Morgunblaðið - 13.12.1973, Qupperneq 11

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 13. DESEMBER 1973
11
rikin hótuðu að beita valdi til að
neyða Rússa til þess að láta undan
siga og aftur í fyrra, þegar hann
sýndi Nixon frábæra gestrisni í
Kreml rétt eftir að forsetinn fyr-
irskipaði lofárásir á Hanoi. Við
vitum nú, að Kreml-haukarnir
settu sig upp á móti þessu og að
Brezhnev tókst að brjóta á bak
aftur mótstöðu þeirra með því að
víkja frá völdum skeleggasta
andstæðingnum, úkraínska
flokksforingjanum Pytor Shelest.
Við vitum, að þær tillögur, sem
Brezhnev vildi taka með sér til
Washington í sumar, voru gagn-
rýndar af yfirmönnum heraflans,
sem gáfu í skyn, hvaða mál væri
um að ræða í málgögnum hersins
og nutu öflugs stuðnings í stjórn-
málaráðinu. Deilan var útkljáð,
þegar Shelest og öðrum ihalds-
sömum stjórnmálafulltrúa, Genn-
ady Voronov, var vikið úr stjórn-
málaráðinu rétt fyrir fundina í
Washington — þótt sá hængur
væri á að skipa varð í þeirra stað
Grechko marskálk, landvamar-
ráðherra, og Yuri Andropov, yfir-
mann leynilögreglunnar, sem
báða má kalla hauka.
Auðvitað er hugsanlegt, að
Brezhnev hafi staðið af sér svo
margar deilur i stjórnmálaráðinu,
að honum takist að standa af sér
síðasta storminn eftir stríðið í
Miðausturlöndum án verulegra
erfiðismuna. En allar fyrri deil-
urnar spilltu stórlega stöðu hans,
og striðið í Miðausturlöndum get-
ur hafa skaðað hann meira
en þær. Ef trúnaðartraust
bíður hnekki verður það
ekki aftur bætt, öfugt
við pólitisk áföll í öðrum
myndum — nema kannski með
því að taka vísvitandi ögrandi af-
stöðu í öðrum hættulegum milli-
rikjadeilum og halda við þá af-
stöðu, á hverju sem dynur. En
Kreml-haukarnir halda því trú-
lega fram, að slíkt væri að stunda
„ævintýrastefnu" — sem Krús-
jeff var að lokum ákærður fyrir
— og það hefði öfug áhrif. Auk
þessgefurveruleiki ástandsins til
kynna, að ef nota á aðra árekstra,
hvort sem til þeirra er vísvitandi
stofnað með ögrunum eða ekki, til
þess að gera Kremlherrana aftur
trúverðuga, telji haukarnir, að þá
væri Brezhnev síðasti maðurinn,
sem það gæti gert. Ilann yrði að
hefjast handa úr veikri aðstöðu —
og þess vegna halda þeir því trú-
lega fram að vikja ætti honum frá
völdum áður en aðrir árekstrar
Brezhnev
ættu sér stað — hvenær sem það
yrði.
Sá lærdómur hernaðaiTnáttar,
sem Kremlherrarnir hafa dregið
af öllum þessum hernaðarárekstr-
um er sá, að vegna vanmáttar
sjóhersins miðað við þann banda-
ríska er að heita má óumflýjan-
Iegt, að Sovétríkin verði sá aðil-
inn, sem lætur undan síga f öllum
árekstrum, sem upp kunna að
koma, án þess að um beina kjarn-
orkuárekstra sé að ræða. Eftir
Kúbu-deiluna hófust Rússar
handa um að byggja upp sjóher
sinn, en hann er ennþá langtum
vanmáttugri en sá bandaríski, svo
ekki sé talað um sameiginlegan
sjóher NATO. Umræðurnar inn-
byrðis i valdaforystu Sovétríkj-
anna snúast einnig um hlutverk
sjóhersins og kostnaðinn við upp-
byggingu hans á næstu tíu árum
eða svo. Ef til vill eru það engar
ýkjur, að þessi liður i umræðum
Rússa — sé að minnsta kosti jafn-
mikilvægur og kappræðurnar uiii
takmörkun kjarnorkuvopna — og
kannski mikilvægari. Haukarnir
vilja, að Sovétríkin verði sér úti
um það, sem dr. Henry Kissinger
hefur skýrgreint „nýtilegan"
hernaðarmátt. Rök þeirra, sem
beita sér fyrir eflingu sjóhersins,
sem má lesa milli línanna i sov-
ézkum blöðum og er beint til
Kreml-herranna, gefa til kynna,
að aðeins sjóherinn geti séð
fyrir ,,nýtftilegum“mætti við þær
nýju pólitísku og herfræðilegum
aðstæður, sem munu skapast í
heiminum á næstu tíuárum eða
svo.
Baráttumenn sjóhersins gætu
ekki fundið betri röksemd en
fyrstu ráðstafanir, sem Banda
ríkjamenn gerðu um leið og stríð-
ið í Miðausturlöndum brauzt út.
Sjötti flotinn var sendur úr höfn
og honum var ekki aðeins „mið-
að“ að átakasvæðinu heldur skip-
að að koma sér fyrir i vfgstöðu, að
því er Rússar töldu. Rússar höfðu
yfir engu sambærilegu að ráða á
þessum slóðum, og þött þeim tæk-
ist, áður en strfðinu lauk, að
senda fleiri skip á vettvang en
Bandaríkjamenn höfðu þar yfir .
að ráða, var sovézka flotaliðið
miklu vanmáttugra.
Það eina, sem Rússar gátu gert f
byrjun striðsins til þess að sýna
að þeir létu siglingar Sjötta flot-
ans ekki hræða sig, var að skipa
fallhlífaherfylkjum sínum að
vera við öllu búin — og það hafði
siðan veruleg áhrif á ákvörðunina
um að fyrirskipa viðbúnað banda-
riska heraflans. Baráttumenn sov-
ézka sjóhersins halda þvf vafa-
laust fram, að ef Rússar réðu yfir
sjóher, sem væri tilbúinn í strið,
fæli slíkur sjóher f sér langtum
minni ögrun — nákvæmlega eins
og Bandarfkjamenn töldu sigl-
ingu Sjötta flotans sneydda hvers
konar ögrandi tilgangi.
Jafnvel þótt valdhafarnir í
Kreml féllust aðeins á nokkrar
þeirra röksemda, sem baráttu-
menn sovézka sjóhersins halda á
loft, yrði kostnaðurinn við upp-
byggingu þess liðsafla, sem rök
sjóhersins fela i sér, meiri en sá
kostnaður, sem er gert ráð fyrir i
öllum trúverðugum spádómum
um kostnaðinn við kjarnorkuher-
aflann. Sama gildir nú þegar um
áætlaðan kostnað Bandaríkja-
manna við uppbyggingu flota sfns
á næstu tíu árum. miðað við fram-
lög til kjarnorkuvopna af öllu
tagi. Þrátt fyrir varnaðarorð
Pentagons hefur uppbygging sov- qj
ézka sjóhersins á undanförnum 'c3
árum hvergi nærri jafngilt kapp- ^
hlaupi við Bandaríkin. Ef þaðger-
ist, gæti það orðið mesta vígbún-
aðarkapphlaup sögunnar á friðar-
tímum, ekki aðeins með hliðsjón
af þeím auðlindum, sem til þess
yrði varið, heldur einnig með
hliðsjón af hlutfallinu af þjóðar-
tekjum landanna.
Brezhnev er sá stjórnmálamað-
ur, sem hefur barizt gegn þiýst-
ingi þeirra, sem hafa viljað auka
vígbúnað á síðari árum, og hann
er tæpast sá maður, sem mun hafa
forgöngu um nýja ef lingu sjóhers-
ins ekki frekar en Krúsjeff var
ekki sá maður, sem beitti sér fyrir
uppbyggingu eldflaugamáttar.
Brezhnev mun vissulega berjast
gegn hvers konar tilraunum til
þess að víkja honum frá völdum,
og það getur tekið haukana lang-
an tíma að koma brottvikningu
hans til leiðar. Fyrst í stað getur
meiren verið, aðhann hefji póli
tíska gagnsökn eins og sumar þær
ráðstafanir, sem Kreml-herrarnir
hafa gert, gefa til kynna. En rangt
væri að telja hina nýju „dýrkun“
á Brezhnev, sem kemur berlega
fram í ýktu opinberu höli um
liæfileika hans, rnerki þess, að
hann sé traustur í sessi. Þessa
aðferð hafá sovézkir leiðtögar
reynt á liðnum árum i varnar-
skyni fyrir opnurn tjöldum, þegar
á þá hefur verið ráðizt úr laun-
sátri fyrir luktum dyrum í Kreml.
Enginn utan Kremlar getur í
raun og veru vitað, hvað gerist ,
bak við múrana, en sovézk blöð
hafa jafnan gefið margar visbend-
ingar um þróun þeirrar stefnu,
sem er í mótun. Stefnu pólitískra j
strauma er hægt að snúa j
við, ekki síður í Sovétríkjunum
en annars staðar, en öll sólar-
merki benda til þess, að stund
ákvarðana nálgist i Kreml, og þær
eru engu siður afdrifaríkar en
aðrar mikilvægar ákvarðanir, sem
hafa verið teknar síðan Stalín lézt
fyrir tuttugu árum.
Þú kaupir elcki
Volvo vegna
útlitsins
Volvo selst fyrst og fremst vegna trau'stra eiginleika, jafnt í byggingu
sem í akstri. Enda tala sölutölur í Volvo verðflokki sínu máli:
BÍLAR í VOLVO VERÐFLOKKI 1972 SELDIR:
1. VOLVO 140 381
2. TOYOTA CORONA 161
3. FORD MERCURY 124
4. SAAB 99 79
5. OPEL REKORD 68
6. CITROEN DS 66
7. CITROÉN GS 57
8. PEUGEOT 504 505 52
9. TOYOTA CROWN 47
10. CHEVROLET NOVA 35
Volvo öryggi er meðal annars:
Innbyggður öryggisbiti í öll-
um hurðum til varnar í
hliðarárekstrum.
Öryggispúði i miðju
stýrinu. ( árekstri gefur
stýrisbúnaðurinn eftir
á tveim stöðum, auk
þess sem púðinn ver
ökumanninn fyrir
meiðslum.
Stillanleg stólbök búin sérstökum
öryggislokum, sem gefa eftir við
mikinn þrýsting, t.d. ef ekið er
aftan á bifreiðina.
Hemlakerfi, löngu heims-
þekkt sem eitt hið örugg-
asta, sem til er.
Þrihyrningsvirkni tvöfalda
kerfisins í Volvo heldur 80%
hemlunargetu, þó að annað
kerfið bili skyndilega.
Farþegarými, sem er hannað innan í niðsterka öryggisgrind,
til verndar ökumanni og farþegum.
ÞAÐ ER KOMIÐ ^2S.
í TÍZKU AÐ FÁ MIKIÐ
FYRIR PENINGANA
SUÐURLANDSBRAUT 16. SÍMI 35200
Við tökum notaða bila upp i greiðslu á nýjum. Athugið lánakerfi Veltis h.f.