Morgunblaðið - 26.06.1971, Page 19

Morgunblaðið - 26.06.1971, Page 19
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 26. JÚNÍ 1971 19 — Að marka .. Framhald af bls. 11. argerðarinnar, er um þetta efni fjallar. „Ár 1866, þann 21. júní átti byggingarnefndin fund, og voru allir nefndarinenn mættir (að fráskildum snikkara J, Jóns- syni). Var fyrir tekið, eftir þar til gefnu tilefni, að skoða Hlíðar- húsalóðina og útvísa þar stæði fyrir götur. Nefndin ákvarðaði, að Hlíðar húsavegurinn ætti að lengjast vestureftir í beinni Jínu svo langt sem Hlíðarhúsalóðin nær nú fyrst um sinn, að stefna vegarins verði hagkvæmust frá Hlíðarhúsum og á milli húss P. Gíslasonar í Ánanaustum og Jakobs Steingrímssonar. Álit þetta styður nefndin einkum við það tvennt, að með þessari stefnu virðist fáanlegt hæfilegt byggingarpláss fyrir neðan veg- inn, þegar við þarf, án þess að of mikið sé tekið af túninu, og með þessari stefnu verði hæg- ara að lengja veginn á þann hátt, er æskilegur má virðast, svo að hann nái út að Eiðs- granda. Byggingarnefndin álitur, að þar eð þessi gata eigi með tim anuin að verða aðalvegur fram á Seltjarnarnes og búast megi við talsverðri umferð á hon- um, þá veiti ekki af, að vegur- inn sé af sömu breidd og sá spotti, sem nú er lagður af veg inum, eða cirka 7 álnir. Hvað þvergötur áhrærir á lóð- inni, álítur byggingamefndin, að það sé í alla staði hentast, að þær séu strax markaðar niður og fastsettar, svo að byggt verði eftir vissu plani. En bygg ingarnefndin lætur þess þó get- ið, að engin þörf sé til nú strax að leggja þessar þvergötur, þó þær sé afmarkaðar, lieldur ætti það að bíða þangað tii lóð- in er nægilega byggð. Nefndin ályktar, að tvær þver götur muni geta nægt frá Hlíð- arliúsaveginum niður að sjó, hin austari meðfram Hlíðarliúsabæn um, vestanvert niður að sjó, og hin ytri fyrir vestan aust- asta hjallinn í Mýrarholti. Þess ar þvergötur þurfa að vera nokk uð breiðar, svo að byggingar- stæðin geti skiptzt í stærri heild ir, sem útilokist frá eldhættu annars staðar frá, en í þessu efni ætlar nefndin sér ekki að taka beinlinis ákvörðun nú sem stendur, né heldur um brcidd sjálfra gatnanna. Nefndin kom saman um að fela nefndarmönnum, bæjarfull- trúa H. Jónssyni og snikkara J. Ásmundssyni að marka götur þessar nákvæmar og einkenna breidd og stefnu, svo að þaff geti veiið sjáanlegt. Svo álítur nefndin það og rétt hér með að lýsa þvi yfir, að þeir, sem byggja tómthús eða önnur hús á Hlíðarhúsalóðinni, ekki geti vænzt að fá aðrar götur eða vegi byggða á bæjarsjóðsins kostnað, fyrr en að REGLULEG AR KAUPSTAÐARBYGGING AR alniennt sé byggðar á þessu svæði. Nefndin álítur, að eftirfylgj- andi reglur eigi að gilda um óyggingar meðfram Hlíðarhúsa- veginum: 1. Á austari parti vegarins má ei byggja nema timburhús, og skal byrja byggingarnar sem austast og halda áfram vestureftir. 2. Á vestari parti vegarins má byggja bæði moldarhús qg timburhús, eftir sem byggj andinn sjálfur óskar, og byrja bygigingar sem vestast og lialda áfram austureftir. 3. Engum verða útvísaðar meira en 30 áln. út til vegarins, nerna hann með sérlegum ástæðum sanni, að hann þurfi meiri lóðar út til vegarins. Til þess að náð verði reglu- kemur fram 1869, að Sigurður \ hefur viljað hlaða upp Skóla- w' vörðuna, þannig að hún geti orð f| ið „byrjun til stórkostlegrar . byggingar og jafnvel fyrir Al- þingishúsið stóra — í öllu falli verða þar reistar stærri bygg- ingar.“ Þetta hefur vissulega orðið, en að mínu mati ekki í anda Sigurðar mólara. í bók Lárusar Sigurbjömsson ar segir svo: „Tveimur árum síðar (þ.e. 1871) ræðir hann enn á félagsfundi Kvöldfélagsins um skipulag bæjarims og nú um Tjörnina og bæjarslæðið á sem ríða þangað. prýða svo þar og planta skógarrunna, 3. að stofna vagnafélög, þegar vegir eru komnir, einkum upp að Lækjarbotnum (það kostar bráðum lítið), 4. planta skóga hér nærri, svo að menn geti geng'.ð liéðan þangað til að hreyfa sig og og skemmta sér.“ Þannig hélt Sigurður áfram og benti á sitthvað annað. Af þessu geta menn séð, að við þurfum ekki alltaf til útlendra að sækja. Við getum með sanni sagt, að hugmyndin um trimm- ið sé 100 ára gömul og X'unnin í Reykja- Frá Vesturgötu 1897 þi’öngu eiðinu milli hennar og sjávar. Hann gerir skipulagsupp j frá Sigurði málara drátt af bænum og færir byggð- vik! ina suður á Melana, sér, að flatn eskjan allt suður undir Skerja- fjöi'ð er hið ákjósanlegasta borg arstæði. Eiðið sjálft vill hann grafa sundur og hafa skipalægi legum byggingum, álítur nefnd in að báðum megin vegarins eigi að vera til taks svæði hæfi legt fyrir liúsastæði, og stingur því upp á, að lóðarstrengur S0 áina breiður meðfram veginum verði áskilinn við leigumálann til byggingar. Þar eð nú ekki er þörf á svo miklu svæði nú sem stendur tii bygginga, vill byggingarnefndin fela bæjar- stjórninni sérstakari ákvörðun í því efni, að þvi viðbættu, að byggingarsvæðisins næst bæn- um muni þurfa mjög bráðlega, en þar á móti síðar um sjálft miðbik vegarins, sem einnig kemur mjög vel heim, þar eð bæjarsjóðurinn með því getur liaft lengur not af bezta gras- landinu. Nefndiu stingur upp á því, að mýrin fyrir neðan veginn, sé skorin fram og þurrkuð upp og síðar sniátt og smátt útvísuð til tómt.húsa eða annarra bygg- inga, og þykist nefndin sjá fram á það, að með því móti muni smátt og smátt geta áunnizt að koma allmörgum byggingum saman í heild, sem ekki sé kost bær með tilliti til gatna, vatns- bóla o.s.frv, og á hinn bóginn líka veita innbyggjurunum hags muni, svo sem grennd við kaupstaðinn, aðgang að uppsátri sérlega góðu til brúkunar um vorvertíð m.m. Nefndin álítur ekki gjöriegt að gera neina uppá stungu um ALMENNT uppsát- ursstæði á Hlíðarhúsalóðinni að svo koinnu, og á sama hátt á- lítur nefndin, að hún ekki þurfi að atliuga neitt við það, hvern- ig túnvellir verði leigðir burtu, ef bæjarstjórnin gengur inn á uppástiingui' nefndarinnar að þvi leyti allt verulegt áhrærir, og er þessu hér með skotið til atkvæða bæjarstjórnarinnar. Byggingarnefndin vill þess ut an sérílagi leiða athygli bæjar- stjórnarinnar að þvi, að það virðist vera mjög nauðsynlegt, að Hliðarhúsavegurinn verði lengdur sem fyrst um 561 áln., því að það, að vegurinn sé lagð- ur nú þegar, muni gcta orðið af- faradrjúgt í mörgu tilliti og stutt að því, að margav ráðstaf- anir, sem gjöra þarf að öðrum kosti, komist á af sjálfu sér, með því að menn ganga að vegínum sem vísum en ekki sem vonarkefli, og þetta er sá eini vegur, mcð hverjum smátt og smátt má veita fiskimönnum at hvarf, i stað þeirra þrengsla, sem á sjálfri kaupstaðarlóðinni leiða af framförum kaupstaðar- ins.“ Að sjálfsögðu er hægt að brosa að sumu, sem þarna er fjallað um, einkum hefur mönn- um orðið tíðrætt um það álit, sem fram kemur í upphafi bók unarinnar, að þar sem Hlíðar- húsavegurinn eigi að verða að- alvegur fi'am á Seltjarnarnes og búast megi við talsverðri um- ferð um hann, muni ekki veita af, að hann verði 7 álnir á breidd, þ.e. innan við 4% m. REYKJAVIK SEM INGÓLFSBÆR — SIGURÐUR MÁLARI Nú víkur sögunni að Sigurði Guðmundssyni málara (1833— 1874), þeirn fjölhæfa snillingi. Eitt af því, sem han.n lét sig miklu skipta var, hvernig efla mætti Reykjavík og prýða. Þess um hugmyndum kom hann eink um á framfæi'i í leynifélagi reykvískra menntamanrxa, Kvöld félaginu, sem svo vax- nefnt. Svo er að sjá, sem félögum hans hafi ofboðið áhugi Sigurð- ar á þessum málum. A fundi 6. apríl 1865 er bókað eftir sr. Sveini Skúlasyni, sem var einn félagsmanna, ,,að Sigurður mál- ari sé orðinn svo mikill Reyk- víkingur, að hann sjái ekki sól- ina.“ Þegar haft er í huga, hversu áberandi Sigui'ður málari var í bæjarlifinu í Reykjavík, má furðu gegna, hversu lítt hans er getið í ýmsum Reykjavíkur- ritum síðari áratuga. Klemenz Jónsson, sem var allra manna fi'óðastur um sögu Reykjavíkur, lætur hans varla getið i sínu mikla riti, Sögu Reykjavíkur. I ævisögu Sigurðar málara eftir Pál Briem í Andvara 1889, er hins yegar gerð nokkur grein fyrir hugmyndum hans urn skipulag Reykjavíkur en svo virðist sem það hafi fijótlega fallið í gieymsku. A engan mun hallað, þegar sagt er, að það sé Lárus Sig- urbjörnsson, sem hafi reizt „Sigga geni“, eins og kunningj- arnir kölluðu hann, úr ösku- stónni. Árið 1954 var gefin út bók eftir Lárus, Þáttur af S g- ui'ði málara, þar sem voru þrjár ritgerðir, er áður höfðú birzt í Skirni. Efni þessarar ágætu bók ar verður ekki rakið hér, en aðeins minnzt á það, sem segir um skipulagshugmyndir Sig- urðar málara. Árið 1864 hafði hann vakið máls á því í Þjóð- ólfi, að prýða ætti Reykjavík með líkneski Ingólfs Arnarson- ar á Arnarhóli í mininingu vænt anlegrar þúsund ára hátíðar 1874. „Aliir ættjarðarvinir ættu að kappkosta, að hún geti hald- ið fullum sónxa sínum, sem Ing ólfsbær.“ í gerðabók Kvöldfélagsins við Tjarnarbakkana, austan og vestan. Næsta ski-efið hefði ver ið að grafa skipaskurð geghum Vatnsmýrina, þar sem Einar Benediktsson skáld vildi síðar hafa aðalhöfn bæjai'ins“. Má nærri geta, hversu frábi'ugðin byggð Reykjavíkur hefði orðið því, sem nú ei', ef þessar hugmyndir hefðu náð fram að ganga. Þá hefðum við ekki haft nei'nn flugvöll, þar sem nú er, og þá er víst, að ÖskjuhlíðSn liti öðruvisi út en nú. Og Lárus Sigurbjörmsson held ur áfram: „í skipulagsmálum var það eitt, að Sigurður vildi hafa íþi'ótta- og skemmtisvæði bæjarbúa í Laugardalnum, þar sem hægt væri að koma upp fjölbreyttum jurtagróðri við hverahita." Hefur sú hugmynd mjög fram komið og á væntan lega eftir að rætast enn betur á komandi árum. Sigurður hugsaði líka fyrir al memium útivistarsvæðum. Þær hugrhyndir falla mjög að því, sem efst er á baugi í dag. í minnisgreinum, er hann notaði við fyi'irlestur um skemmtanir í Reykjavík nefnir hann hvað eigi að gera Reykvíkingum til dægrastyttingar, m.a.: „1. að leggja vegi í allar áttir frá bænum og velja síðan 2. hentuga staði og fallega, þar sem auðið er og byggja þar lítil veitingahús fyrir þá Þótt margt af þvi, sem brydd að var upp á i Kvöldfélaginu næði þroska, verður það ekki sagt um skipulagshugmyndir Sigurðar Guðmundssonai'. Þeirra er raunar hvergi getið eins og áðxir segir nema í grein Páls B.riems, fyrr en Lárus Sig urbjörnsson leiðir Sigurð til þess öndvegis, sem honum bar. Sigurður málari vildi eins og áður er getið grafa upp Tjörn- ina og gera þar skipalægi. En það voru fleiri hugmyndir uppi um Tjörnina á næstu áratug- um. Tiu árum eftir lát Sigurð- ar málara barst bæjarstjórn Reykjavíkur bréf frá Ltiders múrarameistara, sem var einn af heiztu „vei'ktökum'1 Reykja- víkur á þeim árum. Lúdei's ger ir bæjarstjórninni það tiíboð að fylla upp Tjörnrna, en setur upp, klippt og skorið, kr. 7112,50 fyr ir vei'kið. Þetta hefur tæplega verið neitt uppátæki þessa ágæta manns, heldur umrædd hugmynd i bænum, enda skip- aði bæjarstjórnin þrjá spreng- virðulega menn í nefnd til að fjalla um málið. Hugmyndin hef ur væntaniega vei’ið sú, að hér gæti orðið úm að ræða heppi- legt byggingarsvæði fyrir bæ- inn. Ekki varð þó úr því, að Lúders yrði falið þetta mikla verkefni, en vissulega hefði svip mót Reykjavíkur orðið tölu- vert annað, ef tilboði hans hefði verði tekið. IESIÐ LOFTUR HF. LJÓSMYNDASTOFA tngóifsstrœti 6. Pantið tima f sims 14772. hia era axutunga- \ l takmafkaiár i vejum DflCIEGD Kjarvalsmálverk Úrvals ÞingvaJumynd 110x115 til sölu. Þeir, sem hafa áhuga vinsamlega leggi nöfn og símanúmer á afgr. Mbl. fyrir þriðjudagskvöld, merkt: ..Málverk — 7940". KANADA HALIFAX M.s. Selfoss fermir vörur í Halifax, Nova Scotia 16. ágúst 1971 til íslancls. Viðskiptavinir Eimskipafélagsins eru vinsamlegast beðnir að til- kynna vörusendingar tii umboðsmanna félagsins í Halifax, F. K. Warren Ltd. ' 3 Duke Street, Halifax, Símnefni WARREN eða til flutningsdeildar Eimskipafélagsins í Reykjavík. Viðkomur í Halifax eftir Selfoss, verða ákveðnar síðar. Il.f. Eimskipafélag íslands.

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.