f. ÁrvafcuiP, Reyfcjavlfc.
Fnamfcvœmdasítj óri Haraildur Svemsaon.
•Ritistíjórar Sigur'ður Bjamason frá Vigur.
Matöhias Jofcaimestíen.
Byjólfur Konráð Jónssion.
Eitstjómarfulltrúi Þorbjöm Guðtaundsson.
Fréttaistjóri Björn Jóíhannæon!.
Auglýsingasitj'óxá Árni Garðar KristinsBon.
Eitstjórn oig afgreiðsla Aðaistræti 6. Síimi 10-109.
Auglýsingar Aðalstræti é. Sími 22-4-00.
Ásfcriftargj'ald kr. 150.00 á mánuði innanlands.
1 lausasjöiu fcr. 10.00 eintafcið.
HREINSANIR
í TÉKKÓSL Ó VAKÍU
17" remlverjar láta ekki leppa
**■ sána í Prag sitja aðgerð-
arlausa. Um þessa helgi eiga
þeir endanlega að ýta þeim
mönnum til hliðar, sem ætl-
uðu sér að skapa „mannúðleg-
an kommúnisma“ í Tékkósló-
vakíu. Dubcek og félagar
hans hafa undanfarið verið
ásakaðir um það í málgögn-
um kommúnistaflokks Tókkó-
slóvakíu og af talsmönnum
hans, að innrásin í landið fyr-
ir rúmu ári hafi verið þeim
að kenna.
Vegna þess hversu Dubcek
og félagar hans eru vinsæiir
meðal almennings í Tékkósló-
vakíu, hafa leppar Kreml-
verja orðið að fara sér hægt
við hreinsanimar. Síðustu vik
ur hafá þeir skipulagt miklar
hatursárásir í fjölmiðlunar-
tækjum flokksins og ferðazt
um landið til að flytja boð-
skap sinn.
Þeir helztu, sem hafa látið
að sér kveða í baráttunni
gegn Dubcek, eru þeir Kold-
er og Indra. Þeir eru báðir
auðsveipir fylgismenn Kreml-
verja og líta með söknuði til
ógnartímabils Stalíns, Gott-
walds og Novotnys. Þriðji
heittrúaði andstæðingur
„mannúðlegs kommúnisma“
er Strougal, sem sækir vald
sitt til leynilögreglunnar og
telur sig stjóma á „lýðræðis-
legan“ hátt í samvinnu við
hana. Telja má víst, að þessir
þrír menn muni verða valda-
mestir í Tókkóslóvakíu í næst
unmi. Husak og Cernik virð-
ast nú lítið annað en hand-
bendi þeirra og leiksoppar á
taiflþorði Kremlar.
Til að kynnast því, hvemig
árásimar á Dubcek hafa ver-
ið settar fram, verður vitnað
til urnmæla Kolders og Indra,
sem þeir viðhöfðu fyrir
skommu: Kolder skýrir inn-
ráisina í Tékkóslóvakíu á þann
veg, að innrásarríkin 5 hafi
gert haha, þar sem þau hafi
að réttu glatað trú sinni á
leiðtoga kommúnistaflokks
Tékkóslóvakíu. Kolder var
sakaður um samvinnu við
innrásarríkin í ágúst 1968 og
var þá vikið úr forsætisnefnd
Kommúnistaflokksins, en
hlaut endurreisn þar í apríl
sl., þegar Husak hafði tekið
við völdum. Indra er nú ritari
miðstjómar kommúnista-
flokksins. I nýlegri ræðu fjall
aði hann um mistök „endur-
sikoðunarsinnanna til hægri“
og lagði á ráðin, hvemig bæta
ætti úr þeim. Mistökin vom
í því fólgin, að fylgja ekki
nægilega kenningum Leníns.
Hreinsanimar í Tékkósló-
vakíu em rétt að hefjast. Á
næstu vikum má búast við
því, að æ fleirum verði refsað
fyrir skoðanir sínar og afstöð-
una til Kremlverja. Þegar
hefur verið ákveðið að láta
þá, sem skrifuðu undir „2000
orðin“ sæta refsingu. Allt er
þetta framkvæmt undir leið-
arljósi marxismans—leninism-
ans og alþjóðahyggju öreig-
anna. Á sínum tíma drap
Stalín margar millj. manna.
fyrir sama málstað. Þeir
menn finnast þó enn hér á
landi og annars staðar, sem
þrátt fyrir þetta og öll önn-
ur ódæðisverk kommúnism-
ans, em stoltir og hreyknir
af því að ljá honum liðsinni
sitt.
MERK
STARFSEMI
BORGARINNAR
rélagsmálastarf Reykjavík-
urborgar vekur vaxandi
athygli enda má með sanni
segja, að í þeim efnum hafi
orðið álíka bylting á síðari ár-
um og varð í gatnagerð og
öðrum verklegum fram-
kvæmdum borgarinnar í upp-
hafi þessa áratugs. Ný sjónar-
mið, sérhæfðir starfskraftar
og aúkið fjármagn einkenna
nú fólagsiegt starf á vegum
borgarinnar og má óhikað
fullyrða, að nýskipan þess er
einn merkasti þátturinn í
starfi S j álfstæðismanna í
borgarstjóm Reykjavíkur á
undanfömum árum.
Sigurlaug Bjamadóttir,
einn af varaborgarfulltrúum
Sjálfstæðisflokksins, gerir
þessi mál að umtalsefni í at-
hyglisverðri greiin er hún rit-
aði í Mbl. í fyrradag. í grein
sinni bendir Sigurlaug Bjama
dóttir á, að nokkrir tugir of-
drykkjusjúklinga eiga hvergi
höfði sínu að halla í höfuð-
borginni og segir: „Margir
þessara manna em það langt
leiddir í sjúkleika sínum og
eymd, að þeir eiga sér engr-
ar viðreisnar von og ættu
hvergi heima nema á sérstök-
um sjúkrastofniunum, sem
ekki eru fyrir hendi“.
Þá víkur Sigurlaug Bjarna-
dóttir að bamavemdarmálum
í grein sinni og breyttum við-
horfum 1 þeim efnum: „Úr-
ræðið til veradiar barninu var
r
vh j U1 li A N 1 Ul \ H IEI lll H\
„Orrustan" um Mðltu
MIÐJARÐARHAFSEYJAN
Malta, hlaut sjálfstæði innan
brezka samveldisins í septem
ber 1964. Eins og svo víða
hefur orðið annars staðar,
eru íbúamir nú að gera sér
grein fyrir að vandamál-
in verða ekki öll leyst með
sjálfstæði, þvert á móti bæt-
ast oftast við ný, sem eru
hálfu verri viðureignar. Sam-
búð Möltu og Englands hef-
ur ekki verið upp á það bezta
undanfarin ár, og ósamlyndið
eykst stöðugt. Þetta hefur
haft í för með sér mikla erf-
iðleika í innanríkismálum eyj
arinnar, og gæti jafnvel haft
örlagaríkar afleiðingar fyrir
heimsbyggðina. Lega eyjar-
arinnar er nefnilega mjög
heppileg frá herfræðilegu
sjónarmiði.
Vestrænir fréttamenn, hafa
mjög gagnrýnt stjórn Bret-
lands fyrir að hafa ekki reynt
betur að tryggja stöðu Möltu
frá hernaðarlegu tilliti, og
segja að ef ekki verði úr
bætt, gæti hæglega farið svo
að hún gengi Rússum á hönd.
Malta ag smáeyjamar um-
hverfis hana, liggja milli
Ítalíu og Norður-Afríku. f
síðari heimsstyrjöldinni var
Malta kölluð Baradís orr-
ustuflugmanna, en þeir urðu
ekki alltaf langlífir í þeirri
paradís, því þýzkar og ítalsk
ar flugvélar gerðu árásir á
eyina frá morgni til kvölds
og þær fáu Spitfire-vélair
sem þar voru til varnar, áttu
við algert ofurefli að etja.
En, eina og í orrustunni um
Bretland, börðust Englending
ar eins og ljón, og þeim tókst
að halda eynni. Sprengjuflug-
vélar þaðan gerðu mikill usla
á skipalestum Þjóðverja á
Miðjarðarhafi, og tundurspill
ar og tundurskeytabátar
gerðu einnig árásir þaðan.
Eftir stríðið var reist mikil
brezk flotastöð á eynni, og
þar voru höfuðstöðvar Mið-
jarðarhafsflotans. Og þrátt
fyrir að miklar breytingar
hafi orðið á flestum grund-
vallarreglum sjóhernaðar á
síðustu árum, er Malta enn
mjög mikilvæg hemaðarlega
séð.
En þegar Malta féikk sjálf-
stæði, fliuibtiu Bretar flota sinn
þaðan. Sú ákvörðun hafði
bein álhirif á efnahag eyjar-
ininiar, og þegar Bretar til-
kynmtu að þeir ætluðu að
lækka útgjöld sín á eynni um
sem svarar 2500 milljónum
ísl. króna, vakti það mikla
gremju, og deilur sem hafa
magmazit æ síðan.
Meiira en 6000 Möltulbúar
gegndu ýmsum störfum í
brezku herstöðinni, og aðrir
6000 voru við iðnaðarstörf
sem að miklu leyti byggðu
afkomu sína á verzlun við
hana. Menn hafa reiknað út
að áður en árið 1971 gengur
J5070
mn
OKM. 5 10
m
=;GBMIK0‘
wmiuwt
MJILTA
wdropian-basis
‘ - ' -------------
Kortið sýnir Möltu, og legu hennar í Miðjarðarhafinu.
í garð muni um 8000 vera at-
vinnulausir, og það er um
20 prósent þjóðarinnar. Jafn-
framt þessu hafa þjóðartekj-
urnar minnkað um 20—30
prósent.
Saimbandið milli stjórnar-
innar í London, og Möltu,
hefur aldrei verið verra en
nú. f síðasta mánuði, hótaði
George Borg Olivier, forsæt-
isráðherra, að reka á braut
þá fámennu sveit brezkra her
manna sem enn eru á eynni
(mest til að sýnast), ef ekki
verði gerður saunningur hið
bráðasta um efnahagsaðstoð
við eyna.
Árið 1964, var gerður samn
ingur um efnahagsaðstoð, og
samkvæmt honum var aðstoð-
in að mestu beinn og óaftur-
kræfur styrkur, eða 75 prós-
ent, en lán hins vegar 25
prósent.
Þegar endumýja átti samn-
inginn, vildu Bretair að Maiiba
tæki á sig meiri byrðar,
þar sem efnahagsuppbygging
landsins gengi betur en í Bret
landi. Þeir vildu veita 75
prósent sem lán, en 25 prós-
ienit geim þedmiain sityirlk.
Stjórn Möltu varð ókvæða
við, og harðneitaði. Bretar
reyndu þá að semja um að
helmingurinn yrði lán, og
helmingurinn heinn styrkur,
en Malta vildi halda fast við
gamla fyrirkomulagið.
Borg Olivier, forsætisráð-
herra Möltu, á í töluverðum
erfiðleikum vegna þessa máls,
þar seim kosningar eru yfir-
vofandi eftiir um það bil hálft
ár. Hann stendur andspænis
vaxandi atvinnuleysi og þjóð
félags óró, sem að sjálfsögðu
kæmi stjórnarand-
stöðuflokkunum til góða, ef
hann göbur eklki gert einihverj
ar úrbætur.
Hann hefur því, eins og oft
áður, hótað að ef Bretar
gangi ekki að skilyrðum hans,
verði Malta að leita „nýrra
vina”. Um 60 prósent af öll-
um innflutningsvörum á
Möltu, koma frá Bretlandi,
og Ítalía er meira en fús til
að taka við því hlutverki. En
það eru ekki aðeins ítalir sem
bíða við dyrnar, Rússar em
heldur ekki langt undan, og
þeir hafa lengi beðið lags.
Á nokkrum síðustu árum,
hafa Rússar oft gefið í skyn
að þeir hefðu mikinn áhuga
á auknu sambandi milli
Möltu og Rússlands. Þeir hafa
t.d. sagt að þeir vildu gjarn-
an láta fara þar fram við-
gerðir á skipum sínum, en á
Möltu eru miklar skipasmíða
stöðvar, sem áður tilheyrðu
Bretum, en eru nú eign einka-
aðila á eyrnni.
Rússar eru sífellt að
stækka flota sinn á Miðjarð-
arhafi, og það væiri ómetan-
legt fyrir þá að geta haft
fasta bækistöð og aðstæður
til viðgerða, á Möltu. Þeir
eru því ákafari, þar sem svo
virðist sem draumur þeirra
um flotastöð í Mers-el-Kebir
í Alsir, sé að engu orðinn, en
Mers-el-Kebir var áður
frönsk flotastöð.
Þegar Gretscko, landvarn-
arráðherra Rússlands, var á
ferð um Alsír, fyrir rúmu ári,
reyndi hanni fyrir sér uim
samning um flotastöð á þess-
um stað. En Alsír, sem vill
eiga gott samband við Frakka,
tólk imállallteiiltiainlilninii fálllegia.
Rússneski sendiherrann í
London, sem eininig er sendi-
herra lands síns á Möltu, hef-
ur boðað að hann muni heim-
sækja eyna áður en langt um
líður, og þegar hefuff verið
borin fram formleg ósk um
að sjálfstætt rússneskt sendi-
ráð verði á eynni.
—
alla jafna í því fólgið að fjar-
lægja það af heiimili sínu og
flytja jafnvel burt í fjarlægt
byggðarlag til að rjúfa sem
tryggilegast fyrri tengsil við
fjölskyldu og fyrra umhverfi.
Nú er þvert á móti reynt að
komast hjá því í lenigstu lög
að slíta fjölskylduböndin, en
leitazt við að byggja upp
heiimibð með ýmiiss komar
fólagslegri aðstoð og fræðslu
og þá fyrst og fremst sjálfa
foreldrana, sem mest veltur
á, að sóu hæfir til að annast
beimili sibt og böm“.
í upphafi greimar sinnar
vekur Sigurlaug Bjarnadóttir
athygli á því, að miklu fé er
varið til félagsmáila í borginni
en áraniguri-nn kannski ekki
eins áþreifanlegur eins og í
gatnagerð. Engu að síður má
óhikað fullyrða, að mikill
meirihluti borgarbúa er
hlynntur því að verja vem-
legum fjármunum til þessa
starfs og vonandi verður það
til þess að höfuðborgin losnar
við ýmis ógeðfelld vamdamál,
sem einkienna stórborgir er-
lemdis.