Morgunblaðið - 24.04.1971, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 24. APRÍL 1971
Jltttgfttlllftifrft
Otgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvaemdastjóri Haraidur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen.
Eyjóifur Konráð Jónsson.
Aðstoðarritstjóri Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfuiltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjóm og afgreiðsla Aðalstraeti 6, sími 10-100
Auglýsingar Aðalstræti 6, sími 22-4-80.
Áskriftargjald 196,00 kr. á mánuði innanlands.
I lausasölu 12,00 kr. eintakið.
„OPIÐ I BAÐA ENDAt4
Á flokksþingi Framsóknar-
flokksins lýsti Jónatan
Þórmundsson, prófessor, því
yfir, að Framsóknarmenn
gætu sitthvað lært af Sjálf-
stæðismönnum í lýðræðisleg-
um vinnubrögðum. Þessi um-
mæli prófassorsins ollu nokkr
um úlfaþyt á flokksþinginu,
en þau eru tvímælalaust
sannmæli. Sjálfstæðisflokk-
urinn hefur haft forystu um
að taka upp ný og lýðræðis-
legri vinnubrögð í flokks-
starfi. Glæsilegaista dæmi um
það eru prófkjör þau, sem
fram hafa farið meðal stuðn-
ingsmanna flokksins í hinum
ýmsu kjördæmum fyrir
sveitarstjómarkosningamar á
sl. ári og fyrir Alþingiskosn-
ingamar í vor. Enginn annar
flokkur getur t.d. státað af
því, að um 10 þúsund Reyk-
víkingar hafi tekið þátt í að
ákvarða framboðslista flokks
ins í höfuðborginni.
Á flokksþingi Framsóknar-
flokksins var drepið á dreyf
ti'llögu um, að forystumenn
flokksins yrðu kjömir í al-
mennri kosningu á flokks-
þinginu sjálfu. í þess stað
var það tiltölulega fámenn
miðstjóm, sem það gerði. En
sú breyting, sem ekki náði
fram að ganga á flokksþingi
Framsóknarflokksins nú var
gerð á landsfundi Sjálfstæð-
isflokksins árið 1961 er for-
maður og varaformaður, svo
og fulltrúar í miðstjóm voru
kjömir almennri óbundinni
kosningu án tilnefningar.
Þessi breyting mæltist mjög
vel fyrir, en greinilegt er, að
Framsóknarmenn treystu sér
ekki til þess að gera hana í
sínum flokki nú. Ástæðan er
augljós. Hefði kosningin um
æðstu trúnaðarmenn flokks-
ins farið fram á flokksþing-
inu sjálfu hefði ágreiningur-
inn, sem ríkir innan flokks-
ins komið fram í þeirri kosn-
ingu. Þess vegna þorðu ráða-
menn Framsóknarflokksins
ekki að fallast á þessa tillögu.
Þeir hafa greinilega ekki
skilið það enn, að heilbrigð-
ur ágreiningur og frjálsleg
skoðanaskipti em hverjum
stjórnmálaflokki til styrktar
en veikja hann ekki. Flokks-
þing Framsóknarflokksins
endaði á þann veg, að gerð
var tilraun til þess að breiða
yfir þann ágreining, sem all-
ir vita, að fyrir hendi er inn-
an flokksins. Það var gert
með samþykkt ályktana, sem
ekkert segja. Eins og fram
kemur í frásögn Morgun-
blaðsins í dag var t.d. gerð
ályktun um kjördæmamálið,
sem skilja má á hvern þann
veg, sem mönnum sýnist.
Þeir, sem hlynn-tir eru ein-
menningskjördæmum geta
með góðum vilja lesið út úr
ályktuninni stuðning við það
fyrirkomulag, hinir, sem því
eru mótfallnir geta einnig
lesið út úr ályktuninni stuðn-
ing við sín sjónarmið.
Sú samþykkt, sem flokks-
þingið gerði um kjördæma-
málið og er „opin í báða
enda“ eins og einn af fulltrú-
um á flokksþinginu sagði, er
táknræn um afgreiðslu á
öðrum ágreiningsmálum á
þinginu. í stað þess að skipt-
ast á skoðunum um ágrein-
ingsmálin og láta síðan at-
kvæðin skera úr, í samræmi
við eðlileg lýðræðisleg vinnu
brögð voru ályktanir samd-
ar á þann veg, að þar væri
eitthvað fyrir alla.
Flokksþingið komst því
engu nær því verkefni að
skera úr um hvers konar
flokkur Framsóknarflokkur-
inn er. Enn er reynt að hafa
„opið í báða enda“. Enn er
reynt að segja bæði já-já og
nei-nei í sama roáli. Þetta
stefnuleysi hefur áður orðið
Framsóknarflokknum að falli
í kosningum og svo mun enn
verða.
Sporin hræða
1 llt frá því, að Kommúnista-
flokkur íslands var lagð-
ur niður að nafninu til og
Sósíalistaflokkurinn stofnað-
ur í hans stað, hafa kommún-
istar lagt áherzlu á tvennt. I
fyrsta lagi að starfa ekki und
ir sínu rétta nafni og í öðru
lagi að flagga með nöfn á
framboðslistum, sem ekki
hafa verið þekkt af fylgi-
spekt við kommúnista. Með
stofnun Alþýðubandalagsins
1956 var haldið dyggilega við
fyrra atriðið, en þá var svo
komið, að kommúnistaeðlið
leyndist ekki undir sauðar-
gæru Sósíalistaflokksins. En
á hinn þáttinn, að finna nöfn
á framboðslista til þess að
flagga með hefur verið lögð
sívaxandi áherzla á seinni ár-
um. í kosningunum í vor
munu kommúnistar þó ganga
lengra í þessum efnum en
nokkru sinni fyrr. Þeir munu
flagga með nöfn einstaklinga,
sem starfs síns vegna hafa
orðið þekktir meðal almenn-
ings og hafa af ýmsum
OGNVALDUR HAITI
„ PAPA DOC “ látinn
Nítján ára sonur hans sagður vera tekinn við
PAPA Doc, einræðisherra og
ógnvaldur Haiti lézt á mið-
vikudaginn, 64 ára gamall og
hafði legið fjársjúkur og ó-
starfhæfur um langa hríð.
Samkvæmt ákvörðun Papa
Doc hefur sonur hans Jean
Claude, 19 ára gamall, tekið
við af föður sínum, en sagan
er ekki þar með sögð, því
vitað er að undanfarið hefur
valdabaráttan milli afkom-
enda og tengdafólks einvalds
ins verið að færast í aukana.
Papa Doc, sem hét reyndar
Francois Duvalier, nam ung
ur læknisfræði, fyrst í Port-
au-prince á Haiti og síðan í
Bandaríkjunum. Að námi
loknu sneri hann heim og
varð héraðslæknir á heima-
eynni og barðist þá fyrir
auknum réttindum, þjáðum
og kúguðum skjólstæðingum
sínum til handa. Hann átti
mikinn hlut að bættri heil-
brigðisþjónustu og tók von
bráðar að láta æ meira að
sár kveða á fleiri sviðum.
Hann tók við embætti heil-
brigðisráðherra eftir byltingu
í landinu og gegndi því um
skeið, en árið 1957 stóð hann
að nýju valdaráni og settist í
forsetastól og breytti stjórn-
arskrá landsins á þann veg,
að tryggt væri að hann héldi
embaetti til æviloka.
Síðan hefur hann stjórnað
Haiti af mikilli grimmd. Þar
búa 4,5 millj. manna, lang-
flestir svertingjar, og meðal
tekjur eru þar um fjórtán kr.
á dag, 90% þjóðarinnar eru
ólæsir og óskrifandi, atvinnu
leysi er þar mest í öllum
heimi og barnadauði 60%. Du
valier var kaþólskrar trúar,
en hindurvitni og hjátrú
dafna á Haiti og því hélt
hann í heiðri ýmsa trúar-
siði landa sinna, m.a. til
að æsa ekki til meiri and-
stöðu gegn sér en nauðsyn-
legt var. Hann hafði um sig
harðsnúna lífvarðasveit, sem
var manna á meðal kölluð
SS-sveitin og höfðu lífverðir
hans jafnan fyrirmæli um
að skjóta formálalaust hvem
þann, sem þeim leizt grun-
samlegur, hvar og hvenær,
sem var. Meðal annars vegna
harðfylgis lífvarðasveitarinn-
ar hefur hann sloppið lífs frá
fjórtán morðtilræðum, sem
honum hafa verið sýnd, og
barið niður af ótrúlegri
grimmd hverja byltingartil
raun sem hefur verið gerð í
landinu þessi síðustu fjórtán
ár.
Þó að meiri hluti lands-
manna búi við sárustu neyð
og örgustu vesöld hefur Papa
Doc séð svo um, að sjálfan
hefur hann ekkert skort og
lifað í vellystingum praktug
lega; hallir gerði hann sér
góðar og veglegar og sparaði
lítt í öllum búnaði og líferni
sínu. Hann hefur ekki verið
heilsusterkur allra síðustu ár
in og nokkrum sinnum feng
ið aðkenningu af slagi. Eftir
að hann veiktist alvarlega um
síðustu áramót afréð hann að
tilnefna son sinn, Jean Claude
eftirmann sinn „forseta upp
á lífstíð“. Hann efndi til
„þjóðaratkvæðagreiðslu'1 um
málið, sem að sjálfsögðu var
sýndarmennska ein. Atkvæði
féllu svo að 2.391.916 kjósend
ur lýstu yfir fylgi við Jean
Claude og af skiljanlegum
ástæðum greiddi enginn at-
kvæði gegn honum. -
í stjórnarskrá landsins
segir að forsetinn skuli vera
orðinn 21 árs að aldri. Þar
sem Jean Claude er aðeins
19 ára gamall, var han-n við
sérstök og margbrotin hátíða
höld og í heyranda hljóði
gerður tveimur árum eldri.
Væntanlegir undirsátar hans
þekkja lítið til hans. Hann
hefur vakið á sér athygli fy-r
ir fátt annað en að vera hald
in-n bíladellu, sérstaklega eru
kappakstursbílar honum að
skapi, en hann er sagður
kunna vel að meta návist
glæsikvenna og er sólgin-n í
fj árhættuspil. Þó svo að hann
hafi nú að nafninu til tekið
við völdum blandast fáum,
sem gerzt þekkja til, hugur
um að harðvítug valdabar-
átta er og verður háð bak
við tjöldin og ekki að vita,
hverjar lyktir hún fær.
Dóttirin, Dédé Dominiqe,
sem margir telja að nái
völdum
Francois Duvalier „Papa Doe“
Meðal þeirra sem þar koma
við sögu eru auk ekkju Papa
Docs, þriggja dætra og
tveggja tengdasona, hinn
bandaríski yfirmaður hersins,
Claude Raymond, hershöfð-
ingi, yfirmaður hallarvarð-
sveitarinnar, Luckner Cam-
bronne, ýmsir ættarhöfðingj
ar og síðast en ekki sízt yfir
maður hinnar sérstöku örygg
islögreglu Papa Docs.
Margt hefur undanfarið
þót-t gefa vísbendingu um að
það verði dóttir einvaldsins
heitna, Maria Denise, kölluð
Dédé, 29 ára gömul, sem tak
ist að hrifsa til sín völdin,
sjálfri sér og eiginmanni sín
um, Max Dominiqe, kapteini
til handa. Hún hefur oft ver
ið kölluð „Mama Duvalier'*
og lítur út fyrir að ve-ra
þrjátíu árum eldri en hún er.
Hún hefur verið eina barn
Papa Doos, sem hefur haft
kjark til að breyta þvert of
an í vilja hans, meðal ann-
ars þegar hún gifti sig kapt
eini sínum. Honum var þá
vísað úr landi, en látið heita
að hann væri skipaður sendi-
herra í Madrid. Þau hjónin
sneru heim árið 1966 og hafa
ítök frúarinnar farið æ vax-
andi síðan og hún hefur far
ið að dæmi föður síns og lát
ið ryðja úr vegi andstæðing
um sínum.
Árið 1967 var komið upp
um enn eitt „samsærið" tii
að steypa Papa Doc og var
Max Dominiqe þá talin vera
við það riðinn. Honum var
þó þyrmt, en 19 háttsettir
men-n í hernum voru teknir
af lífi, og var Duvalier við-
staddur aftökuna og fagnaði
ákaft, eins og siðir og venj-
ur lands hans bjóða.
Haft er fyrir satt að Max
Domniqe hafi fyrir nokkru
sent bandarísku stjórninni
orðsendingu, þar sem hann
fer fram á stuðning. Ekki
hafa þessar fréttir verið stað
festar, en á því leikur ekki
vafi að Bandaríkjamenn
munu fylgjast með þróun
mála á Haiti af áhuga á næst
unni — og sá áhugi er á-
hyggjum blandinn. Á Haiti
eru um 2500 Bandaríkjamenn
þeirra á meðal eru fjölmarg
ir trúboðar og á síðustu ár-
um hafa ýmis bandarísk fyr
irtæki fjárfest stórar upphæð
ir í framkvæmdum á Haiti.
© UTAN ÚR HEIMI
ás-tæðum gengið til samstarfs
við kommúnista í þessum
kosningum.
Reynslan sýnir hins vegar,
að kommúnistar taka þessa
einstaklinga óblíðum tökum,
þegar gagnsemi þess fyrir þá
er á þrotum. Um það má
nefna mörg dæmi og alltaf
endurtekur sagan sig: Þeir
einstaklingar, sem í þessum
kosningum ganga til sam-
starfs við kommúnista eiga
eftir að kynnast þessu af
eigin raun.