Morgunblaðið - 20.09.1973, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ — FIMMTUDAGUR 20. SEPTEMBER 1973
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen,
Eyjólfur Konráð Jónsson,
Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson,
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn og afgreiðsla Aðalstræti 6, sími 10-100.
Auglýsingar Aðalstræti 6, stmi 22-4-80.
Áskriftargjald 360,00 kr. á mánuði innanlands.
1 lausasölu 22,00 kr. eintakið.
um stjórnvöldum. Þetta hef-
ur Jósep Luns gert svo ræki-
lega, að brezka utanríkisráðu
neytið kvartar undan afstöðu
hans til málsins. Langflest
aðildarríkja Atlantshafs-
bandalagsins hafa tekið af-
stöðu með okkur í deilumáli
okkar við Breta. Þetta er vit-
að, enda þótt það hafi ef til
vill ekki komið fram opinber-
lega. Enn hefur viðleitni At-
lantshafsbandalagsins fyrir
okkar hönd ekki borið þann
árangur, að Bretar hafi farið
SIÐLAUS ÆVINTÝRAPÓLITÍK
egar ísland gerðist aðili að
Atlantshafsbandalaginu
var það ekki til þess að leita
verndar gegn Bretum í land-
helgisdeilum. Þegar vamar-
samningurinn við Bandaríkin
var gerður var það heldur
ekki til þess að fá vernd gegn
Bretum í landhelgisdeilu. Að-
ild íslands að Atlantshafs-
bandalaginu og varnarsamn-
ingurinn við Bandaríkin
byggjast á allt öðrum sjón-
armiðum og víðtækari hags-
munum en útfærsla fiskveiði-
lögsögunnar og vernd henn-
ar. Þegar fiskveiðilögsagan
var færð út 1958 datt þáver-
andi ríkisstjórn ekki í hug að
óska eftir íhlutun varnarliðs-
ins vegna flotainnrásar Breta.
Núverandi ríkisstjórn hefur
heldur ekki komið slíkt til
hugar.
Þegar allir flokkar samein-
uðust um það sl. vor að kæra
flotaíhlutun Breta til At-
lantshafsbandalagsins var
það ekki gert í þeirri trú, að
bandalagið gæti fyrirskipað
Bretum að hypja sig í burt.
Væntanlega hafa allir for-
ystumenn stjórnmálaflokk-
anna gert sér ljóst, að banda-
lagið hefði ekkert slíkt vald.
Kæran var heldur ekki send
til Atlantshafsbandalagsins í
von um, að NATO-ráðið for-
dæmdi íhlutun Breta vegna
þess, að öllum var Ijóst, að
til þess þyrfti atkvæði full-
trúa allra aðildarríkja og
Bretar mundu að sjálfsögðu
ekki greiða slíkri fordæm-
ingu atkvæði sitt. Kæran til
Atlantshafsbandalagsins var
send til þess að ráðamenn
bandalagsins beittu þeim
þrýstingi, sem þeir hefðu
yfir að ráða gagnvart brezk-
brott með flota sinn. En þar
með er ekki sagt, að sá árang
ur náist ekki áður en yfir
lýkur.
Þegar þetta er haft í huga
eru hin furðulegu viðbrögð
Ólafs Jóhannessonar, forsæt-
isráðherra, með öllu óskiljan-
leg. Hann hefur lýst því yfir
við Morgunblaðið, að úrsögn
úr Atlantshafsbandalaginu
muni ekki hjálpa til við lausn
fiskveiðideilunnar. Samt sem
áður lýsir hann yfir því í
viðræðum við Luns, að
ástandið á fiskimiðunum geti
leitt til þess að ísland end-
urskoði aðild sína að banda-
laginu. Fyrir þessari furðu-
legu afstöðu eru engin rök,
hún byggist ekki á neinu
skynsamlegu mati. Annað
hvort er þetta hreinn bjálfa-
háttur eða þá, að forsætis-
ráðherrann er að tileinka sér
starfsaðferðir Don Mintoffs á
Möltu, sem íslandi væri til
vansæmdar.
I utanríkismálum lítillar
þjóðar á umdeildu heims-
svæði ríður á, að varkárni og
gætni ráði ríkjum. En það er
hvorki varkárni né gætni, né
skynsemi, sem stjórnar ferð-
inni í utanríkismálum íslend-
inga um þessar mundir, held-
ur siðlaus ævintýrapólitík.
Hvað ætla framsóknarmenn
sjálfir að láta þetta viðgang-
ast lengi?
HVAÐ SEGJA
VERKALÝÐS-
FÉLÖGIN ?
IJyrir 1. maí sl. hækkaði
* ríkisstjórnin fjölskyldu-
bætur úr 13 þúsund krónum
á barn í 18 þúsund krónur.
Þetta þótti að sjálfsögðu mjög
rausnarlegt, enda þótt aug-
ljóst væri, að ríkisstjórnin
var í vísitöluleik. Hún hækk-
aði íjölskyldubæturnar til
þess að lækka kaupgjaldsvísi-
töluna. En líklega hefur eng-
um dottið í hug eftirleikur-
inn.
í fyrradag sendi Magnús
Kjartansson, heilbrigðis- og
tryggingaráðherra frá sér
fréttatilkynningu, þar sem
skýrt var frá því að bætur
almannatrygginga hefðu lög-
um samkvæmt verið hækk-
aðar um 7% en hins vegar
kom í ljós, að jafnframt voru
fjölskyldubætur lækkaðar
um 3000 krónur. Þetta er gert
hálfum mánuði eftir að ný
kaupgjaldsvísitala hefur tek-
ið gildi og hún var auðvitað
byggð á því, að fjölskyldu-
bætur væru 18 þúsund krón-
ur með hverju barni. En hins
vegar kemur þessi lækkun
fjölskyldubóta ekki til með
að hafa áhrif á kaupgjalds-
vísitöluna fyrr en 1. desem-
ber n.k.
Hér er um svo gróf vinnu-
brögð að ræða, að furðulegt
má það teljast ef verkalýðs-
félögin í landinu láta þetta
yfir sig ganga með þegjandi
þögninni. Mennirnir, sem
mest töluðu um vísitölurán
og vísitölufölsun fyrr á ár-
um, leika svo ósvífinn og gróf
an leik með vísitöluna, a®
annað eins hefur ekki þekkzt.
Og þeir, sem verða fyrir barð
inu á þessum vinnubrögðum
eru auðvitað fyrst og fremst
láglaunamenn með mörg
börn á framfæri sínu.
Hlutverk Rússa gagn-
vart þriðja heiminum
Castro og Kaddafy á öndverðum meiöi
Kaddafy
HINN fyrirsjáanlegi árekst-
ur, sem varð milli Muamar
Kaddafy þjóðarleiðtoga Libyu
og Fidels Castro á ráðstefnu
hlutlausra rikja hefur varp-
að Ijósi á andstæð sjónarmið
meðal þjóða þriðja heimsins.
Kúbumenn standa yzt í
hópi þeirra hlutlausu rikja,
sem bafa þá eindregnu af-
stöðu, að Sovétmenn séu eln-
lægir bandamenn þriðja heims
ins. Þeir neita að taka sömu
afstöðu tU kommúnistískra
þjóða og Vesturveldanna. —
Líbýumenn eru á öndverðum
meiði og standa fast á þeirri
skoðun, að ekki sé um að
ræða val á milli herbúða
kommúnista og kapítalista,
ei.ns og Kaddafy komst að
orði. Til er enn eitt sjónar-
mið og fulltrúi þess er Sihan
ouk prins, þjóðhöfðingi Kam
bodíu, sem nú er i útlegð, en
hann er hlynntur opinskáu og
vinsamlegu bandalagi við Kin
verja, andúð í garð Banda
ríkjamanna og sterkum til-
finn'ngurn gagnvart Rússum.
Þannig stóðu málin, þegar
upp úr sauð á ráðstefnunni.
Teningnum var kastað, þeg-
ar Kaddafy spurði, með hvaða
rétti ráðstefnan væri nefnd
hlutlaus. Hann sagði, að færri
ríki en telja mætti á fingrum
annarrar handar gætu með
réttu státað af hlutleysi. Auk
Libýu taldi hann Júgóslavíu,
Alsír og Sýrland, en sleppti
Egyptalandi með stærilæti,
en ætlunin er að það gangi í
ríkjasamband með Líbýu á
næstunni.
Hann sagði, að áform þau,
sem um væri fjaliað væru
prýðisgóð, en það bæri vott
um óraunsæi að ætla, að nægi
leg samstaða væri meðal þjóð
anna 70, sem ráðstefnuna
sætu, þegar til þess kæmi að
framkvæma þau.
Er hann hafði úthúðað Vest
urveldunum lét hann ekki
staðar numið, en sneri sér að
Sovétríkjunum og kommún-
istum og sagði þá einnig vinna
að því að grafa undan fram-
farasinnuðum þjóðum þriðja
heimsins. Hann fullyrti, að
sósíalismi og kommúnismi
væru tvennt ólíkt. Um þrenn
ar mismunandi herbúðir er að
ræða, sagði hann, kapítalisk-
ar, kommúnistískar og sósíal
istískar.
Áður hafði Sihanouk prins
vísað reiðiiega á bug tillögu
Rússa um að viðurkenna út-
lagastjórn hans, sem hafð;
verið tilnefndur hinn rétti
fulltrúi Kambodíu af hlut-
lausu ríkjunum.
Fidel Castro svaraði hörku
lega, þegar hann sté i ræðu-
stól og flutti ræðu, sem sner
ist að miklu leyti um að taka
upp hanzkann fyrir Rússa, og
hann sagði, að án stuðnimgs
þeirra og vopnasendinga frá
þeim væri ómögulegt að sigr-
ast á nýlendustefnu og breytá
valdakerfinu í heiminum.
Ekki nefndi hanri Kaddafy
á nafn, en ásakaði þá, sem
reyndu að líkja bandarískri
heimsvaldastefnu að jöfnu
við stefnu Sovétríkjanna, um
að ganga erinda heimsvalda-
sinna, vísvitandi eða vegna
skorts á stjórnmálaþekking’i.
Hann bætti því við, að heims
valdastefna Bandaríkja-
manna væri sannur óvinur
framfarasinnaðra manma, en
þjóðir Sovétríkjanna væru
hins vegar sannir banda-
menn þriðja heimsins. Hann
nefndi ekki Kínverja.
Er Castro var i þann veg-
inn að ljúka ræðu sinni
slokknuðu Ijósin í ráðstefnu
sainum og hann hrópaði: „Ég
Fidel Castro
veit ekki hvaða heimsvalda-
sinnum þetta er um að
kenna!"
Er hann settist niður við
mikið lófatak, krafðist Sihan
ouk prins þess að fá orðið,
þrátt fyrir reglur fundar-
stjóra, sem var Boumedienne
forseti Alsir, um að haldið
yrði við mælendaskrá. Sihan
ouk fékk að halda hljóðnem-
anum nógu lengi til að lýsa
því yfir, að hann gerði sízt
lítið úr hlutverki Rússa, en
hann vildi þó fordæma harð-
lega, að þeir héldu uppi stjóm
málasambandi við stjórn Lon
Nol i Kambodíu.
En hinir tveir andstæðu pól
ar á ráðstefnu æðstu manna
hlutlausra ríkja eru þó aðeins
fulltrúar lítilla minnihluta-
hópa. Sá andi, sem þar sveif
yfir vötnum var meira í ætt
við stefnu Alsír, Júgóslavíu
og Indlands.
V V /
----- V/
m*THE OBSERVER
í
s—% 1 *.