Morgunblaðið - 27.10.1971, Qupperneq 14

Morgunblaðið - 27.10.1971, Qupperneq 14
14 MÖRGUNBLAÐIÐ, MIÐVTKUDAGUR 27. OKTÓBER 1971 Msærm Jómfrúræða Odds Qlafssonar á Alþingi; Gera þarf ýtrustu tilraun til að f á ísl. lækna erlendis heim A FUNDI sameinaðs þings í gær kvaddi Oddur Ólafsson sér hljóðs I umræðum um læknaskortinn I dreífbýiinu og íer ræða Iians hér á eftir: í Herra forseti. Ég vil þakka haestv. heilbrmrh. fyrir hans Bkeleggu og greinargóðu ræðu, þar sem tekið var á þessum vandamálum og þau skýrð af víðsýni og sannarlega var þetta afflt rétt, sem hann sagði okkur um þetta mikla vandamáil þjóð- arinnar. Læknaskortur er al- miennur hér á landi og hann er mikið vandamái. Og það má segja, að varðandi strjáibýiið sé þetta þjóðfélagslega mjög alvar- legt vandamál. Og það fyrsta, sem okkur dettur þá í hug, er að leita eftir orsökunum. Það er alveg rétt, sem fram hefur kom- ið hjá hv. ræðumönnum, að al- mennur læknaskortur er í land- inu, en þó ber að hafa það i huga, að vdð eigum lækna úti i útlöndum, sem gætu hægiega leyst öiM þessi vandkvæði á svip- stundu, lœkna, sem eru búnir að vera árum samín erlendis og fuillœrðir .til heimkomu. En spursmálið er þá þetta, hvers vegna koma þeir ekki heim? Og óneitanlega leitum við þeirrar ástæðu, að aðstaða sé ekki fyrir hendi, sú aðstaða, sem þeir vilja sætta sig við. fA læknana heim Ég hef sérstaklega kynnt mér þetta ástand úti á landinu, og það er ekki að neita því, að viða er ekki nógu vel búið að læknum til þess að hægt sé að ætlast til að þeir setjist þar að. Að vísu hefur þetta batnað nokk uð á síðustu árum. En skortur ýmissa tækja og hjáipargagna, samgönguerfiðleikar og margt fleira veldur því, að læknar geta illa hugsað sér að staðfestast á þessum stöðum. Og í raun og veru er það ástand, sem verið hefur nú á undanfömum árum, að lælknar hafa verið í 20—30 héruðum á landinu 3—6 mánuði og upp í eitt ár, ekki nægilegt Haralds Guðmunds- sonar, minnzt á Alþingi A fundi sameinaðs þings í gær var Haralds Guðnmndssonar fyrrnm alþingismanns og ráð- herra minnzt af forseta samein- aðs þings, Eysteini Jónssyni, en er hann hafði lokið máli sínu, rlsu alþingismenn úr sætum og vottuðu hinum látna virðingu sína. Eysteini Jónssyni fórust svo orð: , Haraldur Guðmundsson fyrr- verandi alþingismaður og ráð- herra andaðist í sjúkrahúsi hér í borg síðastliðinn laugardag, 23. okt., 79 Sra að aldri. Vil ég leyfa mér að minnast hans með nokkrum orðum. Haraldur Guðmundsson var fæddur 26. júia 1892 í Gufudal í Barðastrandarsýslu. Foreldrar hans voru Guðmundur prestur þar, síðar ritstjóri á Isafirði, Guðmundsson bónda á Litlu- Glljá I Húnavatnssýslu Eiriks- sonar og kona hans, Rebekka Jónsdóttir bónda og alþingis- manns S Gautlöndum Sigurðs- sonar. Hann lauk gagnfræða- prófi & Akureyri árið 1911 og stundaði síðan farkennslu á vetr um, en vegavinnu, sildarmat og fleira á sumrum árin 1912— 1919. Hann var gjaldkeri I úti- búl Islandsbanka á Isafirði 1919—1923, blaðamaður í Peydcjavík 1924, kaupfélags- stjóri J Reykjavík 1925—1927 og ritstjóri Alþýðublaðsins 1928—- 1931. Á árunum 1931—1934 var hann útibússtjóri Útvegsbanka Islands á Seyðisfirði. Árið 1934 yarð hann atvinnumálaráðherra I ráðuneyti Hermanns Jónasson ar og gegndi því starfi fram í marzmánuð 1938. Síðar á því ári varð hann forstjóri Trygginga- stofnunar ríkisins og hafði for- stöðu hennar með höndum fram á Srið 1957, er hann var skip- aður sendiherra íslands í Nor- egl, Tékkóslóvakíu og Póllandi með aðsetri í Osló. Á árinu 1963 lét hann af sendiherrastörfum vegna aldurs og átti eftir það búsetu hér í Reykjavik. i Jafnframt umsvifa- og ábyrgð armiklum aðalstörfum gegndi Haraldur Guðmundsson marg- vlslegum öðrum trúnaðarstörf um um ævina. Hann var skipað ur I ríkisgjaldanefnd 1927, var I Landsbankanefnd 1928—1936 og I miHiþinganefnd um tolla- og skattamál 1928. Árið 1938 var hann kosinn í Þingvallanefnd Og sama ár I milliþinganefnd til að rannsaka hag og rekstur tog araútgerðarinnar. Árið 1942 tók hann sæti í milliþinganefnd um stjórnarskrármálið og í milli- þinganefnd um tryggingamál. Hann var bæjarfulltrúi á ísa- firði 1920—1924 og í Reykjavík 1942—1946. 1 stjóm Alþýðusam- bands Islands var hann 1924— 1936 og 1938—1940. Hann var al þingismaður á árunum 1927— 1946 og 1949—1957, var fyrst þingmaður Isfirðinga, síðan Seyðfirðinga, landskjörinn þing- maður og loks þingmaður Reyk- víkirnga. Sat hann á 34 þingum alls. Hann var forseti samein- aðs alþingis 1938—1941 og 1942—1943. Formaður Alþýðu flokksins var hann 1954—1956. Haraldur Guðmundsson átti ættir að rekja til fjölhæfra gáfumanna og ólst upp á gagn- menntuðu heimili. Hann hreifst ungur af hugsjónum jafnaðar- stefnunnar og stóð löngum í far arbroddi, þar sem barizt var undir merki hennar. Honum var trúað fyrir miklu í þeirri for- ustusveit, og hann vann heils hugar að sigri þess málstaðar, sem barizt var fyrir. í sveitar- stjómum og á Alþingi fékk hann vettvang til þeirrar bar- áttu og lá þar ekki á liði sínu. Félagslegt öryggi var eitt helzta áhugamál hans og hann flutti snemma á Alþingi tillögur um alþýðutryggingar og á ráðherra árum sínum gafst honum kost- ur á að koma þeim málum á góð an rekspöi. Hann var athaifna- mikil'l og mikilhæfur ráðherra og hafði m.a. með höndum fé- lagsmál og atvinnumál á timum gagngerra þjóðfélagsbreytinga. Það féll í hans hlut að hafa for- ustu um setningu fyrstu alþýðu- tryggingalaganna, sem mörkuðu timamót í þeim efnum, og að standa fyrir nýrri stórsókn i at- vinnumálum til þess að vega á móti áhrifum kreppunnar miklu, hins mesta vandamáls þeirra t5ma. 1 forstjórastarfi Trygg- ingastofnunarinnar vann hann ötullega að umbótum á trygg- ingakerfinu, og eftir að hann lét af sendiherrastörfum, vann hann á vegum stjómarvalda að könnun á stofnun lífeyrissjóðs fyrir alla landsmenn. Sem stjórnarleiðtogi lét Har- aldur Guðmundsson óteljandi mál til sín taka á Alþingi og ut- an þess og var tvímælalaust ára tugum saman einn af áhrifa- mestu mönnum í stjórnmálaUfi landsins. Hann var afburða mælskumaður, skapmikíll og heilsteyptur baráttumaður, rök- Haraidur Guðmundsson. fastur og hreinskilinn. Með ein- lægni sinni, góðvild og samn- ingalipurð vann hann sér traust bæði samherja og andstæðinga, þótt oft stæði um hann styrr í hita baráttunnar. Við andlát hans á þjóðin á bak að sjá mikil hæfum stjómmálaleiðtoga. Ég vil biðja háttvirta aiþingis menn að minnast Haralds Guð- mundssonar með því að rísa úr sætum. fyrir fólkið og ófullnægjandi að öllu leyti. Ég held, að það, sem við þurfum að gera og eina leið- in til þess að laga þetta mál, sé að gera ítrustu tilraun til að fá þá lækna til landsins, sem nú eru erllendis og ekki sízt þá, sem hafa lokið sinu námi og eru í störfum við erlend sjúkrahús. Það er oft talað um það, að læknar hafi há laun. En það er ekki bara það, sem um er að ræða. Læknar hafa líka aðra vinnuaðstöðu en flestir aðrir þjóðfélagsþegnar. Á undanföra- um árum hefur það verið þann- ig i fjöldamörgum héruðum, að læknar hafa orðið að sinna tveim ur Iæknishéruðum, og samkv. læknaskipunarlögum er þeim beinlinis fyrirskipað að hafa gegningarskyldu allan sólarhring inn og alla daga ársins. Þetta getur ungum mönnum reynzt tiltölulega auðvelt fyrsta kastið og í stuttan tíma. En þegar frá 'líður, verður þessi vinnuað- staða fullkomlega óhæfileg. Og þannig orðaði það ungur lækn- ir, sem var búinn að vera tvö ár úti í héraði á fundi nú fyrir skömmu, að hér væri um hreina vinnuþrælkun að ræða. En þetta er lika ástæðan fyrir þvi, að læknar hafa fengið það orð á sig, að þeir hafa há Iaun. Þar að auki bætist það við, að lækn- ar hafa ekki getað fengið hvorki hjúkrunarkonur, meina- tækna, jafnvel ekki ritara til þess að aðstoða sig við þessi miklu störf þeirra. Og það bygg ist á tvennu. 1 fyrsta lagi hef- ur rikisvaldið ekki verið örlátt á aðstoðarfólk handa læknum og í öðru lagi er þetta fólk mjög oft ekki til á þessum stöðum. GETA VALIÐ ÚR STÖÐUM Þegar ungir læknar útskrif- ast úr læknaskólanum, þá standa þeir frammi fyrir þeim staðreyndum nú, að þeir geta valið úr 30—40 stöðum hér í Oddur Ólafsson. Reykjavik og nágrenni. Þeir geta valið úr stöðum í þéttbýl- inu úti á landi, þeir geta valið úr stöðum í nágrannalöndunum og þeir eiga að sjálfsögðu þess kost að fara úit á land. Og mér er fullkunnugt um það, að marg ir ungu læknanna hafa hug á því að fara út á land. Þeir við- urkenna það, að héraðslæknis- starfið er eitt frjósamasta lækn- isstarfið og þeir viðurkenna lika, að það er að sjálfsöigðu aMtaf ánægjulegt fyrir ungan mann að starfa, þar sem þörfin er mest. En þetta eru flestir fjölskyldumenn, og þeir verða að gera sér grein fyrir þvi á raunsæjan hátt, hvar þeir eigi að setja sig niður til frambúð- ar. Og þá kemur hér vandamál, sem ekki hefur verið mikið rætt um ennþá. Þetta mál verður, held ég, aldrei leyst ' tdl fram- búðar nema bætt verði félags- leg aðstaða öll á þessum stöð- um, nema skólamál, samgöngu- mál og menntunaraðstaða öll verði stórbætt úti í strjálbýlinu. Þetta er Mka ein ástæðan fyrir þvl, að læknarnir fást ekki þang að. Þar að auki hefur það sýnt sig, að ef læknir yfirgefiur hér- að, þá vdrðist gersamlega óhugs- andi að fá annan lækni til þess að leysa hann af til þess að hann geti fengið sér eðlilegt sumar- fri eða fri til frekara náms, en það er þessum læknum í strjál- býlinu sérstaklega nauðsynlegt, Framhald á bls. 10 Jómfrúrræöa Lárusar Jónssonar; Sérreglur gildi um snjóruðning vega í læknislausum byggðarlögum Á FUNDI Sameinaðs þings í gær tók Lárus Jónsson til máls í umræðum, sem fram fóru um læknaskortinn í strjálbýlinu. Fer ræða hans hér á eftir: Herra forseti. Það var nú ekki eiginlega ætlun mín að taka til máls við þessa umr. á hv. Al- þingi en vegna þess að þessi mál bar á góma, með þeim hætti, sem raun varð á, taldi ég mér skylt að gera hér örstutta at- hugasemd. Ég vil fyrst þakka hæstv. ráðh. fyrir þá yfirgripsmiklu ræðu, sem hann hefur flutt hér um þetta mikilvæga mál, og þá benda á það, sem raunar kom fram í hans máli, að það þyrfti að gera tvennt í þessum efnum. f fyrsta lagi þarf að finna ein- hverja bráðabSrgðaúrlausn á þessu sviði og í amnan stað að hyggja að framtíðarskipulagi þessara mála. En ég vil benda á eitt í þessu sambandi, sem ég tel ákaflega mikilvægt og var ástæðan fyrir því að ég tók hér til máls nú. En það er, að víða Lárus Jónsson. þar sem læknaskorturinn er til- finnanlegastur, þar eru samgöng ur afar erfiðar og það hefur ein- hvern veginn æxlazt svo, að ekki virðast vera nægi- lega mikil samráð milli sam- gönguyfirvalda og heilbrigðis- yfirvalda um aðgerðir í þessu efni svo að viðunandi sé. Þannig hagar t.d til í Norður- Þingeyjarsýslu, að þar er rutt snjó af vegum einu sinni í mán- uði en læknar eiga að komast til staða í byggðarlaginu a.m.k. á hálf'S mánaðar fresti. Verður slíkt að teljast furðuleg ráðstöf- un, þar sem þar er yfirleitt mjög mikiM snjór á vetrum og snjó- þungt. Eins er um stað eins og Ólafs- fjörð, sem er algerlega samgöngu laua að kalla nema á sjó, þegar snjóar í einn erfiðasta fjallveg landsins, Múlaveg. Reglur sanv- göngumálaráðuneytisins kveða svo á að einungis skuli ryðja snjó á miðvikudegi tU þess að greiða fyrir umferð, jafnvel þótt þar sé þá fársjúkur maður fyrir. Þetta held ég, að þurfi að taka til gagngerðrar endurskoðunar og ég vU beina þeim tilmælum tM bæði hæstv. heilbrigðismála- ráðherra og samgöngumálaráð- herra, að úr þessu verði bætt hið snarasta.

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.