Morgunblaðið - 22.03.1973, Síða 3

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 22. MARZ 1973
3
6hús
undir
hraun
Vesten-aiinaeyjuin í gær.
HRAUNRENNSLI tofur verið
í dag í á« tiíi bæjariins og
tofur hnaunibrúinin mgakazt
áfnaim á tveimur stöðum —
við Urðavegiinn og í Græniu-
■hMð og þaðan rumnið niður
í Dauðadaliran svonefnda, en
sivo er svæðið nefnit þar sem
hin daiuðadæimdu hús eru. Frá
því kliuikkan 6.30 í kvöQd hafa
4 hús farið umdir hrauraið á
þessiu svæði, en auík þess tveir
af þreimur verfkamianna.bústöð-
um við Urðaveg. Sá sem nær
var hraiuninu hrumdi ekiki
heidur mjakaðist úr stað um
3 metra og fór á kaf, en hinn
hrundi. í kvöld voru menn að
berjasit við kælimigu hrauns-
ims upp við Græmuhlíð.
Go? var hér mikið í kvöld,
og m.ifkiðl þrýsitingur írá því.
Eims voru motokrar jarðhrær-
inigar hér seinni hiuta dagsins.
Þá var meginhnaunstraumur-
inn tii suðurs og rennur þar
í sjó fram. Mæiingamenn
töldu, að gasuppstreymd færi
nú minnfeandi, — vetnið í
loftinu fer mánmfeandi en
hins vegar er kolsýrim.gsma gn -
ilð óibreytt.
Myndin var tekin í gær, og þá átti hraunbrúnin stutt í verkaroanna.bústaðina, eins og sjá má. I gærkvöldi höfðu tveir þeirra
orðíð hrauninu að bráð. (Ljósm. Mbt.: Valdis)
Bretar stórauka sókn
Björgunarafrek
í Þorlákshöfn
Skipstjórinn á Dalaröst
bjargaði manni frá drukknun
á Islandsmið
— vegna minnkandi þorskstofna
við Noreg
HÁKON Magnússon, skipstjóri
á Dalaröst, vann mikið björgnn-
ara.frek, er hann bjargaði manni
frá drukknun í höfninni í Þor-
iákshöfn aðfararnótt sunnudags-
ins.
Maðurimn var að fara á milli
slkipa, siem ilágiu í höfm i bor áks-
höfm, er banm féil milli sikipamna.
Ammar maður var með homum og
giaí hamm g.p.rt Hlákiomi aðvairt, en
Háífeon var þá genigimm tid svpfns.
Brá hamm sér út beimt ú.r kojunmi
á miæirfötum einuim felæða og
stalkfe; sér í sjóimm efitdr mamnin-
uim. Miaraöi maðurimm þá i há.lfu
fea.fi, og var naumast Iiífsmark
mieð homum. Fór H'álkom mieð
Hringvegur:
í BYRJUN apríl verða happ-
drættislán ríkissjóðs vegna vega-
og brúargerðar á Skeiðarársandi
öðru sinni boðin til sölu. Verð-
gildi hvers skuldabréfs er 1000
krónur og eru þau gefin út í tölu-
röð. Skulu þau seid á nafnverði.
Sölunni Iýkur fyrir fyrsta út-
dráttardag, sem er 30. júní næst-
komandi.
Skuldabréfin sem nú verða
gefin út eru samtals að fjárhæð
130 millljónir króna. Með heim-
ild í lögum frá 1971 var ríkis-
sjóði heimilað að gefa út slík
happdrættisskuldabréf samtals
að upphæð um 250 milljónir kr.
— til fjáröflunar fyrir fyrr-
greindair framkvæmdir. 1 fyrra
voru í fyrsta sinn gefin út happ-
drættisskulldabréf samtals að
upphæð ’Jm 100 mllljónir króna,
og eins og menn rekur minni til
mamninm á sundi að næsta bát,
en á sa.rraa tíima blés hiamn i vit
hamis og eims meðain verið var
að ná i menn til að ta'ka þá um
borð i bátimm. Telja feumnugir, að
bláistiurstilraunir Háfeoms strax i
sjónum hafi brargið Mfi mannsins.
Héraðs] æk.ni ri ran í Hveragerði
var kvaddiuir til o.g hél.t áfram
llifguna.rtilraiunum, en maðurinm
var síðan flutitiur í sj úferah ús i
Reýkjaví'k, þar sem hanm var
sagðiur vera á bataveigi i gær.
Háferan var einniig mjög þrefeaður
eftir allilamg'a dvöl í sjómum, o.g
v„. hamn rúm’'jg.gjiamdi í gær en
óð'um að hressaist.
gekk sala þeirra mjög vel. Að
lokinni útgáfu skuldabréfanna
nú i apríl verða eftir 20 milljónir
króna, sem svo væntanltega
verður aflað síðar með samskon-
ar hætti — samkvæmt fyrr-
greindri heim'ld laga.
Árleg fjárhæð vinnmga i þess
um flokki happdrættisláns rikis
sjóðs skal samkvæmt reglugerð
nema 7% af heildarfjárhæð
skuldabréfaflokksins og skal
dregið um þá einu sinni á ári —
I fyrsta sinn 30. júní 1973 og í
síðasta sinn hinn 30. júní 1982.
Vinningar eru alls 334 samtals
að upphæð 9,1 milljón króna.
Happdrættisskuldabréfin eru und
anþegin framtalsskyldu og eign
arsköttum, en vinningar svo og
verðbætur undanþegnar tekju-
skatti og tekjuútsvari.
„ÞETTA eru óneitaniega held
ur siæm tíðindi fyrir okkur
íslendinga,“ sagði Jón Jóns-
son, forstöðumaður Hafrann
sóknastofnunarinnar, þegar
Morgunblaðið bar undir hann
uppi. þær sem fram koma í
skýrslu brezka sjávarútvegs-
ráðuneytisins um framtíðar-
horfur fyrir fiskveiðar Breta
í Norður-Atlantshafi.
Jón benti á, að samkvæmt
skýrslunni væri einkennandi
hversu norski þorskstofninn
er lítill í Barentshafi við Nor-
eg, en í skýrslunni er þess
jafnframt getið að hrygninga-
stofninn í NA-Atlantshafi sé
að meðaltali % hluti þess
sem var á tímabilinu 1950-
59. Útlit er fyrir að þetta á-
stand verði óbreytt en Jón
kvað veiðina í Barentshafi
hafi fallið gífurlega eða úr
1200 þúsund tonnum árið
1969 i 640 þúsund tonn árið
1972. Hins vegar hefðu Lo-
fotenveiðar Norðmanna auk-
izt um 20 þúsund tonn árið
1972 frá árinu á undan eða
í 350 þúsund tonn.
Jón kvað það nokkuð kald-
hæðnislegt en í skýrslunni
kæmi fram, að þessi aukning
á veiði Norðmanna stafaði af
því að brezkir togarar misstu
af þessum fiski í göngu í Bar
entshafi. Annars kvað Jón út-
litið heldur slæmt með þorsk-
stofna Norðmanna — árgang-
arnir 1965-9 væru yfirleitt
lélegir, þó að ekki væri úti-
lokað að úr árganginum 1969
gæti rætzt — það ylti mjög
á ungfiskveiðum Rússa í Bar
entshafi. Sagði Jón, að Norð-
menn væru að því leyti ver
settir en við íslendingar, að
ungfiskslóðir þeirra væru yf-
irleitt utan landhelgismark-
anna.
Jón kvaðst gerast svo tíð-
rætt um stofna Norðmanna,
að þeir hefðu veruleg áhrif á
sókn Breta á Islandsmið. 1
skýrslunni legðu sérfræðing-
arnir á það mikla áherzlu, að
Bretar verði að auka mjög
veiðar á öllum fjarlægum mið
um NA Atlantshafsins, þar
sem ekki er komið kvótakerfi
— svo sem miðunum við ís-
land. Ganga sérfræðingamir
þar út frá því að til slíkrar
skiptingar komi fyrr eða síð-
ar og með þessu móti geti
Bretar staðið betur að vígi
þegar til slíkrar kvótaskipt-
ingar kemur.
Þær hugmyndir sem fram
koma í skýrslunni miða að
langmestu leyti við sókn á
Islandsmið af hinum fjarlæg-
ari miðum brezkra togara.
Gera sérfræðingarnir, að
sögn Jóns, ráð fyrir 30 þús-
und úthaldsdögum við Island,
sem er um 60% af heildar-
sókn brezkra togara á fjar-
læg mið — og helmingi meiri
en úthald þeirra I Barents-
hafi. 1 áætlunum sínum gera
sérfræðingarnir ráð fyrir 3,4
tonnum á úthaldsdag að með-
altali á Islandsmiðum, sem
er um tonni meira en þeir á-
ætla á úthaldsdag í Barents-
hafi. Þessi tvö mið — við Is-
land og i Barentshafi — hafa
um langt skeið verið aðal-
veiðimið brezkra togara, og
Jón benti á að þessi munur
á afla væri okkur verulega ó-
hagstæður, þar eð þetta þýddi
að Bretar beindu sókn tog-
ara sinna í æ ríkari mæli til
Islands. Jón tók fram, að all-
ar þessar áætlanir Breta mið
uðust við óbreytta sókn þeirra
við Island.
í skýrslu sinni koma brezku
sérfræðiingamir lítiö eitt inn
á stofnana við ísland, en leiða
yfirleitt hjá sér að fjalla
nofekuð um ástand þeirra. Þeir
benda á aflahixituna 1970—71
og þá hafi íkomið tveir sterkir
árgangar ásamt sterkum göng
uim frá A-Grænlandsihafi, sem
nú séu farnar að gefa sig.
Hins vegar gera þeir enga
grein fyrir styrkleika síðustu
árganga þorslksiinis, líkt og
þeir leiði það hjá sér. Samt
sem áður kvað Jón sérfræð-
ingana gera spá fram til 1975
um afla brezikna togara við
ísland og í þeirri spá er gert
ráð fyrir minnkandi afla frá
ári til árs — miðað við að
Bretar fái að veiða óhindrað
á íslandsmiðum. Samkvæmt
þessari spá verðu.r heildarafli
brezkra togara á íslandsmið-
um um 100 þúsund to<nn á
þessu ári en hefldarafli
brezlkra togarara á fjarlaeg-
um miðum verði 183 þúsund
tonn.. Má af þesisu glöggt sjá
hvílíkan hlut sérfræðingar
ætla íslandsmiðum í veiði
brezkra togara á fjarlægum
miðum. Hins vegar sagði Jón,
að hanm teldi spá sérfræðing-
airana um heildarveiðina næstu
tvö ár afar óábyggilega og
nánast út í bláinn.
Jón Jónsson vék að lokum
að ranin.sóknum íslenzfkra fiski-
fræðinga á þorskstofnunum
við ísland. Kvað hann það
ljóst, að árgangarnir nú væru
ekki sterkir — þeir væru
þegar meira en ful'lnýttir.
„Við erum komnir yfir há-
marksnýtingu og vissulega
sjáum við margar blikur á
lofti í þeim eflnum,“ sagðd Jón.
„Við sjáum ekki neina sterka
árganga framundan, en þó
verður að viðurkenna að inn
í dæmið geta komið óvissir
þættir þar sem eru gönigumar
frá Grænlandi. Verði þær
meiri en við, reiknum með,
getur vissulega rætzt nokkuð
úr þorskveiðum hér við land.“
Hann sagði í þvi sambandi að
fiskifræðingar hefðu þegar
orðið varir við Grænlands-
þorsk í afla, sem raú fengist
í Miðinessjó, en hann væri
nokfkuð a.uðþekktur vegna
þess hversu smár hann væri.
Ný happdrættisskulda-
bréf í næsta mánuði
— samtals að fjárhæð
um 130 milljónir króna