Morgunblaðið - 02.12.1972, Blaðsíða 10

10
MORGUNBL.AÐIÐ, LAUGARDAGUR 2. DESEMRER 1972
Keypti frelsi fyrir gull úr
tönnum fórnardýranna
Martin Bormann kom til
Argentínu 17. maí 1948
á þriðja farrými skipsins Gi-
ovanni C, frá Genua á
Italíu. Þótt hann vœri klædd
ur i prestsföt jesúíta sagði I
vegabréfi hans að hann héti
Eliezer Goldstein, væri jarð-
fræðingur að mennt og fædd-
ur 20. ágúst 1901 í Piotrkoff
i Póllandi. Foreldrar hans
voru sagðir Abraham Gold-
stein og Maria Esther Sad-
rinas, bæði látin.
Vegabréfið, No.075,909 var
gefið út 1. febrúar 1948 af
skrifstofu Páfagarðs fyr-
ir landlausar persónur og á
það stimplað nafn hans heil-
agleika Piusar páfa XII
Góðar
móttökur
Á bryggjunni í Buenos
Aires, tók Sosa Molina, hers
höfðingi, á móti Bormann, en
hann var hermálaráðherra í
ríkisstjóm Juans Peron. Bor
mann var ekið í einkabifreið
hans að húsi við Calle Salta
130 í San Martin, sem er
íbúðahverfi í Buenos Aires-
héraði.
Nokkrum dögum síðar var
búið að skrá flóttamanna
vegabréf hans og hann var
búinn að fá nafmskírheini nr.
1.361.642 frá útlemdinigaeftir-
lifi ríkislögreglunnar.
Þegar það var kioanið í
kring sótti Bormann um dval
arleyfi hjá innanríkisráðu
neytinu, en innanríkisráð-
herrann, Angel Borlengi,
var einn af mörgum háttsett-
um verndurum hans. Og 12.
október, 1948, minna en tveim
mánuðum eftir að hann kom
til landsins, var Bormann bú
inn að fá hinn eftir-
sótta „bláa stimpil" sem heim
ilaði honuim að setjast þar að.
Martiin Bormianin var búimm að
fimma sér nýtt land.
Gífurlegt
lausnargjald
En Bormanrt þurfti að
greiða vel fyrir þessa aðstoð.
Lausnargjald hans varð alis
um 200 milljón dollarar (Um
17 milljarðar og 600 mMjóm-
ir ísl. kr.), örugglega það
hæsta sem greitt hefur verið
í sögunni. En Bormann
hafði efni á því.
Gagnstætt Hitler og hyst-
eriskustu fylgismönnum
hans, fannst Bormann ekkert
að því að reyna að flýja þeg
ar stríðið var tapað og hann
hafði undirbúið flótta sinn
vandlega. Vandamálin voru
þrjú: 1) Hvemig átti hann
að komast frá Berlín eftir að
Rauði herinn hafði lokað öll
um umdankoimuleiðum? 2)
Hvemig átti hann að komast
í eitthvert það hæli sem hin-
ir sigursælu Bandamenn
miæðu ekki til? 3) Hverm-
ig átti hann að tryggja
að hann gæti llfað í vel-
lystingum pragtuglega það
sem eftir væri.
Bormiann var næst æðsti
miaður ríkisins og hann vtssi
af leynilegum fjársjóði sam
geymdur var í sérstakri
hvelfingu í Rikisbankanum.
Þar voru m.a. milljónir í gull
mörkum, milljónir í sterlings
pundum, milljónir í dollurum
og milljónir í svissnesk-
um frönskum. Þar voru einn
ig 87 kíló af þlatinu (hvíta
gulli), 2511 kíló af gulli og
4638 karöt í gimsteinum.
Hræðilegur
fjársjóður
Þetta var blóðugur fjár
sjóður. Hvitagullinu og dem
öntunum hafði verið
rænt frá Gyðingum og íbú-
um herteknu landanna. Gull
ið kom frá útrýmingarbúðun
um og hafði mestallt verið
rifið úr tönnum fórnardýr-
anna sem lentu í gasklefun-
um. Bormann stal þess-
um fjársjóði og átti ekki erf
itt með það vegna stöðu sinn
ar. Gersemunum var skipað
um borð f kafbát og siglt með
þær til Argentínu, þar sem
fjórir þýzkir bankastjór-
ar tóku við þeim. Þeir hétu
Heinrich Dorge, Ricardo
von Leute, Ricardo Staud og
Ludovic Freude, sem var
einkavinur og sérlegur
umboðsmaður Bormanns.
Þeim reyndist auðvelt að
koma fénu fyrir því þeir
áttu góðan vin í æðsta emb-
ætti, Juan Domingo Peron,
ofursta.
Endalok
Hitlers
Þegar Bormann var búinn
að koma fjársjóðnum und
an, var ekki um annað að
ræða fyrir hann en að bíða
ásamt Hitler. Foringinn hélt
sig í byrgi sínu sem var
skreytt dýrindis málverkum
og þykkum persneskum tepp
um. Ástandið í foringjabyrg
inu í lok april 1945 var eins
og úr Víti Dantes, sviðsett af
Groucho Marx.
Fyrir miðri senunni var
gamall maður, þrútinn í and-
liti, með bogið bak. Höfuð
hans valt sífellt fram og til
baka eins og á upptrekktu
leikfangi, hendurnar skulfu
og kippir fóru um andlitið
öðru hvoru. Hann reik-
aði fram og aftur á óstyrk-
um fótum og horfði fjarræn-
um augum á það sem umhverf
is hann var. Þetta var það
sem eftir var af Adolf Hitler.
Þrátt fyrir það voru orð
hans enn lög, a.m.k. þarna í
byrginu.
Hinn 22. apríl brustu taug
ar hans. 1 fyrsta skipti sýndi
hann merki þess að
hann væri að falla saman,
andlega og líkamlega Hann
náði sér aftur á strik
í skamman tíma, en átta dög
um síðar féll hann alveg sam
an. Hann framdi sjálfsmorð
kl. 14,30, hinn 30. apríl.
Alger
upplausn
Upplausn þeirri sem fylgdi
í kjölfar dauða hans verður
bezt lýst með orðum hunda-
passara foringjans. Þegar
hann var kallaður inn í setu
stofuna og hoinium skipað að
eitra fyrir þrjá hunda hús-
bónda síns, þá kom hann
hlaupandi út og æpti: „For-
inginn er dáinn. Nú verður
hver að bjarga sér.“
Þessi orð urðu dagskipun-
in. Nú þegar Hitler var ekkl
lengur í veginum var greið
leið að björgunardyrun-
um. Bormann hafði beð-
DAILY
EXPRESS:
RORmnnn
JKVRJlURnRR
EFTIR: LADISLAS FARAGO
ið dauða foringjans með sér
stakri óþolinmæði, nú gat
hamn leitt hiina niasistafor-
ingjana til undankomu.
Satt að segja var þó hinn
mikli flótti nasistaforingj-
anna ekki sú þrekraun sem
höfuðpersónur hans vildu
vera láta siðar meir.
ímynduð
orrusta um
Berlín
Hin miMa onrusta um Ber-
lín var að mestu háð i hug-
arheimi áróðursstjóra nasista
og Rússa. Báðir aðiiiar höfðu
ástæðu til að ýkja mikið um
hrikaleik „síðustu orrustumn-
ar“. Nasistum var þegar orð-
ið áfram um að gera Hitler
að þjóðsagnapersönu, til
þess, eins og Göbbels sagði,
að blása komandi kynslóðum
í brjóst aðdáun á honum og
auðvelda þannig endurvakn
ingu nasismans.
Rússar ýktu til að leggja
á hetjulega framgöngu
sina, en orrustan vair f rá hern-
aðarlegu sjónarmiði ekki
mikl'U meira en gömgu-
ferð fyrir Rauða herinn.
Vissu ekki um
foringj aby rgið
Þótt ótrúlegt kunni að
virðast hafði rússneska leyni
þjónustan ekki hugmynd um
foringjabyrgi Hitlers og þar
var því alit rólegt þar tii al
veg undir lokin. Þa/i var
meira að segja svo ró-
legt meðan á þessari „hræði-
legu orrustu stóð“ að rússn-
eskur stríðsfréttaritaii sem
var í Berlín, hringdi í númer
áróðursráðuneytisins, fékk
samband við Göbbels og
stakk upp á því við hann að
hann gæfist upp svona, sím-
leiðis.
Þetta var „orrustan um
Berlín“ sem Martin Bormann
lagði út í daginn eftir að for
ingi hans hafði framið sjálfs
morð. Hann lagði af stað með
hóp annarra flóttamanna en
var ekki með þeim lengi.
Þeir voru að þreifa sig áfram
að einhverjum óþekktum
ákvörðunarstað, og óvissri
framtíð. Bormann vissi ná-
kvæmlega hvert hann var að
fara.
í byrgi
Eichmanns
Við vandlegan undirbún-
ing flótta síns uppgötvaði
Bormann fyrir tilviljun
nokkuð sem varð honum að
miklu gagni. Hann uppgötv-
aði annað byrgi í Berlín, sem
hann gat leitað hælis í eftir
að byrgi foringjans var fall-
ið, og haldið svo þaðan þeg-
ar tækifæri gafst.
Það var annar raun-
sæismaður sem hafði útbúið
það byrgi fyrir sjálfan sig,
Það var Adolf Otto Eich-
mann, morðingi milljóna Gyð
inga. Hann hafði séð fyrir
endalok stríðsins og
lét byggja rammgert byrgi
undir kjallara stofnunar
sinnar, með rafstöð, loftræsti
kerfi, vatnd, miatarbingð-
um og öðrum nauðsynj-
um sem myndu nægja hon-
um í marga mánuði ef þörf
krefði.
Bormann komst auðveld-
lega til byrgisins eftir að
foringinn var fallinn í val-
inn og þar beið hann ásamt
Heinrich Mueller, yfirmanni
Gestapo, og manni að nafni
Scholz, eftir því að „þeir“
kæmu og sæktu hann.
„Þeir“ reyndust vera tveir
prestar sem vinveittur aust-
urrískur biskup að nafni
Aloisius Hudal sendd með
prestsklæðnað og annað sem
þurfti til að sleppa í gegnum
hið hertekna Þýzkaland.
Bormann komst til
Bavaríu, hér um bil jafn auð
veldlega og hann hafði kom-
izt í byrgi Eichmiamins. Það-
an var farið með hann til
Italíu í gegnum fjallaskörð
Austurríkis. Leiðsögumað-
ur hans í þeirri ferð var ung
ur maður að nafni
Hanno Bernhard, sem í dag
er landamæravörður í Aust-
urríki.
Patton
bjargaði
Bormann hélt til Merano,
þar sem kona hans, Gerda,
var að deyja úr krabba
meini. Honum tókst að kom-
ast hjá handtöku í Merano,
Framliald á bls, 23.
Frá útlendingaeftirliti Argentinu, 12. október 1948. Heimild
Bormanas til dvalar í landinu undir nafninu Eliezer Gold-
stein, í samræmi við vegabréf, gefið út í Páfagarði.