Morgunblaðið - 13.10.1972, Qupperneq 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 13. OKTÓBER 1972
Þjóöleikhúsiö;
Túskildingsóperan
Róbert Arnfinnsson og- Edda Þó rarinsdóttir i hlutverkum sínum.
Höfundur: Bert Brecht
Tónlist: Kurt Weill
Þýðing:
Þorsteinn Þorsteinsson ób. mál.
Þorsteinn frá Hamri, Böðvar
Guðmundsson, Sveinbjörn Bein
teinsson bund. mál
Leikstjórn: Gísli Alfreðsson
Leikmynd og búningar:
Ekkehard Kröhn
Hijómsveitarstjóri: Carl Billich
TÚSKILDINGSÓPERAN varð til
1928 — á erfiðuim tísmuim, tíu ár-
um eftir að hin aristókratíiska og
háborgaralega Evrópa hafði dans
að sinn lokadans og upp hafði
hafizt sviptingamikið milliskeið,
árin á milli styrjaldanna, the
roarinig twenties, menn skemimitu
sér djarftega, Berlín var Babýlon
nútimans, gróðabrallið var yfir-
gengilegt, hin pólitíska barátta
hörð og siðgæðið lítils metið af
flestum. Þetta voru vondir tím-
ar, mjög vondir tíimar og upphaf
þeirra var heimsstyrjöldin fyrri
en hún og fyrstu árin eftir hana
voru mótunartími Brechts,
reynslan, sem setti mikinn svip
á allt verk hans, hann óskaði
þess innilega að á eftir kæmu
góðir tímar og vildi gera sitt til
að svo yrði. Þvi er það að hann
sparar ekki ádeiluna, hæðnima
og hin hvössu spjót í Túskild-
ingsóperunni. Hún er viðbragð
við svindlinu, lyginni og makk-
inu í heiminum í kringum hann,
hann vill afhjúpa þennan heim,
sýna okkur hvað hann er falsk-
ur, ógeðslegur og ljótur til þess
að við bregðumst við og sköpum
nýjan. í Túskildingsóperunni
segir Brecht ekkert um það
hvernig sá heimur skuli vera, að-
eins að þessi sem er, sem á ekki
annað skilið en háð hans spott
og spé, sé ekki góður. Hann sýn-
ir þennan heim með mjög skýr-
um og lifandi myndum: morðing-
inn Macheath er í senn glæpa-
maður og borgari, Brown lög-
reglustjóri er borgari, sem
makkar við glæpamenn, eigandi
Betlaravimarins Peachum gerir
eymdina að vöru, féþúfiu. í þess-
um heimi eru peningar höfuð-
aflið og menn afla þeirra með
flestum ráðum til þess að geta
látið sér líða vel og þjónað girnd-
um sínum og löstuim.
Túskildingsóperan er sem sagt
staðsett á tiltölulega ákveðnu
skeiði með ljósum formerkjum
umhverfis, búninga og hegðunar:
fyrirtækið Betlaravinurinn, vöru
geymsluhús, hóruhús o. s. frv.,
fólkið er glæpamenn, betlarar,
hórur og fæstir koma til dyr-
anna eins og þeir eru klæddir og
meina þvi ekki það sem sagt er
eins og það er sagt: meinfýsnin,
skítmennskan og skepnuskapur-
inn eru misjafnlega vel falin
undir óhreinu yfirboði, sem ber
því sem undir er órækt vitni.
Ég leyfi mér að láta þessi orð
nægja um það sem ég álít jarð-
veg, andrúmsloft og atferlisfor-
merki þessa verks.
Leikstjóri umræddrar svið-
setningar hefur valið að mestu
leyti þann kost, að flytja verkið
burt úr tíma sínum, tímasetja
það á einhverjum óákveðnum
tíma, sem ógerningur er fyrir
áhorfendur að átta sig á. Þar
með er skifið á miitti þess liif-
andi jarðvegs, sem verkið er
sprottið upp úr, þeirra tíma og
þjóðfélagseinkenna sem það
snýst gegn af árásargleði, hittni
og háði og því plantað í ein-
hvern gervijarðveg úr plasti,
þar sem ekkert þrífst nema
gervilíf nær dauða en einhverju
öðru. Leiikmyndin er í algeru
samræmi við þetta. Eftir að hafa
skorið á þessa líftaug verksins
tekur leikstjórinn sig til og gerir
atlögu að þeirri næstu: leikstíln-
um, textameðferðinni, hún er
yfirleitt yfirborðskennd (ekki
alltaf, til þess er verkið of gott
og vönunarmáttur leikstjórans
ekki nógu mikill), án annarrar
víddar en yfirborðsins, þar með
án háðsins, afhjúpumarinnar
og árásargleðinnar, með öðrum
orðum: flöt, sentímental, róman-
tisk, hvað þessu verki viðkemnr:
dauð, geld. Ágætt dsemi er endir
brúðkaupsatriðisins þegar þau
Pollý og Makki syngja saman
um tilfinninguna, það verður að
musicalatriði sem sæmdi sér vel
í óskalagaþætti.
Á sama hátt og leikmyndin
virtist mér músíkin vera undir
áhrifum plastandans, hrynjandin
var ekki eins ákveðin og tónninn
ekki eins ómjúkur og ástríðumik-
ill og maður hefur oft heyrt.
Uppskera þessarar tilraiunar
leikstjórans virtist mér koma
ljóslega fram í viðbrögðum
áhorfienda, þeir létu lítt hrifast.
Af leikurum var margt vel
gert innan þess ramma sem þeim
var settur, þar má nefna Eddu
Þórarinsdóttur, meðlimi glæpa-
flokks Makka, sérstafclega Fiosa
Ólafsson, Erling Gíslason og Þór-
hall Sigurðsson, Bríeti Héðins-
dóttur í siumuim atriðum. Siigrún
Björnsdóttir söng mjög laglega
og var skemmtileg á að horfa.
Tilraunir eru virðingarverðar
og sjálfsagðar, en tilraunir sem
vega að rótum og liftaugum
sviðslistaverka hJjóta að vera
dæmdar til að mistakast.
Aths.: í hefti sem fylgir leik-
skránni og nefnist „Sönigvar úr
Túskildinigsóperunni“ vantar
m.a. einn söng, einn frægasta
söng verksins, lýsingu Pollýar á
reynslu sinni af karlmönnum og
hvernig hún varð ástfamginn af
Makka. Af hverju er hann ekki
með? Er það til að reyna að
breiða yfir hina fölsku mynd sem
leikstjórimn og Róbert Arnfinns-
son gefa af honuim?
Þorvarður Helgason.
Til sölu
góö 4ra herbergja íbúð í nýlegu húsi í gamla Austurbænum.
KAUPENDAÞJÓNUSTAN — FASTEIGNAKAUP,
Þingholtsstræti 15, simar 10220 og 30541.
Skófatnaftur
Skyndisaia
KVENSKÓR
götuskór og margar aðrar gerðir.
KVENSANDALAR
úr leðri, mjög vandaðir.
KVENKULDASTÍGVÉL
góð kaup fyrir veturirm.
SAMKVÆMISSKÓR
Athugið að þetta eru allt nýlegar og góðar vömr og sérstak-
lega gott verð.
KARLMANNASKÓR
SÍDASTI DACUR
Skóverzlun Péturs Andréssonar,
Laugavegi 17,
Skóverzlunin, Framnesvegi 2.
FÉLAGSSTARF
SJÁLFSTÆÐISFLOKKSINS
Hafnarfjörður
Sjálfstæðiskvennafélagið Vorboði heldur aðalfund
húsinu mánudaginn 16. október klukkan 8.30.
DAGSKRÁ:
1) Venjuleg aðalfundarstörf.
2) Kosning til fulltrúaráðs.
3) Kosning til kjördæmisrððs.
4) Ónnur mál.
Að loknum fundarstörfum verður myndasýning.
Sjálfstæðis-
STJÓRNIN.
VIÐTALSTÍMI
Alþingismanna og
borgarfulltrúa
SiálfstæðisflokKsins
i Reykjavik
VÁ
l
Alþingismenn og borgarfutltrúar Sjálfstæðisflokksins verða til
viðtals í Galtafelli, Laufásvegi 46, á laugardögum kl. 14.00 til
16.00 eftir hádegi.
Laugardaginn 14. október verða til viðtals Jóhann Hafsteim,
formaður Sjálfstæðisflokksins. Bírgtr ísleifur Gunnarsson. borg-
arráðsmaður, og Wlagnús L. Sveinssom. varaborgarfulitrúi.
I
Fræðslu-
starf BSRB
Fræðislumiefnd Bandalags
startsimainin'a ríkis og bæja heí-
ur gert áætlun um fræðslusifcarf
til áramóta og er starfið reynd-
ar hafið, því að 27. sept. var
haldinm á Hótel Esju uimiræð'u-
fumduir um málefni vaktavinmiu-
fólks rnieð 115 þátötaikemdum. Um
miæstu helgi, 13.—15. okt., veirð-
uir 50 m'anma ráðstefina að Mun-
aðarmesi um samminigsméttanmál
rlkiis- og bæjarstarfsmainma. Þar
mumiu m.a. tala ráðherrarm-
lr HaMdór E. Sigumðsisom
og Hammibal Valdimarsson.
1 næstu vilku hiefsí félaigismála-
mámisfceið fyrir trúinaðairmemm í
bandalagsfélögumium og áhuga-
miemm uim félagsmálefni. Þair veið
ur m.a. fjallað um sairrufcalstækmá
og samsfcipti við aðra, fumda-
tæfcni og rEeðumemmsfcu, saimn-
imgaUtíknd og undirbúiniirug samm
imgsgerðar, réttimdi og skyldur
stamfsmanma, kjairaisammiimiga op-
inlbenra starfgmaona og starf
semi og. skipulag BSRB. Nám-
skeiðið er haldið í niýj'um fund-
arsal BSRB á Laugiavegi 172 og
i Muniaðamesi, og lýkur því 26.
nóv. Loks verður tveggja daiga
fræðsl'uráðteitefna um lifleyris-
sjóðsmiál að Hótel Bsju 3. og 4.
ruóv., þar sem Jón SigU'rósison,
ráðumeyfciis'stjóri, hefur frarn-
sagu.
Ný bók
ÚT ER komið hjá bókaforlagimu
„Leifbur h.f.“ í Reykjavík, IL
bindi af æviminningum Matthí-
asar Hel'gasonar frá Kaldrana-
nesi — Á faraldsfiæti. — Þetta
bindi, eius og hið fyrra, hefur
Þorsfceinn, sonur Matthiaaar, tek
ið saman eftir dagbókum og öðr
uin skráðum heimildum föður
sins.