Morgunblaðið - 21.09.1974, Síða 10

Morgunblaðið - 21.09.1974, Síða 10
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 21. SEPTEMBER 1974 10 Bragi Ásgeirsson: Haustsýningin 1974 Haustsýning Félags fslenzkra myndlistarmanna hefur nú verið opin í tvær vikur og lfður að lok- um hennar þar eð þetta er síðasta sýningarhelgin og mun henni ekki verða framlengt. Sökum anna hef ég ekki getað f jallað um hana fyrr, því að fyrir tilviljun hef ég verið með sýningu á sama tíma. Sýning þessi mun óefað vera mesta fyrirtæki sem félagið hefur tekizt á hendur og er sýn- ingin gildur hlekkur í þeirri þró- un sem átt hefur sér stað varð- andi slíkar sýningar á undanförn- um árum og mun, ef að líkum læt ! ur, marka nokkur tímamót. Þegar báðir salir Kjarvalsstaða voru festir til sýningar fyrir ári síðan voru ekki allir jafn bjartsýnir, einkum vegna þess að ýmsir ótt- uðust að margar hinna eldri mátt- arstoða haustsýninga undanfar- inna áratuga stæðu gegn þróun- inni og létu sig vanta. Þetta hefur komið á daginn að nokkru marki, en sem betur fer í minni mæli en spáð var, og sé ég ekki betur en að útlit sé fyrir að gæði haustsýn- inga muni vaxá á næstu árum ef svo heldur fram sem nú horfir. Verið er að leitast við að koma sýningunni í svipað form og slík- um sýningum erlendis, finna henni fastan og traustan ytri ramma. en hafa hana þó sem sveigjanlegasta og opnasta. Hætt- an við slíkar sýningar er sú, að þær geta auðveldlega fallið í of fastar og einhæfar innri skorður og orðið leiðigjarnar. Slíkri ný-, skipan fylgir að sjálfsögðu stór- aukin vinna og fjárútlát, en það j er atriði sem ekki allir skilja, svo rótgróið sem það var orðið að list- ir ættu helst ekkert að kosta né störf þau er búa að bakf. Þannig hef ég fregnað um óánægju frá hendi þeirra, sem ekki sýndu í ár, vegna gjalds, sem þeir þurftu að greiða um leið og þeir sendu inn myndir, en var synjað um aðild. En hér er einungis um að ræða svipað gjald og tíðkast erlendis, er listamenn og leikir senda inn myndir á slikar sýningar, og geng- ur til að mæta að nokkru kostnaði við sýningarhaldið. Rétt er hér að víkja að því, að tlmafrek vinna, erfiði og mikil útgjöld liggja að baki undirbúningi slíkrar haust- sýningar sem hér um ræðir, og þvf verða allir þeir, sem hyggjast nálgast sýninguna, að taka á sig nokkra áhættu og leggja nokkuð að mörkum, og enginn skyldi ætla að sýningarnefnd geri sér leik að því að velja og hafna. Á þetta er drepið til að varpa ljósi á bak- grunn þessarar starfsemi, sem er sinn eigin aflgjafi. — Sýningin í ár er mun sterkari og heillegri en ég bjóst við og er allgóð úttekt á ýmsu því, sem gert hefur verið á undanförnum árum I íslenzkri myndlist, en hún spegl- ar ekki nema að nokkru leyti stöðu íslenzkrar nýlistar í dag, til þess vantar of marga af eldri og yngri myndlistarmönnum. Eðli- lega er ekki hægt að ætlast til þess, að allir séu með hverju sinni, en það er óeðlileg sérhyggja að sniðganga hana af ásettu ráði, líkt og einstaklingar og hópar óumdeilanlega gera, og veikja þannig fyrirtækið. En það er von mín að slíkt muni breytast ef svo heldur fram sem horfir, þvf að sýningin hefur þegar hlotió fast- an sess I hugum almennings, og fáar sýningar njóta nú meiri að- sóknar auk þess sem sala mynda hefur aukist ár frá ári, sem sýnir vaxandi gengi. Það væri ósanngjarnt að dæma íslenzka nýlist eftir einni haust- sýningu, líkt og ýmsum hættir til, — til að mynda má búast við að margur myndlistarmaðurinn lumi á betri verkum en sýnd eru, auk þess sem það liggur I eðli slfkra sýninga að vera misjafnar að gæðum. Sumir líta svo á að allt sé án umbrota sem þróast f þögn, helst virðist þurfa hvers konar hávaða ásamt grófum fullyrð- ingum um flísar í augum starfs- bræðranna. Svo langt er jafnvel gengið að menn hefja atlögu að félögum sínum f sýningarskrám, sér og skoðanarbræðrum til fram- dráttar. Að minni hyggju liggur styrkur þessarar haustsýningar ekki sist í traustum og hávaðalausum vinnu- brögðum ásamt því að lista- mennirnir vinna af einurð og rósemi að þróun persónulegra stílbragða. — Slfkt krefst að mfnu mati meiri fórna en hamagangur- inn við að tileikna sér einhverjar formúlur að utan. Hafi menn á annað borð eitthvað ferskt og persónulegt til að bera, hlýtur það að koma fram fyrr eða síðar, að viðhöfðum rök- réttum vinnubrögðum. — Veik- an hlekk sýningarinnar tel ég hinsvegar óskiljanlega tregðu ís- lenzkra myndlistarmanna við að leita að vit safna og stórsýninga, vestan hafs og austan. Fari þeir utan á ráðstefnur flýta þeir sér sem mest þeir mega til baka aftur. Þeir virðast að sumu leyti litlu fremri hinum al- menna túrista, sem lítur á ut- anlandsferðir sem eins konar mettun og grilleringu ytri þarfa, og leggja sem minnst á sig þar fyrir utan. Jafn einangrað- ir og við erum er lífsnauðsyn að leita lífrænna fanga á hin f jarlæg- ari mið, kynnast ólíkum skoðun- um og vióhorfum annarra, alls ekki til að ánetjast einhverjum formúlum og koma heim sem vitr- ingar eða alvitrir naflastrengir, heldur fyrst og fremst til að uppgötva og upplifa veröldina í allri sinni dýrð. Gild list getur að vísu þróast í einangrun í einstaka tilviki, en vilji menn vera þátttakendur í mótun nýlista á almennu sviði út fyrir ramma einangrunar, þá eru bækur og tímarit alls ófull- nægjandi uppstreymi, en mjög nytsamleg viðbót við persónuleg kynni. Gloppan kemur fram í því, að þótt ýmsir séu þess vel vitandi hvað er að gerast í nýiistum úti í heimi, eru þeir of afmarkaðir, skortir fjölbreytni og hina dýpri upplifun efniviðarins. En áður en við tökum of djupt í ár- inni skulum við minnast þess, að langflestir sýnenda vinna að list sinni að loknum full- um vinnudegi sér og sínum til framfæris og því næsta hróplegt óréttlæti að bera þá saman við hið besta á erlendri grund og þar, sem menn búa við margfalt betri skilyrði og margfalt fjölbreyttari efnivið f verzlunum. Hvað lifa margir íslenzkir lista- menn á 4—5 ára styrkjum, óháðir áhyggjum af daglegu lifibrauði og sölu verka, — búandi í sérhönn- uðum húsum fyrir slíka gegn væru gjaldi? Hvar eru íbúðir fslenzka rfkisins í London, Parfs, Róm, Flórenz, New York, til ráðstöfunar listamönnum? Þegar hægt verður að telja fram nokkra listamenn og nokkrar fbúðir er tfmabært að hefja gagn- rýnina uppávið til samanburðar við tinda erlendrar listar. Hér var ég aðeins að vísa til þess sem starfsbræðrum vorum á Norður- Iöndum stendur til boða og hefur staðið til boða allt frá síðustu öld í sumum tilvikum. — En miðað við allar aðstæður er árangur íslenzkra myndlistarmanna lofs- verður og þeir bestu á þessari öld hafa skilað hlutverki á heims- mælikvarða og algjörlega óháðir markaðinum f viðleitni sinni. Af formúlulistamönnum, exhibisjón- istum, svo og mönnum sem af fágætri íþrótt mála á stofuveggi fólks er talsverður akur. Summa þessara hugleiðinga verður sú, að við megum vel við una varðandi þessa haustsýningu og þann árangur er hún speglar þegar best lætur, og svo víða sem ég hef farið leyfi ég mér að full- yrða að hún standi ekki að baki haustsýningum annarsstaðar á Norðurlöndum, og vissulega mætti víða taka listaverk úr sölunum tveim og hengja upp erlendis með hagstæðri útkomu. Hættum því að horfa stöðugt út í bláinn og snúum okkur frekar að því að styðja við bakið á starfandi framsækni með ráðum og dáð. — A þessari haustsýningu hefur aftur verið tekinn upp sá háttur að bjóða gesti að sýna og nú bar vel á veiði þar sem verk hinnar vfðfrægu listakonu Louise Matthfasdóttur voru til staðar vegna samsetningar fyrirhugðrar stórrar íslenzkrar sýningar í Bergen i byrjun næsta árs. Hér má ekki láta staðar numið og í fyrstu lotu væri hyggilegast að bjóða starfandi íslenzkum mynd- listarmönnum erlendis, sem lítið hefur sést eftir hér á undanförn- um árum, og tengja þá þarmeð nánari böndum íslenzkri myndlist og islenskum listskoðendum, ætti slíkt að vera beggja hagur. Það væri áhugavert að fá t.d. 20 verk eftir Erró eða Gerði á næstu sýn- ingar. Trúlega fengist styrkur til greiðslu flutningskostnaðarog vá- tryggingar. Hví ekki að stofna sér- stakan sjóð í þessu skyni? Það er sómi að gesti sýningar- innar, Louise Matthíasdóttur, hún setur sérstakan svip á sýninguna með hinum stóru og svipsterku myndum sínum, verk hennar munu að líkum verða umdeild meðal íslenzkra myndlistar- manna, sem ekki eru vanir slíkum vinnubrögðum. Ég verð að játa, að ég bjóst við meiru til þeirra mynda, sem ég hafði áður séð í tímaritum og bókum, og ég hefði aldrei getað ímyndað mér að lista- konan málaði í jafn stóru formati. Hinar meðalstóru og minni myndir hennar þykja mér bera af, sérkennilega málaðar uppstill- ingar og einkum er mér sjálfs- mynd hennar með barðastóran hatt minnisstæð, sú mynd er ein- föld og skapgerðarrík. Málarar ná dýpra og nánara sambandi við þroskaða listskoðendur með hin- um minni myndum, en hins vegar skiptir stærð mynda ekki megin- máli, heldur gæði þeirra, og eng- inn málari skyldi binda sig þeirri formúlu, að gera málbandið að leiðarljósi sinu í listinni. Litum svo í stórum dráttum um- hverfið í sama sal. Höggmynd Sigurjóns er formfersk og frjó, þessi listamaður hefur vissulega ekki glatað hæfileikanum til að endurnýjast og koma á óvart, það er honum eðlilegt. Félagarnir Hörður Agústsson og Kjartan Guðjónsson eru hlið við hlið, og ég minnist ekki sterkari verka eftir þá á haustsýningu, einkum eru mér myndirnar „Papi“ (62) eftir Hörð og „Sá ég spóa“ (73) eftir Kjartan minnisstæðar. Mynd Einars Þorlákssonar er mjög lit- ræn og traustvekjandi og af 4 myndum Hrings þykir mér „Götu- speglun" (55) bera af að hug- kvæmni. Jóhann Briem sannar að ein mynd getur verið meira en nóg til að halda sínu kröftulega fram. Eirfkur Smith er í miklum umbrotum og hver veit nema hann sé kominn á rétta hillu hvað myndstíl áhrærir, hin rólega mynd hans „Fjara“ þykir mér heilsteyptust, en annars eru myndir hans all margbrotnar, og augljóst er að hann á land- vinninga eftir.EyjólfurEinarsson undirstrikar framfarir sínar en myndir hans virka allhráar í fyrstu. Stephen Fairbairn og Margrét Jóelsdóttir eiga vel unn- ar en naumast átakamiklar myndir. Barbara Árnason fellur skemmtilega vel inn f heildina með sínum frfsklegu teppum, sem njóta sfn þarna mun betur, með strigann að bakgrunni, en svipað- ar myndir á Vefjarlistarsýning- unni í Norræna húsinu sl. sumar, við hlið hennar hanga þrjár kjarnamiklar myndir eftir Jóhannes Jóhannesson. 1 minni salnum (Kjarvalssal) ber fyrst fyrir augu málverk hins glaðbeitta stríðsmanns Gunnars Arnar, — hér er mikill hæfileika- maður á ferð, en myndir haps á sýningunni eru mjög misjafnar og Framhald á bls. 16 Barnaflokkar — unglingaflokkar. Flokkar fyrir fullorðna einstaklinga. Flokkar fyrir hjón. Byrjendur og framhald. Innritun daglega frá kl. 1 0—1 2 og 1 —7. REYKJAVÍK. Brautarholt 4 símar 20345 og 25224. Árbær simi 84829 Breiðholt. Kennt verður í nýju húsnæði að Drafnarfelli 2—4 simi 27524. KÓPAVOGUR. Félagsheimilið sími 381 26. HAFNARFJÖRÐUR. Góðtemplarahúsið simi 84829. SELTJARNARNES. Félagsheimilið simi 84829 KEFLAVÍK. Tjarnarlundur simi 1690 kl. 5 — 7. UNGUNGAR. Allir nýjustu táningadansarnir svo sem: Suzie Q, Junes Funky, Bongo Rock, Macky Messer, Football, Spider, Pelican, Street Walk og fl. DANSKENNARASAMBAND ÍSLANDS

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.