Morgunblaðið - 16.02.1972, Blaðsíða 13

MORfGUNBLAÐIÐs MlÐVIKUDAGTJR 16. FEBRÚAR 1972
13
Bækur ársins 1971;
„Þessi bók hrífur mann
með sér likt og skriða“
Brezka blaðið The Observer
heftir að vanda fengið um ára-
mót ýmsa máísmetandi menn til
að velja bækur ársins. Að þessu
sinni völdu 25 manns bæktimar
og féU val þeirra á samtals 70
bækur. Aðeins sex baekur náðu
þvi að komast á lLsta tvegg'ja eða
fleiri veljenda og ber Jrar lang-
hæst bók Nadezhda Mandel-
stam, „Hope Against Hope“, sem
hefur að geyma sögu eigin-
manns hennar, rússneska skálds
ins Osips Mandeistams. Sjö
manns töldu hana beztu bók
ársins og skáldmæringrurinn Bo-
bert LoweU taidi hana slika, að
hann kaus að nefna ekld aðra
bók i sömu andrá.
# Tvær baslkiur kornust á iista
; þriggja veljendanna „Girl 20",
' tfcáidsaga Kingsileys Aimis sem í
| dag byrjar í Mbl. sem fram-
haidssaga öiaðsins, og siðara
toindi sjálfsævisög’u V. S. Pritch
ett; „Midnight O0“. Þrjár bætk
rur komtust á lista tveggja
1 manna; „The Art oí the Possi-
ble“, stjórnmálamininingar Butl-
ers lávarðs, „Sir Lewis Namier"
ævisaga hans eftir konu hans,
iafði Naniier, og „Maurice“ eft-
ir E. M. Porster, sem annar
nefnir að visu utangarðs, þar
sem honum finnst hún „engu
31k“ og hinn segist velja hana
hiikandi, þar sem fyrri helming
ur hennar sé Fbrster ugp á sitt
toezta, en siðari helmingurinn
„Jélegt eitthvað."
Hér fara svo á eftir „baakur
ársins", sem þetta fólk vaidi og
ýanis ummæli þeirra um þær:
A. ALVAKIvS
„Hope Against Hope miim-
ingar Nadezhda Mandelstam um
eiginmann hennar, rússneska
stórskáldið, er ek'ki aðeins lif-
andi lýsing á ofsóknum Stalín-
timabilsins, heldur einnig ein
fárra trúverðugra lýsinga á þvi,
hvemig sniilingur yrkir Ijóð sán.
Hún skrifar um hrakningar
þeirra af kaldhæðni og gremju,
en án allrar sj'álfsvorkunnar og
æsáinigagimi. Að mínu áliíi tekst
henni svo til, að árangurinn þol
ir vel samanburð við ijóð eigin-
maims hennar."
A. Alvares nefnir einnig
Winter Trees, ljóð eftir Silviu
Blatih og Play It As It Lays,
skáidsögu eftir Joan Didion.
KINGSLEY AMIS
„1 Bonecrack etr Dic Francis
í essinu sínu; spenna, persónu-
sköpun og skarpskyggni. Hér
heidur meistari á pennanum."
Þá segist Amis ekki viija
gieyma The World of Jeeves, þótt
hann hafi gleymt nafni höfund-
arins, og Mrs Palfrey at the
Claremont segir hann uppfyila
•iiar vonir, sem bundnar séu
nýrri skáldsögu eftir Eiizabeth
Taylor.
NOEL ANNAN
Annan nefnir fyrst tvær bæk-
ur, sem hann nefnir: „Ljós yfir
það dularfulla rússneska fólk“;
Hope Against Hope eftir Nad-
ezhda Mandelstam og Pnshkin
eftir Jolhn Bailey.
Forvitnilega bók segir hann
vera Dictionary of British Folk-
Tales eftir Kathleen Briggs og
nefnir loks tvær pólitískar ævi-
sögur; aðra um ógeðfeildan
stjórnhiálamann, Cicero eftir D.
R. Shackleton Bailey, og hina
um ölkx geðfelldari stjórnmála-
mann The Art of the Possible,
sjájifsævisögu R. 4- Butlens, lá-
varðs.
,4. .1, A YER . : ,
;,„The Discarded People eftir
C<osmas Desmond eru skýringar
jrúboða í Suður-Afriku á því,
þvflð þvinganir kynþáttamisrétf
isins eru í raun og veru. Bókin
er þeim mun áhrifameiri, sem höf
undur hennar forðast alla skrúð
mælgi og lætur staðreyndirnar
einar segja stna hræðilegu
sögu.“
Ayer velur og Midnight Oil,
annað bindi sjáifsævisögu V. S.
Pritdhetts og The Embattled
Mountain eftir F. W. D. Deakin,
sem eru stríðsminningar frá
Júgóslaviu.
MARG ARET DRABBLE
Sem beztu bókina vehir
Drabble Higta Tide in the Gard-
en, ljóð eftir Fieur Adeock.
„Þessa bók dái ég vegna þess,
að hún varpar dul yfir það vel
þekktia, eins og bókarheitið
sjálft.“
Einníg nefnir Drabbie Ttae
Bog Féople eftir P. V. Globs,
sem er frásögn um 2000 ára
gamla atburði í Danmörtou, og
af nýjrum stoáitísögum segist
Drabble hafa haft mesta
ánægju aí Birds of America eft
ir Mary McCarthy.
PENELOPE GILXJATT
„Þegar Ivy Compton-Burnett
dó, lét hún eftir sig handritið
að The Last and the First í biá-
um stilabókum, sem fundust
undir sessu í sótfa hennar. Það
var svo gefið út óibreytt. Ef til
vill hefði hún talað um „hálf-
klárað verk“, en stóisnánd henn
ar leynir sér ekki í þessari sögu,
né heldur kímni hennar og full-
komið siðaiögmáil"
Auk þessarar bókar nefnir
GiUiatt Llpstate, dagbók Ed-
mund Wi'lsons um Mfið í New
York-fyiki, og Tlte Case of the
Midwife Toad eftir Arthur Ko-
estler, sem í þessari bók segir
sögu Vínarprófessorsins Kamm-
arer, heimisfrægs Meðljsfræð-
ings í byrjun aldarinnar, sem
framdí sjálfsmorð eftir að hann
var ásakaður um faisanir í vís-
indarannsöknum sínum.
GRAHAM GBEENE
„Þrjú bindi af sögu Troteky
eftir Isaac Deutscher, sem Ox-
ford University Press gaf út nú
í pappírskiljuformi, urðu mér
skemmtilegasta lesning ársins.
Vafalaust má telja þetta verk
meðal merkustu ævisagna á
enskri tungu.“
Næst mest gaman segist
Greene hafa haft af The Lett-
ers of Thomas Mann og Conr-
ad’s Westem World eftir Nor-
man Sherry segist Greene geta
lýst beztu leynilögreglusögu árs
ins, „ef ég læsi leynilögreglusög
ur.“
JOHN GROSS
„ „Bók ársins" virðist mér
ónóg merking fyrir bók, sem svo
greinilega á það fyrir sér að
verða sígild eins og Hope Aga-
inst Hope, minningar Nadezhda
Mandelstam um ógnartíma Stal-
íns. Þessi bók er mjög raunaleg
og sem slik leiðir hún lesandann
í gegnum hrikalegri hluti en
nokkurn timann Gogol og Dost-
yoevsky þekktu. Þesisi bók er
©kki siður mikils virði fyrir
mannþekkingu höfundarins, gáf
ur og kaldhæðni en fyrir hug-
rektoi hans og heiðarleika.“
Af nýjum skáldsögum segist
Gross mest hafa hrifizt af In
A Free State eftir V. S. Naipaul
Otg asvisaga Sir Lewis Namier
eftir laíði Narnier toemist á blað
hjá honum sem „aðdáunarvert
skrif“.
ROY JENKINS
„The Art of the Possiblc eftir
Butler lávarð er bezt skrifaða,
gagnorðasta og á margan máta
skemmtilegasta stjórnmálaminn-
ingabók, sem komið hefur út i
mörg ár.“
Jenkins nefnir í annað sæti
Books Do Fumish a Boom eftir
Anithony Powell, sem hann seg
ir stenda vel ifyrir sinu, þófct hún
sé ekki bezt þeirra 10 binda,
sem út hafa toomið í þessum
bókaflökki. Loks nefnir Roy
Jenkins A1 Smith, Hero of the
f ities, sem hann segir frábært
verk um amerísk stjórnmái sið-
ari ára.
JOHN KENYON
„Á áiinu 1971 fannst mér í
rauninni engin söguleg bók öðr-
um fremri," segir hann, en
kveðst hafa hrifizt af Henry
VIII.: the Mask of Royalty eft-
ir Lacey Baldwin Smith og Reli
gion and the Decline of Magic
eftir Keith Thomas. Loks nefn-
ir Kenyon bök lafði Namier um
Sir Lewis Namier.
FRANK KERMODE
,,Ég býð byrginn þeim eraska
sið að harma stöðu skáldsögunn
ar og láta sér sjást yfir hvert
lífsmark hennar og vel MF eft-
ir Anthony Burgess, sem er
stórkostlegur að vanda og lend
ir utangarðs að vanda.“
Mesta unun segist Kermode
hafa haft af The Waste Land,
handriti þess verks, sem frú Eli-
ot ritstýrði til útgáfu og hvetur
loks alla til að lesa The Rise of
Romance eftir Eugéne Vinaver.
ARTHIJR KOESTLER
„Tvær geigvænlegustu, en því
miðuir áhrifamestu bætour árs-
ins,“ segir Koestler hafa verið
Chance and Necessity eftir Nó-
belsverð lau n ahaf an n Jaques
Monod og Beyond Freedom and
Dignity eftir B. F. Skinner.
„Bætournar tvær draga upp
hræðandi mynd af „ „mann-vél-
mennis" — heimspeki," sem
enn ræður ríkjum i visindakerf
inu.“
PHILIP LARKIN
„Louis eftir Max Jones og
John Chilton er vandleg ihug-
un og myndrík frásögn um íull
huga listamann og elskulega
manneskju, sem gæti reynzt
Chaucer popp-menningar 21.
aldarinnar."
Girl 20 eftir Kingsley Amis
nefnir Larkin i öðru sæti og
Kathleen and Frank eftir son
þeirra, Christopher Isherwood,
tii þriðja sætis.
BERNHARD LEVIN
„Burtséð frá Maurice eftir
E. M. Forster, sem í mínum aug
um er engu lik, hafði ég mest
gaman af þessum þremur bók-
um á árinu:“
Poverty and the índnstrial Re
vohition eftir Brían Inglis,
,unjög sterk árás Cog þeim mun
áhrifameiri fyrir rólyndi höf-
undarins) á „pólitíska hagfræð-
inga“, sem i nærri öld fundu
nægar ástæður tii þess, að hin-
um fátæka skyldi ekki hjálp-
að, og hinn veiki ektoi vernd-
aður, og hverra niðjar eru enn
við lýði meðal o’kkair.“
Periclean Athens eftir C. M.
Brown og Giri 20 eftir Kings-
ley Amis nefnir Levin einnig.
MARY MacCARTHY
Hope Against Hope eftir Nad
ezhda Mandelstam segir Mac-
Carthy að sé „stórkostleg bók,“
og enntfremur m.a.: „Undan-
koma Nadezhda Mandelstam
til að segja sögu manns sins,
óbrigðult og óvægið minni henn
ar og harkaleg sannsögli minna
á grisku refsinornirnar eða lög-
in um vallhald tegundanna i
náttúrunni."
The Paradox of History, rit-
gerðir Nioola Ghiaromonte um;
Stendahl, Tolstoy, Roger Mart-
in du Gard, Malraux og Doktor
Zhivagó, segir MacCart’hy að
eigi meira s’kylt með bók Nad-
ezhda Mandelstam en að ritgerð
irnar séu aðeins bókmenntaleg-
ar athuganir. Annað ritgerða-
safn tinir MacCarthy líka til
Hluminations eftir Walter
Benjamin, ritstýrt af Hannah
Arendt. Benjamin framdi sjálfs
morð 1940 og segir MacCarthy,
að í skrifum sínum um bók-
menntir hafi hann verið ólíkur
þeim huglausu menntamönnum,
sem honum voru samtíða, en nú
er búið að útþurrka.
ROBERT LOWELL
„Þótt ég hafi lesið fáar nýjar
bækur á árinu, hef ég þó kom-
izt yfir nokkrar góðar bækur.
En hér kýs ég að beina öllu að
einni þeirra; Hope Against
Hope eftir Nadezhda Mandel-
stam. Þessi bók hrífur mann
með sér líkt og skriða; hún á
engan sinn líka i því að sýna
fram á þær þjáningar og pynd-
ingar, sem ríki beitir mennta-
menn sína og listamenn — um-
fram allt: listamenn."
MALCXWLM ML1 GGEBIDGE
„Frásögn Graham Greene af
honum sjálfum í A Sort of Life
veitti mér mikla ánægju. Sömu-
leiðis The Last Year of Leo
Tolstoy, dagbókin, sem Valent
in Buigakov hélt í Yasnaya Pol-
yana, þegar hann var ritari Tol-
stoys. Einnig hafði ég mikla
ánægju af Trousered Apes, ná-
kvæm rannsókn prófessors Dun
can Williams á áhrifum bók-
mennfa á þjóðfélög samtímans."
ANTHONY SAMPSON
„Girl 20 eftir Kingsley Amis
var skemmtilegasta bók sem ég
lais á árinu; per-söna Sir Roy
Vandervane er stórkostleg, ný,
spaugileg sköpun.“
Guest of Honour, bók Nadinfc
Gordimer um vandamál Zamibiu
telur Sampson til og loks A Dictl
onary of Roses eftir Miilar
Gauit og Patrick Synge, sem
Sampson segist hafa mesta
ánægju af að eiga, vegna 500
liitmynda af rósum og fræðilegra
lýsiniga.
STEPIIEN SPENDER
Fyrst nefnir Spender Cólleet-
ed Poems eftir Randall Jarr-
ell, „Jarrrell er það stóra am
eríska ljóðskáid þessarar aldar
og stendur einhvers staðar mitt
á milli Heine og Rilke vegna
fulikomnunar sinnar, víð-
kvæmni, hugmyndaflugs og hár
beitts háðs.“
Midniglit Oil, sjálfsævisögu
V. S. Pritchetts, nefrair Spend-
er til annars sætis og Mauriie
eftir E. M. Forster telur hann
þriðju bók hikandi þó. „Fyrri
helmingur bókarinnar er Forst-
er upp á sitt bezta, en sdðari
helmingur hennar er „lélegt eitt
hvað“. „Fyrri helmingurinn sýn
ir okkur Cambridge snemma á
öldinni og glaðværð þessarar
lýsingar eykur sannariega við
verk Porsters.“
A. J. P. TAYLCM8
A. J. P. Taylor nefnir fyrst
Wmston Ctaurehill, fyrsta bindi
eftir Martin Gilbert og spyr I
ieiðinni, hvenær síðasta bindis-
ins sé von !
Mest spennandi og frumleg-
ustu bók ársins segir hann vera
Britain in Balance: the Myth of
Failure eftir W. A. P. Manser.
„Hún er pólitískt sprengiefni,
sem gerir lítið úr efnahags-
stefnu þessa lands síðustu 40
árin. Sérfræðingarnir tóku þess
ari bók með vandræðalegri
þögn.“
PHILIP TOYNBEE
Toynbee setur efst á b)að
Hope Against Hope eftir Nad-
ezhda Mandelstam. „Ekkja mik-
iis rússnesks skálds, sem varð
fórnardýr ógnarstjórnar Stal-
ins hefur skrifað frábærar
Framhald á bls. 23