Morgunblaðið - 13.11.1973, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 13. NÓVEMBER 1973
Verður ekki hægt að gera út
50-100 lesta báta í vetur?
FISKIÞING kom saman eftir síðustu helgi og stóð
fram til laugardags. Þetta Fiskiþing markaði að
vissu leyti tímamót, því nú voru fulltrúar flestra
aðila innan sjávarútvegsins á þinginu, en áður hafa
útgerðarmenn svo til eingöngu setið þingið. Þá er
Fiskiþing nú haldið árlega, en fram til þessa hefur
það verið haldið annað hvert ár. Fjallað var um
mörg mál á þinginu enda vandamál fiskiðnaðarins,
útgerðarmanna og sjómanna mörg. En af öllum
þeim fjölda mála, sem tekin voru fyrir og afgreidd
á þinginu voru það einkum fjögur mál, sem settu
svip sinn á það. Þau eru landhelgismálið, fiskveiði-
lagafrumvarpið, menntunarmál þeirra, sem starfa
við sjávarútveginn og vinnuaflsskortur í sjávarút-
veginum, en þessi mál verða eflaust öll mikið rædd
á næstunni. Morgunblaðið hitti nokkra af þingfull-
trúum að máli áður en þinginu lauk og ræddi við þá
um þingið.
Menntamálin
efst á baugi
Fyrstan hittum við að máli Jón
Magnússon, skipstjóra og út-
gerðarmann frá Patreksfirði. Þeir
eru eflaust margir, sem kannast
við Jón, enda er hann þekktur
aflamaður og hefur nokkrum
sinnum orðið aflakóngur. Hann
segir okkur, að deild Fiskifélags-
ins á Patreksfirði hef i verið stofn-
uð í fyrra, og sé von manna þar,
að hún eigi eftir að verða Patreks-
firði til góðs. Frá Vestfjörðum
koma4 fulltrúar á þingið, en þeir
eru þar sem annars staðar kosnir
af f jórðungsdeildunum.
„Hvað finnst þér mikilsverðasta
málið, sem rætt hefur verið á
þessu þingi?“
„Þó að þingið sé ekki búið, þá
til ég menntamálin hiklaust setja
mestan svip á það. Þau eiga eftir
að gera það á næstunni, og
það er nauðsynlegt, því að
verður að gera eitthvað til að
örva ungt fólk til að stunda sjó-
sókn og vinna við fiskiðnað.
Sömuleiðis verður að veita
því fólki, sem vinnur við
þessi störf skattavílnanir. Ég
vona fastlega, að þessi mál verði
tekin föstum tökum hjá þeim,
sem fara með stjórn landsins. Það
er t.d. nauðsynlegt að koma verk-
legri sjóvinnu inn í skyldunámið
enda tel ég hverjum manni nauð-
synlegt að þekkja eitthvað til
sjávarvegsins."
„Hvað viltu segja um land-
helgismálið og fiskveiðilagafrum-
varpið?"
„Það er kannski búið að ræða
nóg um landhelgismálið, og menn
virðast verða að leiða það til lykta
að einhverju leyti. Því finnst mér
kominn tími til að fjalla um,
hvernig nýta á landhelgina. Við
fyrir vestan teljum, að það nái
ekki nokkúrri átt, að loka vissum
veiðisvæðum í fjölda ára. Það á
ekki að gera, heldur það að opna
og loka veiðisvæðunum eftir
ástandinu á hverjum stað, hverju
Jón M agnússon
sinni, og það eiga vísindamann að
meta.
Annars lízt mér nokkuð vel á
nýtingu landhelginnar. Allir eru
víst sammála um, að hér verði að
fara að með gát, en hitt vil ég líka
segja, að ef einhver árangur á
að nást, verðum við að leggja eitt-
hvað af mörkum sjálfir. Fiski-
félag íslands og sjómenn eiga að
fá að ráða einhverju I þessu máli.
Reyndar má reikna með, að aldrei
verði allir ánægðir með nýtineu
landhelginnar, en það á að vera
hægt að sætta alla. Fiskveiðilaga-
frumvarpið er nokkuð gott, að
mínu viti, og verður sjálfsagt sam-
þykkt með nokkrum breytingum,
helzt þeim sem ég hef minnzt á.“
Verða línu-
miðin vernduð?
„Nú stunda Vestfirðingar mikið
línuveiðar, er ekki hætt við, að
línumiðin geti farið illa ef botn-
vörpu verður hleypt inn á svæð-
ið?“
„I því sambandi vona ég, að
miðin verði friðuð ef þörf krefur.
Annars hlýtur landhelgisgæzl-
Hibnar Rósmundsson
an að verja línumiðin. Línuveið-
arnar á Vestfjörðum skipa orðið
nokkra sérstöðu í sjósókn á
íslandi, því þær eru ekki stundað-
ar að ráði frá öðrum lands-
fjórðungum. Þessar veiðar gefa af
sér gott og jafnt hráefni og eru
mjög hagstæðar fyrir byggðariög-
in á Vestfjörðum, þar sem þeim
fylgir jöfn og góð vinna.
Helzta vandamálið í sambandi
við línuveiðarnar er'að fá góða
beitingarmenn, en ég er viss um,
að margt er hægt að gera til að fá
fólk til að beita. Það hefur t.d.
ekki gerzt að Vestfjörðum frá því
að ég byrjaði til sjós, að kvenn-
maður hafi beitt. Hins vegar hef-
ur það tíðkazt I öðrum landsfjórð-
ungum. I haust brá svo við á Pat-
reksfirði, að fimmtug kona, sem
er nýlega flutt vestur frá Reykja-
vík, hóf beitningarstörf. Hefur
komið í ljós, að þetta er ekki síður
kvennmannsverk, enda eru konur
yfirleitt handfljótari en karlmenn
og í beitingu þarf fólk að vera
handfljótt."
„Á beitningarvélin eftir að
leysa beitningarkarlana af
hólmi?"
„Beitningarvélinni þarf að fara
fram áður en hún verður al-
mennt notuð. Hins vegar eiga
menn eflaust eftir að nota hana
mikið í framtíðinni, fyrst þarf að
leysa mörg vandamál varðandi
hana. Það er t.d. ekki hægt að
nota alla beitu við vélina. Hún
beitir eingöngu síld^ en nú er tíð-
in sú á Vestfjörðum, að síld er
ekki notuð til beitu heldur loðna
og smokkfiskur."
T.Hvað er helzt að frétta frá
Patreksfirði?"
Þyrftum lítið
„Breiðholt”
„Nýverið var hafin bygging nýs
frystihúss sem verðurtekiðínotk
un á næsta árum. Þá er einnig
verið að stækka saltfiskverkunina
um helming. Húsabyggirngar eru
nokkuð miklar, en stöðugt vantar
fólk. enda atvinnuástandið mjög
Marteinn Friðriksson
gott. Það vantar ekki, að fólk vill
koma til okkar, en húsnæði skort-
ir algjörlega. Við værum vel
staddir ef við hefðum eitt lítið
„Breiðholt“.
Um þessar mundir eru gerðir út
sex bátar, sem róa frá Patreks-
firði, og sá sjöundi er við síldveið-
ar í Norðursjó."
Fá ekki menn
á bátana
Á fiskiþinginu rákumst við á
annan Iandsþekktan aflamann,
Hilmar Rósmundsson skipstjóri á
því fræga aflaskipi Sæbjörgu frá
Vestmannaeyjum. Á það skipi
hefur Hilmar margsinnis orðið
aflakóngur, og hæstur yfir landið
en nú er svo komið, að ekki er
vfst, að Sæbjörg verði gerð út frá
Eyjum i vetur. Ástæðan fyrir þvf
er sú, að erfitt verður að fá áhöfn
á skip, sem er á stærð við Sæ-
björgu.
„Af þeim aragrúna mála, sem
hér eru á dagskrá, er landhelgis-
málið mál málanna,“ segir Hilmar
og bætir við,” en mér lízt hálfilla
á samningana, ef það er rétt, að
við verðum að fara eftir vilja
Breta i sambandi við nýtingu á
okkar eigin landhelgi. Við eigum
að ráða sjálfir, hvaða svæði eru
opin og Iokuð og skilyrðislaust að
hafa alla lögsögu f okkar hönd-
um.“
„Mikið hefur verið rætt um
vinnuaflaskort innan sjávarvegs-
ins á þessu Fiskiþingi, hvað telur
þú, að geti orðið til bjargar?"
„Vinnuaflsskorturinn ergífur-
legt vandamál. Það þarf að búa
þannig um hnútana, að það fólk,
sem vinnur við fiskveiðar og fisk-
vinnslu, hafi svo góð laun, raun-
hæf laun, að það verði eftir-
sóknarvert að vera í þessum stort-
um. Helzt væri hægt að gera þetta
með stórfelldum skattafríðindum.
En þetta horfir allt illa núna.
Ríkisstjórnin verður að gera
eitthvað raunhæft, ef hún þá á
Kristjðn Asgeirsson.
annað borð skilur það, að þjóðin
lifir að mestu á þessari atvinnu-
grein, hvort sem henni Iíkar bet-
ur eða verr.“
„Hvaðan rærð þú á Sæbjörgu í
vetur?“
„Að sjálfsögðu ætla ég að róa að
heiman. En aftur á móti reikna ég
með að selja Sæbjörgu, því ég
býst ekki við að fááhannþann
mannskap, sem þarf til að geta
stundað eðlilegar veiðar. Það er
vitað, að erfitt mun reynast að fá
menn á báta af stærðinni 50-100
lestir og af þeim sökum eru nokk-
uð margir Eyjabátar til sölu. Það
sjá allir heilvita menn, að það er
þjóðhagslega óhagstætt að þurfa
leggja mörgum sæmilegum bát-
um, eingöngu vegna þess, aðekki
fást á þá menn. Þessir bátar hafa
hingað til þótt sæmilegust at-
vinnutæki. En þrátt fyrir þá hug-
mynd að gera sem flesta Eyjabáta
út að heiman í vetur, hef ég ekki
trú á, að hægt verði að gera út
nema hluta þeirra svo í lagi sé.
Hið opinbera verður að gera
eitthvað til að draga úr þeirri
spennu, sem er á vinnumarkaðn-
um, ef sjávarútvegurinn er talinn
þess verður að sitja í fyrirrúmi.
Á næstu árum verðum við að
leggja kapp á að uppfræða fólk
um sjávarútveginn. Það þarf að
kenna þessar atvinnugreinar í j
skólum landsins og taka þær inn í
skyldunámið, og á þá ég sérstak-
lega við verklegt nám. Þá þarf að
halda áfram að kenna hagnýt-
fræði sjávarútvegsins, enda er
það nauðsynlegra en að mennta
nokkur hundruð þjóðfélagsfræð-
inga, sem við höfum lítil not fyrir.
Reynslan hefur sýnt okkur, að
þeir menn, sem búnir eru að fara
í gegnum langskólanám, fara ekki
f sjávarútvegsstörf svo teljandi I
sé. 1
Hér áður fyrr fóru skólapiltar
til sjós á sumrin t.d., en nú er er
búið að ganga þannig frá lána-
málum námsmanna, að eftir því
sem þeir vinna minna, því hærri
lán fá þeir. Mér finnst, að það ætti
frekar að verðlauna þá, sem sýna,
að þeir hafi áhuga á að bjarga sér
og gera eitthvert gagn um leið.
Fiskveiði laga
frumvarpið
mikilvægast
Einn af fulltrúum Norð-
lendinga á Fiskiþinginu er
Kristján Ásgeirsson frá Húsavík.
Rætt
við
fulltua
á
Fiskiþingi
Húsvikingar hafa almennt nokkra
sérstöðu, hvað útgerð snertir, þvi
þeirra útvegur byggist að mestu á
útgerð minni þilfarsbáta og op-
inna báta. Þar af leiðandi er eðli-
legt, að þeir hafi mikinn áhuga á
fiskveiðilagafrumvarpinu, enda
kom það á daginn, er við ræddum
við Krstján, að hann hafði mjög
mikinn áhuga á því.
„Við Húsvíkingar teljum mik-
inn vanda að leysa þau mál, sem
rætt er um í fiskveiðilagafrum-
varpinu. Sérstaklega hvernig á að
nýta fiskimiðin innan 12 mílna
markanna. Að sjálfsögðu erum
við sammála um, að nauðsynlegt
sé að fjarlægja allt, sem heitir
botnvarpa og flotvarpa út fyrir 12
mílna mörkin og það fyrir öllu
Norðurlandi. Fiskfræðingar eiga
síðan að skipuleggja veiðisvæði
fyrir báta innan við 12 mílna lín-
una. Fiskifræðingarnir eiga að
vera afgerandi í sambandi við
nýtingu svæða og veiðifæra. Það
hefur verið rætt um að banna
veiðar á vissum svæðum í framtíð-
inni. Ekki erum við sammála því,
viljum heldur takmarka veiðar á
þessum svæðum," sagði Kristján.
Allt að 50
innleggjendur
„Smábátaútgerð er í hávegum
höfð á Húsavík, hvað eru gerðir
út margir bátar þaðan?“
„Stærri bátarnir eru yfirleitt af
stærðinni 8-35 lestir, og síðan
koma opnir bátar, sem gerðir eru
út hluta úr árinu. Þegar flestir
stunda sjóinn eru innleggjendur
hjá frystihúsinu um 50 talsins.
Aflabrögð á árinu hafa verið
nokkuð göð, en linan hefur verið
sérstaklega gjöful þetta árið.
Beitan, sem við notum mest, er
loðna og hana veiðum við sjálfir,
þegar hún gengur upp að Norður-
landi. Einnig höfum við beitt dá-
litlu af smokkfiski og makríl eftir
að loðnubirgðir minnkuðu.
Vinnuskortur í fiskiðnaðinum
er mikill og því til lausnar tel ég
að greiða beri hærra kaup og
veita skattfríðandi sérstaklega.
Byggingaframkvæmdir á Húsa-
vík eru miklar um þessar mundir.
Verið er að byggja nýja freðfisk-
geymslu fyrir frystihúsið, og
verður fyrri hluti hennar tekinn í
notkun á næsta ári. Að vori á að
byggja ofan á saltfiskverkunar-
húsið. Þá eru 40 íbúðir í bygg-
ingu, þar af 15 í raðhúsum. Bæjar-
félagið stendur í miklum gatna-
gerðarframkvæmdum og í sumar
var aðalgatan steypt."
„iAð lokum Kristján, hvernig
lízt þér á samkomulagið við
Breta?"
„Svar mitt við þessari
spurningu er er stutt. Ég er á
móti öllum samningum við
Breta.“
Hagnýting
fiskimiðanna
aðalmálið
Marteinn Friðriksson frá Sauð-
árkróki er einn af fulltrúum
Norðlendinga á þinginu, en hann
er framkvæmdastjóri hraðfrysti-
hússins á Sauðárkróki.
„Hvað finnst þér mikilverðast
framundan í fiskveiðimálum
íslendinga?"
Framhald á bls. 24.