Morgunblaðið - 24.04.1971, Side 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 24. APRlL 1971
frrtfrfrrfrrfrrtfrfrrfrrfrrfrrfrrfrrfrrfrrfrrfrrfrtfrrtfrtfrfrrfrtfrrfrr (&%%%%%%%&%%%&
m
SJÖNVARP
EFTIR
GÍSLA SIGURÐSSON
Bjarni Benediktsson frá Hotteigi skrif-
aði leikritið Dánarminning'u upphaflega
fyrir útvarp; síðan eru tiu ár liðin og
höfundur þess látinn fyrir aldur fram.
Bjarni var prýðilega ritfær og auk þess
fundvís á það grátbroslega í lífinu og
kom oft að því í verkum sínum. Dánar-
minning fjallar um þá nöturlegu stað-
reynd, að tvisvar verður gamall maður
bam. Það f jallar einnig og kannski ekki
síður um þær sérstöku mætur, sem Is-
lendingar hafa á eftirmælum. Erlendis
tíðkast ekki að dagblöðin flytji dánar-
minningar um hvern Pétur og Pál, sem
safnast til feðra sinna, enda væri lang-
ur uppi hjá milljónaþjóðum að minnast
svo hvers manns. Ennþá getum við veitt
okkur þennan munað sökum fámennis;
I landi kunningsskaparins er slíkur per-
sónulegur fróðleikur þar að auki vel
þeginn og fjölmargir lesa dánarminn-
ingar jafnt, hvort þeir þekktu hinn látna
eða ekki.
f dánarminningum tíðkast að minnast
einkum og sér í lagi hins jákvæða og
Óli skósmiður vissi, að þarna var hans
eini og síðasti möguleiki til að geta orð-
ið þjóðkunnur maður af mannkostum
sinum. Þeim er vel lýst gömlu hjónun-
um; maður finnur, að höfundinum þyk-
ir vænt um þetta fólk, sem unnið hefur
sitt starf í kyrrþey og nú þreyir það
ævikvöldið í hljóðlátu umhverfi, þar
sem hver hlutur er á sínum stað: Fjöl-
skyldumyndirnar, Drottinn blessi heim-
ilið, útskorin hilla á veggnum, elda-
maskínan og hitabrúsinn með blessuðu
kaffinu. Þessi sérstaka veröld samrým-
ist illa þeim kröfum, sem venjulega eru
gerðar til sjónvarpsefnis; samt heldur
samtal þeirra hjóna athyglinni prýði-
lega vakandi vegna þess að það er vel
og kunnáttusamlega unnið. Jafn þungt
á metunum er það, að leikararnir túlka
verkið vel; einkum finnst mér leikur
Gísla Halldórssonar frábær. Mikil alúð
hefur verið lögð í gervi þeirra Herdísar
og Gísla og tókst nú, sem ekki heppn-
aðist nægilega vel í Kristrúnu í Hamra-
vík, að bæta tveimur til þremur áratug-
um við aldur leikarans þannig að sann-
færandi yrði.
Um leikstjórn Klemenzar Jónssonar
er gott eitt að segja og myndataka Sig-
urðar Sverris var með ágætum. Hún
undirstrikaði til dæmis vel, hvað það
eitt að komast spölkom, getur orðið fyr-
irhafnarsamt þegar tæpast er hægt að
taka annan fótinn fram fyrir hinn sem
neinu nemur. Þessi tilraun Óla skósmiðs
til að brjótast undan konuríkinu, verður
þó að teljast hafa mistekizt að verulegu
leyti og skil ég ekki fullkomlega, hvað
vakir fyrir höfundinum með þvi að láta
skósmiðinn heykjast á því að láta koma
fram svo ekki yrði um villzt, að strák-
inn átti hann framhjá.
★
Á þeirri sömu kvöldstund, sem Vædd-
eren kom upp að íslandsströndum með
handritapokann, var sjónvarpað sex-
tándu aldar lýsingu Ólafs nokkurs
Magnússonar á þeim þjóðum, er Norð-
urlönd byggðu. Var lýsingin á sínum
tíma samin handa Suðurlandabúum og
farið heldur góðum orðum um norræn-
ar þjóðir, unz kom að Dönum. Þeim var
lýst sem óalandi og óferjandi vandræða-
pakki og var helzt á höfundi að skilja,
að öll vandræði manna norður þar, væri
sprottin af fúlmennsku Dana. Það er
kannski sára saklaust að rif ja upp hvað
sumir sextándu aldar menn gátu hatað
Dani af lífi og sál. En var nú samt ekki
vafasöm smekkvísi að gera það endilega
kvöldið áður en Danir komu til að færa
okkur þessar þráðu skinnbækur. Ég
veit, að þetta stakk marga illilega þetta
kvöld, en trúlega var þarna um klaufa-
skap að ræða.
★
Fróðlegt væri að rannsaka, hvernig
sjónvarpið hefur breytt heimiiisvenjum
og hvaða aldursflokkur horfir mest á
það. Fullorðið fólk lætur gjarnan í það
skína, að sjónvarpstækið sé á heimilinu
einkum og sér í lagi vegna kröfu frá
yngri kynslóðinni og það kann í sumum
tilvikum að vera rétt. Margir fullorðn-
ir og ráðsettir menn drógust á það með
semingi að fá sjónvarpstæki á heimilið.
Þeir hétu því um leið að horfa í mesta
lagi á fréttimar og þar með púnktum
og basta. En nú hefur mér skilizt, að
einmitt þessir menn séu miklu bundnari
yfir sjónvarpi en þeir vilja viðurkenna.
Ungur maður sagði mér nýlega sögu af
föður sínum, eldri manni, sem mjög
barðist á móti sjónvarpinu á sinum
tíma. Hann gaf eftir og keypti tæki með
því skilyrði, að það yrði haft í geymslu-
kompu inn af eldhúsinu. Sjálfur vildi
hann vera í stofunni við lestur. En hvað
hafði svo gerzt með tímanum? 1 fáum
orðum þetta: Það varð sífellt fleira og
fleira, sem maðurinn þurfti að fylgjast
með í sjónvarpinu, en aldrei vildi hann
viðurkenna, að hann horfði á þ^ð og
alltaf var tækið haft í kompunni. Son-
urinn sagði: „Þegar ég kem í heimsókn
til pabba og mömmu, þá fer ég beint í
kompuna, vegna þess að ég veit, að þau
sitja þar yfir sjónvarpinu. Þau eru hætt
að vera í stofunni. En samt má ekki
flytja tækið þangað."
★
Af ýmsum mönnum, sem dvalizt hafa
á Norðurlöndum, hefur mér skilizt, að
þeim þyki islenzka sjónvarpið þrátt fyr-
ir alit ekki síðra og að sumu leyti jafn-
vel betra en sjónvarp hinna Norður-
landaþjóðanna. Um það get ég ekki
dæmt af eigin raun. Sumum finnst, að
lengja mætti dagskrána og stefna að
því líkt og hjá útvarpinu, að sjónvarps-
dagskráin teygist yfir allan daginn. Ég
segi bara: Guði sé lof, meðan dagskrá-
in er ekki lengri en hún er og guði sé
lof fyrir fimmtudaginn. Ófáa hef ég
heyrt halda því fram, að það sé eini
dagur vikunnar, sem hægt sé að rabba
saman og lifa eðlilegu mannlífi á heim-
ilunum. Vonandi fáum við enn um sinn
að vera lausir við tjóðurband sjónvarps-
ins þennan eiga dag og vonandi verður
ekki farið að lengja dagskrána. Venju-
lega gerist slík lenging aðeins með út-
þynningu. Ég hygg, að íslenzk leikrit
séu að jafnaði þakklátasta efni, sem
sjónvarpið flytur. Þessi vetur hefur að
því leyti markað tímamót, að stórátak
hefur verið gert i þeim efnum. Má segja,
að það sé hraustlega af sér vikið að
sýna á einum vetri verk á borð við
Galdra Loft Jóhanns Sigurjónssonar,
Baráttusæti Agnars Þórðarsonar, Blý-
hólk Svövu Jakobsdóttur, Kristrúnu
Guðmundar G. Hagalín og nú síðast
Dánarminingu Bjarna frá Hofteigi. Fyr-
it þetta er rétt og skylt að þakka með
þeirri frómu ósk, að áfram verði haldið
á sömu braut — án þess að lengja dag-
skrána.
%%%%%tht}rt}rttr%tttftt%tfr#rfft$r%ttr%fbtfrtfrtfr tfr%tfrfrrtfrtfrfrrtfrtfrtfrtfrtfrtfrtfrfrrfrrfrrtfrtfrJfrtfrtfrtfrtfr frrfrrfrrfrrfrrfrrfrrfrrtfrfrrfrrfrrfri
Ályktun Sjómannafélagsins:
Friðun landgrunnsins
Bíða á með einhliða aðgerðir
Myndin er af Dettifossi við komu til Reykjavíkur sl. mánu-
dag. Heygrindur og vörugeymar sjást á þilfari. —
(Ljósm.: Gísli Gestsson)
Mánafossíhrað-
ferðaáætlun
Verður afhentur 6. maí n.k.
ABALFUNDUR Sjómannaféiags
Reykjavíkur var haldinn sl.
sunnudag. Fundurinn samþykkti
ályktanir um landheigismál og
kjaramál. Stjórnarkosning fór
ekkl fram á árinu, þar sem
stjómin er nú kosin til tveggja
ára í senn.
1 stjóm félagsins eiga nú
S80tí: Jón Sigurðsson, formaður,
Sigfúa Bjamason, Pétur Sigurðs-
son, Hilimar Jðnsson, Pétur
Thorarensen, Óli Barðdal og
Karl Karlsson.
Ályktun aðalfundarins um
landhelgismál er svohljóðandi:
„Aðalfundur Sjómannaféiags
Reykjavikur haldinn 8. april
1971 harmar að Alþingi skyiidi
Skinfaxi
SKINFAXI — tímrit Umgmenna-
félags fslands, 1. hefti 62. ár-
gangs, er nýlega komið út. Blað-
ið, sem er hið vandaðasta að frá-
gamgi, er að þessu sinmi að meg-
inhluta helgað Héraðssamband-
tau Skarphéðni, en að undan-
fömu hefur farið fram kynnimg
á htaum ýmsu héraðssambönd-
um í blaðtau. Grein er um Hér-
aðssambandið Skarphéðta 60
óira, viðtal er við Jóhannes Sig-
mundsson, formann HSK, Þórð
Þorgeirsson og Eggert Haukdal,
en þeir eru báðir kunnir framá-
menn í HSK. Grein er um Óílaf
Unnsteinsson, etan kunnasta
íþróttamann Skarphéðins fyrr og
Bíðar; sagt er frá sförfum félags-
málaskóla UMFl; Guðmundur
Þórarimsson íþrótrtakennari ritar
greintaa: Sund — í aílvöru, frétt-
ir eru af störfum imgmemma-
félagamma og margt fleira efni
er í blaðinu.
Ritstjóri Sktaifaxa er nú Ey-
Stetan Þorvaldsson.
ekM ná samstöðu um aðgerðir
til friðumar landgrunnsins. Hins
vegar fagnar fiundurinn þvi að
Alþingi og þjóðta í heild virðist
nú stefna ótrauð að sama marki
— friðun landgrunnsins — þótt
nokkur munur sé á þeim leiðum,
sem aðiiar viílja fiara.
Funduiinn fiagnar ákvörðun
Sameinuðu þjóðanna um sér-
staka hafréfitarráðstefinu, sem
fjalli um hver réttur þjóða skuli
vera til viðáttu fiskveiðilögsögu
sinnar, um nýtimgu hafsbotnsims,
memgun sjávar o. fil.
Telur fumdurimn að fyrir for-
göngu og barátrtu Islendinga
fyrir hafréttarráðstefnunni og
mjög jákvæðrar þróunar þess-
ara mála á alþjóðavettvanigi beri
að bíða með etalhiiða aðgerðir,
þar til séð verður hvort sam-
komulag tekst eða ekki, niema
að um svo autona ásóton erfendra
fiskiskipa verði að ræða á lamd-
grumnsmáðta að í útfærsilu fisk-
veiðilögsögurmar verði þegar að
fara á þessu eða næsta ári.
Það er álit fiundarins, að þeg-
ar að útfærslunni k»mi megi hún
ekki ná skemmra en að 400
metra dýptaritaunni. 1 fram-
kvæmd mun þessi regla leiða til
60—70 míitaa fiskveiðilögsögu
við Vesturland og um 50 mífaa
annars sitaðar og verði það lág-
mairksfjarlægð fiskveiðiiögsögu-
maritanma frá grummlínummi og
loki þammiig af firði og ála, sem
rrneira dýpi hafa en sú dýptar-
lírna sem kynni að verða miðað
við.
Jafmframt hvetur aðalfumdur-
tan tifl þess, að svo fiijótt sem
hægt sé, verði gerðar nauðsyn-
legar ráðstafamir til vermdar
umgfiski fyrir öllum veiðum á
iiandgrurmssvæðtaru, þar sem við-
urtoemmt er að helztu uppeldis-
stöðvar ungfisks séu.
Fumdurimm fagmar þetari á-
tevörðun rildisistjómari'nmar að
kaupa eina til tvær stónar þyrlur
tifl lamdhelgisgæzkuninar til gæzilu-
og bj örgumarstarfa og til að
fyflgjast með og sltorá sókn er-
lerndra fiskiskipa á miðta um-
hvierfis iandið, etas og gert hefur
verið sflðustu misseri."
Þá samþykkti fundurinn svo-
hljóðandi ályktun um kjaramál:
„Aðalfundur Sjómamnaféllags
Reykjavikur haldtan 18. april
1971 telur, að þótt nokfcuð hafi
áunnizt á þessu og síðasita ári
varðamdi kaup og kjör sjómamma
vaniti mikið á enmiþá að liág-
markslaum þeirra séu nógu há,
þegar litið er til þeirrar auknu
dýrtiðar er orðið hefiur svo og
þeirrar hasfctoumiar launa er ýms-
ar starfsstéttir hafa fengið á
þessu og fyrra ári.
Fumdurimn felur stjóm og
trúmaðarmannaráði félagsins að
vinna vel að þvi á þessu og
mæsita ári að rétta Mut þetara
lægstlaumuðu innan sjómamma-
stéttarinmiar og samþykteta að
togama- og báitakjarasammmigum
svo og farimammasiamnimgum
þeim sem nú gilda verði sagt
upp eftir þvi sem uppsagmar-
ákvæði saimnimigamma heimila.“
Nýju Delhi, 20. apríl, AP.
MEÐAN herir landanna gráir
fyrir jámum, stóðu andspænis
hvor öðrum við landamærin,
háðu Pakistan og Indland diplo-
matiskt strið um grátt, tvílyft
steinhús í Kalkutta. f því hafði
sendinefnd Pakistans í Indiandi
aðsetur fyrir stríðið milli Austur-
og Vestur-Pakistans og nú er lít-
ið á það sem fyrstu erlendu ræð-
ismannsskrifstofu hins nýstofn-
aða Bangia Desh.
Yftamaður sendimefndarinmar
hefur lýst fullum stuðntagi við
M.S. „Mánafoss“, sem Eim-
skipafélagið á nú í smíðum hjá
Aalborg Værft A/S í Álaborg,
er um það bil að verða full-
Mujbur Rahman, leiðtoga Aust-
ur-pakistams, og flestaiUit starfs-
fólkið hefur fylgt honum. Stjórn
Vestur-Pakistans hefur tilkymmrt
að hún hafi tilnefmt nýja sendi-
mefnd til að vera fulltrúa
Piakistans i Indlliandi, og farið
fram á að hin nýskipaða sendi-
nefmd Bangla Desh verði fjar-
lægð.
Indverska stjórnim svaraði því
til að nýja sendinefmdim væri
viissulega velkomin, en hins veg-
ar rnyndi hún ekkert eiga við
að reka þá sem fyrta eru, á dyr.
smíðaður. Er gert ráð fyrir að
skipið verði afhent Eimskipafé
laginu hinn 6. maí n.k. í Ála-
borg. Þaðan fer skipið til Gauta
borgar, Felixtowe og Hamborgar
og fermir fullfermi af vörum til
íslands
M.s. „Mánafoss" er systurskip
m.s. „Dettifoss", sem kom í
simni fyrstu ferð til íslands í des
ember sl. Bæði skipin eru smíð
uð með hliðsjón af nýjustu
tækni og vinnuaðferðum við
fermingu og affermingu, og
flutningum í vörugeymum og á
vörubrettum. Er áætlað að
bæði þessi nýju skip Eimskipa
félagsins verði í vikulegum hrað
ferðum milli Felixtowe, Ham-
borgar og Reykjavíkur.
M.s. „Dettifoss" kom sl. mánu
dag tifl Reykjavíkur með full-
fermi af vörum frá Rotterdam,
Felixtowe og Hamborg. M.a.
flutti „Dettifoss“ í þessari ferð
62 bifreiðir, landbúnað*rvélar
og 100 tonna krana vegna mann
virkjagerðar við Þórisvatn.
Deilt um stöðu
sendinefndar