Morgunblaðið - 18.02.1975, Síða 27

'MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 18. FEBRUAR 1975'
27
Harry O. Frederíksen
framkvœmdastjóri
Albert Johnston, frú Vadeboneoeur, og Ulfur Sigurmundsson, fram-
kvæmdastjóri Útflutningsmiðstöðvar iðnaðarins.
/ /
I tilefni aldarafmælis Islendingabyggðar:
íslenzkar vörur
kynntar í Kanada
Fæddur 15. mars 1913.
Dáinn 2. febrúar 1975.
„Fótmál dauðans fljótt er stigið“.
Harry O. Frederiksen fram-
kvæmdastjóri Iðnaðardeildar
Sambands islenskra samvinnu-
félaga varð bráðkvaddur á ferða-
lagi erlendis 2. febrúar s.l., nær
62 ára að aldri. Utför hans er í
dag gerð frá Dómkirkjunni i
Reykjavik.
Harry Oluf Frederiksen, en svo
hét hann fullu nafni, var fæddur í
Reykjavík 15. mars 1913. Hann
var sonur Aage M. Frederiksen
vélstjóra og konu hans Margrétar
Halldórsdóttur. Aage M. Fred
eriksen var danskrar ættar,
en fluttist út hingað ungur að
aldri og staðfesti hér ráð sitt. Þau
hjón eignuðust sex syni og eina
dóttur. Var Harry næst elstur
þeirra systkina.
Harry Frederiksen átti að baki
langt og gifturíkt starf hjá Sam-
bandi íslenskra samvinnufélaga,
er hann lést fyrir aldur fram.
Segja má, að hann hafi helgað
Sambandinu starfskrafta sína
alla og átti að baki nær hálfrar
aldar starf fyrir íslenska sam-
vinnuhreyfingu.
Aðeins 14 ára að aldri gekk
hann í þjónustu Sambandsins og
þá sem sendisveinn. Það var
haustið 1927, en á því ári voru
liðin 10 ár frá þvi aðalskrifstofa
Sambandsins hafi verið sett á
stofn í Reykjavík og mun starfs-
liðið hafa talið um 15 manns. Sig-
urður Kristinsson var þá forstjóri
Sambandsins en hann tók við því
starfi, er Hallgrímur bróðir hans
féll frá árið 1923, langt um aldur
fram.
Árið 1927 mun deildaskipting
Sambandsins hafa verið komin í
fast form. Innflutningsdeild und-
ir framkvæmdastjórn Aðalsteins
Kristinssonar og Utflutningsdeild
undir framkvæmdastjórn Jóns
Árnasonar síðar Landsbanka-
stjóra. Það mun hafa verið Aðal-
steinn Kristinsson, sem réð Harry
til starfa i Sambandið.
1 annálum Sambandsins fyrir
árið 1927 er m.a. tekið fram, að á
því ári hafi verið ákveðið, að Sam-
bandið skyldi óska inngöngu í Al-
þjóðasamvinnusambandið. Þá var
á þessu ári sett á stofn skrifstofa i
Hamborg og á árinu var mikið
rætt um að koma á fót ullariðnaði
og kornmyllu á vegum Sambands
ins. Á aðalfundi þetta ár
voru menn samdóma um, að á i
sviði iðnaðar biðu Sambandsins j
stór verkefni á komandi árum.
Umræður um iðnað á þessu ári ;
voru út af fyrir sig ekki |
óeðlilegar, en það má telja
það sérstaka tilviljun, að það
skuli gerast á árinu, sem 14 ára
gamall sendisveinn er ráðinn, sá
hinn sami er síðar átti eftir að
veita forstöóu iðnaði Sambands-
ins um aldarfjórðungsskeið og sjá
hann vaxa í stóriðnað á íslenskan
mælikvarða og taka forystu í út-
flutningi iðnaðarvara framleidd-
um úr íslenskum landbúnaðaraf-
uróum.
„Verk mér af verki, verks leit-
aði“.
Með sendisveinsstarfinu 1927
hefst hinn langi og margbreyti-
legi starfsferill hjá Harry í Sam-
bandinu. Leiðin lá í Samvinnu-
skólann haustið 1929 og þaðan
lýkur hann prófi vorið 1931. Þá
situr Jónas Jónsson í ráðherra-
stóli, en kennir þó við skólann, en
skólastjóri þessa vetur er dr. Þor-
kell Jóhannesson, siðar háskóla-
rektor. I sumarleyfi milli skólaára
starfar Harry i Bókhaldsdeild, en
að loknu prófi 1931 gerist hann
fyrsti starfsmaður Innheimtu-
deildar, sem sett var á stofn í maí
það ár. Síðari hluta ársins 1932
tók Harry við forstöðu Sauma-
stofu Gefjunar í Reykjavik og
verslunar í tengslum við hana, er
þá var til húsa að Laugavegi 10.
Gegndi Harry þessu starfi fram á
árið 1934, jafnframt því að hafa
umsjón meó afreikningum í Ut-
flutningsdeild og um tima að hafa
eftirlit með kjötbúð, sem Sam-
bandið starfrækti á Vesturgötu
16. Harry starfaði síðan við ýms
störf i Utflutningsdeild til ársins
1936, en tók þá aftur við Sauma-
stofu Gefjunar, sem hann flutti i
byggingu Hótel lslands við Aðal-
stræti. Verslunin var þá stækkuó
og saumastofunni breytt i hrað-
saumastofu.
1 maímánuði 1938 ræðst Harry
til starfa á skrifstofu Sambands-
ins i Kaupmannahöfn. Þar var þá
framkvæmdastjóri Öli Vilhjálms-
son, sem nú er nýlátinn. Með
störfum erlendis hefst nýr og
merkur þáttur í starfssögu
Harrys. Ný reynsla og aukin
þekking á alþjóðaviðskiptum
leggur grundvöll að auknum
ábyrgóarstörfum síðar meir.
Dvöl Harrys i Höfn hefði trú-
lega orðið lengri, ef ekki hefði
komið til seinni heimsstyrjaldar-
innar 1939. Þá verða miklar
breytingar á viðskiptalífi Norður-
álfu. Viðskipti Islands beindust
fljótlega svo til öll til Bretlands og
Ameríku. Eftir að Þjóðverjar her-
námu Danmörku 1940, leggst
starfsemi Hafnarskrifstofu að
mestu niður. Sex manns störfuðu
þá á skrifstofunni, þar á meðal
Harry Frederiksen. Við þessar að-
stæður snýr Harry heim til is-
lands. Það var þó ekki heiglum
hent að komast yfir hafið vegna
ófriðarins. Kafbátar og herflug-
vélar sátu um skip og einskis var
svifist i þeim hildarleik. Það
heppnaðist þó fyrir atbeina
íslensku ríkisstjórnarinnar og
sendiráðs Islands í Kaupmanna-
höfn að fá leyfi frá Þjóðverjum,
aó m/s Esja mætti sigla óáreitt
með fslenska farþega frá Petsamo
í Finnlandi til tslands. Ferð þessi
var talin hin mesta ævintýraferð.
Lagt var af stað frá Kaupmanna-
höfn 26. september og farið um
Svíþjóð og Finnland til Petsamo
(við Hvítahaf).
Hinn 16. október 1940 leggst
m/s Esja að bryggju í Reykjavík.
Harry Frederiksen er einn í hópi
258 Islendinga, sem komnir eru af
hafi úr hinni nafntoguðu
Petsamoferð. Hefur því stundum
verið haldið fram, að islenskt skip
hafi ekki í annan tima flutt dýr-
mætari farm um hafsins vegu.
Eftir heimkómuna hverfur
Harry aftur til starfa í Utflutn-
ingsdeild. Heimsstyrjöldin er nú í
algleymingi. Bretar hafa hernum-
ið tsland og Bandaríkin leysa þá
siðar af hólmi. Þótt lslendingar
losni að miklu leyti við hörmung-
ar styrjaldarinnar, færist hildar-
leikurinn nær íslandi og mann-
tjón Islendinga verður tilfinnan-
legt, er kafbátar og flugvélar
Þjóðverja sökkva og laska íslensk
skip. Stríðsástandið setur hins
vegar nýjan svip á efnahagslíf
þjóðarinnar. Atvinna er mikil og
gott verð er á útflutningsafurð-
um.
Umsvif Sambandsins í útflutn-
ingi fara vaxandi og Sambandió
setur á stofn skrifstofu í New
York árið 1940 og viðskipti við
Bandaríkin aukast nú mjög.
Harrys Frederiksen bíða nú ný
störf og er ekki að efa að reynsla
hans frá tveggja og hálfsársstarfi
í Kaupmannahöfn hafa komió
honum að notum við hin fjöl-
breyttu störf, sem nú biðu hans
hjá Jóni Arnasyni í Utflutnings-
deild.
Á stríðsárunum fór Harry
margsinnis umhverfis landið sem
lestunarstjóri með islenskum og
erlendum skipum, er verið var að
lesta útflutningsvörur á vegum
Sambandsins. 1 einni slíkri ferð
varð skip það er Harry var með
fyrir sprengjuárás þýskrar flug-
vélar út af Vestfjörðum og skall
þar hurð nærri hælum að ekki
hlytist manntjón af.
Að lokinni heimsstyrjöldinni
1945 verða miklar breytingar á
viðskiptalífi Islendinga. Þjóðin
átti gildan gjaldeyrisvarasjóð í
stríðslok og gerðar voru áætlanir
af hálfu alþingis og stjórnvalda
um uppbyggingu atvinnulífsins.
Hjá Sambandinu verða for-
stjóraskipti í byrjun árs 1946.
Sigurður Kristinsson lét þá af
störfum, eftir 22ja ára starf í
Sambandinu sem forstjóri og við
tók Vilhjálmur Þór. Gerðar eru
áætlanir um stóraukin umsvif
Sambandsins og félaganna og var
ýmsum nýjungum hrint í fram-
kvæmd hjá Sambandinu strax á
árinu 1946. Það auðveldaði sókn í
uppbyggingu, að lausafjárstaða
Sambandsins var mjög góð á þess-
um tima. Félögin áttu verulegar
innstæður í Sambandinu og Sam-
bandið innstæður í Landsbankan-
um. Stóraukning iðnaðar var m.a.
á framkvæmdaáætlun Sambands-
ins.
Hinn 17. júni 1947 fór Harry til
Kaupmannahafnar og tók þar við
framkvæmdastjórastörfum
Hafnarskrifstofu, en Öli Vil-
hjálmsson hafði fengið frí frá
störfum um stundarsakir til þess
að leita sér heilsubótar. I árslok
1948 kom Harry heim frá Kaup-
mannahöfn og tók þá við fram-
kvæmdastjórn Iðnaðardeildar
Sambandsins, er stofnsett var
hinn 1. janúar 1949.
Þegar hér er komið sögu hefur
Harry starfað hjá Sambandinu i
rúm 20 ár. Sendisveinninn frá
1927 er orðinn framkvæmdastjóri
fyrir þeirri deild Sambartdsins er
telur flesta starfsmenn. Eins og
þegar hefur verið vikið að hér að
framan, fékk Harry Frederiksen
að reyna hin margbreytilegustu
störf, frá því hann réðst sem
sendisveinn 1927. Er ekki að efa
að sú reynsla, sem Harry fékk á
því 20 ára tímabili þar til hann
tekur við forstöðu Iðnaðardeild-
ar, hefur reynst honum ómetan-
leg. Nýrri reynslu bætti svo Harry
við starfsferil sinn, er hann
gegndi störfum framkvæmda-
stjóra Hamborgarskrifstofu frá
því í ársbyrjun 1962 til ársloka
1964.
Hinn 1. janúar 1974 gat Harry
Frederiksen litið yfir 25 ára starf
Iðnaðardeildar. Sem fram-
kvæmdastjóri hafði hann með lifi
og sál unnið aó uppbyggingu iðn-
aðarins á vegum Sambandsins.
Nýjar verksmiðjur höfðu risið af
grunni og síaukin vélvæðing hef-
ur stöðugt aukið framleiðnina.
Utflutningur iðnaðarvara frá
Sambandsverksmiójunum hófst i
nokkrum mæli árió 1961 og hefur
útflutningur stöðugt farið vax-
andi. Á þessu ári hafa verið gerð-
ir samningar um útflutning frá
Sambandsverksmiðjunum, sem
eru stærri en nokkru sinni fyrr.
Það gefur auga leið, að mikil
ábyrgð og vandi hefur hvílt á
Framhald á bls. 30.
1 TILEFNl af því, að i ár er liðin
öld frá landnámi fyrstu lslend-
inganna í Manitoba verður sér-
stök kynning á íslenzkum vörum I
stórverzluninni Eaton’s, sem hef-
ur útibú f öllum stærstu borgum
Kanada.
Hingað komu nýlega tveir inn-
kaupastjórar verzlunarinnar til
að undirbúa þessa kynningar-
starfsemi í samvinnu vió Utflutn-
ingsmiðstöð iðnaðarins. Þau eru
frú Vadeboncoeur og hr. Albert
Johnston, og hafa þau gert inn-
kaup vegna kynningarinnar, sem
hefjast mun á íslendingadaginn í
Kanada í ágústbyrjun.
Árið 1973 fór fram kynning hjá
Eaton’s á islenzkum iðnaðarvör-
um, og þótti hún takast mjög vel.
Eaton’s verzlanirnar eru I eigu
ekkju Eaton’s þess, sem verzl-
arnirnar eru kenndar við, en hún
er af íslenzku bergi brotin, og
sögðu innkaupastjórarnir, að það
ætti vafalitið sinn þátt í þeim
áhuga, sem væri fyrir þvi að
kynna íslenzkar vörur. Islenzku
vörurnar hefðu líka selzt mjög vel
undanfarið og væri áhugi
viðskiptavinanna mestur á ullar-
Á 23. þingi Norðurlandaráðs í
Reykjavik verður fjallað um til-
lögu um farþegaskip, sem flytji
jafnt farþega og bíla milli islands,
Færeyja og annarra Norðurlanda.
Lagt er til að slíkt skip verði tekið
sem fyrst í notkun, því ferðamenn
geti ekki með góðu móti tekið bíla
sina með sér til íslands og Fær-
eyja. Bent er á að ekkert farþega-
skip sé á þessari leið og fargjöld
með flugvélum séu svo dýr að
mikill fjöldi norrænna ferða-
manna hafi ekki efni á að greiða
þau.
Flutningsmenn tillögunnar eru
Brussel, 14. febr. Reuter.
WILHELM Haferkamp, talsmað-
ur Efnahagsbandalagsins i efna-
hagsmálum, sagði á fundi með
blaðamönnum i Briissel t dag að
þjóðir bandalagsríkjanna yrðu að
sætta sig við skert lífskjör svo
unnt yrði að leysa efnahagsvanda
ríkjanna. Sagði hann að því
aðeins yrði unnt að takast á við
vandamál eins og verðbólgu, at-
vinnuleysi og samdrátt í efna-
hagsmálum að dregið yrði úr
þeim öruákjarabótum, sem feng-
izt hafa á undanförnum árum.
Haferkamp sagði að búast
mætti við 12,5% verðbólgu að
meóaltali i bandalagsríkjunum á
þessu ári, og að kaupmátturinn
minnkaði minnst í Vestur-
vörum.
Frú Vadeboncoeur sagði, að á
síðustu þremur árum hefði borið
mikið á því, að fólk sýndi gervi-
efnum siminnkandi áhuga en
tæki ull, bómull og önnur efni úr
riki náttúrunnar fram yfir þau.
Þá sagðist hún hafa orðið þess
áþreifanlega vör, að gæðamat al-
mennings færi vaxandi, — fólk
vildi nú heldur kaupa vandaða og
dýra vöru, sem entist betur, og
sagðist hún vera þeirrar skoó-
unar, að þetta stafaði af hagsýni
og því, að neytendur mætu nú
meira gæði en magn, samanborið
við það, sem áður var.
Hún sagði, að íslenzkar vörur
stæðust fyllilega samanburð við
aðrar vörur í háum gæóaflokki og
þar hefði samræming framleiðsl-
unnar og auknar kröfur til frá-
gangs og útlits sitt að segja, en á
þessu hefði orðið mikil breyting á
skömmum tíma.
Auk ullarvara mun Eaton’s
kynna súkkulaði frá Lindu, silfur-
muni gullsmiðanna Jens Guðjóns-
sonar, Dóru Jónsdóttur og Þórar-
ins Gunnarssonar, keramik frá
Gliti og hljómplötur.
Eric Carlsson, Astrid Kristensson
og Sven Mellquist, Sviþjóð,
Christian Christensen, Gustaf
Holmberg og Börge Pedersen,
Danmörku, Bjarne Mörk Eidem,
Hákon Kyllingmark, Reidar T.
Larsson, Noregi, Gils Guðmunds-
son, íslandi, Bror LiIIquist, Seppo
Westerlund og Paavo Vayrynen,
Finnlandi.
Samgöngumálanefnd Norður-
landaráðs mun fjalla um tillöguna
á fundi sinum í Reykjavík og
leggja álit sitt fyrir ráðið.
Þýzkalandi, en mest í löndum eins
og Italíu. Hann taldi að atvinnu-
leysi héldist áfram um 3% vinnu-
færra manna í ár, og ólíklegt að
hagvöxtur i bandalagsríkjunum
niu ykist frá því sem hann var i
fyrra, eða 2%.
Hann sagði að efnahagsástandið
gæti batnað seinna á þessu ári, en
menn yrðu að sætta sig við minnk-
andi neyzlu og stuðla að fjárfest-
ingum til að tryggja framtióina.
Búast má við að atvinnuleysi
verði nteira á næstu árum en
verið hefur á nýliðnum árum,
sagói hann, þvi nauðsynlegt er að
koma á umbótum í iðnaði. „Hjá
þessum fórnum verður ekki
komizt. Þessar breytingar eru
nauðsynlegar," sagði Haferkamp.
Bílaferja milli íslands
og Norðurlandanna?
Frá Íslandsdeild
Norðurlandaráðs
Skert kiör í EBE