Morgunblaðið - 28.07.1971, Síða 21

H - ‘ v!
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 28. JÚLÍ 1971
21
SKÁLHOLT
Þegar volduigur kliukkiniahljóm
ur SkálhoUskirkju kalilar ti;l há-
tíðai' vaknar hintn söguhelgi
staður um stund af dvala. Nýrri
hleðslu er bætt í musteri endur-
irefeinairiininiar á hiin.uim fornheliga
reit og Sumnlendimigar faira i
spariifötin. Þjóðin verður vitni
að eLgi ómerkum atburði i nú-
tímasögu laindsiinis, er upp hefj-
ast raddir hinnia vígðu og ræðu-
fluitniimigur leikmanna til heligun
air því háleiita ætlunairverki að
reiisa úr niðurlægimgu hinn
mikla stað Skáliholt, fyrsta höf-
uðstað þjóðveldiisins. Og hér má
finina fieiira en orðin tóm. Viö
blaisa, er heiim er horft, sýnii-
lieg tákn uim viðlieitni til þess að
gefa staðnum svip og reisn.
Þamniig má ljóst vera, að reynt
er að blása í gliæöur himmar
sögulegu erfðar efbir langvar-
andi afskiptaleysi og ætti brátt
aið loga giliaitt á þeiim arm'i, sem
fynrum brarnn með mestri birtu
á þjóðarheiimi'liiniu.
Næst ÞingveliM er Skállholit ris
mesti sögustaður þjóðar vorrar.
Þesisi þjóðardýrgrápur, of tenigi
huiinm ryði og ryki gleymisk-
utiinar verður nú fægður og
miurn brátt. s'karta á höfði FjaU-
konummar. Þeigar stofnaðiuir var
í Skáliholti biskupsstóli og skól'i
voru þeir atburðir i eðliiiiegu
framhaitdi aí þeirri hámenmiirtgu,
sem laigður var grumdvöMur að
á himuim miklu memmitasetrum
Summilendinga á þj óðveldistíman
um. Sá húmamfeimi, sem þar þró-
aðist, ofirnm úr inmlendri og
evrópskri memmit, varð grumd-
völl'urinn að mi'ðaldamemm-
inigu og riit'liist ístendiniga. Um
aldaraðir leituðu gáfuð ung-
menini heim að Skátholti, juku
sér víðsými og skerptu vitsmurú
sína, hnrfu svo út í þjóðfélagið
og báru uppi himimhvelifinigu
æðri memmita yfir landittu.
Þar kom þó um síðir að sag-
an reið hjá garði og haslaði sér
vöM á nýjum slóðum. Skólahaild
ið, kirkjustjórmin og valdið flytj
ast að Faxaflóa en tjaldið fel'l-
ur í Skáliholti. Lamigt leikhié var
í vændum, svo lanigt, að hirnm
fornfrægi staður varð orpinn
haugi vanrækstu og afskipta
leysis.
En mininiimigim um forna frægð
er Mfseiig, hreintega ódrepamdi,
og Skáliholt geymdi hér meiri
fj'ársjöð en fliestir staðir aðrir
og býr yfir þeirri dui'mögm'Uðu
kynngi, sem er aö fimma á slóð-
um gamal'lar og mikiHa.r sögu.
Him huldu öfl bi'ðu þess eins
að. verða vakin og virkj'uð í
þágu andteigs lifs á Islamdi. Það
kom í hlut himmar geistLagu stétt
ar að eygja hina miiklu mögu-
leika er staðurimin geymir, og
skuld þá, siem þjóðim á van-
goldnia við sjáifa sig og hið
foma höfuðból menmta o.g trú-
arlífs. Henrni er að sjálfsögðu
mál'ið skylt em auðvitað á öll
þjóðim hér bæði immistæðu og
skuld. Reiiknin.gssfcilim í Skál-
holti varða hvem mamm, hverja
komu og hveirt barn í lamdi
þessiu. Örlög staöarims eru sam-
vizkumál þjóðar'ininar aJiaar.
Sá maður, er nú með mitoilii
viirðing ber bisikupsk.rossimin hef
ur öðrum fremur velt af brúm
þeirri skriiðu, er leiitt hefur tii
almenms áhuga fyrir sómasam-
tegri emdurreisn Skáliholts.
Mun sú hreyf'img lyfta Skái-
holti tii nýs og veglegs hiut-
verks í veruleLka ísLemzks mamm
lífs.
Sú miikla hljómkviða hefur
jafmvel vakið bergmál hjá merk
isfóliki með (iói-um þjóðum svo
sem dæmin saininia. íslenzka þjóð
in sjálf er reiðubúim að Láta
noktouð af hendi rakna Skál-
hoLbi til viiðgamigs og efLiinigar.
En hversu hátt eða Lamgt
huigsiar þjóðin sér að lyfta
þessu mátefnii, endurheimt Skál
holts? Hafa hiugmyndir mamma
tekið á siig niægilega skýrt mót?
Er metnaðin'um fuLLnægt með
snotrum byggimigum, tíðasönig á
tyLLidögum og spígsparandi túr-
Lstuim? Er hugmyndin um „lýð-
skóLa“ í mafmi þess staðar sem
áðúr var vigður himmi æðstu
memnt það sem lamdsmemm vi'lja
eða er hún eims konar máliamiðl
um þeirra, • sem óttaist hina hærri
timda, Isliemdittgar geta verið
stórhuiga og tekið myndarleg tiil
hlaup en i sjál'fu stökkittu fat-
ast þeim oft og hugsjónin seld
með afslœtti. Skál'holtsmállið er
prófsteimm á mattndóm og alvöru
íslendimga í stórmálii sem þeir
geta smúið til þjóðþriifa.
Prófið er ekki sizt merkilegt
fyriir það, að hvergii verður við
komið mælikvarða penittga eða
áþreifamteigs skyndigróða. En
hér er stórsiigur fuMíbúimm i
hendur þjóðimmii ef hún vLM sjá
og skiiija.
Þá fynst verður Skálholt arnd-
leg háborg tiil úrsldita í þjóðlíf-
inu ef þar fer aö staðaldri firam
amdtegt Hf og starf, sem hafiið er
yfir flesit eða alit af því taigi í
landii vom. 1 SkáLhoLti á að
skapa skjól og vigi fyrir amd-
Lega simmaða menm með þjóð
vorri. Eins koniar framhaldsaka
deimiu til hliðar viiT amstur og
skarkala hversdagjsimis, friðheLg
an reit þar sem hámeniningar-
fólk getur notið næðis, hugsað
og rætt hin dýpri rök manm.Legr
ar tilvistar og sökkt sér náðuir
við testur heim.speki'legra rita.
Ekki fílabeintsit'urm helduir arid-
legur ániinigar- og emdurfæðittg-
arstaður. Skálholt er heimur
himmia kyrru og djúpu vatna. Á
sl'iku heimkyntti heiiðríkrar hugs
unar geita gerzt merkilegir hLut-
ir og af þeirri íhugun og því
endurmati, sem þair á að fara
firam geta sprottið merkair hrær -
irngar í þjóðlífimiu. Himór heitu
straumar frá þeirri aflstöð
miuttu ylja ölLum gróanda og
glæða meninita- og mannúðair-
stefmiur meðal landsims barna.
Því aðsiins að hátt sé stefmit verð
ur endurreism Skálholts með
þeiim brag, sem hæf iir þeim stað
þar sem sagam sprettur í hverju
spori og þar sem afl mimmiimig-
ainma er siikt, að ófyrirgefam-
legt er að hLrða ékki umi þamm
fjársjóð og ávaxta til andtegm
þrifa fyrir ibúa þes'sa lamds.
Giss'ur Isleifssom gatf þjóðimwi
SkáLholt til hál-eitra verka og
verðuir nú að búa svo um hnút-
ania, fyrir tiist’iLM samtaka þjóð-
air, að SkálhoLt verði á ný griða-
staður þeirra er vilja leita guð
dómsnieisfcamis í sjálfum sér og
Leiða þjóð sína til andtegs
þroska.
Kmil Al*
BINDINDISMOT
1 V AGLASKÓGI
BINDINDISMÓT verður í Vagla
skógi um verzlunarmannahelg-
ina og verður þar hin fjölbreytt-
asta skemmtun, sem Jón Gunn-
laugsson leikari mun kynna, —
Dagskráin hefst á laugardags-
kvöld með kvöldvöku í Stóra-
rjóðri og lýkur á sunnudags-
kvöld með því að flugelduin
verður skotið við Brúarlund.
Meðal þeirra sem skemmta á
bindindismótinu eru Birgir
Marinósson, Jón Gunnlaugsson
og Ómar Ragnarsson. í Brúar-
landi á laugardagskvöld leika Ós
menn og Úthljóð og Erla Stefáms-
dóttir syngur og um miðr.ætti
verður kveiktur varðeldur.
Á sunnudag verður útihátíð í
Stórarjóðri, sem hefst á helgi-
stund, sem séra Bolli Gústafsson
sér um og kirkjukór Greniví'kur-
kirkju syngur. Séra Sigurður
Haukur Guðjónsson flytur ræðu.
Þá verður og knattspyrnuleikur
í Stórarjóðri.
Á mótinu verður sjúkravakt,
lögregluvarzla og hefur sú þjón-
usta ásamt mótstjórn aðsetur í
Brúarlundi. Öll neyzla áfengis er
bönnuð í Vaglaskógi frá föstu-
deginum 29. júlí. Þeir sem að
mótinu standa eru: HSÞ, ÍBA,
UMSE, IOGT, SKFA, Æskulýðs-
ráð Akureyrar og Félag áfengi3-
varnanefnda við Eyjafjörð.
bB M .1.19
UM PÆH
Jf 1 .SPcB S Jrf
fMjf
iwJa. VLP
FÚAVARNAREFNI
HEILDSOLUBIRGÐIR:
KRISTJÁN Ó. SKAGFJÖRÐ HF.
TRYGGVAGÖTU 4 - SlMI 24120
^ýilíljl
D' /// á ii 111
hf/M í
r, W/ft
má
/ #■ - m:!í if if í
r/. /J