Morgunblaðið - 11.08.1971, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 11. ÁGÚST 1971
Útgafandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkveemdastjóri Haraldur Sveinsson.
Rilstjórar Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Aðstoðarritstjóri Styrmir Gunnarsson.
Ritatjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson.
Ritatjórn og afgreiðsla Aðalstræti 6, simi 10-100
Auglýsingar Aðalstræti 6, simi 22-4-80.
Áskriftargjald 195,00 kr. á mánuði innanlands.
I lausasölu 12,00 kr. eintakið.
HÆKKUN TRYGGINGABÓTA
F’ins og kunnugt er sam-
þykkti síðasta alþingi tals
verða hækkun tryggingabóta,
og skyldi sú hækkun taka
gildi 1. jan. n. k., en á fjár-
lögum yfirstandandi árs var
að sjálfsögðu ekki gert ráð
fyrir þessum auknu útgjöld-
um. Þegar þessi breyting var
samþykkt, lá heldur ekki
fyrir hvernig staða ríkissjóðs
mundi verða síðari hluta árs-
ins, og því var ekki talið unnt
á því stigi að ákveða gildis-
töku laganna, fyrr en ný fjár-
lög yrðu samþykkt.
Nú er komið í Ijós, að staða
ríkissjóðs er mun betri en
menn gerðu ráð fyrir, og þess
vegna var unnt að flýta gild-
istöku laganna um nokkra
mánuði, án þess að gera sér-
stakar ráðstafanir til fjár-
öflunar.
Það var rétt ákvörðun af
hálfu ríkisstjómarinnar að
láta hækkun tryggingabóta
sitja fyrir öllum öðrum fjár-
útlátum. Lög um þá hækkun
höfðu þegar verið samþykkt
og sjálfsagt að láta þau
koma til framkvæmda eins
fljótt og frekast var unnt af
fjárhagsástæðum. Um þetta
atriði eru allir sammála og
ánægjulegt, að fjárhagur
ríkissjóðs skuli gera kleift að
flýta þessum hækkunum, því
að víða skortir á að trygg-
ingabætur séu nægilegar.
Hér í blaðinu hefur marg
sinnis verið á það bent, að
ekki væri nægilega vel búið
að eldra fólki. Hækkun trygg
ingabótanna bætir þar nokk-
uð um, en þó þarf miklu
meira að gera til þess að
tryggja hag þeirra, sem lok-
ið hafa löngu og erfiðu ævi-
starfi. Útgjöld til trygginga-
mála eru að vísu þegar orð-
in mjög há, en að ýmsu leyti
mætti hugsa sér breytingar
þannig, að þeir, sem raun-
verulega þurfa á aðstoð að
halda, fái hana í nægilega
ríkum mæli, en ekki sé verið
að greiða fé til þeirra, sem
ekki þurfa á hjálp hins opin-
bera að halda.
Tryggingabætur til hinna
öldruðu nægja þó ekki, held-
ur þarf að gera stórátak til
að tryggja húsnæðisaðstöðu
fyrir gamla fólkið. Raunar
vinna margir aðilar þegar að
þessu verkefni, en skortur á
aðstöðu fyrir hina öldruðu er
svo mikill, að miklu meira
þarf að gera í þessu efni á
næstu árum en hingað til
hefur verið talið unnt.
Landgrunnið
1 undirbúningsfundinum,
** sem nú er haldinn fyrir
hafréttarráðstefnuna árið
1973, eru málin að skýrast
og ljóst virðist nú, að stór-
veldin hyggist mæla með 12
mílna fiskveiðilögsögu, að
vísu með einhverjum undan-
tekningum. Hins vegar hafa
stórveldin sjálf lýst yfir eign-
arhaldi sínu á öllu landgrunn
inu undan ströndum viðkom-
andi ríkja og telja sig hafa
einkaréttinn til hagnýtingar
þeirra auðæfa, sem þar
kunna að finnast.
Bandaríska stórblaðið The
New York Times lét í ljós það
álit í ritstjórnargrein fyrir
nokkrum mánuðum, að yfir-
lýsing Trumans Bandaríkja-
forseta árið 1945 um eignar-
rétt Bandaríkjanna að öllu
landgrunninu hlyti að leiða
til þess, að kröfumar um
eignarrétt strandríkja að
hafinu yfir landgrunni næðu
fyrr eða síðar fram að ganga.
Auðvitað er engin rök hægt
að færi fram fyrir því, að
strandríkin eigi hafsbotninn,
en hins vegar ekki auðæfi
þau, sem felast í hafinu yfir
landgrunninu. Það er því
laukrétt ályktun, að frum-
kvæði Bandaríkjamanna, þeg
ar þeir lýstu yfir eignarhaldi
á landgrunni sínu, hafi
mjög styrkt þann málstað,
sem við Íslendingar berjumst
fyrir.
Þess er líka að gæta, að
mikils er um vert að við
skyldum þegar árið 1948
setja löggjöf um vísindalega
verndun fiskimiða land-
grunnsins og lýsa þar með
yfir eignarhaldi okkar á haf-
inu undan ströndum Banda-
yfirlýsing var sama eðlis og
sú, sem Bandaríkjaforseti gaf
árið 1945. Ef hann gat lýst
yfir eignarhaldi að landgrunn
inu undan ströndum Banda-
ríkjanna, gátum við að sjálf-
sögðu líka lýst yfir okkar
eignarhaldi að auðæfum okk-
ar landgrunns og hafsins yfir
því.
Við íslendingar höfum
ætíð sótt mál okkar að lög-
um og munum vonandi gera,
og þá verður löggjöfin frá
1948 okkur mikils virði, því
að hún er nú senn aldarfjórð-
ungs gömul. En fyrst og síð-
ast hljótum við að undir-
strika, hve hróplegt ósam-
ræmi er í stefnu stórveld-
anna, sem sjálf eigna sér
landgrunnið, en ætla að
meina okkur hagnýtingu
auðæfanna yfir okkar land-
grunni. Rök okkar í þessu
efni hljóta allir að skilja,
eins og raunar kemur fram í
áðurnefndri ritstjómargrein í
hinu merka bandaríska stór-
blaði.
Veg-g-ir gamalla húsa eru sums staðar notaðir til að mynda múrinn. Á þessum stað var Bernd
Lúnser skotinn sama haustið og múrinn var reistur. Ljósm. j.h.a.
Berlínarmúrinn 10 ára
Gengið um Vestur-Berlín og
hugað að aldarf jórðungs sögu
eftir Jón Hnef il Aðalsteinsson
Berlín er sú kvika síðustu
heimsstyrjaldar, sem lengst
helzt opin. Enn, 26 ár frá styrj-
aldarlokum, koma aðilar sam-
an til funda til að freista þess
að leysa Berlínarvandamálið
svonefnda, og það er kannski
helzt nú í sumar, sem nokkur
bjartsýni ríkir um að lausnar
megi vænta, sem aðilar geti
sætt sig við. Er þó allt á huldu
um í hverju sú lausn gæti ver-
ið fólgin.
Hér verður ekki gerð til-
raun til að grafast fyrir ræt-
ur Berlinarvandamálsins, held
ur lýst í stuttu máli þvi, sem
fyrir augu bar í Berlín í nokk-
urra daga dvöl nú snemmsum-
ars. Að sjálfsögðu hlýtur frá-
sögnin að fléttast söguleg-
um þáttum, því að víða í
Berlín talar sagan einkar
skýrt til ferðamannsins. Einn-
ig er torvelt að gera sér grein
fyrir núverandi stöðu Berlínar
og því, sem þar er að gerast,
nema hliðsjón sé höfð af sögu-
legum aðdraganda síðasta aid-
arfjórðungs.
Berlínarmúrinn er augum
ferðamannsins fyrsta ásteyting
arefni. Grár og flausturslega
hlaðinn hlykkjast hann óreglu
lega þvert í gegnum borgina,
fjörutíu og þriggja kílómetra
leið. Ég geng fram með
múrnuim um stund. Víðast hvar
er hann byggður úr löngum
steypusteinum, sem ætlaðir
voru til húsagerðar, en sums
staðar mynda veggir gamalla
húsa múrinn og á einum stað
hefur verið múrað upp í hús-
dyr og glugga, þegar borgar-
hverfin voru aðskilin á þenn-
an hátt. Vestan megin múrsins
má sjá minnismerki um þá, sem
látizt hafa á leið vestur yfir.
Krossar hafa verið reistir á
staðnum þar sem þeir voru
skotnir og á þá er letrað fæð-
ingar- og dánardægur. Auka
þær minjar mjög á ömurleik
þessa mannvirkis.
Útsýnispallar hafa verið
reistir sums staðar vestanmeg-
in múrsins. Á þeim pöllum
stóðu íbúar Vestur-Berlinar og
grétu, eftir að múrinn var gerð
ur, en hann hefur nú um tiu
ára skeið aðskilið frændur og
vini í Austur- og Vestur-
Berlín. Af þessum útsýnispöll-
um má sjá, hvemig umhorfs er
í næsta nágrenni austan múrs
ins. Er þar autt svæði nokk-
urra metra breitt, nema hvað
komið er fyrir tveimur röðum
rammbyggilegra járnkrossa, er
gera ókleift hverju farartæki,
sem fer með jörðu, að nálgast
múrinn austanfrá. Auðar sand
flatir eru á milli jámkrossa-
raðanna og eins báðum megin
við þá, en á þeim slóðum mun

UR
HAND-
RAÐANUM
KOMMAGRÝLAN DAUÐ. VÍST ER
HÚN DAUÐ.
Alþýðubandalagið, sá flokkur, sem
ætíð hefur verið svo uppfuillur af ósam-
lyndi og klofningi, að hann er nú nefnd-
ur í daglegu tali Alþýðubanda-lagleysan,
kleif nú fyrir kosningar þritugan ham-
arinn til að sannfæra fólkið í landinu
utn að flokksmenn væru hættir að vera
kommar og yrðu nú og framvegis kratar.
Sumir þeirra létu meira að segja fylgja
sögunni að þeir yrðu heldur ekki komm-
ar að kosningum loknum. Þeir blessað-
ir menn, sem lögðu trúnað á þessar
yfiriýsingar, glöddust í hjarta sinu og
sagði hver við annan að nú myndi
lagleysan líklega ætla að ala það stein-
barn, sem hún hefði gengið með svo
langt fram yfir tímann. „Já, hve tím-
arnir breytast og mennirnir með,“ sagði
maður, sem staðið hafði vörð um lýð-
ræðið 1949. „Kannski segja þeir satt,
að þeir hafi aldrei verið kommar. Hvem-
ig ætli þetta hafi verið með Stalin —
ætli þessu hafi líka verið logið á hann
— nei fjandakornið." Og meðan menn
töluðu þannig sín á milli ellegar velfcu
þessum tíðindum fyrir sér í einrúmi,
var Alþýðubanda-lagleysan enn að
kynna sig í sjónvarpi. „Já,“ sagði hún
þar, „gamla kommagrýlan er ekki
aðeins dauð, kurl hennar eru öll til graf-
ar komin." Við þessa athugasemd komu
í hug manna öll þessi hættulegu úr-
gangsefni, sem alitaf er verið að búa
til og erfitt er að losna við. Flestum
kom ásamt um að líkast til hefði verið
búið um jarðneskar leifar kellu eins
og gert er við afganganá úr kjarn-
orkuverum, og henni verið rennt dauðri
oni blýhólk og komið fyrir í iðrum jarð-
ar.
Og þannig tóku menn þessum dánar-
fregnum af grýlu með gamni og alvöru.
Öllum kom þó saman um að það bæri
þessari þjóð góðan vitnisburð, að Lepp-
ur og Skreppur og öll hin grýl'ubömin
teldu sér ekki aðra leið færa en afneita
móðurtötrinu sínu. Þeim hafði loks skil-
izt að þau yrðu að villa á sér heimild-
ir til að fá ekki andbyr frá fólkinu. En
sá feluleikur verður langur og strang-
ur, þvi grýla gamla fylgir þeim meðan
fólki gleymist ekki Ungverjaland, Tékkó-
slóvakía og Póliand og þeim finnst
sem skáldið tali einmitt til sín er það
segir:
„Þín fylgja hún vex og færist þér nær
þótt á flóttanum heim þú náir
þvi gleymskunnar hnoss ei hlotið fær
neitt hjarta sem gleymsku þráir.“
Kjói.
%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%ii