Morgunblaðið - 30.06.1972, Qupperneq 7

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 30. JÚNl 1972
Stéttin, er kom inn
úr kuldanum
- sitthvað um garðyrkjubændur
og málefni þeirra
ENDA >ÓTT fslendingar séu
lystugir á tómata og agúrkur
og gjarnir á að gefa hverjir öðr
um blóm á afmælis- og hátiðis-
dögum, þá hafa garðyrkjubænd
ur sem slikir ekki verið áber-
andi stétt. Og staðreyndin er
sú, að í huga margra borgarbúa
eru gróðurhús einkum athyglis
vérð fyrir þær sakir, að i
nokkrum þeirra er að sjá apa,
hermikrákur og páfagauka. —
Þau gróðurhús, sem hafa til sýn
is slík hitabeltisdýr, hafa eink-
yrkjubænda, sem myndað hafa
með sér Sambaind garðyrkjM-
bænda, stofnað áiið 1955. í þvi
eru nú um 90 garðyrkjubænd-
ur. Gar 5y rkj u bændur norðan
lands hafa ekki með sér sam-
tök og eiga ekki aðUd að sam-
bandinu. Garðyrkjubændaféiög
in og sambandið vinna að ýms-
um sameiginiegum áhugamál-
um garðyrkjiubaenda, standa
vörð um hagsmuni þeirra, eru
málsvarar þeirra út á við, skipu
leggja og halda sýningar os.frv.
Formaður sambandsins er
Emil Gunnlaugsson á Lauga-
landi í Hrunamannahreppi og
að hans sögn eru helztu óskir
sambandsins við hið opinbera
Axel Magnússon,
yiræktarráðunautur
um lagt áherzlu á þjónustu við
ferðafóik, erlent og innlent, en
látið framleiðslu fyrir höfuð-
borgarmarkaðinn, bæði á blóm
mn og grænmetí, sitja á hakan
um. En hin gróðurhúsin, sem
eru full af tómatapiöntum,
blómiun og ýmiss konar ylrækt
arplöntum, hafa fallið í skugg
ann, þrátt fyrir það, að þau séu
langtum fleiri og framieiði mat
jurtir og blóm að heildsöluverð
mæti um og yfir 100 millj. kr.
á ári.
Nú eru um 12 hektarar lands
undir gleri á ölliu landinu, og
af þeim eru 6,5 hektarar notiað
ir uindir miatjurtaframleiðslu,
en 5,5 hektarar undir blóma-
framleiðal'U. Helztu matjurtir
eru tómiatax, gúrkur, steinselja
og salat, en mest ræktuðu
blómategundimar eru rósir,
chrysantemum, nellikur, túS-
panar og páskaliljur.
Mest kveður að gróðurhúsa-
ræktinni í uppsveitu-m Ámes-
sýsiu, Hveragerði, Mosfelitesveit
og Borgarfirði. Á öllum þessum
stöðum eru starfandi félög garð
„í fyrsia lagi, að sambandið
fái meira vald tíl áhrifa á mál-
efni ylræktarinnar í Fram-
leiðsfluráði landbúnaðarins. —
Mætti í þvi sambandi nefna
hugsanlegan útflutning á fram
leiðsluvörum yl'ræktax.
í öðru tejgi, að bætt verði
skipulag á innflutningi blóma
og grænmetis, þanniig að ekki
verði Iieyfður innflutningur á
þessum vörum nema í samráði
við garðyrkjubændur og þá að
eins, ef þessar vörur eru ekki
fyrir heradi hjá innl*endum fram
ieiðendum.
í þriðja lagi er mikll nauðsyn
á bættiu sfcipulagi tilrauna á
sviði garðyrkju og auknu fjár
magni tii þelrra starfa. til að
aukin framieiðni geti átt sér
stað, sem síðan leiðir af sér
lækkun vöruverðs og hagsbæf
ur fyrir garðýrkjubændur. Ég
vil í þessu sambandi nefna, að
gott samstarf er hjá stjóm sam
bamdsíns og skólastjóra Garð-
yrkjusijórans um þessi nnál, og
má í því sambandi benda á sam
starf þessiara aðila og Veður-
stofu íslands um að koma á
birtumælíngum, sem nota má í
þágu ylræktarinnar.“
Emil bendir einnig á, að sam
bamdíð ætái ekki að láta sér
nægja að leita til hins opinbera,
heldur muini það lífca beita sér
fyrir því, að garðyrkj ubændur
sjálfir komi ýmsum hagsmuna-
mátam í framkvæmd, t.d.:
„Að gróðnarstöðvarnar sér-
hæfi ræktunina meira en nú er
gert, að öh tækni við ræktun-
ina verði stóriau'kin, að fraim-
lieiðslu’kostnað'UTinn verði lækk
aður með aukinni hagræðingu
og að stuðlað verði að stóraiuk-
inni neyzta almennings á garð-
yrkj uafurðum, með því að fram
Jeiða góða vöru á sanngjörnu
verðL"
Tveir ráðunautar Búnaðarfé-
tegs ístends starfa að garðyrkju
mátam; Óli Vatar Hansson starf
ar mikið fyrir kvenfélagasam-
Breytfir lokunortímor
LIKAÐ Á LAUGARDÖGUM.
Opið avra birka daga frá kl. 8 f. h. til kl. 6
eftir hádegi, nemar á föstudögnm, þá er op-
iv til klukkan 7 eftilr hádegi.
KORKIÐJAN HFO,
Skúlagötu 57, sími 23200.
bömdin i iandinu, flytur fyrir-
testra um heimilisgarðyrkju og
skrúðgarðiagerð og vinnu, en
Axel Magnússon er ylræktar-
ráðunaubur og starfar mieð garð
yrkjiuibændum. Um hagsmum-
mál garðyrkj ubænda siegir Ax-
el m.a.:
„Eitt þeirra vandamála, sem
gaTðyrkjubændur eiga við að
stríða, er hár kostnaður við
gierð gróðurhúsa. Auk þess sem
efniviðurinn tii húsagerðatinn-
ar er irtnftattur og tolteður,
verða garðyrkj umenn að teikna
og smíða sfin hús sjálfir i lang-
flestum tdvikum. Hér eru hús-
in þvi imun dýrari en erlendis,
þar sem ýmsir aðilar ha£a sér-
hæft sig i smiði gróðurhúsa og
framleiða stöðtað hús. Okkrar
er mikil nauðsyn á að taka upp
þennan hátt og smíða stöðluð
gróðurhús.
Mi’kliar framfarir hafa orðið í
garöyrkju og ylrækt sl. 20 ár og
sérhæfintg hefur aiukizt til
mtuna. Ennþá má þó margt
bæta og sérhæfmgin þyrfti að
aukast enn meira. Þó er þar
um að ræða mái, siem ekki er
eins auðvelt í framkvæmd og
það svnist, því að ef garðyrkju
bændur £ar,a aliruennt að byggj a
Grétar Unnsteinsson skólastjó ri Garðyrkjuskóla rikísins á
Reykjum í ÖifusL
við innlenda framleiðslu um
verð. Enn hefur þó ekki verið
farið út á þessa brauf í ríkum
mæli.
Annað vandamáL sem inn-
flutningur plantna faefur sikap-
að, er flutningur hingað til
lands á sjúkdómum og skordýr
um. Því miður er í sumum lönd
um lélfigt, ef yfirleitt nokkurt
eftirilEt með þvL hvemig vana
er flutt út og hvort hún ber
með sér sjúkdóma eða skordýr,
og það faefur komið fyrir faér,
að garðyrfcj ubóndL sem hefiir
verið að fá nýtt afbrigði í
gróðrarstöð sána. hefiir í ofamá
iag tengið einhvem sjúkdóm,
sem áður var óþekktur hér á
liandL Og þar sem sönniunar-
skylda hviMr á böndanum, ef
hann vill kref jast skaðabóta, er
Emil Gunnlaugsson á Laugala
maður Sambands garðyrkjubæ
rekstur sinn á fnamleiðslu einn
ar eða tvegigja tegunda, er aiuk
in hætta á, að þeir verði fyrir
mjög alvarlegum skakkaföUium,
ef eitthvað ber út af í ræktun-
inni, og slíkt er aldrei hægt að
fyrirbygigja.
Ekki þarf að fjölyrða um
þau vandamál sem skapast
vegna birtuskilyrðanna hérlend
is. Hugsanlieg lausn er að nota
raiflýsingu, og er hún nú ait
mennt notuð á plöntur, sem enn
eru smáar og taka því litið
rúm. Hins vegar er, enn sem
komið er, of dýrt að nota raf-
lýsingu á stórar, fuUvaxnar
plöntur. Hafa þó verið gerðar
tikaunir mieð slíkt og m.a var
etan garðyrkj ubón di í Lauigar-
ási í Biskupstumgum með slíka
lýsingu í vetur á stórar plöntur.
Innftatningur blóma og græn
met is er að matgni tíl ekki nema
svo sem etan tuttugasti hluti
tanlendrar framleiðslu, en samt
siam áður ha£a vegna hans skap
azt ýmis vandamál. Sá mögu-
leiki er fyrir hendi að flytja inn
blóm í stórum stíl á sutnrta,
þegiax mest framboð er á isJenzk
um blómum, því að haegt er að
fá blóm erlendis á svo tógu nið
uraettu verði á þessum árstíma,
að vegar upp á móti þeim tolli,
sem hér er iagður á bióm í ini>
flutningi. Geta þessi iimfluttu
blóm þvi verið samkeppnisfær
ndi í Hrunamanimhreppi, for-
nda. (Ljósm. Mbl.t L.J.)
honium I neynd nær ómögulegt
að fa þama nokkra bóL‘*
— * —
Garðyrkjiiskóli ríkisins á
Reykj um í ölfusi var vigður ár
ið 1939 og fyrsti skólaistjóri
hans varð Unnsteinn Ólaf sson.
Fram að þessu hef-jr að nofckru
verið notazt við tímburskála
teá ánumim efitir 1930, er þarna
var nekið heiilsuhæli, en árið
1961 var á fjáriögum veitt
fyrsta fjárveitingin til nýs
skóilahúss, siem milál þörf hafði
verið fyrir um langt skeið- Það
hús er nú komið iangt á veg og
frá árinni 1967 hefur verið kennt
í þremur skólastofum í því,
enda þólt þær haíi ekká verið
fúll fnágengnar. Þá hetfur faeima
vistiarálma fyrir 14 nemendur
veríð í notkun í nokkur ár. Er
nú verið að Ijúka við aðra heima
vistarálmu, eldfaús, borðstofu
og kennarastofu og gjorbneyt-
ist við þetta aðstaða á skóla-
staðnrjm og kleift verður að
taka upp nýjungar í starisemi
skólans.
Skóiastjóri Garðyrfcj uskólans
er nú Grétar Unnsteinssoin, son
ur Unnsteins Óliafssonar, fyrsta
skólastjóranis, og tók hann við
skóliastjórn af föður sínum
látnum. Hann segir m.a. um
starfsemi skótons:
„Tilganigur skóians er að
veita sérfræðslu, bæði í skrúð
giarðyrfcju, ylræktun og í ai-
mennri garðrækt. Ennfrem'ur
að gera ýnasar tílraunir o<g at
fauganir á ræktun garðjurta,
bæði við venju'leg skílyrði og í
gróðiurhúsum. Fulfaiaðarnám
við skólann tekur þrjú ár og er
bæði bókiegt og verklegt. Auk
þess skuta nemendur starfa að
garðyifcjra á sramrum, á meðan
á námi sitendur, og gáMa um það
séxstók ákvæðL rétt eins og um
iðnnám fajá meistara. Inntöku-
skilyrði eru miðskólaprof og
þriggja mánaða sltarfsreynsla í
garðyrkju, en nemendum með
góðan undirbúntag er gert
Meíft að komast betat tan í 2.
bekk. Nýir nemendur eru tekn
tr mn í skóteniu annað hvert ár
og var5a. naest teknir tan nem-
endtar i 1. bekk faarastíð 1973.
Mjög mikffl. áfaerzla er lögð á
að tengja saman bóMegt nám
og verktegt t*g í gróðrarfaúsium
skólans og görðiuum fer fram
mjög f jölbneytt raektun í sam
bandi við kemnsil'una. Tiiraiuna-
starfsemi hefitr etanig arakizt
mieð árunum, má þar raefraa til-
naiutnir m*eð gerválýsingu
plantraa, jarðvegsrararasókrair og
djrápfrystíraigu graerametis og
Sljótlega verða teknar upp birtu
mælliraigar í samvinnu við Veður
stofu fsliands.
Auk hinnar regtabundniu
kennsta efnir skólinn til nám-
skeiða á sumrin og er stefnt að
þvl að hafa þessi námiskieið þrí
síkipt; Garðyrkjunámjsikeið fyrir
unglinga, 14—13 ára, frá maí-
l’okum fram í júlibyrjrara; nám-
sk-eið í heimilisigarðyrkju o. fL
fyrir húsfreyjwr og annað á-
hugatfólk í júlí og ágúst, og end
urmenntunarnámskeið fyrir
starfandi garðyrkj umenn I
september og fram í október.
Þegar hafa verið haldin á veg-
um skólarais ungiinganámskeið
og en durmemifunamáms ke i ð
fyrir garðyrkjramienn oig verð-
ur framfaald þar á í sumar, en
námskeiðiin fyrir hústfreyjrar
hefjast að ölOium líkindum á
næsta ári.
Meðal amniarra verkefna skól
aras eru endurbætur og liagfær
ingar á mannvirkjum, snyrting
og uppbyggtag ranafaverfis skól
ans, sammirag kerarasil'ubóka fyrir
sfcóiamm og rappbygging kennisíliu
mraraasaffms og sáðost en ekki
sizt, útgáfa sérata um garð-
yrkjramáL og verðrar m.a. á næst
urami bafin útgáfa á stuttum
gretarasm, Garðyifcjufréttum,
sem verða fjölritaðar og í Jaus-
btaðaformL tilbráraar að stiniga
iran I möppra.“
—+ —
Um Iðð garðyrkjrastöðvar eru
rará starfraektar í landinu, og að
naagrai tíl vorra matjurtir rækt
aðar i gióðurirúsum 6—700 lest
ir árið 1971. Um 30 garðyrkju-
stöðvar erra í eágu mamna, sem
stranda aðra atvtarau að meira
eða mtana teytí, era um 100
mamras viraraa við ylræktina aiUt
árið. Að sumrinu til er þetta
starfsfólk til muna flieira. Gera
má ráð fyrir að vinnan sú, siem
framkvæmd er 1 gróöurhúsum,
svari tffl ársvinnu 130—160
mánns.
sh.