Morgunblaðið - 24.08.1973, Page 16

16
MORGUNBLAÐIÐ — FÖSTUDAGUR 24. ÁGÚST 1973

Utgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
Askriftargjlad 300,00 kr.
I lausasölu
hf. Árvakur, Reykjavík,
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Eyjólfur Konráð Jónsson,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6, sími 10-100.
Aðalstræti 6, sími 22-4-80.
á mánuði innanlands.
18,00 kr. eintakið.
jVtargt má að þessari ríkis-
stjórn finna, enda hefur
henni ekki tekizt að vinna
bug á þeim vandamálum
ýmsum, sem að hafa steðjað.
Má þar fyrst og síðast nefna
þá öru verðbólguþróun, sem
hér hefur ríkt og færist sí-
fellt í aukana eins og kunn-
ugt er. Verðbólgan á íslandi
er tvisvar til þrisvar sinnum
meiri en í næstu nágranna-
löndum, en þar er talað um
óðaverðbólgu, þegar hún
eykst um 6% á ári. Eins og
kunnugt er, hefur verðbólg-
an hér á landi vaxið um ná-
lægt 20% og er ekki vitað
til þess, að nálægar þjóðir
hafi orð yfir slíka óðaverð-
bólgu sem hér ríkir.
Á ýmsum öðrum vígstöðv-
um hefur ríkisstjórninni orð-
ið lítt ágengt. Eitt þeirra
vandamála, sem mikið var
rætt um í tíð Viðreisnarstjórn
arinnar, hefur svo sannarlega
ekki verið ofarlega á baugi
hjá núverandi ríkisstjórn,
það eru mennta- og skólamál-
þeirra þagnað með öllu, enda
hafa þeir komizt til fyrir-
heitna landsins: í skólameist-
arastöðu eða stöðu í
menntamálaráðuneytinu, svo
að dæmi séu tekin. Nú heyr-
ist ekki hljóð úr horni hjá
þessum miklu hugsjónamönn
um, enda bera þeir sjálfir
orðið ábyrgð á kerfinu. Það
er orðið jarðarmen, sem
þeir hafa gengið undir.
Morgunblaðið hefur ávallt
lagt höfuðáherzlu á skóla- og
menntamál. Það hefur rætt
þessi mál á undanförnum ár-
um í fjölmörgum ritstjórnar-
greinum. Gylfi Þ. Gíslason,
fyrrum menntamálaráðherra,
varð fyrir mikilli gagnrýni
hér í blaðinu á Viðreisnarár-
því miður setið við hið sama.
í tíð núverandi ríkisstjórnar
hefur ekkert gerzt í mennta-
málum þjóðarinnar. Mennta-
málaráðherra, sem er kurteis
maður og gegn á margan
hátt, virðist ekki hafa skap-
lyndi eða metnað til þess að
hafa forystu í þeirri fram-
farasókn í mennta- og
fræðslumálum, sem nauðsyn-
legt er að hafin sé. Við meg-
um engan tíma missa. Stór-
miklar lagfæringar á fræðslu
kerfinu eru nauðsynlegar, en
þær hafa verið látnar sitja á
hakanum.
Ekki alls fyrir löngu var
gerð fyrirspurn um það í
Velvakanda, hvort rétt gæti
verið, að nemendur, sem tek-
FJÖREGGIÐ 0G TRÖLL-
SKESSURNAR
in. í tíð Viðreisnarstjórnar-
innar var meira um þessi
mál rætt og ritað en fyrr eða
síðar og leyndi sér ekki, að
þá höfðu ráðamenn mikinn
hug á því að bæta það, sem
úrskeiðis hafði farið. Þá
tóku margir hugsjónaritarar
til máls, en nú hafa ýmsir
unum, en rétt er að segja
hverja sögu eins og hún er:
Þessi fyrrverandi mennta-
málaráðherra Alþýðuflokks-
ins lét gera margvíslegar at-
huganir á fræðslumálum í
því skyni að bæta þar um.
Þessar kannanir leiddu til
tillögugerða, en síðan hefur
ið hefðu landspróf í vor,
hefðu fengið skírteini sín frá
viðkomandi skólum, þar sem
sagt hefði verið, að þeir hefðu
staðizt landspróf en lands-
prófsnefnd síðan gengið í
málið og unglingunum til-
kynnt, að þeir hefðu fallið á
prófinu, enda þótt þeir hefðu
fengið í hendur lögleg próf-
skírteini viðkomandi skóla.
Fyrirspurn þessi var gerð til
landsprófsnefndar og var
henni svarað á þá lund, að
rétt væri með farið.
Hvernig er hægt að um-
gangast unglinga á viðkvæm-
asta aldri með þessum hætti?
Lætur nokkur maður sér
detta í hug, að slík afstaða
ómannúðlegs, opinbers kerf-
is geti kallað fram það bezta
sem býr með hverjum ein-
staklingi? Það eina, sem af
slíkri afstöðu hlýzt, er and-
úð á kerfi og skólum og þeim
ópersónulegu tengslum, sem
virðast alls ráðandi í fræðslu
kerfinu.
Hér er aðeins um lítið
dæmi að ræða, en það varp-
ar Ijósi á mikilvægt máL
íslenzkir unglingar eiga
betra skilið en að fá slíka
úrlausn hjá hinu opinbera.
Þeir eiga kröfu á því, að
prófniðurstöður þeirra séu
gildar, a.m.k. að tröllskessur
hins opinbera kasti ekki á
milli sín því fjöreggi, sem
dýrmætast er.
Oft hefur verið á þetta
minnzt hér í blaðinu, en því
miður með harla litlum
árangri. Og engin von virð-
ist til þess að tekið verði
hraustlega til hendi af þeim
mönnum, sem núverandi rík-
isstjórn hefur sett til að fjalla
um mennta- og skólamál.
Hlutir og goðsvör
Hlutlr og Goðsvör.
Baldur Óskarsson:
GESTASTOFA.
Heimskring’la, Re.ykjavík 1973.
Fá íslensk skáld yrkja með
jafn innhverfum hætti og Batdur
Óskarsson. Eftir lestur nýjustu
ljóðabókar hans, Gestastofu,
mætti halda að harm stefndi að
lokun ljóðsins. Svo er auðvitað
ekki. En hi;n hátíðlega, upp-
hafna túlkun skáldsins veldur
því, með fáeinum undantekning-
um, að lesandiinn nær ekki tök-
um á ljóðinu, merkimg þess renn
ur úr greipum hans. Merking
ljóða liggur að sjálfsögðu ekki
alitaf í augum uppi. Ljóð eru
margræð. En miklu skiptir að
mynd ljóðs sé skýr innan sinna
eigin marka.
Skáld verður ekki ásakað fyr-
itr að yrkja myrkt. Torræð ljóð
hafa sitt gildi. 1 Tímanum og
vatninu orti Steinn Steinarr:
„Hið rauðgula hnoða, / sem renn
ur á undan mér, /fylgir engri
átt.“ Baldur Óskarsson yrkir i
Heimt: Lýsandi hnoða reninur
í svölu tómi /handan dreyra,/
handan við bleikar situndir." 1
Tímanum og vatninu dró Steinn
dám af nútíma myndlist. Hann
orti um „hið hvíta blóm dauð-
ans“, sem vex „á hornréttum
fieti / mi'Mi hringsins og keilunn-
ar“. Baldur Óskarsson yrkir um
knetti á hveli: „Svartur og hvit-
ur mætast / á björtum geira /
og mmnast við rauðan / steypt-
an í Mku móti.“.
Eins og Steinn Steinarr hefur
Baldur Óskarsson tekið sér nú-
Baldur Óskarsson.
tíma myndlist til fyrirmyndar, en
með þessum samanburði er ekki
verið að spyrða skáldim saman,
aðeins benda á skyldleika.
Baldur Óskarsson yrkdr yfir-
iedtt um afmarkaðan heim, þar
sem hlutir ýmist persónugerast
eða fá á sig kynjablæ sam-
kvæmt mystískri skynjun skálds
ims:
Húsin og þögul —
umgjörð — blikandi kvaðröt.
(Nött)
og finnur í skoti
kubba þína, spunakanu, völ
og kynjar þeirra bakvíð lag og
lit.
(Síðla)
Skilviindan syngur
og skuggarnir hugsa um ljósið.
(Innangátta)
Sóliargeislinn kólin-ar á f jölunum
skMton við biáa
ljósgiætu
sem lifir á skammbitanum.
Amboðto móka
(Hamabjállkinn)
1 Geisladegi er mynd, sem
kemst til skiila, stemntog ljóðs-
tos verður lesamdamim mtonis-
stæð:
Og hneigja höfði stau.
Liðabrúðan
og maki heninar
blína á reifastrangaimn.
Kvöldskinið liitar hugina rauðu
Aftur á móti verður að segja
það etos og er að mörg ijóð í
Gestastofu eru l'íkt og goðsvör,
radd'ir úr mikluim fjarsfea. 1
heimi mynda og líkinga unír
Baldur Óskarsson sér vel. En
eins og segir í eimu ljóða hans:
Dyr standa opnar,
Svöl er birtan, gliampii á
þröskuidinium.
Þaðan er snertuspölur fram
til sjávar.
Með ljóðabókum sínum Svefn-
eyjum, Krossgötum og Gesta-
stofu hefur Baldur Óskarsson
saninað að hann á sér eigto tón.
Gestastofa er til vi'tnis um að
sviðið er enn að þrenigjast.
Rithöf-
undaþing
í Svíþjóð
Jóhann
H j álmarsson
fulltrúi íslands
UM þessar mundir er að hefjaat
alþjóðlegt ritliöfundaþing í Mölie
í Svíþjóð og siekja það uni 30
rithöfundar og bókmenntafraeð-
ingar frá átta lönduni. fslenzkl
fiilltrúinn er -lóhann Hjábnars-
son. Þingið mun standa í fjðra
daga og meginumræðuefni þess
er „Rithöfundnrinn og samfé-
lagið.
Fyrirlestrar verða haldnir «m
efnið og síðam verður þátttak-
endum skipað niður í uimræðu-
hópa tii nánari Shugunar á efn-
tou og skila þeir síðan áliti,
áður en ráðstefnunni lýkur. Riit-
höfuindar frá eftirtöldum Lörvd-
um auk íslands, senda fulltrúa:
Belgía, Danmörk, Sviss, Bret-
land, Svíþjóð, Vestur-Þýzkajiaind
og Austur-Þýzkalamd.