Morgunblaðið - 29.09.1973, Síða 8

MORGUNIBLAÖIÐ — LAUGARDAGUR 29. SEPTEMBER 197-3
Ástæðan fyrir því, hversu
langt hefur liðið á milili sjálf-
stæðra sýninga hjá Valtý, er
ekki sú, að hann hafii haldið
að sér hönduim. Nei. Hún er
sú, að Valtý humdlleiðist að
standa í sýningum nú orðið.
Með því fimnst honum sem
hann sé að aifhjúpa sjálfan
sig á torgi úti, og það kostar
átak. „Maður flettir andskoti
mikið ofan af sér með sýn-
imgu, og geri maður það ekki,
er maður faJskuir. Ég hef
stundum heyrt leikara tala
um senu.skrekk en ég held,
að þetta sé ennþá djöfullegra.
f þann mum<d sem sýning hjá
mér er opnuð get ég tekið
undir með Sartre í Lokaðar
dyr: „Helvíti, það er amnað
fóilk.“ “
En í sýninganlok er VaJitýr
ánægður, þrátt fynir ailit. f»ar
sem hann horfir yfir sköpun-
arverk sín á veggj'jim kjallara
Norræna hússins deitir hanm
vetþóknunimni með Guðí; sá
siðarnefndii leit yfir sköpunar-
verk siitt á sjötta degi og þótti
það harla gott. Sköpunarverk
Valtýs hafa hinis vegar staðið
viku lengur í Norræna húsinu
og morgundaigurimn er hinn
síðasti. Guð kvað upp sinn
dóm, án þess að ráðfæra sig
við eimn eða neinn, móttök-
ur listunnenda hafa aftur á
móti fært Valtý heim sanninn
um, að hann er á réttri leið.
„Á eimhvern hátt hef ég hitt
maglann á höfuðið á þessari
sýmingu. Þess hef ég orðið
var með móttökuwum, er
sýniingin hefur fengið. Hvað
það er, hef ég ekki hugmynd
’jm — þótt ég ætti að vinna
mér þao til liífs, gsati ég ekki
frætt þig um hvað það er,“ seg
ir Valitýr. Kannski er það
rauði tónninn, sem bliikar á
miðfleti ótal mynda, eins kon-
ar sameiningantákn þeirra
allra, sem Valtýr hafði þó
sjáiifur ekki hugmymd um
fyrr en hann hafði hengt þær
upp á veggi Norræna hússins.
— b.v.
Rabbaö viö Valtý Pétursson
um málverkasýningu hans
í Norræna húsinu,
er lýkur annaö kvöld
Ein mynd Valtýs á sýningunni í Norræna húsinu.
UM þessa helgi lýkur mál-
verkasýningu Valtýs Péturs-
sonar i Norræna húsinu.
Margir hafa lagt leið sína á
þessa sýningu að undan-
förnu og fagurkerum hef-
ur orðið tíðrætt um hana:
Vattýr er breyttur, heyrir
maður sagt. Helzti postuii
abstraktismans er jafnvel
fallinn i gröf figúratívra til-
hneiginga. Iátasamsetningin
Valtýskt landslag.
(Ljósm. Mbl.: Brynjólfur)
er öðru vísi, og þannig skegg-
ræða listiinnendnr fram og
aftur.
Já, mikið vatn hefur
runnið till sjávar frá því
á sólarsýningunni sællar
minningar í Listamanmaskál-
anum fyrir 4 eða 5 árum.
Að vísu sýndi hann mymdir
á listahátíðinmi siðustu með
fjórum öðruim myndliistar-
mönnum og eims átti hann
myndir á sýningu i Ameríku,
en þetta er fyrsta sjálfstæða
sýning hans „frá því að sólin
gekk til viðar“, eins og Valtýr
segir sjálfur.
Heiiium horfin er sólin þó
ekki; hún varpar geislium sin-
um yfir sýningarsiatinn í kjaill-
ara Norræna hússins, en hún
er í öðrum formium, ekki
ósjaldan blá á hiirmni næstum
hreinna landslagsmynda. Þyk-
ir þá sumum fokið í flest
skjól hjá ,,ahstraiktLstunum“
og segja, að nú hafi Valitýr
svikið byltinguna. Hann vis-
ar öllum slíkum fuilyrðinigum
á bug. „Enginn hefur gert
byltingu tvisvar á ævinni
nema Maó,“ segir hann. Aðr-
ir iíta þróun myndgerðar Val-
týs jákvæðari augum, eins og
tiil dæmis eimn vinur hans,
sem tók sér í munn hin fleygu
orð Cocteaius: „Það þarf lang-
an ttma til að verða umgur.“
Valtýr segir sjál'fur, að i
myndumum á þessari sýningu
sé viðfangsefnið mikið til hið
sama og fyrr, en á því tekið
á annan hátt. „Litirmir eru
hreinni og hvellari en áður,“
segir hann „Víða er þetta ansi
hátt stemmit hjá mér, það
jaðrar jafnvel við að ég fari
yfir mörkin. En oft er það nú
svo, að það, sem er á mörk-
um þess að vera banailt, er
einmitt oft það beata. Þainnig
er það með ýmsa heimsmeist-
ara myndli'starinmar; þeir
leika sér að því að keyra lit-
ina í gegnum það banala —
með undraverðum árangri
auðvitað."
Hann segir, að hver einasta
mynd á sýnimgxtnni sé inspír-
eruð af því, sem gerát aMt i
kriingum hann, þó ekki eftir-
líking heldur útúrdúr. „Það
er ómögulegt að setja Esjuna
á lérefit, en það er hægt að
Valtýr Pétursson
láta Esjuna sttmúlera sig á
lérefti," segir hann. Hann
leitast því við að lýsia and-
rúmslofti hlutanna, og allir
stefna þeir á myndflötimn.
Valtýr leiðir mig að mynd
nr., 19 á sýniimgummi — Goya
nefnist hún. „Homage a
Goya,“ segir hann, tiil heið-
urs Goya. Mótófið á að vísu
ekkert skiilt við þann ágæta
Spánverja, en hún er í litum
Goya. „Margar myndanna hér
eru tengdar klassíkismanum,
ekki klassáskar en ansi mikið
afkvæmii hans,“ segir Valtýr
til skýringar. Hann getur um
Nolde-sýniimguna hér í Lista-
safninu fyrir nokkrum árum
—■ „hún hafði mikU áhrif á
mig, og þar uppliifði ég
Nolde á alveg sérstakan hátt
og fyrir mér er Nolde Norð-
ur-Evrópa. Hans gaatir þvi
áreiðanlega í sumiuim mynd-
anna, og Valtýr er óhræddur
við að gamgast við áhrifavöld-
um sínum. „Það var einu
siinni um mig sagt í franskri
krítik, að ég værii nokkuð lag-
inn við að tina upp það, sem
ég vHdi nota. Þetta þóttó mér
gott hrós.“
Sýningin í Norræna húsinu
er stór í sniðum — 84 málverk
prýða þar veggi beggja ssal-
anna. „Kanski er þetita alit-
of mikið oig hefði ég sjálfur
skrifað um þessa sýnimgu,
hefði ég eflaust fumdið að
þessum fjölda,“ segir Vaitýr
hugsi. „En það er annað, sem
við verðum að taka með í
reikninginn; stærð myndanna
er þannig, að heiidarsvipur
sýnmgarinnar yrði nokkuð
grisjóttur, væru þær ekkii
svona margar. Annars er ég
að sýna hverja mynd sjálf-
stæða en ekki að kompónera
veggi og gera úr þvi hál'f-
gerða skrautsýniingu."
Engin þessara 84 mynda í
kjaúlaranum hefur verið sýnd
áður, enda segir Vailtýr að
yfirleitt sé það stefna sin að
sýna ekki nema einu sinni
hverja mynd. Þær eru alilar
málaðar á þessum áruim, sem
liðin eru frá sýningunini i
Listamannaiskálawum, en
megnið afi þeim hefur hann
lengi verið með í smíðum og
hann lagt síðusitu hönd
á þær á þessu ári. Þær
eru því flesitar signereðar frá
1973. Menn geta gert sér í
hugarlund hvemiig útlítandi
var á vinnustofu hans — með
84 myndiir og meira til í stafía
þar inni, enda segist hann
hafa þurft að skríða um
vinnustofuna eiins og ána-
maðkur áður en hann rýmdi
hana vegna sýningarinnar.
Valtýr játar, að geipimiiklar
breytiiingar hafi átt sér sitað i
myndum hans upp á síðkast-
ið, en kveðst vona, að þær
haldii sama persómiuíleika og
var í myndunum í Lista-
mannaskálanum fyrir fimm
árum. Augljós tengsl eru lika
milli allra sýninga hans, þær
eru mislitir hlekkir í langri
keðju. Hið ríkjandi þema
þesisarar sýningar fæðir af
sér nýja hugdettu, sem verð-
ur ef ti'l viöl þema næstu sýn-
ingar, og Valítýr viðurkennir
að sjálfur ráði listamaðurinn
ákafleja liitll'u um það, inn á
hvaða brauitir listsköpun hans
fari, þó að hann stýri penslin-
um. „Eimn af göldrunum er
að kunna að notfæra sér hliut,
sem maður dettur óvart nið-
ur á, og þá kemur þetta af
sjáLfu sér. Picasso sagði ein-
hverju sinni: „Ég bý ekki tiil
hluitina, en ég finn þá.“
Picasso átti það lika tH að
mála abstrakt fyrir hádegi en
fígúratift síðdegis," segir Val-
týr og gdottir.
„í>að þarf langan tíma
til að verða ungur“