Morgunblaðið - 05.06.1971, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 5. JÚNÍ 1971
21
Þórir Bergsson tryggingastærðfræðingur:
Lán Húsnæðismálastjórnar
Dæmi félagsmálaráðuneytis reiknað til enda
EINS og Morgunblaðið hefur áð-
ur skýrt frá, tekur blaðið ekki til
birtingar liöfundagreinar, sem
birtar hafa verið í öðrum blöðum
eða sendar öðriun blöðuni til
birting:ar. Nú hefur Morgnnblað-
inu borizt athugasenid frá Þóri
Bergssyni, tryggingastærðfræð-
ingi, sein líta verður á seni svar
við athugaseind félagsmáiaráðu-
neytisins, sem birtist hér í blað-
inu fyrir skömmu. Af þeim sök-
um birtir Morgunblnðið athuga-
semd Þóris Bergssonar. Ákvörð-
un blaðsins um birtingu höfunda-
greina stendur óbreytt.
ATHUGASEMD ÞÓRIS
BERGSSONAR
Félagsmálaráðuneytið hefur
sent frá sér fréttatilkynningu,
sem fjallar um vísitölubindingu
Húsnæðismálastjórnarlána. í til-
kynningunni er réttu máli hallað
á þann hátt, að ég sé mig knú-
inn til leiðréttingar, þar sem
Erindi mitt til alþingismanna
o.fl. mun vera tilefni til þessar-
ar furðulegu tilkynningar frá
íslenzku ráðuneyti.
Erindi mitt fjallar um finun
megin atriði:
1. Misrétti, sem hefur skapazt
milli lántaka úr Byggingarsjóði
ríkisins og annarra lántaka í
þjóðfélaginu vegna tengingar
lána úr Byggingarsjóðnum við
vísitölu.
2. Hve fáránleg áhrif það hef-
ur að nola kaupvísitölu til við-
miðunar. Vísitala þessi mælir
breytingar á dagkaupstaxta
lægst launuðu stéttar þjóðfélags-
ins, þ.e. kauptaxta, sem ég tel,
að allir séu sammála um að
þurfi að hækka raunhæft. Það
má bæta því hér við, að einung-
is er miðað við dagvinnu, en
undanfarin ár hefur enginn
verkamaður getað lifað af dag-
vinnu einni saman, og stefnan i
kaupgjaldsmálum hefur verið sú,
að dagvinnutaxti hækkaði meira
en eftirvinnutaxtar.
3. Ég gagnrýni einnig, hve los-
aralega hugtakið kaupvísitala er
skilgreint í lögum, þar sem not-
að er hugtakið almenn verka-
mannavinna, sem. enginn virðist
lengur vita hvað er. Ég fullyrði,
að í merkingu okurlaganna hafi
verið um okur að ræða á lánum
úr Byggingarsjóði ríkisins allt
frá árinu 1964. Ég vil taka það
fram hér, að með orðunum ár-
legir raunvextir í erindi mínu á
ég við árlega effektiva vexti, þ.e.
raunverulegt árlegt endurgjald
fyrir lánveitingu, hvort sem það
eru nefndir vextir, vísitala eða
öðrum nöfnum, og hvort sem
það er greitt að árinu loknu eða
bætist við höfuðstólinn, sem
vaxtavextir eða vísitöluvextir.
Þetta eru þeir vextir, sem okur-
lögin tala um.
4. Ég bendi á, að það hefur
þýðingu við álagningu opinberra
gjalda, hvers eðlis vísitöluálagið
er talið.
5. Ég tel þjónustu við lántaka
alvarlega ábótavant. Á kvittun-
um fyrir ársgreiðslum er þess
hvergi getið, hverjar raunveru-
legar eftirstöðvar lánsins eru.
Því má bæta við hér, að á kvitt-
ununum stendur ef tirf arandi:
„Athugið, að tilkynningar um
gjalddaga eru ekki sendar." Og
þá er að sjálfsögðu heldur ekki
tilkynnt, hvað lántaki á að
greiða mikla fjárhæð á næsta
TREYSTIÐ TOYO
ÖRUGC - ÓDÝR
P pl
ÚTSÖLUSTAÐIR
í Reykjavík
MÚLI við Suöurlandsbraut
DEKK við Borgartún
Á Akureyri
Hjólbarðaþjónustan við Glerárg.
Á Hvammstanga
Verzlun Sigurðar Pálmasonar.
í Vestmannaeyjum
Heildverzl. H. Sigurmundsson.
gjalddaga. Þar sem kaupvísital-
an er hvergi birt, getur lántaki
heldur ekki reiknað út, hver
greiðslubyrði-n er orðin, nema
með verulegri fyrirhöfn og óþæg
indum fyrir sjálfan sig, Veðdeild
Landsbankans eða Hagstofu ts-
lands. Öll þau dæmi, sem ég tek,
eru raunhæf, en þegar þau eru
skoðuð, verður alltaf að hafa í
huga að verið er að tala um mis-
mun þann, sem verið hefur á því
að hafa vísitölutengt lán og
önnur lán. Það verður einnig að
hafa í huga, að tilgangurinn með
lánum úr Byggingarsjóði ríkis-
ins er að hjálpa þeim, sem hafa
lágar eða miðlungstekjur til að
eignast eigið húsnæði. Það er
ekki nóg að lána þessu fólki fé
til að verða skráðir eigendur
íbúðarhúsnæðis, en hafa svo
lánakjörin þannig, að allt stefnir
í þá átt, að mikill hluti lántak-
enda geti ekki staðið undir
greiðslubyrðinni nema með óhóf-
legri þrælkun, sem á hinn bóginn
veldur því, að efsti hluti tekna
þeirra verður skattskyldur um
allt að 50%:
Dæmi þau, sem tekin eru í
fréttatilkynningu f jármálaráðu-
neytisins, gefa tilefni til athuga-
semda, einkum vegna þess, að
dæmið um muninn á lána,kjörun-
um fyrir 1964 og lánskjörunum
síðan er sett þannig fram, að
mjög mikilvæg atriði eru dulin.
Því er sem sagt alveg sleppt að
taka tillit til þess, hver mismun-
ur hefur verið á skattabyrði, og
hver mismunur er nú á skulda-
upphæðum. í fréttatilkynning-
unni er sagt, að meðal kauptaxt-
ar verkafólks og iðnaðarmanna
hafi hækkað um 28,5% á árinu
1970 og einnig:....en fyrir þær
hækkanir voru meðal atvinnu-
tekjur kvæntra manna í þessum
stéttum nálægt 310.000. kr á
ári. Með 28,5% hækkun er því
tekjuaukning þessara launþega
að meðaltali 88.400.— kr. á ári.
Sé gert ráð fyrir því, að laun-
þegi með þessa tekjuaukningu
hafi skuldað íbúðarlán að' fjár-
hæð 500.000.— kr., myndi hánn
hafa þurft að taka á sig viðbót-
ariðgjöld árlega vegna vísitölu-
bindingar lánsins að fjárhæð
4.173.— kr. Af 88.400.— kr. kaup-
hækkun þarf hann m.ö.o. aðeins
að nota 4.173.— kr. eða 4,7% af
tekjuaukningunni til þess að
standa undir þeirri hækkun af-
borgana og vaxta af íbúðarlán-
inu, sem kauphækkunin hefur
haft í för með sér.“ Hér er reikn-
að vélrænt. — Ekkert tillit tekið
til þess, að öll opinber gjöld
hljóta að hækka mjög verulega
ef fullyrðingin um meðalatvinnu-
tekjur stenzt. — (Það er senni-
lega þess vegna, að skattskráin
á ekki að birtast fyrr en eftir
kosningar.) Sjúkrasamlagsgjöld
hafa þegar hækkað. Allur fram-
færslukostnaður hefur einnig
hækkað. Síðast en ekki sízt er
ekkert tillit tekið til þriggja
vikna kauplauss verkfalls. Senni-
lega er litið svo á, að verkföll
séu nokkurs konar sumarfrí fyr-
ir lýðinn, og tekjutapið af völd-
um þess geti menn hæglega unn-
ið upp með því að þræla þeim
mun meira að þvi loknu. Félags-
málaráðherra ætti að hafa raun-
hæfari skilning á verkföllum en
hér kemur fram. Sennilega er
þetta eitt dæmið um það, hvern-
ig menn vanmeta þarfir ann-
arra, þegar þeir finna ekki tii
þeirra (lengur) sjálfir. Danski
heimspekingurinn Jörgensen lýs-
ir því þannig: „Pólitískir fulltrú-
ar hinna fátækari stétta, sem
vegna pólitiskrar stöðu sinnar
hafa öðlazt „trausta afkomu“,
sýna smám saman meiri áhuga
á markmiðum hinna- betur meg-
andi, en á framgangi þeirra
stefnumiða til hjálpar fátækum,
sem þeir upprunalega fundu, að
var knýjandi nauðsyn. En þegar
markinu er náð að því er þá
sjálfa varðar, vanmeta þeir
ósjálfrátt nauðsyn hins uppruna-
lega markmiðs." Þetta er i sam-
ræmi við algengt íslenzkt spak-
mæli: „Sá er eldurinn heitastur,
er á sjálfum brennur.“
Dæmi félagsmálaráðuneytisins,
sem á að sýna muninn á nýrri
og eldri lánakjörum mun ég nota
hér og bæta við því, sem hinu
svokölluðu vísitölufjölskyldu, og
gera ráð fvrir, að tekjur hans
hafi frá árinu 1964 numið með-
altekjum kvæntra verkamanna
og iðnaðarmanna. Af efsta hluta
tekna hans hafa þá verið tekin í
tekjuskatt og útsvar minnst
35%. Dæmi ráðuneytisins gevir
nú ráð fyrir tveimur 200 þús. kr.
lánum teknum, að þvi er virðist,
1. des. 1964. Annað er til 25 ára
með 814% vöxtum og jöfnum
ársgreiðslum óvísitölubundnum.
Á hitt lánið falla einungis vextir
til 1. maí 1965, en þá fer engin
afborgun fram. Lánið endur- '
greiðist síðan með 4 % % vöxtum
og jöfnum ársgreiðslum á 25 ár-
um, þó svo, að þær hækka með
hækkandi vísitölum. Að höfuð-
stólíinn hækkar líka er rækilega
þagað yfir i fréttatilkynningu
félagsmálaráðuneytisins. (Þeir,
sem einhverra hluta vegna hafa
þurft að selja íbúðir sínar, eða
hafa greitt upp lánið, fara þó i
engar grafgötur um þýðingu
þess.) Ekki er heldur gerð grein
fyrir, hver mismunurinn er varð-
andi opinber gjöld.
Það er fyrir mér alveg ný hag-
speki að við athugun á fjárhag
skuli hvorki tekið tillit til skulda
byrðar, opinberra gjalda né
tekjutaps vegna verkfalla.
Það, sem skiptir meginmáli er,
að iántakar Byggingarsjóðs rik-
isins eru einu skuldunautar þjóð-
félagsins, sem geta verið full-
vissir um, að skulda- og greiðslu-
byrði þeirra vegna ákveðins láns
fer stöðugt vaxandi.
DÆMI RÁDUNEYTISINS LfTUR ÞANNIG ÚT
FULLFRÁGENGIÐ:
ELDRI LÁNAKJÖR
Afborganir Vextir Lækkun op.gj. Eftirstöðvar
kr.: kr.: kr.: kr.:
1. maí 1965 2.637. 6.931— 197.363—
1. maí 1966 2.855— 16.283. 2.426— 194.508.—
1. maí 1967 3.091— 16.047. 5.699— 191.417—
1. mai 1968 3.346, 15.792— 5.616. 188.071—
1. maí 1969 3.622— 15.516. 5.527— 184.449—
1. maí 1970 3.920. 15.217— 5.431, 180.529—
1. maí 1971 4.244— 14.894— 5.326. 176.285—
Saintals 23.715.— 100.680,— 30.025.—
NÝJU VlSITÖLULÁNIN
Greitt Lækkun Eftir-
Afborganir Vextir vísit.álag opinb. gj. stöðvar
kr.: kr.: kr.: kr.: kr.:
1. maí 1965 3.542.— 44 - 202.460—
1. maí 1966 4.642— 8.500— 736.- 1.255— 209.736—
1. maí 1967 4.840.— 8.303— 2.016. 3.233. 219.742—
1. maí 1968 5.046— 8,097. 2.500— 3.612— 220.746—
1. maí 1969 5.260— 7.883.— 3.282— 3.709— 225.208—
1. maí 1970 5.484. — 7.659— 4.516— 3.908— 234.988—
1. maí 1971 5.718— 7.426— 7.036— 4.261— 259.482—
Samtals 30.990.— 51.410,-
20.130,-
19.978.-
SAMANBURÐUR
Greiðslur alls
Lækkun opinberra gjalda
Greiðslubyrði
Skuld nú
Eldri lánakjör:
kr.
124.395.
30.025.
94.370.—
176.285.—
Nýju vísit.Iánin:
kr.
102.530,—
19.978—
82.452—
259.482,—
háa ráðuneyti hefur láðst að
geta um.
Rétt er að halda sig við kvænt-
an mann með tvö börn, þ.e. hina
Hestur til sölu
Til sölu er rauður, 8 vetra gæðingur.
Upplýsingar í síma 42968.
Skrifstofumaður óskust
Vi.jum ráða nú þegar vanan skrifstofumann í skrifstofu vora
í Reykjavík.
Samvinnu- eða Verzlunarskólapróf nauðsynlegt.
Starfið er aðallega fólgið í skýrslugerð og vinnu við I.B.M.-
vélar.
Umsóknir, er tilgreini aldur, menntun og fyrri störf, sendist á
afgr Mbl fyrir 10. þ. m. merktar: „Skrifstofumaður — 7593".
Samkvæmt eldri lánakjörum
endurgreiðir lántaki skuld sína
með 19.137. kr. á ári næstu 18
ár.
Samkvæmt núgildandi lána-
kjörum endurgreiðir lántaki
skuld sína með 20.178.— kr. á
ári næstu 19 ár, ef dagvinnukaup
fyrir almenna verkmannavinnu í
Reykjavík hækkar ekkert!
Munurinn á þessum tveimur
lánum er augljós hverjum, sem
sjá vill. Greiðslubyrðin ■ sam-
kvæmt nýju vísitölulánunum var
þegar í vor orðin meiri en sam-
kvæmt eldri lánakjörum. Eru þó
einungis liðin 614 ár frá því lánin
voru veitt. Ef lánakjörunum
verður ekki bréytt þegar á þessu
ári, verður fróðlegt að sjá,
hvernig ástandið verður að ári.
Verði hins vegar breyting á til
verulegra hagsbóta fyrir lán-
taka, tel ég mig hafa haft erindi
sem eríiði.
Alþýðublaðið heldur þvi fram,
að hraktar hafi verið „fullyrðing-
ar um okurvexti". Varðandi það
atriði er auðveldasta leiðin að
láta íslenzka dómstóla skera úr.
Reykjavik, 1. júni 1971.
Þórir Bergsson.