Morgunblaðið - 13.10.1972, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 13. OKTÓBER 1972
17
EDWARD
HEATH:
Etlward Heath fór fyrir skemnistu í oj>inl>era heimsókn til ftaliu. Mynd þessi var tekin af hon-
um við það tækifæri ásamt Andreotti, forsætisráðherra ítaliu.
Markmið
Efnahagsbandalagsins
er betra og fyllra líf þegnunum til handa
SÍÐARI hluta nóvember-
mánaðar á að fara fram mjög
mikilvægur fundur æðstu
manna í aðildarlöndum út-
víkkaðs Efnahagsbandalags
Evrópu. Þar verða rædd þau
stefnumörk, sem keppt skal
að, eftir að Bretland, írland
og Danmörk verða orðin
fullgild aðildarríki EBE 1.
janúar n.k. í viðtali, sem
Edward Heath, forsætisráð-
herra Bretlands, átti fyrir
skemmstu við fréttamenn frá
The Times í Englandi, Le
Monde í Frakklandi, Die
Welt í V-Þýzkalandi og La
Stampa á Ítalíu, gerði hann
grein fyrir sjónarmiðum sín-
um gagnvart EBE og fram-
tíð þess. Þar sagði Heath
m.a., að áformin um sameig-
inlegt peningakerfi aðildar-
landa EBE væru algjörlega
óraunhæf, nema áður hefði
verið komið í framkvæmd
sameiginlegu efnahagskerfi
þeirra. f viðtali þessu greindi
brezki forsætisráðherrann
einnig frá sjónarmiðum sín-
um varðandi Norðurlönd og
viðhorf þeirra til EBE og fer
sá kafli viðtalsins hér á eftir.
Spurning: I>að verður að
minmsta kosti eitt vin'ariki, hugs
anlega tvö, fjarverandi á topp-
fundi EBE. Hvaða áhrif mun
þetta haifa á bandal'agið í heild?
Heath: Það verður aðeins
unnt að niefna það fjarveru, ef
fulitrúar aðildarríkja bandalags
ins verða ekki viðstaddir. Nor-
egur ætlar ekki að gerast að-
ildarríki, þannig að ekki verð-
ur um fjarveru þess lands að
ræða. Því ræður ákvörðun Norð
manóa sjálfra. Hver ákvörðun
Dana verður, vituim við ekki.
(Viðtal þetta átti sér stað fyrir
dönsku þjóðaratkvæðagreiðsl-
una um EBE). En þau lönd, sem
hafa ákveðið að gerast aðilar að
Efniahagsbandalaginu, senda
fulltrúa sína og það mun ekki
hafa nein áhrif á toppfundinn,
að enginn fulltrúi kemur frá
Noregi.
Spurning: Þetta ber auðvitað
að harma, er það ekki?
Heath: Jú, þetta ber að
harma. Eims og kunnugt er, þá
vildum við fá eins mörg af að-
ildarlöndum EFTA til þess að
ganga inn í EBE og hægt var.
Ástæðan var þó ekki sú, sem
sumir halda samt fram, að þar
væri um það að ræða að geta
beitt neitunarvaldi i sameiningu
í einu málefni eða öðru. Okkur
dabt það aldrei í hug, að þau
af EFTA-löndunum, sem gengju
i EBE, yrðu alltaf sammála
okkur Bretum. Þegar ölilu er á
bobninm hvolft, þá voru þau
ekki alltaf sammála okkur, á
meðan við vorum i EFTA, svo
að það var engin ástæða til þess
að ál'ita, að þau myndu alltaf
verða okkur sammála, þegar við
værum komnir imn i Efnahags-
bandalagið.
Við höfuim aldrei horft á mál-
ið út frá þessu sjónarmiði og á
suman hábt eru sjóntarmið nú-
verandi aðildarríkja EBE meira
í samræmi við skoðanir okkar
en sjónarmið fyrri aðildarlanda
EFTA.
Nei, ástæðan fyrir því, að
þetba ber að harma, burt séð frá
því að við og ömmur aðildaiv'iki
EBE hafa al’ltaf haft náin sam-
skipti við Noreg, er sú, að við
teljum, að það myndi hafa orðið í
þágu hagsmuma Norðmanna að
gamga í Efnahagsbandalagið.
En þeir ákváðu að gera það
ekki, Við hörmum það, sökum
þess að við vildum fá sem stærst
an hluta V-Evrópu til þess að
vinma saman og verða samein-
aðri og sameinaðri.
NORHUBABMUB NATO
Spurning: Kynmi það að
valda yður áhyggjum, að norð-
urarmur NATO ætti hugsanlega
eftir að veikjast sem afleiðing
þess, að Noregur gengur ekki í
Efnahagsbandalagið og þá jafn
frarnt möguleikinm á norrænmi
ríkjablökk.
Heath: Það er norrænt banda-
lag fyrir hendi eins og er. Norður
löndin, þeirra á meðal Isiand
og Fininliand hafa með sér náið
samsitarf. Ég efast ekki um, að
svo murai halda áfram. En mitt
eigið álit er það, að þetta eigi
ekki eftir að verða til þess aj?
veikja stöðu Noregs inman
NATO.
í rauninmi kanin þetta að hafa
gagnstæð áhrif í því tilliti, að
þeir, sem vildu, að Noregur
gengi í EBE, leggi eran meiri
áherzlu á að viðhalda þeim
tenigslum, sem eru við Noreg og
þar eru tengslin við NATO að-
allþátturinm.
Auðvitað kann það vel að
fara svo, að þeir, sem af ýmsum
ástæðum voru amdvigir inm-
gönigu Noregs í EBE, reyni nú
að ýta landirau út úr NATO. En
ég tel, að þeir, sem sitja í rikis-
stjórninmi og ráða efnahagslif-
inu, leggi jafnvel enn meira
kapp á það en þeir hafa áður
gert að halda Noregi í NATO.
Spurning: Teljið þér, að topp
fundurinin geti að eirahverju
lieyti ákveðið að nýju markmið
með sameimingu Evrópu á þanm
hátt, að þau verði skiljanlegri
fjölmeranari skoðanahópum en áð
ur?
Heath: Eins og þér berið fram
spurninguna, þá er hún fremur
flókin, sökum þess að þér berið
saman mörg ólík abriði. Ef litið
er á þjóðaratkvæðagreiðsluna í
Noregi, þá tel ég, að húm hafi ver
ið verulega frábrugðim þjóðairat
kvæðagreiðslumni í Frakklamdi.
Það er ekki i mímum verka-
hrirag að skipta mér af málefn-
um annarra landa. Fyrir hinm
utamað konrandi mann, virtist
sem fraraska þjóðin væri að
segja eftirfarandi: — Við lítum
á það sem gefið mál, að Efna-
hagsbandalagið verði fært út.
Við föllumsit á þá staðreynd, að
Bretland er að garaga í banda-
lagið og í þessari þjóðarat-
kvæðagreiðslu ætlium við ekki
að greiða atkvæði um það. Það
sem við gerum er að líta á þetta
sem innlent franskt málefni, þar
sem við tjáum skoðun okkar á
núveramdi ríkisstjórn.
Þetta er mjög frábrugðið þvi,
sem átti sér stað í Noregi í þjóð
aratkvæðagreiðslunni þar.
EVRÓPUHUGMYNDIN OG
ALMENNINGUB
Þá er ég ekki helduir sammála
þeirri hugmynd, að mikill fjöldi
fólks í aðildarlöndum EBE sé
ekki ákaft fylgjandi Evrópu-
hugmyndirani. Ég held að svo
sé. Ef ég á að dæma eftir
reynslu minmi af þýzka Sam-
bandslýðveldimu, þá er almenm-
iragur þar mjög fylgjaradi Evr-
ópuhugmyndimmi og Brandt
kanslari hefur alltaf lagt
áherzlu á, að hanm verði að
hafa traustan evrópskan grund
völl til þess að byggja á Aust-
urs'tefnu siraa (Ostpolltik).
Ég álít að hann sé fullkom-
lega einlægur í þessari skoðun.
Ég tel, að mikill meiri hl'uti
fólks í Þýzkalandi sé þessarar
sömu skoðuraar nú. Ef litið er til
ungu kyraslóðarinnar í þessu
landi (Bretlandi), þá er það
i meiri hliuti henraar, siem trúir
ákaft á Evrópu.
Það sem ég myradi fallast á,
er að markmiðið — og það er
ástæðan fyrir því, að ég saigði
hér í upphafi, að toppfundur-
inn væri svo mikilvæguir — hjá
æðstu möraraum stjórna banda-
lagsdms — æbti að vera á fundin-
um að sýna þjóðuraum i stækk-
uðu Efnahagsbandalagi, að við
eigum okkur takmark og að við
skiptum máli sem Evrópufólk.
Það er þetta, sem skiptir máli að
mínu áliti.
Spurning: Getið þér sikil-
greimt þetta takmark?
Heat.h: Já, ég get skilgreint
mjög fljótt, hvað er markmiðið
með stækkuðu Efnahagsbanda-
lagi. Það er að veita samborgur-
um okkar betra, fyllra og auð-
ugra líf en þeir ella hefðu, ef
við bara hefðum haldið á.fram
að vera aðskilin lönd.
Núverandi sex ríki Efniahags-
bandaliagsiras hafa þegar skilið
þetta og raú eigum við eftir að
skilja þetta jafnvel enn betur j
níu ríkja bandal'agi. Og fyrir
yngri kyraslóðiraa sér í lagi
merkir þetta ekki aðeins betra
líf efnalega. Þetta merkir betra
umihverfi, betri möguleika til
þess að njóta þess, sem hún hefur
áraægju af, hvort sem það eru
kvikmyndir, bækuir, tónlisit, sigl
ingar, skíðaferðiir, fjallgöragur,
eða hvað svo sem það karan að
vera.
Þetta þýðir tækifæri til þests
að veita öðrum, sem ekki eru
jafn gæfusamir í þriðja heimin-
um, möguleika á betra lifi en
þeir búa nú við. Og þetta er
ekki eigiragjarrat sjónarmið. Satt
að segja kann þetta að vera
miiklu víðáttumeira og óeigin-
gjarraara viðhorf, heldur en að
balda kyrru fyrir í hverju land’
ut af fyrir sig og hirða bara um
sjálfa okkur.
YOUDUG VIÐSKIPTABLÖKK
Spurning: Mynduð þér segja,
að Vestur-Evrópa verði að vera
heild í því skyni að geta varií
hagsmuni Vestur-Evrópu í al-
þjóðasamskiptum, hvort sem það
er á vettvaragi stjómmála, efna-
hagsmála eða eran öðrum vett-
varagi ?
Heatlr: Já, eindregið.
Spurning: Yrðu varnarmál
eitt aðalverkefnið?
Heath: Ég held það væri ekki
rétt að telja varnarmál með i
þessu sambandi. Þér minntust á
vernd efnahagslegra hagsmuna.
Ég fellst á það algjöriega og
fullkomlega. En við skulum
gera okkur grein fyrir, hvað
það merkir.
Það, sem það merkir, er að
Evrópa viðurkeranir, að við verð
um þegar öllu er á botrainn
hvolift, stærsta og voldugasta
viðskiptablökk i heiminum fyrr
og síðar og það veitir olckur
geysi'lega möguleika. En það
leggttr okkur einraig geysilega
ábyrgð á herðar.
Nú, þetta túlka ég á þá leið,
að við viljum skapa marghliða
viðskipta- og peraingakerfi,
vegna þess að við vitum, að þar
sem Evrópa er í svo rikum mæli
háð verzlun, þá getmm við því
aðeiras bætt aðstöðu okkar, að
við verzium meina.
Að þessu leyti erum við frá-
brugðnir Bandarikjunum, þar
sem tilitöiulegia lítill hiuti heild-
arþjóðarframleiðsluraraar felst í
verziun við útönd. Það, sem við
viiljum beita áhrifum okkar til
þesis að gera, er að tryggja að
jafnvægið milli okkar sjálfra og
Bandaríkjarana og Japans hald-
ist. Lokaárangurinn, sem við
vomumst eftir, er meira jafnvægi
í viðskiptum en samtimis aukin
viðskipti milli þessara þriggja
aðilia.
Ef við snúum okkur að því,
hvernig við ætlum að bregðast
við í reyrad, þá á það eftir að
koma á daginn, að við ætlum
ek'ki að látia það viðgangast, að
Japaniir eyðileggi iðnað okkar,
aðeiras sökum þess að svo vill
tíl, að þeir eru í sérstöðu eins
og er.
SKILNINGUR HJA
JAPÖNUM
Eins og þið vit.ið, þá er ég ný-
komirara heim frá Japan. Japanir
eru famiir að skilja þetta
mjög vel. Ég hef ekki farið þesis
á leit við þá að minraka við-
skipti sín. Það, sem ég hef sagt,
er að Evrópa verður að hafa
jöfn viðskiptaskilyrði á við
Japarai og Bandaríkjamenra.
Það er til fólk, sem er fljótt
til þess að ræða um verndar-
tolilastefnu i Evrópu. Við erum
alls ekki fylgjandi verndartoll-
um i Evrópu. Efraahagsbandalag
ið hefur lægri toila nú en við í
Bretiandi. Bandarikjamenn hafa
komið á hjá sér margs konar
verndartollafyrirkomulagi bæði
fyrir iandbúnaðarvörur sínar,
fyrir söluverð á framleiðslu
sinn.i í efnaiðnaði o.s.frv.
Þetta eru allt hlutir, sem
ræða verður og ráða fram úr,
svo að réttur greiðslujöfnuður
náist. Og það er á þeranan hátt,
sem við eigum að beita áhrifum
okkar.