Morgunblaðið - 21.07.1972, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 21. JÚLl 1972
23
Minning:
Sigríður Ingiríður
Stefánsdóttir
Fædd 21.6. 1900.
Dáin 23.6. 1972.
Vorið 1890 hófu búskap á
Austara-Hóli í Vestur-Fljótum í
Skagafirði, merkis- og myndar-
hjónin Stefán Sigurðsson og
Magnea Grímsdóttir. Að þeim
stóðu sterkir stofnar, Stefán var
sonur Sigurðar Sigmundssonar
bónda að Minni-Þverá, ættaður
frá Krossi á Akranesi. Var
hann myndskeri og forsöngvari,
hafði afburða söngrödd og gekk
almennt undir nafninu Sigurður
söngur. Móðir Stefáns var Ingi
ríður Grímsdóttir prests á
Barði. Foreldrar Magneu voru
Ólöf Ólafsdóttir af Hvassafells
ætt, hún var skyld Jónasi Hall-
grímssyni í 3. og 4. lið, og Grím-
ur Magnússon bóndi og hómó-
pati á Minni-Reykjum Grímsson
ar græðara. Stefán og Magnea
bjuggu á ýmsum jörðum í Fljót-
um, en árið 1900 flytjast þau að
Syðsta-Mói í sömu sveit og þar
fæðist fimmta barn þeirra Sigr-
íður Ingiriður, heitin eftir föð-
urforeldrum sínum. Fimm ára að
aldri flyzt Sigriður með fjöl-
Skyldu sinni að Stóru-Þverá í
Austur-Fljótum og þar búa þau
næstu sjö árin, eða þar til þau
flytjast til Ólafsfjarðar 1912.
Stefán var organisti í Fljóta-
kirkju og stundaði jafníramt
bamakennslu og smíðar með bú
skapnum og alls staðar, þar sem
hann bjó, lagfærði hann híbýl-
in. Stefán og Magnea voru ýms-
um þeim eðliskostum búin, sem
vel hafa reynzt i lífsbaráttunni,
þau voru hagsýn og sparsöm,
glaðvær og söngvin, hreinlát,
svo að af bar að þeirra tíðar
hætti, og trúuð. í þessu andrúms
lofti ólst Sigriður upp umvaf-
inn kærleik foreldra og bræðra.
Systkinin urðu sjö talsins: Dúi
Kristinn, Snorri Magnús, Þor-
lákur, Grimur Ólafur, Sigríður
Ingiríður, Guðmundur Helgi og
Guðbergur Kristján, sem einn
er á lífi, búsettur á Siglufirði.
Tvær hálfsystur Sigriðar eru á
lífi, Magnea og Gunnlaug.
Árið 1917 andaðist móðir Sigr-
íðar. Þá liggur leið Sigríðar til
Akureyrar og þar kynnist hún
Júliusi Hafliðasyni og gengu
þau í hjónaband á næsta ári og
bjuggu lengst af í Húseyjar-
götu 5 á Akureyri. Július var
hinn mesti dugnaðarmaður og
var heimiii þeirra myndarlegt.
og skreytt ýmsum handunnum
munum eftir Sigriði og góð
regla á öllu. Þeim varð sjö
barna auðið og eru þau öll á
lífi: Magnea, Gréta Emilía, Stef-
án, Kristján, María Sigriður,
Þórunn ölafía og Gunnar Dúi.
Þau Sigríður og Júlíus báru
ekki gæfu til að búa saman til
langframa, og eftir 20 ára sam-
búð slitu þau samvistir. Næstu
árin bjó Sigriður í Oddagötu 9
með yngstu bömum sínum Þór-
unni Ólafiu og Gunnari Dúa,
en 1950 fluttist hún í húsið Eyr
arlandsveg 14b á Akureyri og
þar bjó hún til dauðadags.
Þar undi hún sér vel, litla
húsið er á kyrrlátum stað um-
vafið trjágróðri og blómum. Á
veturna leigði hún menntaskóla
drengjum stofurnar sínar og
sömu drengjunum vetur eftir
vetur, eða þar til að þeir útskrif
uðust og þá festu þeir stofurn-
ar handa vinum sínum, sem
voru að hefja nám. Þessum
drengjum var Sigríður eins og
móðir og héldu margir þessara
pilta vináttu við hana eftir það.
Ég hygg að uppeldið og þeir
eðliskostir sem Sigríður erfði
frá foreldrum sinum hafi
reynzt henni gott veganesti í líf-
inu. Það gat verið ánægjulegt
að eiga stund með Sigríði og
ræða um liðna tímann, en þá
leitaði hugur hennar vestur í
Fljót til æskuheimilisins, en þá
varð maður að draga skó af fót-
um sér, því að landið á Stóru-
Þverá var „heilög jörð“.
Netlugerðið var óhreyft kring
um garðinn, kirkjuvöllurinn
var friðhelgur, lautin Ausa
blómum skreytt fyrir neðan bæ
inn, var aldrei slegin, hana átti
huldufólkið til eigin afnota og
jafnvel laxinn i hylnum í ánni
var ekki veiddur, hann var í
álögum, og hún mundi vel söng-
inn í Skeiðsfossi þar fremra,
sem líktist undursamlegum hljóð
færaslætti og þegar bömin
höfðu lesið versin sín á kvöld-
in og svefninn siginn á brá, þá
birtust þeim í draumi vængjað-
ar verur, sem héldu verndar-
hendi sinni yfir þessu grand-
vara fólki. Þannig mundi Sigr-
iður æskuheimilið sitt. Af Sigr-
iði stafaði mikill yndisþokki og
góðleiki, hún var trygglynd og
vinföst svo af bar. Mörg síðustu
árin átti hún við mikla van-
heilsu að stríða, en bar hana
með æðruleysi, hún hélt ráði og
rænu til siðustu stundar.
Eins og fyrr segir var Sigríð-
ur trúuð og hélt sinni barna-
trú, Passíusálma sína skildi hún
aldrei við sig, hvert sem hún
fór og ég leyfi mér að tilfæra
eitt af versum þeirra i hennar
orðastað.
„Vaktu minn Jesús, vaktu í mér,
vaka láttu mig eins í þér.
Sálin vaki, þá sofnar líf,
sé hún ætið í þinni hlíf.“
Blessuð sé minning þín.
Kristinn PáSsson.
fyrir hárgreiðslustofu til leigu í Æsufelli 6.
BREIDHOLT h.f.
Lágmúla 9, sími 81550.
— Hverjir voru
Framhald af bls. 17
pólsku stjórnarinnar er að
Katyn-morðln hafi verið fram
iin af Þjóðverjum, og að ásak-
animar á hendur Rússum séu
þýzkt áróðursbragð. En gegn
þessari fullyrðingu stend-
ur framburður manna eins og
Cichy, sem er sannfærður um
að Rússar hafi drepið nær alla
hina týndu herforingja.
Þeirra var fyrst saknað eftir
brottfl'Utninginn frá Kozelsk,
í april 1940, löngu áður en
Þjóðverjar hemárnu Katyn
héraðið. Cichy álífcur að hann
hafi komizt undan fyrir
heppni. Það hafi átt að skjóta
hann, en NKVD hafi ákveð-
ið að geyma hann þar sem
þeir væru búnir að skjóta upp
i kvótann, þann dag, sem það
hefði átt að gerast. Hann
hefði svo verið settur í lest-
ina. Undankonaa hans var því
fyrir tilviljun. „Einn félaga
minna var hershöfðingi í
Hvíta hemum, sem var and-
stalíniskur. Þó komist hann
unda-n. Undarlegt. Einkenn-
andii fyrir Rússa.“
TILGAN GURINN.
Sannfæring Cichy er studd
af niðurstöðum sem komizt er
að í nýútgefinni bók, Death
in the forest: tíhe story of
Katyn Forest Massacre,
(Maomillan, London 1971).
Höfundurinn, próíessor J.K.
Zawodny, notaði nær 15 ár
fcil rannsökna á morðunum og
kemst að þeirri niðurstöðu að
Rússar beri alla ábyrgð á
þeim. Viðtöl hafa verið höfð
við 150 menn, sem komust
undan og frásagnir þeirra
gera fullyirðingar Rússa mjög
ósennilegar. Kúlumar, sem
notaðár voru, voru af þýzkri
gerð — en þýzk vopn voru
seld til Austur-Evrópu og
Eystrasalfcsrlkjanna fyrir 1939.
Reipin, sem nofcuð voru til að
binda fangana voru rússnesk.
Svipuð reipi, bundin á svlp-
aðan háfct, fundust á þúsund-
um Úkraínubúa, sem fundust
í annanri og eldri fjöldagröf.
Fórnarlömbin stóðu eða
krupu á grafarbarmimum, og
tveir NKVD menn — annar
skaut en hinn hlóð — gemgu
á .röðina, og skufcu þau
í hnakkann. Þeir famgar, sem
veittu móbspynnu, voru
bundnir, keflaðir og
hnýfct fyrir auigu þeim.
Ef þeir þráuðust við, voru
þeir reknir byssustimigjum.
Líkin lágu hlið við hlið, í
sömu röð og fangarnir höfðu
fairið frá Kozelsk. Bngin
skjöl, bréf eða dagblöð, sem
fundust á líkunum, eru yngri
en frá þvi í april 1940. Menn-
iirmir voru í yetrarfötum. Tré,
sem sett höfðu verið á
grafimar voru fimm ára
gömiul, þegar þau fundust — í
apríl 1943 — en höfðu verið
igróðursett tveim árum áður.
Meinafræðingar, sem rann-
sökuðu lílkim árið 1943, töidu
þau hafa legið í igiröfumum í
u.þ.b. þrjú ár — Rússar full-
yrða að þau hafi legið þama
síðam um sumarið og haust-
dð 1942, þegar Þjóðverjar hafi
átt að hafa skotið Pólverjana.
Stalim, Zhukov og Mólotov
hafa allir neitað vitneskju um
afdrif mannanna. Svo gerði
einnig Beria, yfirmaður
NKVD — í fyrstu að minnsta
kosti. Bn árið 1941, þegar
Amders hershöifðimgi var að
leita að himum týndu herfor-
imgjum, er Beria sagður ha-fa
sagt: „Qlfckur hefur orðið á
mikil yfirsjón, slæm mistök
hafa verið gerð.“
Ef leyniþjónusta Stalins,
NKVD, ber ábyrgð á morð-
un-um, hver var þá tilgangur-
inn? Prófessor Zawodny
kemst að þeirri niðurstöðu að
„með útrýmingu herforimgj-
anna, losuðu Rússar sig við
stóran hluta óvinveifctra
áhrifamanna, utan og inman
pólska hersins, og mynduðu
þannig tómarúm í valdakerf-
ið, sem síðar væri hægt að
fylla með Sovét-sinnuðum
mönnum“.
77/ sölu
ný Toyota Corona M.K. II.
Upplýsingar í síma 37944 eftir kl. 8 í kvöld.
Á MOSKVICH
í FERÐALAGIÐ