Morgunblaðið - 20.06.1972, Page 16

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 20. JÚNÍ 1972
0*gef»ndí hf Árvákut, Rfeyíojavík
Frmríkvaömdaatjóri Harafdur Svem»aon.
fírtstjórar Matthías Joha-nnessen,
EyjóSfur Konráð Jónsson.
ASstoSarritsbjón Styrmir Gunnarsson,
Rftstjornorf.uiitrúi horhjöm Guðmundsson
Fróttastjón Björn Jólianrwaon
Auglýsinaastjórí Ámi Garðar Kriatinsson
Ritstjórn og afgraiðsla Aðaistraati 6, srfmi 1Ö-100.
Augifý'SÍngar Aðaistraeiti 5, símí 22-4-SO
Áskrrftargjaid 226,00 kr á mánuði irvnanlands
I iausasöiu 15,00 Ikr eintekið
fJTátíðarhöldin 17. júní fóru
yfirleitt vel fram, svo
sem hæfir á þjóðhátiðardegi,
bæði úti um land og í Reykja-
vík fram eftir degi. En eftir
að kvöldaði í höfuðborginni,
tóku hátíðarhöldin á sig allt
ekki meira að tala, heldur
hryggð og ömurleika.
Ekki getur hjá því farið,
að menn velti því fyrir sér,
hvernig slíkt geti gerzt og
það á sjálfan þjóðhátíðardag-
inn. Eflaust eru ástæðurnar
þegar svo er ástatt á sumum
heimilanna, að foreldrarnir
eru þannig á sig komnir, að
þeir geta ekki tekið við börn-
um sínum, þegar lögreglan
ekur þeim heim ofurölvi, eins
og fram hefur komið í frétt-
um frá lögreglunni.
Því miður er engin ástæða
til að ætla, að þetta sé í fyrsta
skipti, sem mörg þessara
barna og unglinga neyta
áfengis. Þvert á móti bendir
allt til þess, að ekkert sé
þeim til fyrirstöðu að ná sér
í vín, ef þau á annað borð
kæra sig um. Slíkt ástand
hlýtur að sannfæra menn
um, að eitthvað meira en lít-
ið sé bogið við þá áfengis-
fræðslu, sem haldið er uppi
af hinu opinbera, áfengislög-
in og framkvæmd þeirra og
síðast en ekki sízt það að-
HNÍPIN ÞJÓÐ í VANDA
annan og ömurlegri blæ:
Unglingar, ofurölvi og illa á
sig komnir, mættu hvarvetna
augum þeirra, er lögðu leið
sína í miðbæinn til þess að
komast í þjóðhátíðarskap.
Ólætin voru slík, að menn
höfðust ekki við, heldur
hrökkluðust heim við svo
búið. Um þjóðhátíðarskap var
margvíslegar, en ekki er
hægt að víkjast undan því,
hvar og hvernig unglingarn-
ir, — í mörgum tilvikum
börnin, — ná í áfengi og láta
þá sæta viðurlögum, sem gera
sér þau að féþúfu eða að-
stoða þau á einn eða annan
hátt að afla sér áfengis. En
vissulega er ekki á góðu von,
hald, sem börnum og ungl-
ingum er bæði eðlilegt og
nauðsynlegt að fá í heima-
húsum og í skólum.
Það, sem mönnum er efst í
huga nú, er, að slíkt megi
ekki endurtaka sig. Það er
vissulega rétt, sem fram hef-
ur komið hjá Markúsi Erni
Antonssyni, formanni þjóð-
hátíðarnefndar í Reykjavík,
að það verður að taka til al-
varlegrar íhugunar, hvort
dansleikjahald eigi rétt á sér
í miðbænum á þjóðhátíðar-
daginn úr því sem komið er.
Ef sú verður niðurstaðan að
fella það niður, Verða metm
þó að gera sér grein fyrir, að
það er engin lausn á neinum
vanda. Hinn raunverulegi
vandi stendur eftir óleystur,
— bara ekki eins áberandi og
áður.
„ EINN HEIMUR “
U*inn heimur“, einkunnar-
orð Stokkhólmsráðstefn-
unnar, sem nú er nýafstaðin
og fjallaði um baráttuna gegn
umhverfismengun, voru
vissulega vel við hæfi. Spurn
ingin um, hvernig mannin-
um megi takast að lifa áfram
á þessari jörð, hefur orðið æ
áleitnari með hverju ári og
hefur m.a. verið fjallað um
mengun og umhverfi manns-
ins af vísindamönnum í at-
hyglisverðum greinaflokki í
Morgunblaðinu. Hið iðn-
vædda þjóðfélag hefur þegar
valdið slíkum spjöllum í ríki
náttúrunnar, að sárin verða
ekki grædd. Við blasir að
marka nýja stefnu, setja um
það fastar reglur, hvernig
samskiptum mannsins við
umhverfi sitt verði háttað,
— samskiptum en ekki
áníðslu.
Yfirlýsing Stokkhólmsráð-
stefnunnar er hin merkasta.
Þó varpar þar nokkrum
skugga á, að kínverska sendi-
nefndin skyldi hafa setið hjá
við lokaafgreiðsluna um for-
dæmingu á tilraunum með
kjarnorkuvopn. Einnig olli
það vonbrigðum, að Austur-
Evrópuþjóðirnar skyldu ekki
sjá sér fært að sitja ráðstefn-
una. Allt um það og þótt
gerðar hafi verið tilraunir
til að draga viðkvæm alþjóð-
leg deilumál inn í ráðstefn-
una er talið, að yfirlýsing
hennar muni verða leiðarljós
manna á alþjóðavettvangi í
baráttunni gegn umhverfis-
mengun. Sérstaklega ber að
fagna þeirri áherzlu, sem ráð-
stefnan lagði á það, að inn-
an Sameinuðu þjóðanna
skyldi starfa sérstök um-
hverfisverndunarstofnun, en
enginn vafi er á því, að mik-
ils árangurs má vænta af
slíku samstarfi, ef þjóðir
heims ganga að því með opn-
um huga og af einlægni.
Einn
heimur
greini-
iega
langt
undan
— árangur náðist þó
í ýmsum hagnýtum málum
— segir Svend Aage Malmberg
Svend Aagre Malmbergf.
— ÞRÁTT fyrir ýmsar
efasemdir finnst mér tals-
verður árangur hafa náðst
í ýmsum hagnýtum málum
á ráðstefnunni. En ekki
má gleyma því að um
ályktanir er að ræða en
ekki ákvarðanir. Ályktanir
á 114 þjóða þingi S.Þ.
hljóta þó að fá hljóm-
grunn hjá stjórnvöldum
Um-
hverfis-
ráðstefn-
una í
Stokk-
hólmi
heims, sagði Svend Aage
Malmberg haffræðingur,
einn af íslenzku vísinda-
mönnunum í sendinefnd
Islands á Umhverfisráð-
stefnu S.Þ. í Stokkhólmi,
er Mbl. spurði hann við
heimkomuna um ráðstefn-
una og árangur hennar.
— Á Uimlh'verfisráösitefitTunni
í Stokkhólmi voru starfandi
mai’gar nefndir, sagði hann
ennfremiur. Ég starfaði aða.l-
lega í einni þeirra, ájsamt
Hjálmari Bárðarsyni og Gfuð-
rwundi E. Siigval'dasyni. Þar
var fjalilað uim 1) mæiingar
og eftirliit með mengun, 2),
aiiþjóðlega skipulagniwgu á
verkefimuim.
— Einn heimiur var mioittó
ráðstefmunnar, en gineimilegt
er, að slítet ihiugarfar er enn
langt utndan. Og flestar, ef
ekki allar þjóðir, hailda á ltoft
símuin sérhagsimunum —
einnig Islendingar. Við lögð-
um megiiniálh-erzliu á óspillt
hiöf, iloft og láð og ver.ndiun
fisksitof.na og réttindi sitrand-
ríkja, sem sj'álfsagt er. En
eins og Indira Gandlh'i sagðii
í ógleymanlegri ræðiu, „jþá
skiptir hreinn sjór og hreint
lofit væntamlega. litttiu íibúa
„frums'kóga" stórborganna,
þar sem manniifið er í neðstu
steör andllega og liteamlega.
Þar í er að finna .meginvanida
máil'in, sem tatea þarf í ein-
um heimi og þau verða ektei
leysit nema með sameiiginlegu
átaki ríku og fátælku þjóð-
anna, og ríku þjióðirmar verða
að borga brúsann."
— Mér virðist sem margir
haldi að ráðstefnan hafi far-
ið út um þúfur, og verðiur að
kenna fréttamiðlum um það,
sagði Svend Aage Malmlberg
ennfremiur. — Ég er ekki á
sama máli og vil m.a. benda
á að fram hafa komið hin
rnikiiu vandamál, sem fyigja
alþjóða samivinnu á sviði um-
hveríisverndar. Ráðstefnan
leysti ektei vandann, en er þó
vonandi fiorsenda hiuigsanlegr-
ar lausnar.
— Noteteur þau atriði, sem
ég tel mikiisverð af álytetiun-
um ráðsitefniunnar eru:
1) 110 mæiistöðvar verði
settar upp um allan heim til
að mæla mengun anidrúms-
loftsins og vara við henni.
2) Banin liggi fyrir gegn
losun oliítu í höfin frá og með
áriou 1975.
3) Samningar um bann
gegn losun sikaðlegira efna i
höfin ganigi í giidi á þes&u
ár.i, jaifinframt því sem ákveðn
um regilium verði ifyigt um los
un annarra efina.
4) Bann gegn kjamorku-
vopna-itilraun'asprengingum,
eintoum í andrúmslofitin'u.
5) Storáiniinig allra steaðiegra
efna, magn, gerð og hvað af
þeim verður.
6) Athu'gun á or'kuþörf og
dreifingu í iheimimum.
7) Skipti ia,nda á milili á
gögmuim um umhverfismál.
8) Komið verði upp ein-
hvers konar geymsl'ustöðum
fyrir aiilar lífverur til að
himdra útrýmingu þeirra.
9) 10 ára bann 'gegn hvai-
veiðum.
10) Verndiun fistostioifina.
11) Athúgiuin verði gerð á
nauðsyn gerviefna og hvort
ekki megi bæta þau upp með
nátitiúrulegusm efinium.
12) Gagntovœmar aðgerðir
landa, ef fraimikvæmdir í einu
landi rastea náttúru annarra
landa eða veðurfari.
13) Stofmun Uimihverfis-
stofnunar S.Þ. og framlag
þjóða í sjöð til framikvæmda
á verkefnunum. Bn iþessi upp
talning er aiils eteki tæmamdi,
saigði Svend Aage.
— Að öðmu leyti vii ég
nefina, að þetta er sú ráð-
stefina, sem ég hefi sótt, þar
sem ég lærði minnst faglega,
eins og vænta mátti, en öðls|5
ist þarna reynsiu við að sjá
hvermig hagsmunir þjóða rek
ast á og hvernig vísindalegar
niðurstöður eru túflkaðar af
fiuiMtrúum þijöðanna. Það kamn
að vera gagnie'gt vegna
þeirra viðhorfa, sem hafa
þarf á hinium ýmsu tækni-
legu sviðum, eins og t.d.
banni við losun efina í hafið
eða firiðun hvais.