Morgunblaðið - 09.03.1975, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 9. MARZ 1975 19
Pétur Þorvaldsson, 1. cellóleikari.
Einar B. Waage, 1. bassaleikari.
Guðný Guðmundsdóttir 1. kon-
sertmeistari.
Gunnar Egilsson, 1. klarinettu-
leikari og Hans Ploder Franzson,
1. fagottleikari.
Pólski hljómsveitarst jórinn,
Bodhan Wodiczko.
eina dæmi þess, að menn vanmeti
starf og gildi sinfóníuhljómsveitar og
þá musik, sem hún flytur, af þvi að
þeir þekkja þetta ekki.
— Minnisverðastir hljómsveitar-
stjórar? Jú ætli þeir Olav Kielland og
Bohdan Wodiczko hafi ekki haft
mest og varanlegust áhrif á hljóm-
sveitina. Kielland tók við henni sem
gersamlega ómótuðum leir og lagði
grundvöllinn og Wodiczko fleygði
henni langt fram á við.
— Af öðrum er mér kannski
minnisstæðastur Katchaturian, sagði
Gunnar og Einar tók undir það.-----
Eftir æfingarnar með honum var
okkur úthýst úr útvarpssalnum i
Landssimahúsinu, músikin hans var
svo hávær, að allt kerfið fór úr sam-
bandi."
— Ef þið mættuð bera fram af-
mælisósk til handa hljómsveitinni,
hver yrði hún?
— Nýtt hús, svöruðu báðir einum
rómi. Tvimælalaust hljómleikahús. Á
fslandi er ekki eitt einasta hús, sem
byggt er til hljómleikahalds, hvorki
fyrir sinfónluhljómleika, kammer-
hljómleika né einleiks- eða einsöngs-
hljómleika. Háskólabló er ekki
slæmt hús I sjálfu sér, það er bara
ekki byggt sem hljómleikahús, sem
sést meðal annars á þvl, að hróp úti
fyrir og hurðaspörk hafa hvað eftir
annað valdið óviðunandi ónæði á
hljómleikum. Það þarf ekki nema
eitt spark til að eyðiteggja heila
hljómleika því að fólkið, bæði í
salnum og á sviðinu. biður alltaf eftir
næsta sparki.
Hljómsveitin þarf
að fá að spila erlendis
Á árunum 1950—52 réðust til
starfa hjá Sinfóniuhljómsveitinni
nokkrir ungir Austurríkismenn. Þrir
þeirra eru nú þekkt nöfn i islenzku
tónlistarlifi, Herbert Hrieberchek
Ágústsson, Páll Pamphichler Páls-
son og Hans Ploder Franzson. Allir
kvæntust þeir islenzkum konum og
urðu islenzkir rikisborgarar.
Við spurðum Hans P. Franzson,
hvort hann sæi eftir að hafa komið
og setzt að á islandi.
Hann svaraði því neitandi. — Það
get ég ekki sagt. Fjárhagslega hefur
þetta stundum verið nokkuð erfitt,
þvi þótt launin hafi hækkað mikið
með árunum, rýrnar verðgildi krón-
unnar alltaf jafnt og þétt.
— Mundirðu fara utan aftur, ef
þér byðist gott tækifæri núna?
— Nei, ekki héðan af, ég er orðinn
svo rótgróinn hér og á hér mina
islenzku fjölskyldu.
— Hverjum augum lituð þiðfélag-
ar islenzku hljómsveitina, þegar þið
komuð hingað og hvernig finnst
ykkur hún hafa þróazt?
— Það er engan veginn hægt að
gera neinn samanburð á sveitinni þá
og í dag, hún var þá svo litil, aðeins
30—40 manns og viðbrigðin fyrir
okkur voru svo mikil; i heimaborg
minni Graz, var 120 manna sinfóniu-
hljómsveit. En það hefur verið afar
athyglisvert að fylgjast með þróun-
inni. Nú er þetta orðin hljómsveit.
— Hvers mundir þú óska henni i
afmælisgjöf.
— Því er T'jótsvarað, að hún fái að
fara utan og halda hljómleika. Ég
held, að hljómsveitinni sé mikil þörf
að halda hljómleika erlendis, í öðru
umhverfi, og ég held, að hún mundi
spila þar miklu betur en hér.
— Hvers vegna?
— Ég veit ekki hvers vegna, en ég
sá hvað gerðist með Lúðrasveit
Hafnarfjarðar, þegar við fórum utan i
hljómleikaferð, hún lék miklu betur
þar en hún hafði nokkru sinni gert
hér heima. Kannski hafa hljóðfæra-
leikararnir þá tilfinningu, að áheyr-
endur erlendis geri sér betur grein
fyrir þvi mikla starfi, sem liggur að
baki leik þeirra. Þeir kunna að vera
haldnir einhverri minnimáttarkennd
hér heima, sem vanmat almennings
á iðkun sígildrar tónlistar hefur kall-
að fram. Ég er þeirrar skoðunar, að
Sinfóníuhljómsveit Íslands sé betri
en hún er talin og telur sig vera og
hún gæti sýnt styrkleika sinn betur á
erlendum vettvangi en hér heima.
Utanlandsferð mundi efla sjólfs-
traust hennar og þar með starf
hennar I framtlðinni.
Æskilegt að hafa
fleiri íslendinga
— Ég er tæplega rétta manneskj-
an til að láta I Ijós álit á störfum
Sinfóniuhljómsveitarinnar i tilefni
aldarfjórðungs afmæli hennar, þar
sem ég hef svo nýlega hafið hér
störf, sagði Guðný Guðmundsdóttir
fiðluleikari, nýráðinn 1. konsert-
meistari sveitarinnar. Sem kunnugt
er gegndi þvi starfi til skamms tima
Bjöm Ólafsson, fiðluleikari, einn af
helztu hvatamönnum að stofnun
hljómsveitarinnar.
„Ég get aðeins sagt, að það er
talið, að hljómsveitin sé betri núna
en hún hefur oft verið og ég óska
þess, að hún geti eflzt sem mest og
notað sem mest af islenzkum kröft-
um. Það væri æskilegt meðal annars
af fjárhagslegum ástæðum að þurfa
ekki að sækja svo mjög á erlendan
markað hljóðfæraleikara. Hins vegar
vil ég taka það fram, að þeir út-
lendingar, sem nú starfa með sveit-
inni eru bráðnauðsynlegir, án þeirra
gæti hún ekki gegnt sinu hlutverki.
En auðvitað vildum við helzt, að hún
væri i raun og sannleika islenzk
hljómsveit.
Björn Olafsson, fiðluleikari, sem til sKanmis tima var Kuuseinueisiaii
hljómsveitarinnar, ásamt hinum heimsfræga fiðlusnillingi Yehudi
Menuhin, en hann er einn af mörgum afburðamönnum, sem fram hafa
komið með hljómsveitinni.
Háskólabíó gersamlega
óþolandi hljómleikahús
Loks hittum við að máli Rögnvald
Sigurjónsson píanóleikara sem oftar
hefur leikið einleik með Sinfóniu-
hljómsveitinni — og fyrirrennara
hennar, Hljómsveit Reykjavíkur, en
nokkur íslenzkur hljóðfæraleikari
annar. Við spurðum hvaða gildi hann
teldi starf sveitarinnar hafa haft fyrir
íslenzkt tónlistarlíf.
— Það er bezt ég taki þá mið af
sjálfum mér, svaraði Rögnvaldur.
Þegar ég kom hingað heim frá fram-
haldsnámi í píanóleik var hljóm-
sveitarstarf of skammt á veg komið
til að manni fyndist, að nokkurt
músiklif gæti þrifizt hér. Og þá benti
ekkert til þess. að á þvi yrði nein
breyting vegna þess, hve erfitt virtist
að sannfæra ráðamenn og aðra um
nauðsyn þessa þáttar menningarlifs-
ins. En — þá vorum við svo einstak-
lega lánsöm að eiga menn, sem voru
ákveðnir i að koma þessum málum í
betra horf og létu sér ekkert fyrir
brjósti brenna, fyrst og fremst
Ragnar i Smára og þá sem með
honum stóðu i tónlistarfélaginu. Þeir
gerðu það, að verkum að nú er svo
komið, að við erum gjaldgengir, sem
Framhald á bls. 47.
Fyrsti aóalhljómsveitarstjóri Sinfónfuhljómsveitar Islands var Norð-
maðurinn Olav Kielland. Mynd þessi er tekin af honum og hljómsveit-
inni á æfingu f Þjóðleikhúsinu á bernskuárum sveitarinnar.
skapmikill en ég minnist þess, hve
hann var mér þægilegur og þolin-
móður, þó kunnáttan væri þá ekki
mikil.
Eftir að ég kom alkominn heim frá
Danmörku. þar sem ég var fyrst við
framhaldsnám 1955—60 og siðar
fjögur ár starfandi hjá borgarhljóm-
sveitinni I Árósum sem 1. cellisti.var
Bodan Wodiczko aðalhljómsveitar-
stjóri og gerði að minu mati geysi-
mikið fyrir hljómsveitina. Hann var
afskaplega kröfuharður og hún tók
þá miklum framförum. í dag höfum
við Carsten Andersen sem aðal-
hljómsveitarstjóra. Hann mótar hina
breiðu línur starfsins og vinnur, að
mér finnst, mjög vel.
Af innlendum stjórnendum nefni
ég tvfmælalaust fyrst dr. Róbert
Abraham Ottósson, sem gerði stór-
kostlega hluti með sinni ótrúlegu
elju
Hvað starfið í dag varðar og fram-
tiðina, vildi ég óska þess að ráða-
menn þjóðarinnar sýndu hljómsveit-
inni stóraukinn áhuga og skilning —
og þá ekki aðeins henni, heldur tón-
listarlífi landsins i heild. Það væri
æskilegt fyrir hljómsveitina að geta
farið oftar og viðar um landsbyggð-
ina og kynnt starf sitt þar, það hefur
að visu verið gert i nokkrum mæli en
að minu mati ekki nógu markvisst og
tæpast nógu vel undirbúið. Mér
fyndist mjög koma til greina, að
hljómsveitin sinnti landsbyggðinni
eingöngu einhvern tiltekinn tima á
ári hverju.
Með tilliti til framtiðarinnar þyrfti
að efla tónmennt f landinu til muna
frá því sem nú er. Þó að söngkenn-
aradeild tónlistarskólans hafi verið
góður áfangi á sinum tfma, þarf að
leggja meira til menntunar fleiri og
betri kennara. Ég tel, að þjóðlifinu i
heild yrði til bóta ef auknum fjár-
munum væri varið til tónmennta.
Og Sinfóniuhljómsveitin sjálf —
ja nú má hún heita vaxin úr grasi og
þvi tími til kominn, að hún fari að
hleypa heimdraganum og sýna hvað
hún getur með öðrum þjóðum."
— Hvort ég er ánægð með hljóm-
sveitina? Þvi er til að svara, að engin
stofnun er svo fullkomin, að ekki sé
hægt að bæta hana, en þær hug-
myndir. sem ég kann að hafa um
starfsemina i heild tel ég ekki rétt að
reifa fyrst i fjölmiðlum."
Aukin fjárframlög
til tónmennta yrðu
þjóðfélaginu til bóta
Pétur Þorvaldsson cellóleikari
byrjaði að spila með hljómsveitinni
öðru hverju sautján ára gamall, þá
nemandi i Tónlistarskólanum og eru
þvi sérstaklega minnisstæð þau
fyrstu árin: — Það mun hafa verið
um 1953 og frá þeim tima er mér
efstur í huga Olav Kielland, sem var
stórbrotinn maður og vann af ákaf-
legri elju og samvizkusemi. Hann var
Rögnvaldur Sigurjónsson, pfanó-
leikari.