Morgunblaðið - 01.06.1972, Blaðsíða 10

10
MORGUN'BLAÐLÐ, FI'MMTUDAGUIR 1. JONl 1972
Fiskveiðar lífsnauðsynlegar
fyrir Bremerhaven
— segir vestur-þýzki þing-
maðurinn Harry Tallert
BREMERHAVEN er efnahags
Iega mjösr einhliða uppbyggð.
Þar skipta fiskveiðarnar mjö;
miklu máli. íbúar Bremerhav
en lifa í verulegmn mæli af
úthafsfiskveiðum. Þess vegna
hefur fólk þar miklar áhyggj-
ur af því, að íslendingar hyggj
ast færa út landhelgi sína í 50
mílur. Við skiljum mjög vef
vanda íslendinga. Við vitum,
hvað fiskurinn þýðir fyrir ís-
land, en við sjáiun lausn vand
ans ekki í einhliða útfærslu
landhelginnar. Okkur virðist
aðalhættan vera fólgin í of-
veiffi, sem er vandamál, er
nær tii alls heimsins. Það
verffur að stíga raunhæf skref
ti! þess aff koma i veg fyrir
hana. Þetta voru m,a. orð v-
þýzka þingmannsins, Harrys
Tallerts i viðtali við Morgun-
blaðið í síðustu viku e® þá
kom hann til íslands fyrst og
fremst í því skyni aff kynma
sér landhelgismálið. Tallert er
úr röðum jafnaðarmannia og
er þingmaður fyrir kjördæmi
í Bremerhaven.,
— Ég er ekki kominn hing
að til þess að semja, héit Tail
ert áfram, — heldur til þess
að kynna mér skoðanir íslend
inga og kynna viðhorf fólks í
Bremerhaven fyrir mönnum
hér. Markmiðið með heim-
sókn minni hingað er fyrst og
fremst að afla mér upplýsinga
frá fyrstu hendi, en kanna um
leið, hvort möguleikar séu fyr
ir hendi til samkomiulags. Hér
getur maður talað við fólkið
sjálft og ég vil taka það fram
að það hefur verið tekið mjög
vel á móti mér.
Ég tei heppilegt að kaliia
saman alþjóðlega ráðistefnu,
sem bygigir á þjóðarétti, varð
andi ofveiði á fiski, það er að
segja ráðstefnu, sem væri
þjóðréttarlega bindandí. Þar
yrði m.a. kveðið svo á um, að
innan 50 milnanna, það gæt>i*
verið mieira en 50 mílur, væri
Harry Tallert
heimilt að veiða aðeins visst
magn af fiski.
Við erurn reiðubúnir til þess
að ræða við ísiendinga um
alla hliuti, sem verða mættu
tiil þess að koma í veg fyrir of
veiði. En við viljum ekkl
verða reknir frá því svæði,
sem um langan tíma hefur
verið veiðisvæði okkar.
TaLIert var spurður að því,
hvort hann teldi Líkur á þvi,
að fóik í Bremerhaven og öðr
um vestur-þýzkum fiskveiði-
borgum myndi grípa tii gagn
ráðstafana af svipuðu tagi og
hótað hefiur verið í brezkum
fiskveiðiborgum, þegar Land-
heLgin verður færð út og svar
aði hann þá: — Samkvæmt
þeim upplýsingum sem ég hef,
verður ekki gripið til neinna
gagnráðstafana. Við þurfum
á þessum fiski að halda frá
íslandi. En við vonumst stöð-
ugt eiftir því, að samkomulag
náist, sem verði íslendingam
í hag, en verði ekki til þtss
að spiLla hlut okkar.
Það verður að samræma
rétt strandríkjanna réttinum
um freisi hafanna. Það væri
vel unnt að veita strandrikj
unum sérréttindi varðandi
fiskveiðar. En óg held ekki,
að það finnist nein Lausn með
því að færa út landheigina og
ég held ekki, að það náist
neitt samkomiulag um slíkt í
heiminum. Það myndi koma
upp réttaróvissa, sem haft
gæti í för með sér margs kon
ar fllækjur. Ég er því hlynnt-
ari, að fundin verði raunhæf
lausn með tiistiUi samninga-
vlðræðna, en ég vil taka það
skýrt fram, að það yrði að
vera lausnn, sem tæki tillLit til
réttar strandríkjanna.
f S a mba ndslý ðveldinu
Þýzkalandi ríkir ekkert at-
vinnuleysi, heldur fremur
skortur á vinnuafii. Þar eru
nú starfandi um tvær miilj. út
lendinga. Þegar litið er á Sam
bandsiýðveldið frá sjónarhóli
íslendinga, gerir fólfc hér sér
þess vegna áreiðanlega ekki
nægilega grein fyrir því, hvað
fiskveiðarnar þýða fyrir borg
ir, einis og Bremerhaven og
Cuxhaven. Við getum nefni-
lega ekki sagt: Nú vörpum við
fiskveiðunum fyrir róða og
innleiðum efnaiðnað eða eitt
hvað annað í staðinn. Slíkt er
ókleift. Það sem við berum
fyiir brjósti, er í raun og
veru atvinna fólksins og ef
ekki finnst á þessu máli skyn
samleg lauisn, yrðu þúsundir
manna atvinnulausar.
Fól'k í Bremerhaven hefur
því miklar áhyggjur út af
þesisu. í blöðum hef'ur verið
skrifað mikið um þetta mái.
Þetta er spurning um, hvort
borg eins og Bremerhaven íái
lifað áfram. Það er svo margt
fölk þar, sem á afkomu sína
undir fiskveiðunum. Fyrir
utan fiiskveiðar, skipa
smíðar og kaupskip eru eng
ar umtalisverðar atvinnugrein
ar í Bremerhaven. Það hefur
verið leitazt við að breyta
þessu einhliða atvinnuiifi, en
það hefur ekki tekizt.
TÓNLIST i,
EGILL R.FRIÐLEIFSSON
Lokatónleikar
S.l. - 25. maí
Stjórnandi: Bohdan Wodiczko
Einleikari: Shura Cherkassky.
EFNISSKRA:
V. Urbancic: Forleikur að
gamanóperu
P. Tsjaikovsky: Píanókonsert
nr. 1 i b-moll, op. 23
C. Debussy: Iberia, hljóm-
sveitarsvíta
Z. Kodal.v: Hary Janos svíta.
Forleikur Urbancic er ágætt
dæmi um handbragð þessa
merka brautryðjanda og farsæla
kennara i islenzku tónlistarlifi.
Enda þótt ekki sé hægt að segja,
að tónsimiðið risti djúpt, er hér
kunnáttusarnlega beitrt aðferðum
hins hefðbundna forms. Forteik-
urinn er tiieinkaður Sinfóniu-
hljómsveit Islands og sýnir það
bezt hug höfundar til hennar.
Wodiczko laigði hér áherzlu á að
ná fram þeim léttleika og blæ
áhyggjuteysis sem verkið býr
yfir og tókst bærilega. Ákveðin
sláttur pákunnar og hressilegt
stef málmblásaranna, sem streng
imir siðan tóku undir í upphafi
verksins, var góð byrjun þetta
kvöld.
Það sem mest kom á óvart í
tónteikunum, var meðferð Shura
Cherkasskys á einleikshlutverk-
inu í píanókonserti Tsjaikovskys
(og hefði maður þó allra sízt
búizt við að verða hissa á að
heyra Tsjaikovsky-konsertinn!).
Cherfcassky er mjög sérstæður
píanisti. Fingrafimi hans og
tækni allri er viðlbrugðið. Skiin-
ingur hans og túlkun á þessu
margspiilaða venki er svo ólik
því sem almennt gerist, að undr-
un sætir. Hann vélar ekki fyrir
sér að umtuma styrkleika- og
hraðamerkjum, sem höfundur
segir til um, heldur æðir áfram
eða snarhægir á, spilar svo veikt
að varla heyrist eða af ofurmann
tegum ofsa, eingöngu eftir eigin
geðþótta. Stundum Virðist hann
alls ekki mega vera að því að
hinkra við eftir hljómsveitiniii,
ef honum sjálfum sýnist svo.
Wodiczko var ssmnartega ekki
öfundsverður að eltast við hann
konsertinn í gegn, enda hlutur
hljómsveitarinnar ekki umtals-
verður. Virðing Cherkasskys fyr-
ir höfundi verksins, og tiilitssemi
við stjórnanda hljómsveitarinn-
ar var í algeru lágmarki. HcUin
er einkeimilegur virtuos, sem t.d.
spilaði kadenzuna í fyrsta þætti
eins og sönnum snillingi sæmir,
þó í annan tíma væri bágt að
gera sér grein fyrir uppátækj-
um hans.
Það er sameiginilegt einkenni
aillra verka Debussys, að þau eru
vandmeðfarin, og þar er Iberia
engin undantekning. Hin fin-
gerðu blaabrigði og litríka en við-
kvæma áferð, ásamt seiðandi
hljóðfaili gerir kröfur, sem
hljómsveitin var ekki að öllu
leyti fær um að uppfylla i þetta
stan, Hlaut það að valda nokkr-
um vonbrigðum hjá þeim, sem
muna eftir óvenju vel heppnuð-
um flutningi á tónverkinu La
Mer, eftir sama höfund fyrr í
vetur. Það sem að mínu viti tókst
bezt þetta kvöld var ágæt spila-
menmska og sannfærandi stjóm
á Hary Janossvitu Kodalys.
Svitan er svo etaföld og áheyri-
teg, að auðskilið er hverju bami,
en um leið færð í svo listrænan
búning að úr verður fágætt
eyrnagaman. Þannig lauk þessu
starfsári Sinfóniuhljómsveitar
fsiands með skemmitilegum enda-
spretti.
Þegar litið er yfir tónteikaárið
í heild, kemur ýmiislegt i ljós,
sem vert væri að velta vöngum
yfir. Það er staðreynd að oft
hafa tónleikarnir verið mjög vel
sóttir, og betur en oft áður, og
ber þvi vissulega að fagna. En
hver er ástæðan?
Vaxandi áhugi aimennings á
tónlist? Fleiri stórstjörnur, sem
dregið hafa áheyrendur á tón-
teika? Betri spilamennska? Á-
hugaverðari eða vinsælli verk-
efni? Væri í því sambandi verð-
ugt verkefni fyrir einhvern
snjallan reiknimeistara að ftana
út meðalaldur þeirra tónverka,
sem flutt hafa verið, og gæti ég
trúað að útkoman yrði sorglega
há (sennilega nálægt tvöföldum
eililaunaaldri), því satt að segja
hefur hlutur samttaiatónlistar
verið sorglega lítill. Eins væri
hæglega hægt að reikna út hið
allt oí lága hlutfal þeirra tan
lendu einleikara og stjómenda
miðað við þá erlendu, sem fram
hafa komið. Slikar tölur væru
áreiðantega ekki uppörvandi fyr-
ir þá mörgu hæfu en verkefna-
litlu listamenn, sem við eigum.
Og sjálfsagt er bezt að loka aug-
unum fyrir slíku, enda viðtekin
skoðun að prósentureikningur sé
leiðintegur. Hvað um það. Tón-
teiíkaártau er lokið og við tekur
annaisöm listahátíð. Við óskum
Sinfóní uhlj ómsveittan i farsældar
í störfum.
Suðurlandskjördæmi:
Langtímaáætlun opin
berra framkvæmda
Löggjöf um
umboðsmann
Alþingi gerði ályktun um að
*ikis®tjómin léti undirbúa áætl-
iin til langs tínui um opinberar
framkvæmdir fyrir Suðurlands-
kjördæmi, er unnin skuli í ná-
Imni samvtanu við Samtök sveit-
arfélaga í Suðurlandskjördæmi.
Fyrsti flutnlngsmaður er Ingólf-
ur Jónsson, en moðflutntags
menin hans aðrir þtagmeinn Suð-
urlandskjördæm is.
I gretaargerð segir m.a.:
Á undanförnum árum hafa átí
sér stað miklar fraimfarir í kjör-
diæminu, bæði á sviði opinberra
framikvæmda: vegamál, hafua-
itnái, skólamál, orkumiál, og
jíiéfna má sérstaklega hið miJkia
kmnmvtaki, sem er vaitns-
veita fyrir Vestmaminaeyjakaup-
stað. Jafnfraimt hefur átt sér
stað geysiteg uppbygging at
vinnulífs á svœðtau, svo sem í
landibúnaði, fiskvinmslu o.fl. Ár
angurimm sést m.a. á þwí, að
svæðið hefur ekki þurft að sjá
á eftir fóiki til þéttlbýlis-
staðamna við Faxaflóa, þvi að í
stað 'þeirra, sem flutzt hafa burt,
koma nærri því jafnmargir anin-
ars staðar að. Þessi þróum er
mjög fráJbrugðim því, sem átt hef
ur sér stað í öðrum landshiut
um. Engu að siður eru nú fjöl-
mörg verkefmi óleyst. Það eru
einkum verkefini, er snerta hta-
ar fiélaigsiegu hliðar, sem nauð-
sym'iegt er að beita sér að. Má
Iugóifur Jónssom
þar nefna jöfnum aðstöðunmar
milli þéttbýlisstaðanna og sveit-
anma svo sem varðandi skóla-
mál, heilbrigðisþjónustu, orku-
dreifingu, samgöngumál, þjmJt.
vegamál, fjarskiptaiþjónusta og
ihsufnamál.
Alþtagi samþykkti ályktun
þess efnis, að ríkisstjórnta léti
undirbúa löggjöf uni stofnun
embættis unilioðsnianns Aljiingis.
Skal höfð hliðsjón af aambæri-
legri löggjöf annarra þjóðþinga
á Norðurlönduin og frumvarp
þess efnis lagt l'yrir næsta rqglu
legt Alþingi. Flutningsmaður er
Pétur Signrðsson.
1 greinargerð segir, að þinigs-
ályktiunartillagan hafi m.a. ver-
ið flutt af eftirfarandi ástœðum:
1. Löggjöf igranmþjóða okkar
um umboðsmann þjóðþimganna
hefur verið í gildi um lanigt ára-
bii. Á þessu tíimabili hafa
auik dýrmætrar og jákvæðr-
ar reynslu ýimsir vamkamitar toom
ið í Ijós, er feitt hafa til þýð-
taigarmikiUa breytinga nú á
allra síðustu árum (Noregi 1.
jan. 1969).
2. Ýmsir þeir atburðir hafa
gerzt fyrr og síðar, sérstaklega
í samskiptum einstakltaga við
embættismerm og starfsmenn
bæjar- og ríkisstofnana, sem
kalla á slíika löggjöf.
3. Þeir alþimgismenn, er fyrst-
ir hreyfðu máli þessu á Alþimgi
í tillöguformi, eiga annaðlhvort
ekki setu á þingi nú eða sýná
málinu ekki þann áhuga að taka
það upp aðrnýju.
4. Fim. þessarar tiílögu teiur,
að tímabært sé að leggja fyrir
næsta Alþiugi frv. til laga um
embætti þetta og treysta með
því frekari rétt eiinstaitóita'gstas
í þjióðfiólagi otókar.