Morgunblaðið - 30.04.1971, Qupperneq 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 30. APRÍL 1971
>%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%*&
MADDAMA
Oxford, Englandi.
ÞAÐ vakti athygli hér í Bretlandi fyrir
nokkrum vikum, er konu með flug-
maninsréttindi var neitað um starf hjá
hinu stóra flugfélagi BEA á þeim for-
sendum, að það væri ekki stefna félags-
ins að ráða kvenfólk sem flugmenn.
Varð þetta til þess að awka enm á um-
ræðurnar um stöðu og réttindi kon-
unmar í þjóðfélaginu og þörfina á um-
bótum í þeim efnum, og blöðin notuðu
tækifærið til að vekja athygli á laga-
frumvarpi, sem ein af komunum í
brezka þinginu, Joyce Butler’s, hefur
flutt. Er það þess efnis, að bannað
verði með lögum að útiloka konu frá
starfi, námi eða starfsþjálfun á þeim
forsendum einum, að hún sé kona. I>á
er og kveðið á um, að bannað verði að
auglýsa störf, þar sem tekið sé frarn
að þau séu ekiki fyriir konur og bannað
verði að útiloka konur frá verkalýðs-
og stéttarfélögum á þeim forsendum,
að þau séu ætluð körlum einum. Hefur
frumvarpið þegar verið til fyrstu um-
ræðu og vonir standa til, að önnur um-
ræða verði einhvem tímanin í maí. Það
er þröngt á mælendaslkránini í West-
minster.
Þótt fconur, sem numið hafa það, sem
hingað til hafa oft verið nefndar „karla-
greiinar“, eigi oft erfitt uppdráttar, þá
verður það ekki sagt um eina af þess-
um greinum, verkfræði. í verkfræðinni
vantar fólk og á vegum brezku stjóm-
arinm'ar hafa m.a. verið gerðar kvik-
myndir um stúlkur við verkfræðistörf,
til að sýna í skólum, og reyna þannig
að laða stúlkur að þessari grein. f
sunnudagsblaði Observer var fyriir
nokkru mikil grein um kven-verfcfræð-
inga og sem flestar hvattar til að slást
í hópimm. Er þar m.a. rætt við bygg-
ingaverkfræðing, rafmagnsverkfræðing,
vélavertkfræðing, sérfræðing í srnurn-
ingi á vélum, konu, sem teifcnað hefur
ratsjá, sem notuð er um heim allan
og konu, sem gerir teikningar af tölv-
um. Kemur fram hjá stúlkunum í
bygginga- og vélaverkfræði, að þegar
þær byrjuðu að vinna á byggingasvæð-
um og í verksmiðjum og áttu að stjórna
körlum, hafi vilja brenna við að blístrað
væri á eftir þeim, en með tímanum
hafi öllu blístri verið hætt, og séu þær
mú teknar sem verkfræðingar á vinnu-
stað en ekki konur. Er lögð áherzla á
að gera fólki ljóst, að þótt verkfræði-
störf hafi krafizt mikils likamlegs
styrks fyrir tveiimur öldum þá sé það
heilinm, sem gildi á 20. öldimni.
í Bretlandi er aðeins eimn af hverjum
500 verkfræðingum kona og hefur kon-
um í stéttinni þó fjölgað um helming á
fáum árum. Til samanburðar getur
Observer þess, að í Rússlandi sé nær
einn af hverjum þremur verkfræðing-
um kona. Hjá Moskwitch bílaverkamiðj-
unum í Moskvu starfa t. d. 1059 kven-
verkfræðingar.
Ein af ástæðunum fyrir því, hve fáar
konur nema vísindagreinar í Bretlandi,
er sögð sú, að í mörgum kvenmamennta-
akólum sé ekki aðstaða til að veita það
mikinn undirbúning í stærðfræði og
eðlisfræði að stúlkurnar geti numið
raungreinar er í háskólanm er komið.
Er þetta einn af ókostunum við kvenna-
menntaskóla, sem íslendingar eru bless-
unarlega lausir við. í skólum þessum
ríkir hið hefðbundna viðhorf til
„kveninagreina" og kvennastarfa —
áherzla er lögð á að kenna stúlkunum
tungumál og hugvísindi svonefnd og
þegar í háskólann kemur halda þær
áfram á sömu braut. Athugun, sem gerð
hefur verið á því hvar stúlkumar
„lenda“ að háskólanámi loknu, sýnir, að
meirihluti þeirra er í illa launuðum
bamakennarastöðum.
Mér er ekki kunmugt um hve margar
íslemzkar konur hafa lokið prófi í verfc-
fræði, en ég held þó að hægt sé að telja
þær á fingrum annarrar handar. Nokfcr-
ar munu vera við verkfræðinám og ein
af þeim er Inga Hersteinadóttir, en hún
stundar nám við háskólamm í Dundee
í Skotlandi og lýkur þar B.Sc. Honours
prófi í byggingaverkfræði í sumar.
Verður hún fyrsta stúlkan, sem lýfcur
prófi frá verkfræðideild Dundee-há-
' :............-
Inga
skóla. Þegar ég hitti Ingu fyrir slkömmu
var hún að koma frá London, en
þangað hafði hún skroppið til viðræðna
við forstjóra stórs verktakafyrirtæfcis,
sem „Laings“ nefnist — og buðu þeir
henni tvær stöður: aðra við stækkun
hafnarinnar í Southampton og hina við
byggingaframkvæmdir í Norður-Lon-
don. Starfsfólk þessa fyrirtækis skiptir
þúsundum og í sumar stendur til að ráða
30 nýja verkfræðinga. Er Inga fyrsti
kven-verkfræðingurinn, sem fyrirtækið
býður vinnu.
Inga hefur áreiðamlega ótal sinnum
verið spurð að því, hvens vegna hún,
stúlka, og kvenleg í ofanálag, hafi farið
út í verkfræði. Hún svarar því til, að
hana hafi langað til að leggja stund á
einhverja grein, þar sem verkefnin
væru viðamikil og árangur sæist af starf
inu og helzt dottið verkfræði í hug.
Henni hraus hugur við að legja út í
6 ára nám heirna og á Norðurlöndum
— en þegar hún frétti að hægt væri
að ljúka námimu á fjórum árum í Skot-
landi fór hún þangað. Á fyrsta ári voru
105 í bekknum og var Inga eina stúlkan,
en síðan hafa nokkrir helzt úr lestimmi.
Bekkjarbræðumir og kenearamir bera
hana á höndum sér og í vetur var hún
kosin forseti verkfræðifélags háskólans.
Á sumrin hefur Inga unmið við iand-
mælingar í óbyggðum íslands á vegum
Orkustofinunar.
Þegar líður að lokaprófum á vori
hverju senda brezk fyrirtæki fulltrúa
sína til háskólabæja til viðræðna við
verðandi „fræðinga" — og síðan bjóða
fyrirtækin í þá, sem þeim lízt bezt á.
Þar sem Inga hefur nokkurn hug á að
vinna í Bretlandi fyrstu árin og fá
starfsreynslu í beimu framhaldi af nám-
inu, fór hún í viðtöl við fulltrúa nokk-
urra verkfræðifyrirtækja. „Þeir tóku
mér upp og ofan“, segir hún. „Flestir
höfðu orð á því að ég væri „sérstakt
tilfelli" sumir voru mjög almenmilegir,
en eimn vildi losna við mig strax og
hanm sá að ég var stúlka. Bn ég hélt
honum uppi á snakki í hálftíma —
fanmist hanm vel geta eytt á mig venju-
legum viðtalstíma. Mér leizt einna bezt
á tilboðið frá „Laings" og þeir báðu
mig að koma til Londom til frekari
viðræðna."
„f byggimgaverkfræðinni er um
tvenns konar fyrirtæki að ræða,“ held-
Ur Inga áfram,“ aninars vegar ráðgef-
andi fyrirtæki og hins vegar verktaka-
fyrirtæki. Ég held að það sé betra að
byrja á því að starfa hjá verktakafyrir-
tæki og kynmast gangi mála þar. bæði
á athafnasvæðunum og inni á skrifstof-
um og fara síðan til ráðgjafafyrirtækis.
Störfin, sem mér voru boðin hjá
„Laings“, eru bæði úti- og inmivinna,
og mér leizt mjög vel á allar aðstæður
— en ég þarf að hugsa málim vel áður
en ég tek nokkrar ákvarðanir."
Með tvö starfstilboð í vasanum hélt
Inga aftur til Dundee þar sem hún býr
sig nú undir lokapróf og í samvimmu
við tölvu eina mikla vineur hún að
aðalprófverkefni sínu, rannsókmum og
útreikningum í sambandi við burðarþol
brúa. En útreikningamir og viðskiptin
við tölvuna eru of flókið mál til að
gera frekari skil hér að sinni.
Þórdís Árnadóttir.
Hvers eigum
við að gjalda?
Enn um Tollstöðvarmálið
„Náttúrlega hefir þessi rit-
gerð..........engin áhrif haft,
heldur en anmað, sem ritað er á
móti ýmsu þvi, sem miður fer,
menn gera sér einatt að skyldu
að sitja sem fastast og skeyta
engu.“
(B. Gröndal í Daegradvöl).
Þrátt fyrir tvær greinar mín-
ar í Morgunblaðinu í febrúar
um þetta mál, hafa „sérfræðing-
ar“ þeir, sem um var rætt og á
var skorað, ekki látið á sér
kræla og eru sömu huldumenn
og áður. Þessir hlédrægu og
hógværu menn verða því áfram
að vera nafnlausir. Þeir hafa
tekið þann kostinn að skjóta
sér á bak við fjármálaráðuneyt-
ið, sem birti athugasemd um mál-
ið í Morgunblaðinu 8. marz s.l.,
en þar sem ráðuneytið sjálft
mun vera fullkomlega saklaust
af mistökum „sérfræðinganna“,
sem trúað var fyrir þessu verk-
efni, mun ég ekki gera athuga-
semd þess að sérstöku umtals-
efni, enda eru afsakanimar í
greininni sýnilega beint frá
„sérfræðingunum", og harla lít-
ið bitastætt í þeim, enda illt að
reyta hár af lófa.
Aðeins vil ég nefna þá frétt,
sem ráðuneytið færir okkur frá
„sérfræðingunum" um staðsetn-
ingu afgreiðslunnar á 5. hæðinni
(sem nú er allt í einu orðin
„efri skrifstofuhæðin," sem sagt
5. hæðin orðin að 2. hæð), orð-
rétt þannig: „var haft um það
samráð við fyrirsvarsmenn
Verzlunarráðs íslands, Félags
íslenzkra stórkaupmanna og Fé-
lags íslenzkra iðnrekenda." Ég
hefi talað við fyrirsvarsmenn
V.í. og F.l.S. og neita þeir ein-
dregið að slikt hafi verið gert.
Mín vegna geta svo „sérfræðing
arnir" deilt við þá um
samábyrgð í óhappaverkinu.
Þar sem ráðgerður var flutn-
ingur tollstjóraskrifstofunnar í
„Tollhúsið" (sbr. auglýsingu
tollstjóra), skömmu eftir að at-
hugasemd ráðuneytisins birtist,
ákvað ég að bíða átekta með
lokaorð um þetta mál, unz nokk-
ur reynsla fengist af þeirri
bættu þjónustu, sem boðuð hafði
verið við flutning í hið „þaul-
hugsaða" húsnæði. Og þá gaf
nú á að líta.
1. 1 húsinu eru 4 aðallyftur,
2 í hvorum enda. Vafalaust hef-
ir í upphafi verið gert ráð fyr-
ir því að nota þær allar til þess
að komast upp á efstu hæðina
(„efri skrifstofuhæðina"), í af-
greiðslusal tollst j óraskrif stof-
unnar. En hver undur gerðust?
„Sérfræðingarnir" hafa við nán-
ari athugun talið þennan lyftu-
kost alltof mikinn fyrir af-
greiðsluna, því 2 þeirra hafa ver
ið lokaðar af frá henni til
annarra nota, e.t.v. fyrir „neðri
skrifstofuhæðina," svo að-
eins eru eftir 2. Lyftur afgreiðsl
unnar hafa þannig tapað töl-
unni eins og negrastrákarnir.
Útreikningarnir um flutnings-
möguleika lyftanna eru sýnilega
gerðir á reikningsstokk og trú-
lega álíka vatnsheldir og flötu
þökin, sem flestir þekkja . . .
Óþarft er að eyða að þeim
fleiri orðum.
2. Ekki ber þvi að neita, að
glæsilegt er að koma inn í hinn
nýja afgreiðslusal hjá tollstjór-
anum. Blasir þar fyrst við rúm-
góð stúka merkt: Úpplýsingar.
Þeir sem vilja leggja inn skjöl
til tollaafgreiðslu fá þar þær
upplýsingar, að móttaka tolla-
skjala sé innst í salnum. Snilld
„sérfræðinganna" er söm við
sig. Þeir sem ekki eiga annað
erindi en að afhenda skjöl sín
og fá sitt afgreiðslunúmer, þurfa
að rölta inn alla lengd afgreiðsl
unnar og til baka, en þetta mun
eiga við flesta, sem í afgreiðsl-
una koma. Hvílík hagræðing.
Það er engu líkara en að þetta
sé gert eingöngu fyrir Álafoss-
verksmiðjuna, sem selur teppin.
3. 1 Amarhvoli hafði verið
upp tekinn sá háttur, að þegar
mjög lá á að fá vörusendingar
tollafgreiddar strax, var leyfð
svoköl'luð hraðafgreiðsla. Tók
sú afgreiðsla venjulega 1-2 tíma,
og þótti þetta til mikilla bóta
frá því sem áður var. En viti
menn, þegar opnað var í hag-
rædda tollhúsinu, var þessi
hraðafgreiðsla felld niður, með
þeirri snjöllu skýringu, að nú
gengi allt svo fljótt, að hún
væri óþörf. í framkvæmd er
þetta þó þannig, að ef skjöl eru
afhent t.d. M. 11, fást þau að
jafnaði ekki afgreidd fyrr en
næsta morgun. Þetta er nú fram-
förin. Óneitanlega virðist svo,
sem „sérfræðingamir" hafi ekk-
ert lært og engu gleymt.
Það yrði of langt mál í blaða-
grein að fara nánar út í öll þau
mistök, sem „sérfræðingamir"
hafa gert í tol'lstöðinni (afsakið
— „tollhúsinu"), og mun ég láta
ofanrituð þrjú dæmi nægja,
enda góð sýnishom af vinnu-
brögðunum.
Gamall málsháttur segir að
eftir höfðinu dansi limirnir. Sem
betur fer á þetta ekki við
á skrifstofu tollstjórans í
Reykjavík, nema með örfáum
undantekningum. Enda er mér
ekki grunlaust um að starfs
menn þurfi stundum að setja
sjónaukann fyrir blinda augað,
eins og Nelson forðum, ef allt
á að fara vel. Við tollstjóraemb-
ættið starfar fjöldi mahna, sem
ávallt eru reiðubúnir til þess að
sýna lipurð og skilning, svo af-
greiðsla megi ganga snurðulaust
og svo hratt sem ástæður leyfa,
fái þeir að ganga óhindraðir til
verks. Menn sem bæði skilja og
kunna sitt starf. Fyrir þetta ber
að þakka, en hitt ber að víta,
að þessir menn hafa ekki verið
hafðir með i ráðum um fyrir-
komulag á tollafgreiðslu, þeg-
ar loksins gafst tækifæri til
verulegra umbóta, við undirleik
130 milljóna króna. Hinir nafn-
lausu „sérfræðingar" hafa sýni-
lega talið sig einfæra um verk-
efnið, og óþarfi að deila hrósi
fyrir það með öðrum. Þar sýn-
ist nú sitt hverjum.
Lárus Fjeidsted.
Áframhaldandi
vinnumarkaður
norrænn
OSLÓ 27. apríl — NTB.
Norænu atvinnumáiaráðlherram-
ir urðu sammála á fundi sánum
í Reykjavík um þýðingu þess, að
norræni vinnumarkaðurinn fenigi
að haldast áfram, enda þótt eitt
eða fieiri en ekM öll Norður-
löndin genigju i sameiginlegan
evrópskan vinnumarfcað. Á fuind-
inum ræddu ráðherramir m. a.
þróun vinnumarkaðarins á Norð-
urföndum og þær misimunaindi
kröfur um ráðstafanir varðandi
vinnumarkaðinn, sem orðið hafa
raunhæfar á síðustu árum.
Blökkuforseti
til S-Afríku
Abidjan, Fílabeinsströndinni,
FELIX Houphouet-Boigny, for-
seti Fílabeinsstrandarinnar,
skýrði frá því í dag að hann
hefði þekkzt boð John Vorsters
forsætisráðherra um að koma í
heimsókn til Suður-Afriku og
hvatti að nýju ríki biökku-
manna í Afríku til viðræðna við
suður-afrísku stjórnina. Hann
kvað Fílabeinsströndina mundu
taka upp stjórnmálasamband við
Suður-Afríku ef niðurstöður
viðræðnanna við Vorster yrðu
uppörvandi.