Morgunblaðið - 13.11.1973, Síða 11

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 13. NÖVEMBER 1973 11
Sigurður Nordal:
SNORRI STURLUSON.
önnur prentun.
Helgafell 1973.
SIGURÐUR NORDAL segir um
Gylfaginningu í riti sínu um
Snorra Sturluson, að hún sé „eitt
þeirra fágætu rita, sem bamið
geti lesið næst á eftir stafrófs-
kverinu (ég tala þar af eigin
reynd), og sfðan aftur og aftur, á
öllum stigum þroska og þekk-
ingar, lesið sífellt með nýjum og
nýjum árangri".
Hinn djúpi skilningur Sigurðar
Nordals á list Snorra Sturlusonar
er ávöxtur langra kynna af
verkum hans og að sjálfsögðu um
leið mikillar þekkingar á íslensk-
um fornbókmenntum í heild
sinni. Þess vegna undrast enginn
þann vitnisburð Nordals, að
Gylfaginning skuli hafa tekið við
af stafrófskverinu ábernskuárum
hans.
Rit Sigurðar Nordals um Snorra
Sturluson kom út 1920. Nýja út-
gáfan er af ásettu ráði kölluð
önnur prentun til þess að leggja
áherslu á, að engar verulegar
breytingar hafi verið gerðar. 1
formála lýsir Sigurður Nordal
ástæðunum til þess, að hann lét
bókina frá sér fara. Hann kveðst
hafa þurft að losna við bókina til
þess að geta snúið sér sem fyrst að
öðru viðfangsefni. Nordal bætir
við: „Ég mundi gera sjálfum mér
rangt til, ef eg játaði ekki, að eg
hygg mig nú vita og skilja sumt
betur af því, sem hér er fjallað
um en eg gerði fyrir rúmum 52
árum.“ Gagnvart bdk sinni er
Sigurður Nordal eins og skáld,
sem veit, að lftið er unnið með þvl
að yrkja upp gömul ljóð. Með því
móti eru þau oftast slitin úr þvf
andrúmslofti, sem var kveikja
þeirra. Nýr tími kallar á ný verk.
Það er einkenni bókmennta-
gagnrýni Sigurðar Nordals, að
honum verður starsýnt á mann-
inn bak við verkið. Hann tengir
manninn og verkið með þeim
hætti, að lesandanum opinberast
nýr skilningur. Þetta á einkar vel
við verk hans um Snorra Sturlu-
son. Sigurður Nordal semur ekki
verk sitt til að bæta enn einni
gyllingunni við mynd Snorra
Sturlusonar. Hann hikar ekki við
að draga fram þær hliðar manns
ins, sem svipta hann mesta Ijóm-
anum. En með því að sýna hina
mannlegu veikleika hans verður
hann okkur nákomnari. Þeir
kaflar í ritum Snorra, sem sæta
hvað mestri gagnrýni, verða
okkur ekki síður hjartfólgnir en
hinir. Gagnrýnin er líka sett fram
á þann hátt, að hún verður ekki
neinn lokaúrskurður. Ekki er
ótrúlegt, að fram eigi eftir að
koma fræðimenn, sem sjá Snorra
í öðru ljósi en Sgurður Nordal og
færa að því gild rök. En niður-
stöður Nordals hafa ekki verið
vefengdar að marki og gegnir það
furðu. Menn hafa litið á þær sem
dómsorð og látið sjálfstæðar
athuganir lönd og leið. Það þarf
reyndar mikið áræði til að freista
þess að hnekkja kenningum Sig-
lirðar Nordals og eflaust skortir
menn þekkingu og yfirsýn til
þess.
Bókmenntaritgerðir Sigurðar
Nordals eru góður skóli í bók-
menntagagnrýni og færi betur, að
menn reyndu að nema af honum
sem flest. Svo menntaður og víð-
sýnn er Nordal, að hann þarf yfir-
leitt - ekki á fullyrðingum að
halda. Og það, sem er kannski
stærsti kostur hans sem gagnrýn-
anda og glögglega kemur fram í
bókinni um Snorra, er hve
skemmtilega hann fjallar um
skáldskap. Skáldið og sagnaþulur-
inn eru alltaf f fylgd með rýnand-
anum. Eftir mjög fræðilega um-
ræðu og reyndar stundum I miðri
bókmenntalegri rökleiðslu
Sigurður Nordal
bregður hann á það ráð að spjalla
kumpánlega við lesandann um
efni, sem öllum þykja forvitnileg.
Með þeim hætti veitir hann les-
andanum þá hvíld, sem nauðsyn-
leg er til að geta siðar hugleitt
flókin viðfangsefni. Sem betur
fer er Sigurður Nordal ekki einn
um þetta í hópi íslenskra bók-
menntagagnrýnenda. En fáir hafa
náð jafn langt i þvi og hann að
sameina visindi ogskemmtun.
Norski myndhöggvarinn Gustav
Vigeland gerði styttu af Snorra
Sturlusyni, sem stendur í Reyk-
holti. Sú stytta er þunglamaleg og
lífsandalaus, en ber að sjálfsögðu
að virða sem gjöf frá þeirri þjóð.
sem Snorri fjallaði mest
um í verkum sinum.
Styttu Vigelands og bók Nor-
dals verður ekki jafnað sam-
an. Mynd Nordals af Snorra
er margslungin, en um leið ein-
föld og skýr. En eftir að Sigurður
Nordal hætti kennslu i Háskóla
Islands minnir flest, sem frá
fræðimönnum norrænudeildar
þeirrar stofnunar kemur, fremur
á styttu Vigelands en hið leiftr-
andi fordæmi Nordals. Að sjálf-
sögðu má benda á undantekning-
ar.
Það er kannski til of mikils
mælst, en áreiðanlega ofarlega í
hugum margra að óska þess, að
fram komi á sviði íslenskra fræða
arftakar Sigurðar Nordals, sem á
jafn lifandi hátt og hann fjalli um
íslenskar bókmenntir.
Eg veit um skáld í Argentínu,
sem tekist hefur að færa Eddu
Snorra Sturlusonar nær nútiman-
um. En um allan heim er skáldið
og tengsl þess við íslenskar fom-
bókmenntir til umræðu.
Þetta skáld nefnist Jorge Luis
Borges.
Að lokum skal þess getið, að
önnur prentun bókar Sígurðar
Nordals um Snorra Sturluson er
morandi af prentvillum og eru
sumar þeirra meinlegar.
VÍSINDIOG SKEMMTUN
TÓMARÚMIÐ
Hér verður minnst á þrjár af
meginstoðum hvers lýðræðisríkis,
það er löggjafarvald, fram-
kvæmdavald og dómsvald, og er
það dómsvaldið, sem mest er til
meðferðar. Hlutverk dómsvalds-
ins, er að halda uppi lögum og
rétti í þjóðfélaginu. Dæma í
ágreiningsmálum manna á milli,
þannig að rétturinn hljóti stað-
festingu. Þegar um fjárkröfur er
að ræða, eru þær iðulega metnar
af þar til kvöddum sérfróðum
hlutlausum aðilum, og er þá slíkt
matgildandi, sem dómur.
Yfirleitt er það svo að öllum
meiri háttar deilumálum er hægt
að vísa til dómsúrskurðar. A
þessu er þó ein undantekning, og
þar sem verst gegnir. Það er
þegar deilt er um launakjör vinn-
andi stétta. Um þær deilur hefur
dómsvaldið ekkert atkvæði þar er
það hnefarétturinn sem ræður.
Sáttasemjari sem ætlað er að tala
í milli deiluaðila, hefur aðeins
tillögurétt, sem deiluaðilum er
sjálfrátt að hafa að engu.
Með vinnulöggjöfinni myndast
tómarúm í réttarfarið. Stétta-
félögin kalla þetta helgan rétt, og
löggjafarvaldið samþykkir með
því að viðhalda tómarúminu, án
tillits til þess hvernig þessi réttur
er notaður, eðai hvaða tilgangi.
— Pölitisk verkföll —. Fyrir
kommúnista er þessi réttur stað-
bundinn þannig að hann á við i
lýðræðisríkjunum, en er bann-
færður í ráðstjórnarríkjunum.
Þeir vita það kommúnistar hvar
snöggu blettirnir eru í lýðræðinu.
Eg spyr því, hvaða eðlismunur
er á kjaradómi fyrir vinnu-
markaðinn, og þeim mörgu verð-
lagsráðum og verðlagseftirliti.
sem eru I tízku, og hafa verið um
langan tima? Allt eru það tak-
markanir á rétti framleiðenda og
þjónustufyrirtækja að verð-
leggja vörur sínar eftir eigin
mati, og hafa þann tilgang, að
fyrirbyggja okur. Ávinnumarkað
inum skal okrið vera helgur
réttur. Verðbólgan og hinar fjöl-
mörgu gengisfellingar, sem átt
hafa sér stað, eru sá vitnisburður
um okrið á vinnumarkaðinum,
sem ekki verður véfengdur.
Með margra áratuga áróðri og
hefð, er búið að koma því inn hjá
þjóðinni að verkföll séu hafinyfir
alla íhlutun dóms og ríkisvalds,
þó alveg samskonar ihlutun eigi
sér stað þegar aðrar stéttir en
launafólk á í hlut.
Allt frá stríðslokum hefur
framkvæmd kjaramálanna verið
með þeim hætti, að skiptst hafa á
rányrkja launastéttanna og
gengisfellingar.
Hvað eru gengisfellingar annað
en leiðrétting á of Kfcum kauptöxt-
um. Hér hefur allt lagzt á eitt.
Óraunhæfir kauptaxtar, vixl-
hækkanir búvöruverðs og
kaups, vísitöluuppbætur á grunn-
laun. Samverkandi hefur þetta
viðhaldið óðaverðbólgu sem við
erum svo lengi búinn að búa við.
Það er engu líkara en menn hafi
lagt sig fram, til að finna allar
þær leiðir sem tiltækar voru til
þess að verðbólgan væri sem
mest. Einhvern tilgang hefur
þetta haft, annan en þann að bæta
kjör vinnustéttanna, því ávinn-
ingur þeirra hefur enginn verið.
Miklu fremur það gagnstæða.
Fljótlega eftir að kommúnistar
lögðu undir sig Alþýðusam-
bandið, var farið að tala um póli-
tlsk verkföll, sem þjónustu þeirra
I baráttunni gegn lýðræðinu. Og
var það sannmæli. Ekki gat það
þó raskað Þyrnirósarsvefni lög-
gjafanna. Og launamenn allra
flokka voru jafnt sem áður hlut-
lausir, þegar fámennar klíkur
biltingarmanna sem allstaðar
höfðu komizt í forsæti hjá félög-
unum, rak þá út í verkföll, sem
þeir vissu sig ekki haf a annað upp
úr en vinnutap. Verkföllin voru
jafn friðhelg, hver sem tilgangur
þeirra var.
Ekki verður þeirri staðreynd
hafnað að það eru þjóðartekjurn-
ar, sem úrslitum ráða um lífskjör-
in. Með góðum vinnufrifK nýtast
bjargráðsvegir þjóðarinnar bezt,
og um leið mestir möguleikar til
að bæta lífskjörin. Fullyrða má að
síðustu þrjá áratugi hafi kaup-
deilur og verkföll kostað þjóðina
nokkra milljarða króna á núver-
andi gengi, allt er þetta glataðir
fjársjóðir, og hefur það hamlað
hagvexti og kjarabótum. „Öllu er
snúið öfugt þó o.s.frv.".
Framhald á bls. 19
Eg vil ekki skemma
nýju úlpuna meó
endurskinsmerki"
Það er útbreiddur misskilningur að endurskinsmerki
skemmi góð föt. Endurskinsmerki eyðileggja ekki
nokkra flík.
gm j
A IIV
Endurskinsmerki má láta hanga úr vasa eða kraga,
það má sauma þau í frakkann eða úlpuna -
eða þá strauja endurskinsborða á trefilinn,
húfuna, hanskana ....
hvar sem er, hvernig sem er.
Það má eyðileggja nýja úlpu með því að bera
ekki endurskinsmerki í skammdeginu.
Kaupið endurskinsmerki í mjólkurbúðinni,
strax í dag!
UMFERÐARRÁÐ