Morgunblaðið - 18.10.1974, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 18. OKTÓBER 1974
23
Sigríður Gísladótt-
ir—Minningarorð
og ýmsum fleiri heimildum, en
Helgi valdi henni nafnið: „Eldur
er beztur“.
En Helgi vildi líka sóma skólans
sem mestan og efla sem bezt virð-
ingu fyrir iðnmenningu í landinu.
Hann stofnaði m.a. sjóð, sem ber
nafn hans, og er I vörslu skólans.
Er ætlunarverk sjóðsins að verð-
launa iðnaðarmenn, er skara fram
úr við iðnaðarstörf í atvinnulíf-
inu. — Hann ánafnaði og skól-
anum alla þá hluti í dánarbúi
sínu, sem minna á störf hans við
skólann, í iðnfélögum o.fl. ásamt
húsgögnum f vinnustofu sinni
heima.
Helgi vissi vel, að ekki geta
menn haldið andlegu og líkam-
legu þreki, nema að eiga sér af-
þreyingu og áhugamál utan dag-
legra starfa. Áhugi hans fyrir
golfíþróttinni, laxveiðum og spil-
um ber þess vott, enda eignaðist
hann marga góða vini við iðkun
þessara tómstunda, vini, sem hafa
verið honum mikils virði á efri
árum, eftir að kraftar fóru að
réna. Veit ég, án þess að nöfn séu
nefnd, að Helgi kunni þeim
þakkir fyrir trúmennsku þeirra
og tillitsemi, eins og mörgum öðr-
um samstarfsmönnum.
Einn er þó sá aðili, sem hvað
mestar þakkir á skyldar nú, en
það er ráðskona hans f rúm 15 ár,
Kamma Jensen. — Hún réðst til
hans, þegar þörf hans fyrir
heimilisaðstoð var aðkallandi. —
Dönsk kona, skapföst, hlédræg og
dugleg. Er mér kunnugt um það,
að þrátt fyrir sína stóru lund virti
Helgi Kömmu, leit ekki á hana
fyrst og fremst sem ráðskonu
heldur húsmóður, enda var hún
slík, honum góð og trú. — Held
ég, að síðustu árin hafi samband
þeirra verið með ágætum, þau
hafi bæði lært að meta hvort
annars kosti. — Ég tel mér óhætt
að votta Kömmu einlægar þakkir
fyrir Helga hönd, og ég veit, að
söknuður hennar er mikill nú, er
hún stendur á örlagaríkum tíma-
mótum. — Megi góðir vættir
verða henni stoð í framtfðinni.
Maður, svo stórvirkur í lífinu
sem Helgi Hermann Eirfksson
var, skilur eftir sig vandfyllt
skarð í samtíðinni en nafn hans
mun lifa f verkunum, sem hann
vann, menningu landsins til
heilla. Starfsfólk allt, við Iðnskól-
ann í Reykjavík, fyrr og nú,
þakkar störf Helga og alla við-
kynningu, skólastjórn, kennslu-
störf, prófdómarastörf, setu i
skólanefnd og formennsku í
byggingarnefnd.
Aðstandendum Helga votta ég
virðingu mína og samúð vegna
fráfalls hans. — Hinum hæstráð-
anda þakkir fyrir líf hans og
störf.
Þór Sandholt.
Þegar góður leiðtogi hvetur til
sóknar er sem flestir erfiðleikar
víki fyrir þeim, sem honum
fylgja. Slíkur leiðtogi var Helgi
Hermann Eiríksson, sem í dag er
til moldar borinn.
Á þriðja og fjórða tug þessarar
aldar var mörgum erfitt að fá
vinnu og einkum þá, sem helst
var óskað.
Langskólanám var á þeim tíma
naumast kleift nema þeim, sem
höfðu vel stæða aðstandendur er
gætu styrkt þá til slíks náms.
Þvi var það, að á þeim árum
sóttu margir, sem vildu læra,
heldur eftir iðnnámi, þótt ekki
væri sú braut ávallt auðsótt né í
beinum tengslum við framhalds-
menntun.
Á þessum tiltölulega erfiðu tím-
um var Helgi Hermann skóla-
stjóri Iðnskólans f Reykjavík og
gegndi jafnframt þá og síðar
fjöldamörgum trúnaðar- og
ábyrgðarstörfum, sem hér verða
ekki rakin.
Það reyndi mjög á þann, sem
stóð fyrir stjórn og skipan iðn-
menntunar í landinu á þessum
tfmum, einkum þegar þess er
gætt, að iðngreinum fór þá ört og
snögglega fjölgandi, sem lftt eða
ekki höfðu þekkst hér áður.
Þessu erfiða hlutverki stóð
Helgi Hermann fyrir og áhrifa
hans gætti sterklega í hvívetna
þar, sem framtak var gert í þess-
um efnum.
Nemendum fjölgaði ört f skól-
anum og oft var þröngt setið, en
skipan öll var f öruggum höndum.
Þótt nemendafjöldinn skipti
orðið hundruðum þekkti Helgi
hvern einstakan með nafni og til
flestra þeirra, svo minnugur var
hann og glöggur.
Eftir stjórn og handleiðslu hans
í skólanum og að loknu prófi, fóru
menn bjartsýnir út í atvinnulífið
eða til framhaldsnáms, því gott
lag hafði Helgi á þvf að vekja
starfslöngun og athafnaþrá með
nemendum sínum.
Þeir nemendur Helga, sem
kynntust honum vel fundu þar
góðan kennara og traustan fræði-
mann, sem þeir skildu vel. Ráð-
leggingar hans voru sem traust
virki og leiddu til góðs árangurs.
Hann gerði f allri hógværð en
festu kröfur til nemenda sinna og
var öllum þeim heilsteyptur ráð-
gjafi, sem þess vildu njóta.
Hann var mjög opinn fyrir þvf,
sem menn vildu vel gera og mat
það að verðleikum.
Með þessum kveðjuorðum vil
ég fyrir hönd fjölmargra nem-
enda Helga Hermanns þakka hon-
um fyrir velviljuð og hreinskilin
hvatningarorð og góða kennslu.
Það veganesti, sem hann lét
okkur í té var veitt af heilum hug
og endist enn.
Þegar þessi svipmikli lærifaðir
okkar er horfinn af sjónarsviðinu
vakir minningin um ramman svip
hinna vestfirsku fjalla, sem auð-
sær var á yfirbragði Helga Her-
manns. Svo skarpur og skeleggur
var hann og í öllum sfnum umsvif-
um.
Með þökk kveðjum við kæran
læriföður og biðjum honum bless-
unar.
Friðgeir Grímsson.
Kveðja frá Oddfellowreglunni
Þess fullkomlega meðvitandi,
að lff vort að lokum kveður,
kvaddi vinur vor og félagi, Helgi
Hermann Eirfksson, fyrrum
skólastjóri og bankastjóri, þenn-
an heim, að morgni 10. október
1974, á 85. aldursári.
Langan lffdag, samfara miklum
störfum og oft erilsömum, átti
hann að baki sér og munu
væntanlega aðrir verða til þess að
rekja hans æviferil, störf og at-
hafnasemi um öll þau ár, er hann
fékk lifað og hans varð notið.
Löngum vissi ég hver þar fór og
hver maðurinn var, áður en ég
kynntist honum persónulega, en
það var árið 1941, er ég gerðist
meðlimur í þeirri félagsstarfsemi,
Framhald á bls. 18
Fædd 15. jan. 1886.
Dáin 8. okt. 1974.
Laugardaginn 19. þ.m. verður
Sigríður Gísladóttir í Lindarbæ til
moldar borin að Oddakirkju. Sig-
ríður var fædd í Reykjavfk, 15.
janúar 1886. Foreldrar hennar
voru Árnesingar. Faðir hannar
Gfsli Gfslason var frá Vatnsenda í
Villingaholtshreppi. En móðir
hennar Sigríður Eiríksdóttir var
fædd að Laugum í Hraungerðis-
hreppi.
Foreldrar Sigriðar stunduðu
erfiðisvinnu og lifðu við kröpp
kjör eins og þá gerðist um nýbýl-
inga í Reykjavík. Þegar Sigríður
var á þriðja ári slitu foreldrar
hennar samvistum og fluttu aftur
austur í Árnessýslu, hvort í sínu
lagi. Móðir hennar fór að StóraÁr-
móti til Jóns Eiríkssonar og Hólm-
fríðar Árnadóttur, En fluttist
seinna að Kiðjabergi og var þar í
góðu yfirlæti hjá hjónunum
Gunnlaugi Þorsteinssyni og Soff-
íu Skúladóttur til æviloka 1930.
Sigrfður fór með föður sínum
að Villingaholti, til Jóns Gestsson-
ar og ólst þar upp til sautján ára
aldurs, 1903. Þá dó faðir hennar.
Sigríður fluttist þá að Lindarbæ
til hjónanna Margrétar Þórðar-
dóttur og Ölafs Ölafssonar. I
Lindarbæ var Sigrfður síðan til
dauðadags eða rúm sjötíu ár.
Þegar Sigríður fluttist að Lind-
arbæ voru hjónin þar á besta
skeiði. Ólafur var forustumaður í
búskap, enda einn af fáum bú-
fræðingum þess tíma. En hann
hafði stundað búfræðinám bæði í
Noregi og Danmörku og á eftir
leiðbeint í búnaði á vegum Búnað-
arfélags Suðuramtsins. Kona
hans Margrét var dóttir héraðs-
höfðingjans, Þórðar Guðmunds-
sonar alþingismanns í Hala. I
Lindarbæ var af þessum sökum
þá rekinn góður búskapur, með
myndarskap bæði utanhúss og
innan. Hin unga stúlka samlagað-
ist fljótt heimilislífinu í Lindar-
bæ og undi vel hag sínum. Ekki
mun henni heldur hafa þótt það
verra að margt var þar af ungu
fólki, sem skemmtilegt var að
blanda geði við.
Sigriður var góð verkkona og
féllu henni aldrei störf ur hendi.
Þegar þess er gætt, að hún var
heilsuhraust fram á síðustu æviár,
má fara nærri um hvílíkt feikna
starf hún hefirinnt af hendi.
Sigrfður vann öll störf sín með
gleði. Fyrir hana var það mikil-
vægast að skila vel unnu verki.
Enda var ævistarfið mikið og gott.
Sigríður var hjálpfús og trygg-
lynd. Vinur vina sinna. Meðan
móðir hennar var á lífi heimsótti
hún hana á hverju ári að Kiðja-
bergi og heimsötti um leið fóstra
sinn að Villingaholti. Eftir að
móðir hennar dó, hélt hún áfram
heimsóknum sínum að Kiðja-
bergi, þvf að órofa vinátta hafði
skapast milli hennar og heimilis-
ins.
Sigríður hélt eftir getu sam-
bandi við ættfólk sitt. Sérstaklega
hafði hún gott samband við Ingi-
björgu á Litlu-Brekku, í Reykja-
vfk. Þær Ingibjörg voru hálfsystk-
inabörn, þvf faðir Ingibjagar var
hálfbróðir Sigríðar Eiríksdóttur,
móður Sigríðar. Þegar Ingibjörg
dó hélt hún áfram sambandi við
Framhald á bls. 18
— Minning
Sigurlaug
Framhald af bls. 21
þegar hún var ein með náttúr-
unni. Þarna hefur hún verið 10
ára. Það verður þó úr að ég geng
til hennar. Vegna árniðarins
verður hún mín ekki vör, fyrr en
ég stend við steininn, er hún sat á.
Henni verður ekkert hverft við
komu mína. Hún lítur á mig fjar-
rænum augum, og spyr, eins og
hún væri í heimi, sem ég væri
handan: „Er langt síðan þú
komst?“ Það var nálægt mér að
biðja hana fyrirgefningar á því,
að ég hefði komið til hennar og
truflað hana. — Það var ekki í
þetta eina sinn, sem hún gekk ein
á vit þeirrar fegurðar, sem ósnort-
in fjallanáttúra átti að gefa þeim,
sem eiga næma sál. — Ég lýk við
þessa litlu sögu seinna.
Sigurlaug flyzt suður til Vest-
mannaeyja, þegar hún er orðin
gjafvaxta mær. Þar kynnist hún
efnilegum Rangæingi, Þorsteini
Steinssyni. Þau giftast. Hann
hafði lokið járnsmíðanámi. Hann
gerðist síðan kunnur járnsmiður í
Vestmannaeyjum. Þar stofnar
hann sitt eigið verkstæði og rekur
það um áratuga skeið, og hlýtur
traust og virðingu viðskiptavina
sinna. Þorsteinn var algjör reglu-
maður. Hann bjó konu sinni mjög
gott heimili og gagnkvæmt.
Hjónaband þeirra var hamingju-
ríkt, enda byggðist það á tveim
góðum hornsteinum: ást og virð-
ingu.
Þegar Sigurlaug var komin f þá
góðu húsmóðurstöðu, sem maður
hennar veitti henni, tók hún for-
eldra sína til sín. Vísast voru
gamalmennaheimili til þá sem nú,
en foreldrar Sigurlaugar urðu
aldrei gömul f augum hennar.
Þau voru aðeins mamma og
pabbi, sem voru elskuð og virt.
Samkvæmt því nutu þau alls í
heimili hennar og þeirra hjóna,
þar sem engin stofa var of góð
fyrir þau.
Er þetta barst f tal milli okkar
Sigurlaugar einu sinni, og ég
sagði við hana, að þetta væri eitt
af gæfuþáttunum f lífi hennar, að
hún tók foreldra sfna til sín, svar-
aði hún: „Þetta var enn meiri
gleði fyrir mig en þau og svo létt
var það, að ég fann ekki hið
minnsta fyrir því.“
Svona vinnur kærleikurinn.
Sumarið 1971 vorum við hjónin
á heimili þeirra Þorsteins og
Sigurlaugar rúma viku. Jafnhliða
okkur var í heimili þeirra dönsk
kona. Til þess að lesandinn haldi
ekki að orð min séu grunsamlega
vilholl, vitna ég í orð dönsku kon-
unnar, sem er alin upp f fallegu,
dönsku heimili, og í miklu eftir-
læti og kærleika. Hún sagði við
okkur hjónin: „Ég er svo glöð og
þakklát að hafa mátt vera með
ykkur f þessu heimili þennan
tíma. Hér hef ég séð óvenjulegt
heimili, af þvi að hér logar undir
mennskur kærleikur í meira mæli
en almennt þekkist, og virðing
hjóna á milli."
Sól og sumarblíða var alla þessa
daga, sem við vorum öll gestir f
heimilinu. 1 fallegum garði bak
við friðsælt heimili voru hjónin
oftlega með okkur gestina. Þar
hlupu um grasfletina milli trjá
og blómareita tveir ósköp fallegir
dóttursynir, þvi að dóttir og
tengdasonur bjuggu þá á neðri
hæð hússins. Danska konan var
óþreytandi að taka myndir af okk-
ur fullorðna fólkinu og börnunum
í þessu indæla umhverfi. Ég
spurði hana einn daginn, því hún
tæki svona margar myndir hér á
þessum eina stað, þar eða hún
ætti eftir að ferðast um mikinn
part landsinsí sumarleyfi sínu, og
taka myndir víða. Það stóð ekki á
svarinu: „Það er vegna þess, að
hér finnst mér allt svo dásamlegt,
heimilið sjálft úti og inni, húsráð-
endur og börn.<,Ég veit, að ég á
eftir að taka margar fleiri myndir
í sumar, en þegar ég fer að fram-
kalla þær heima, verður innri
heimur þessara mynda alveg ein-
stæður fyrir mig. Ég hef nefni-
lega lifað innileik og andrúm
þessa heimilis á óvenjulegri hátt
en ég ætla að ég mæti annarsstað-
ar.“
Seytján mánuðum seinna kem-
ur eldur upp í Vestmannaeyjum.
I þeim skelfilegu umbrotum
legsst vikur og öskuskaflinn yfir
heimili þeirra Þorsteins og Sigur-
laugar, eins og heimila margra
annarra. Sömu leið fór járnsmíða-
verkstæði Þorsteins. Þau fluttust
til Unnsteins sonar síns I Reykja-
vík. Rétt á eftir komu þau i heim-
ili okkar. Samtal okkar barst að
tjóninu i Eyjum. „Blessaður vertu
Ásmundur," sagði Sigurlaug, „ég
læt þetta ekki hafa nokkur áhrif á
mig. Jarðneska hluti þurfum við
öll að skilja við okkur fyrr eða
seinna. Þetta var aðeins svolftfyrr
en við bjuggumst við. Ég er Guði
óendanlega þakklát að við slupp-
um öll með líf og heila limi.“
Síðan brosti hún sínu góða, al-
kunna brosi.
Ekki löngu eftir þetta heyri ég
frá því sagt, að Þorsteinn sé bú-
inn að kaupa vandaða og dýra
íbúð við Laugarásveg. Enn liður
stuttur tími, þá hringir Sigurlaug,
og segir, að þau hjón langi til þess
að biðja okkur að koma á nýja
heimilið og vfgja það með lestri
Guðs orðs og bæn. Við gerðum
eins og beðið var. Heimilið var
eins fallegt og hugsazt gat. Þarna
var okkur gerð mikil veizla. Siðan
gengu þau hjón um heimilið til að
sýna okkur það.
Og nú er komin tfmi til að ljúka
við söguna Iitlu, sem áður var frá
horfið.
‘Sem við koraum inn í vel búna
stofUi segir húsmóðirin um leið og
hún bépdir á stækkaða ljósmynd,
er mér í fyrstu sýndist vera mál-
verk: „Þekkirðu þessa fjallshlið,
Ásmundur?" Ég fór að virða
myndina fyrir mér. Þá laukst hún
allt í einu upp: Fjallshlið á bröttu
og háu fjalli. Hún var hin sama og
Sigurlaug horfði hugfangin á,
þegar hún smátelpa hafði gleymt
kúnum um stund og gaf sig á vald
fegurðar íslenzkrar náttúru, þeg-
ar kvöldsólin málar hana öllum
meisturum betur. „Hvernig hef-
urðu komizt yfir mynd þessa?““
spurði ég. Hún svaraði: „Á efri
árum, er við hjónin vorum í sum-
arleyfi norður í landi, bað ég Þor-
stein að koma með mér fram á
Stafárdal. Þegar við vorum komin
á vissan stað, bað ég hann að taka
mynd af þessari hlíð Gimbra-
klettsins. Er vió komum heim lét
ég stækka myndina í þessa stærð.
Sem ég athugaði stöðuna nánari
aðstöðuna nánar, kviknaði for-
vitni min, svo ég spurði: „Hvar
stóðuð þið, þegar Þorsteinn tók
myndina?" Hún nefndi staðinn og
brosti ofurlítið kankvís. Það var
þá staðurinn, sem ég kom að álfa-
meynni á bláa kjólnum fyrir
meira en hálfri öld. Skemmtilegt
mannlegt atvik í mennskum
heimi. Sigurlaug var afar mikið
náttúrubarn. Alla ævina hygg ég,
að hún hafi dregið ilm úr þeirri
fjallshlíð, er barnsaugu hennar
hrein og dreymin drógust svo oft
að heima á æskustöðvunum á
Heiði.
Með þennan hreina og göfuga
geðþokka fór Sigurlaug út í lífið,
aldrei út í heiminn f þess orðs
venjulegu merkinu. Hreineyg af
því, að hún var hjartahrein. hlust-
aði hún alltaf eftir hjartaslögum
hins góða í öllum málum. Á mæli-
kvarða félagshyggjunnar mætti
segja, að hún hafi verið til skaða
hlédræg og dul. Rauðsokkur
hefðu alrei fengið hana á lista hjá
sér, hvað sem í boði hefði verið.
En heimilið og fjölskyldan var sá
garður sem hún gætti og ræktaði.
Þar var lífskvikan opin. Þar gaf
kærleikurinn allt. Þar fannst
henni hún rækta þjóðfélagsgarð-
inn bezt. Einu sinni sagði hún við
mig, og tár stóðu á hvörmum
hennar: „Á ég að segja þér hvern-
ig pabbi dó?“ „Já,“ svaraði ég.
„Hann dó svo að segja í faðmi
mínum. Ég horfði á það hvernig
brjóst hans hneig á víxl unz allt
var búið. I söknuðinum var ég sæl
að vita, að hann dó i Guði og ég
mátti veita honum síðustu þjón-
ustuna."
Þessa sama hefði Sigurlaug vilj-
að vera fyrir mann sinn, börn og
barnabörn. En það varð með öðr-
um hætti. Það var maður hennar,
sem veitti henni þessa þjónustu
svo að fagurt var að sjá og fylgjast
með. Þar komu og líka góð og
ástrfk börn við sögu.
Börn þeirra hjóna eru: Unn-
steinn, vélstjóri á Herjólfi, kvænt-
ur Rut Árnadóttur, búsett í
Reykjavík. Guðni, vélstjóri,
kvæntur Júlfönnu Ragnarsdóttur,
búsett i Reykjavík. Trausti, pípu-
lagningamaður, kvæntur Erlu
Þorkelsdóttur, búsett í Vest-
mannaeyjum. Stefánía Sólveig,
gift Sverri Baldvinssyni múrara,
búsett i Kópavogi.
Siguriaug dó úr kvalafullum
innvortis sjúkdómi, trúarörugg á
endurlausnarverk frelsara síns.
Seint í banalegunni, þegar konan
mín kom ein I heimsókn til henn-
ar, bað hún hana fyrir kveðju til
mín, og bað hana að segja mér:
„að Guð væri alltaf hjá sér og
mundi alltaf vera það. í faðmi
hans sofna ég og vakna aftur.“
Svona orð og viðskilnaður
brjóta odd sorgarinnar. Fögur
minning og björt eftirvænting
taka höndum saman, yffr gröfina,
og benda ástvinum til sællra end-
urfunda á landi ódauðleikans.
Ásmundur Eirfksson.