Morgunblaðið - 05.04.1975, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 5. APRÍL 1975

Rangt \
Rétt ^
Réttar stellingar
Þaö cr kunnara en frá þurfi
að segja, ad réttar stellingar
eru nauðsynlegar við allt, sem
víð gerum og geta komið i veg
fyrir bakverk og önnur óþæg-
indi, sem margir þjást af. Við
vitum þetta öll, en það vill samt
gleymast og smávægilegir hlut-
ir, sem ekki kostaði mikið að
lagfæra, sitja á hakanum. Ein-
faldur hlutir eins og of stutt
kústskaft getur t.d. orðið til
þess að þegar við vinnum með
því notum víð til þess ranga
stöðu og handtök.
Sérfræðingar telja, að við eig-
um að sitja við öll þau verk,
sem mögulegt er að vinna þann-
ig. Varast ber að venja sig á að
korssleggja fætur, þegar við
sitjum. Ef lyíta á þungum hlut
af gólfinu, á að beygja sig niður
í hnja'num við hlutínn, sem
taka á upp. Hryggurinn á að
vera beinn og það má setja ann-
að hnéð í gólíið til stuðnings.
Siðan á að beygja sig örlitið
fram, taka um hlutinn og rétta
smám saman úr hnjánum og
standa upp. Aldrei að beygja
sig niður á gólf úr standandi
stöðu og taka upp þungt. Það
getur reynt um of á bakið.
Það er einnig mikilvægt að
bera þunga hluti á réttan hátt.
Þá er um að gera að spenna
ekki axlirnar, heldur reyna að
hafa þær slappar, og hlutnum á
að halda sem næst olnboga og
deila frekar byrðinni á báöar
hendur, ef hægt er.
Epli með
hunangi
Eplin eru holuð að innan,
fyllt með hnetum, rúsinum og
púðursykri, hunangi hellt yfir
eplin og þau bökuð.
4 epli, 50 gr. möndlur, rifinn
börkur af sítrónu, 50 g rúsínur,
100 g púðursykur, 50 g saxaðar
hnetur, marmelaði, 4 matsk.
hunang. Skerið ofan af eplun-
um og holið eplin varlega að
innan með teskeið. Blandið því
saman við hneturnar, sítrónu-
börkinn, rúsínur sykur, möndl-
ur og marmelaði. Eplin fyllt
með þessu og sett í eldfast fat,
hunanginu hellt yfir eplin. Bak-
að í 30 min. við meðalhita. Bor-
ið fram heitt með eggjamjólk
eða kalt með þeyttum rjóma.
Grétar Finnsson
hœstaréttarlögmaður.
M
e
Dæmt um
skaðabætur
fyrir slys
á auga
Slys á vinnustööum eru, eins
og kunnugt er, all tíð. Oft ligg-
ur ekki ljóst fyrir, hvor ábyrgð
beri á slíkum slysum, vinnu-
veitandinn eða hinn slasaði
starfsmaður sjálfur. Það er
megin regla, að vinnuveitandi
verði aö bæta tjón á slysi, sem
rekja má til þess, að eitthvað
hefur reynzt áfátt við öryggis-
útbúnaó á vinnustað, eóa ef slys
hefur hlotizt af bilun á vélum,
búnaði eða öðru, sem notað er
við vinnuna. Sama gildir og, er
slys hlýzt af handvöm eða mis-
tökum annarra slarfsmanna
vinnuveitandans. Þá er ein-
staka atvinna svo hættuleg, að
rétt þykir, að atvinnurekand-
inn greiði hinum slasaða bætur,
án tillits til þess, hvernig slysið
hefur borið að hiindum.
1 mörgum tilíellum verður
hinn slasaði að bera tjón sitt
bótalaust. Slíkt getur átt sér
stað, ef hann sjálfur er vald-
ur að slysinu með eigin mis-
tökum sínum, hefur til
dæmis farið þveröfugt að við
fyrirmæli verkstjóra í störf-
um sínum eða tekið að fást
við verk, sem honum var
alls ekki ætlað vinna. Hið
sama gildir, þegar slys verð-
ur fyrir hreina óhappatil-.
viljun, til dæmis, ef starísmað-
ur misstígur sig og dettur á
sléttu gólfi og fótbrotnar, þá á
hann ekki rétt til bóta út hendi
vinnuveitandans, vegna þess
tjóns, sem hljótast kann af fót-
brotinu.
Þetta eru þær réttarreglur,
sem tíðast reynir á, þegar
ákvarða skal skaðabætur fyrir
vinnuslys, en að sjálfsögðu
kann að reyna á ýmis fleiri
atriði i hverju einstöku máli og
verða þau ekki tæmandi talin
hér. Rétt er hins vegar að geta
þess, að í stöku tilfellum hafa
atvinnurekendur keypt^ sér-
staka slysatryggingu fyrir
starfsmenn sina, tíl greiðslu
slysabóta án tillits til þess,
hvernig slysið atvikast. Slíkar
tryggingar er í gildi hjá sjó-
mönnum, en heyra annars til
undantekninga. Þær eru þó
bundnar við ákveðna hámarks-
upphæð og nægja því ekki i
öllum tilfellum til að bæta
slysatjón að fullu. I þeim tilfell-
um, sem tjónið er hærra eri
umrædd slysatrygging, reynir
einnig á þær skaðabótareglur,
sem raktar voru hér að framan,
við ákvörðun slysabóta.
Vinnuslys í
naglaverksmidju
Eins og getið var um í upp-
hafi, eru vinnuslys tíð og koma
mörg slik mál til kasta dómstól-
anna. Fy-rir nokkru dæmdi
Hæstiréttur í einu sliku máli,
þar sem maður hafði meiðzt á
auga við störf sín i naglaverk-
smiðju á Blönduósi. Slysið varð
árið 1969. Aðeins tveir menn
voru að störfum i verksmiðj-
unni að þessu sinni, en sá, sem
stóð þar fyrir verkum, var fjar-
verandi sökum veikinda. Vél,
sem framleiddi naglana hafði
stöðvazt sökum rafmagns-
truflana og fór annar starfs-
mannannna til þess að ræsa
hana að nýju. Hann skýrði siðar
svo frá, að við gangsetningu
vélarinnar hefði orðið að hjálpa
til með þvi að ýta á kasthjól
hennar og teygja sig um leið i
hnapp sem ræsti hana. Vióhafði
hann þessa aðíerð, en um leið
og vélin fór í gang hrökk úr
henni nagli, sem lenti i auga
mannsins. Afleiðingar slyssins
urðu þær, að augað mátti heita
ónýtt, og var maðurinn langan
tima frá vinnu á eftir.
Við meðferð þessa máls siðar
kom meðal annars fram, að vél-
in var hlífarlaus enda varð hlíf-
um vart við komið á henni.
Maðurinn hafði sjálfur engar
öryggishlifar og engar slíkar
hlífar til í verksmiójunni, utan
eyrnahlifar, sem nauðsynlegt
var að nota vegna hávaða frá
vélinni.
Eftir slysið var varanleg
örorka hins slasaða metin 20%.
Höfðaði hann siðan mál á hend-
ur verksmiðjunni fyrir auka-
dómi Húnavatnssýslu og krafð-
ist þess, aó hún greiddi sér alls
kr. 1.277.998.00. Krafan
sundurliðaðist þannig: Örorku-
bætur kr. 1.264.025,00 rniska-
bætur kr. 260.000,00 og útlagð-
ur kostnaður kr. 33.193,00 eða
samtals kr. 1.557,218,00. Þar frá
skyldu dragast greiðslur, sem
hinn slasaði hafði fengið frá
Tryggingastofnun ríkisins, kr.
279.220,00 og var þvi stefnu-
krafan kr. 1.277.998,00, sem
fyrr segir.
Dómur undirrétlar
Þann 12. maí 1973 kvað sýslu-
maðurinn í Húnavatnssýslu
upp dóm í málinu. I forsendum
dómsins segir meðal annars:
„Það virðist víst svo, að
aðbúnaður allur hafi verið í
góðu lagi og þetta slys sé ekki
hægt að rekja beint til van-
búnaðar af hálfu vinnuveit-
anda. Né heldur er hægt að
kenna um vanrækslu eða
klaufaskap starfsmanns, þvi
hann ræsti vélina á þann hátt,
sem honum hafði verið kennt,
nema þá helzt því að hafa ekki
hreinsað naglann úr vélinni áð-
ur en hann ræsti hana, en
ósannað er að honum hafi verið
kennt að gera það.
Skaðabótaskylda atvinnu-
rekanda eóa húsbónda er þvi
ekki fyrir hendi sökum van-
búnaðar á nokkurn hátt, né
heldur veróur um hana að ræða
vegna mistaka af hendi starfs-
manna hans. Ekki verður held-
ur séð að þessi starfsgrein sé
hættuleg i sjálf sér, getur því
skaðabótaskylda ekki byggzt á
þeirri forsendu. Háttsemi og
framferði starfsmannsins,
stefnanda, virðist einnig i einu
og öllu hafa verið óaðfinnanleg.
Hér er því um að ræða óhappa-
tilviljun. En naglinn, sem
meiðslunum olli, spýttist úr
naglavélinni, um það er ekki
deilt. Þessi möguleiki er þvi til,
að naglavélarnar geti verið
hættulegar, þótt þær hafi ekki
verið taldar það. Þykir því rétt
að leggja skaðabótaskylduna á
herðar „verksmiðjunnar", þar
sem ekki er grundvöllur fyrir
sakarskiptingu, þegar af þeirri
ástæóu, að ekki verður séð, að
um sök hjá aðilum hafi verið að
ræóa.‘-
Niðurstaða héraðsdómsins
var þvi sú, að naglaverksmiðjan
skyldi greiða hinum slasaóa kr.
408.697,00 í örorku, en það voru
þær örorkubætur, sem trygg-
ingafræóingur hafði reiknað út
miðað við skattaframtal starfs-
mannsins árið fyrir slysið. Enn-
fremur dæmdi hann starfs-
manninum kr. 75.000,00 í
miskabætur eða alls kr.
483.697,00 að frádregnum þeim
bótum, sem hann hafði fengið
frá Tryggingastofnuninni, kr.
279,220,00, eða kr. 204.477,00
auk vaxta og kostnaðar.
Dómur Hæstaréttar
Hvorugur málsaðila undi
niðurstöðu niðurstöðu héraðs-
dómsins og áfrýjuðu honum
báðir til Hæstaréttar. Þar var
málið dæmt i vetur og segir
meðal annars svo í dómsfor-
sendum Hæstaréttar:
„Þegar litið er til atvika slyss
þessa, verður að telja, að gagn-
áfrýjandi (naglaverksmiðjan)
hafi eigi gætt þess, að nauð-
syn bar til að starfsmenn hans
bæru hlifðargleraugu eða and-
litshlífar, er þeir störfuðu við
gangsetningu naglageróarvélar
þessarar, og ósannað að slík
tæki hafi verið til afnota í verk-
smiðjunni á þessum tíma. Þá
veróur að telja það óvarlega
vinnuaðferð að taka í kasthjól
vélarinnar um leið og hún var
ræst, svo sem aðaláfrýjandi
(starfsmaöurinn) gerói og virð-
ist hafa verið kennt. Að
svovöxnu máli þykir verða að
leggja á gagnáfrýjanda alla fé-
bótaábyrgð á tjóni aðaláfrýj-
anda af slysi þessu.“
Örorkubætur
„Stefán Guðnason trygginga-
yfirlæknir mat örorku aðal-
áfrýjanda vegna slyss þessa 12.
desember 1970. Taldi hann, að
örorka aðaláfrýjanda hefði ver-
ið 100% frá slysdegi til
nóvemberloka 1970, en eftir
það varanleg örorka 20%.
Guðjón Hansen trygginga-
stærðfræðingur hefur siðan
hinn 4. september 1972 reiknað
með líkindatölum örorkutjón
aðaláfrýjanda meðað við slys-
dag. Séu tekjur aðaláfrýjanda
árið 1969 lagðar til grundvallar,
telst tryggingastærðfræðingn-
um til, aó tjón aðaláfrýjanda
vegna timabundinnar örorku
nemi kr. 95.591,00 og tjón hans
vegna varanlegrar örorku kr.
313.106,00. Sé-hins vegar miðað
við dagvinnutekjur iðnverka-
manna, séu samsvarandi fjár-
hæðir kr. 172.276,00 og kr.
564.288,00, en kr. 317.452,00 og
kr, 1.113.439,00, sé miðað við
algengar verkamannatekjur.
Er hér reiknað með 7% árs-
vöxtum, en ekki tekið tillit til
lífeyrisréttinda.
Samkvæmt gögnum málsins
námu framtaldar vinnutekjur
aðaláfrýjanda árið 1965 kr.
19.330,00, áríð 1966 taldi hann
engar tekjur fram, árið 1967
taldi hann vinnutekjur sínar
kr. 37.400,00, árið 1968 kr.
51.438,00 og árið 1969 kr.
75.834,00. Ekki hafa komið
fram fullnægjandi gögn um
vinnutekjur aðaláfrýjanda eftir
slysið.
Þegar til alls þessa er litið og
annars þess, er hér skiptir máli,
þykja bætur til aðaláfrýjanda
samkvæmt þessum lið hæfilega
Framhald á bls. 29