Morgunblaðið - 16.02.1972, Blaðsíða 17

MORGUNBLA£ttÐ, MIÐVTKUDAGUR 16. FBBRÚAR 1972
17
skákina hafa síaukið
Ég tel
gildi í þjóðfélaginu
— segir enski skákmeistarinn
R. D. Keene
R. D. Keene
SVO sem komið hefur fram
hér í blaðinu ec ensíki skák-
meLsitarmn R. D. Keene á
meðal þátttakefnda í fimmta
Reykjavíkiurtskálkmótiniu og er
hiaim, þótt furðulagt megi
heita, fyrst'ur sinna lands-
manna tll þess að tefla héc á
landi. Keetne er fæddur árið
1948 og leggur sitiund á þýzku
við háskóílann í Camibridge.
Um þessar mundiir vinnur
hann að dototiorisritgierð um
Tomas Mann og verlk hans.
Hann byrjaði ungur að
teifla og varð umglingaimeist-
ari Breta 1964. Síðan hefur
hann verið siteflandi og bezt-
um árangri hefiur hann náð í
HastLngs 1968—1969, er hann
varð í 3.—4. sæti, á Ólymnþiu-
mótinu 1970 er hann hlauf 11
vinmim ga af 16 möguiegum og
lotos á stómótiniu i Berfín si.
haust er hann varð í 5—6.
sæíi af 18.
Fynsta spumingin, sem ég
lagði fyrir Keene var um
yifirstandandi mót, hvort
hann væri ánægður með að-
stæður og hvoif hann vaari
ánægður mieð eiigin tafl-
mennstou fram til þessa. Hann
kvað aðstæður hinar ákjós-
aniliegustu, skátosailurinn væri
mjög góður, hóteldð ágætt og
lotos tólk hann fram að fæðið
væri Ijómandi, en fæði kepp-
enda á skákmótum er viða
aiimisjaifnt, þótt ektoi sé
meira sagt. Um sína eigin
taflmennsku sagði Keene, að
hann væri etoki óánægður. Að
visu hefði hann misst af vinn-
ingl gegn Stein í 1. uimferð,
en afltur á móti slloppið með
skrektoinn gegn Friðriíki í
þeirri fjórðu svo það jatfmaði
sig upp. Hins vegar bemtl
hiann á einn galla Við íiam-
kvæmd mótsins, en það væri
val 'toeppenda. 1 mótinu tefldu
fimm srtórmeistarar, 4 alþjóð-
legir meistarar og 7 heima-
rnenn titiilausir. Þetta hefði
þá hættu í tför með sér, að
stórmeisturumuim hætti til að
s'emja jafntefli í skátounum
sin á milli, stundum jafnvel
fyrinfiram, og svo yrði sá
hlutskarpastur, sem ynni
tflesta hinna veitoari keppenda.
Hefiur þetta etoki einmift
gerzt hér? Jaifnframt benti
Keene á, að hefði sér tetoizt
að sigra Stein í 1. umtferð
hefði sá sióamefndii orðið að
tefla af fullum torafiti gegn
Hort í 3. umfierð og þar með
hefðu áhortfiendur sloppið við
eitt 10 lei'kja jafntefli.
Svo sem tounnugt er hafa
Engiendimgar haildið aJlþjóða-
stoáJtomófið í Hastings árlega
frá því 1895, að striðsárunum
undanskildum, og boðið þang-
að fjölda erlendira skák-
manna, en enskir meistarar
hafa afitur á móti verið frem-
ur fáséðir gestir á alþjóða-
mótum þar til nú siðasta árið.
Þegar Keene var spurður um
ástæðuna fyrir þessu, sivaraði
hann því til, að Penmose, sem
síðastliðinn áratug var sterk-
asti stoákmaður Breta, hefði
fiengið sæg tiliboða en hafnað
þeim flestum. Hann hefði
tefHt í þrem alþjóðtegum
mótum, atuík svæðamóta og
Ólympíumóta, á tiu ára tíma-
bili. Þetta hefði orðið til þess
að menn hefðu kornizt á þá
skoðun, að ektoert þýddi að
bjóða Emglendingum til
toeppni, þeir höfnuðu alltaf.
Þess vegna tovaðst hann hafa
tetoið þá ákvörðun er hann
varð Englandsmeistairi á si.
ári, að þiggja sem flest boð
og hefði það þegar borið góð-
an áranigur.
Þá var Keene spurður um
álhuga á skák almennt í Bret-
iamdi og sagði hann áhuga
frekar litinn en þó mjög vax-
andd sem bezt sæist af þvi, að
filestir beztu skákmenn lands-
ins væru undir 25 ára aldri.
Ástæðan,, sem Keene gaf fyrir
hinum lítla áhuiga er að miínu
mati mjög mertoileg. Stoálk-
áhugi er nær eimgönigu bund-
inn við efiri hluta miðstéttar.
Ef fóik úr fijölskyldum vertoa-
manna, námamanna eða iðn-
aðarmanna færi að iðka skák
yrði hlegið að þvl Þetta fólk
á ekki að nota höfiuðið heidur
Mkamiega krafta; knattspyma
hæfir þessu fiólki betur en
stoák. Sem deemi tók hann
sænska stoátomeistarann Jans-
son, sem er lögreglumaður að
atvinnu, og sagði að í Eng-
landi hefðu menn hlegið, er
þeir fréttu að lögreglumaður
væii að tefila stoáto. Stórar og
sitertoar löggur geta ektoi
huigsað, er almenn trú manna
þar í landi. Leifar aðalsins
væru svo afltur á móti aildar
upp við að geia eklki neitt og
tetfidu þá frekar en að leika
tonattspymu. Þessu til stuðn-
ingis benti Keene á, að hann
hefiði gen gið í menntas kóla í
Dulwidh, sem éinkum er ætl-
aður piltum úr hópi miðstétt-
arföltos. Þar væri stoákáhugi
miikili sem glöggt mætti sjá
á þvi, að nemandi úr þessum
skóla hefði sigrað á unglinga-
meistaramóti Bretlands mörg
undanfarin ár. Nemandi frá
Eaton hefði hins vegar aldrei
sigrað þar. Þessari stétta-
stoiptingu í samibandi við stoák
sagði Keene að reynt væri að
eyða, m. a. með þvi að veita
nemendum sem filestra skóla
toost á tilsögn í skálk. Þá
menn, sem það gerðu taldi
hann þýðingarmestu skák-
mennina.
1 brezkum háskóium kvað
Keene hins vegar mikinn
áhuiga á skák, eintoum þó í
Oxford og Oambridge.
Keene er ásamt noktorum
félögum sínum mjög athafna-
samiur um útgátfu bólka og
tímarita um skák. Sagði hann
tilganginn með þeirri útgáfu
m. a. vera að reyna að kynna
skák og auka áhuga á henni,
jafnframt því að gefa enskum
Skákmönnum kost á slí'kum
ritum á móðurmáiinu. Kvað
hann marikað fyrir slik rit
fara mjög vaxandi þar í landi,
en mjög mikið seldist einniig
til Bandaríkjanna og Kanada.
Loks spurði ég Keene, hvort
hann teldi skákina eiga ein-
hverja framtíð fyrir sér í þeiss
um Sívensnandi heimi. Hann
'kvað svo vera, og benti á þá
skemmtilegu staðreynd, að
brezkir læknar og sálfræð-
ingar væru u. þ. b. að taka
skák í sína þjónustu sem
Framhald á bls. 23
„Framhaldsmenntun fyrir alla6í
Útdráttur úr erindi Jóhanns S.
Hannessonar, fyrrverandi skóla
meistara, um sameinaðan
f ramhaldsskóla
STÆRSTA verkefni okkar ís-
lendinga á sviði nienntunar og
appeldis felst í því „að flytja
sameiginlega og óvenju öfluga
alþýðumenningu, grundvallaða á
einhæfuni atvinnuháttuni frum-
stæðs baendaþjóðfélags, yfir í nú-
túna þjóðfélag með vaxandi
verkaskiptingu og færri og færri
samteiginlegar menningarundir-
stöður í daglegum atliöfnum
þegnanna". Á ráðstefnu Félags
háskélamenntaðra kennara á
taugardag flutti Jóhann S. Hann-
esson, fyrrv. skóiameistari, fram-
sðguerindi, þar sem hann gerði
grein fyrir tillögum Fræðsluráðs
Reykjavíkur um stofnun til-
raunaskóla á gagnfræða- og
menntaskólastigi: „Sameinaðan
framiiaidsskóla“.
Tilvífcnunin I þeissuim inngangi
er fcektn úr gTeinargerðinni, sem
ifylgir tiHögumuim. 1 greinargerð-
tnni setgir ennfremur m. a.:
.JHugimyndir þessar eiiga sér
margvislegar ræfcur, allt firá nýj-
um sfcilmimgi á menmifcun sem
wrðbaarrt fjárfestingu, tiil viður-
toemnimgar á því, að I velmegun-
aiiþjóðfélagi verður að endiur-
sflooða þær hugmyndir um mernnit-
an allimienmimgs, sem mótazt hafa
vlö fáutætotarskilyrði, þar sem
fijefca þjóðfiélagisims sammsvaraði
ekfci raiumverulegum hiuigisjómum
þeiss um jaifnirétti og eimsbaklingis-
fijilldi."
ÖLL.XJM NÁMSBRAUTUM
GERT JAFNHÁTT
UNDIR HÖFÐI
Jóhamn S. Hannasson gerði i
erimdi símu greim fyri'r Skipu-
lagningu sameinaðs framhalds-
skðla, sem myndi ná yfir aldurs-
stigið frá lokum skyldunáms til
stúdenitsprófsalduirs.
Nefndi hann fyrst til galla nú-
verandi skólakerfis, sem með atf-
dráfctarlausum Skiptimgum við
lamdspróf stoorðar memendur í
eitt skipti fyrir öll inmarn ákveð-
imma námsbrauta með engum
möguleitoum til slkiptimga siðar
meir. Sameinaður framhilds-
skóli á að taka alla nemendur án
tillits til námsbrauta þeirra og
þá áður en að skiptingunni kem-
uir; þ. e. a. s. landsprófinu, sem
nú er. Um væntamlega og æslki-
lega þróun þessa sameinaða
framhaldsskóla sagði Jðhann, að
hvað væntanlega þróun snerti,
væri fyrirsjáamleg aukin eftir-
spum eftir framhaldsmenmtun í
amda „framhaldsimenntunar fyrir
álla“ og æskileg þróun hlyti þá
að vera, að geta fullnægt þessari
autenu eftirspum eftir þörfum
hvers einstaklimgs og þjóðfélags-
ims. Með þessu yrði jafmrétti
nemenda aukið og bundinn endi
á það misræmi, sem núveramdi
skólalkertfi felur I sér.
Með sameimuðum fraimlhalds-
Skóla yrði 'komið á fjölgun nárns-
brauita á framhaldsstoólastiigi,
hvort helduir er fcil umdirbúniimgs
umdir mám í æðri stoólum og
sérskólum, eða til umdirbúnimgs
uimdir sbörf í himum ýmsu at-
vmnugreimum. Sagði Jöhamn S.
Hanmesson, að hér þyrfti að gera
öl'lum mámsbrauibum jafnhátt
undir höfði og draga úr þvi vam
mati og vamrsekslu á tilteknum
námsbrautum, sem slkipfcing
námsbrauta milll óiákra og að-
skildra skólagerða vixfciist jafnam
hafa í för með sér. Hér þyrfti að
efla gagmkvæman stoillmimg og
virðimgu sfcarfsgTeina og stétta
með því að sjá ölium memendum,
án tililits til mámsbraufiar, fyrir
sem mestri sameiginlegri reymslu
á námsferli þeirra.
TENGSU MILUI FRAMHAUDS-
SKÓUA OG SÉRSKÓUA
Ræðumaður benti á, að eims og
stemdur, er mú betur séð fyrir
umdirbúnimgi urndir „æðra nám“
en amnað framhaldsinám, eins og
rnámi í sérskólum og skoðana-
könnun hefði leitfc í Ijós, að al-
mennut' undirbúningur hefði
reynzt ónögur, þegar í sérskói-
ama vœri komið.
í suirmum tilviteum Ijúka nem-
endur nú þeim prófum, sem
krafizt er til immgöngu í sérsköla,
áður en þeir ná tilskildum imn-
göngualdri. Sifiur nemandimn þá
uppi með meira eða minna
gagmslausan biðtima, þar sem
hann á engan kost á hentu/gu
viðbótamámi til undirbúnings
námi í sérsteólum. Sagði ræðu-
maður að koma þyrfiti á fiuil-
nægjandi tengslum mil'li fram-
haldssköla og sérskóla og benti
á þá leið að koma á fót máms-
brautuim, sem miðuðuist sérstak-
lega við krötfur sérskólanna um
umdirbúmimg memiendia. Með
stofauin saimeinaðs framhalds-
skóia yrði unmt að bæba hér úr.
TENGSU MENNTUNAR
OG STARFS
Um umdirbúnimg undir störf í
hinum ýmsu atvimnu'greinum,
sagði ræðumaður, að margir
vimmuveitendur á mörgum svið-
um hefðu litla grein gert sér
fyrir því hver væri æskileg-
asti undirbúningur sitarfismanna
þeirra og sum sjónarmið al-
mennimgs væru hörnlur á við-
gangi starfismenmfiumar. Þessu
þyrfti að breyta og sagði ræðu-
maður, að það væri til að vimna
gegm því síðametfnda, að sam-
einaður frarmhaldsstoóli yrði að
leitast við að gera öllium máms-
brautum jafnháfit umdir höfði.
Um tengsl mennfiunar og starfs
sagði Jóhamm S. Hamnesson, að
korma þyrfti á sérstökum náms-
brautum, þar sem nemandanum
auk ómaksverðrar menmtunar
yrði séð fyrir fciJlitekiimni starfs-
þjáltfun. Jafnframfc þyrfti að
gæta þess, að nemandinn ætti
greiðan aðgamg að þessum r.ámc-
braufcum, hvenær sem áhugi hans
á að hverfa frá námi til starfs
vaknaði.
AULRA ÞARFIR
ERU EKKI EINS
Ræðumaður vðk þessu næst að
sveigjamlegu kemnsluskipulagi og
frjálslegum námsháttum, sem
hann sagði að ættu að miða að
valfrelsi memenda um náms-
einimgar og námsbrautir, greiðri
ieið mii'lli námsbraufca, einstatol-
ingsbumd'inmi kennslu og losum á
hömLum hins hefðbundna bekkj-
arkerfis, sem hanm sagði byggt
á þeim úrelfiu huigmyndum, að
allra þarfir væru nákvæmlega
þær sörnu. Þá þyrtfti líka að miða
að virtori þátfifiötou nemenda í
skólastarfinu öLlu.
Þá sagði Jóhanm S. Hammesson
að sameigimliegur firamlhaldsstoóli
þyrtfti að táka upp autona sam-
Jóhann S. Hannessoa.
vinmu við loreldra nemenda og
ílbúa skólahverfisins anmams veg-
ar og hims vegar vimrauveifcendur
og sarratök atvinnustétta. í þessu
sambandi benti ræðumaður á, að
því nánari og fjölþættari temgsl,
sem skólinm hefði við uimhvéirfli
sitt, þeim mun auðveldar myndi
veitast að diraga úr amdstæðunni
milli tilveru nermandams í skól-
anum og ufcan hams.
ENGINN ÞURFI AÐ HVERFA
FRÁ HÁUFUOKNU NÁMI
Um skápulaig sarmeinaðs frarn-
haldsskðla rakti ræðumaður eflt-
irfarandi þætbi:
Framhald á bls. 23