Morgunblaðið - 30.05.1975, Blaðsíða 1

32 SlÐUR
119. tbl. 62. árg.
FÖSTUDAGUR 30. MAÍ 1975
PrentsmiSja Morgunblaðsins.
Dr. Gunnar TTioroddsen félaf/smálaráðherra:
mikið var í húfi fyrir þjóðfélagið
taldi rikisstjórnin það skyldu sína
að höggva á hnútinn með bráða-
birgðalögum.
Nú er rétt að taka sérstaklega
fram, að í þessum viðræðum
hefur verið gert ráð fyrir því að
fyrir utan þessar kauphækkanir
vegna starfsmatsins fengju starfs-
menn verksmiðjanna einnig þær
almennu kauphækkanir, sem
kynni að verða samið um síðar á
árinu, og i 4. gr. bráðabirgðalag-
anna er það tekið fram að verði
almennar kauphækkanir á gildis-
tíma laganna skuli starfsmennirn-
ir verða þeirra aðnjótandi. Þessar
kauphækkanir vegna starfsmats-
ins, sem deilt hefur verið um, eru
sérstakar hækkanir fyrir þetta
starfsfólk.
Þegar þessar stórvirku verk-
smiðjur, Áburðarverksmiðjan og
Sementsverksmiðjan, höfðu verið
stöðvaðar frá þvi 12. mai hafði
skapazt mjög alvarlegt ástand.
Bændur viðs vegar um land höfðu
ekki getað fengið áburð og horfði
til stórra vandræða fyrir land-
búnaðinn, ef ekki fengist hér
lausn á nú á næstu dögum.
Byggingariðnaðurinn var að
mestu stöðvaður og þar með
íbúðabyggingar. Viðbúið var, að
stórvirkjunin við Sigöldu myndi
tefjast alvarlega. Málmiðnaður-
inn var í hættu vegna skorts á
súrefni, sem þarf til þeirrar starf-
semi. En það er Áburðarverk-
smiðjan ein, sem framleiðir það
súrefni. Sumarvinna skólafólks
var i alvarlegri hættu. Kísiliðjan
við Mývatn gat ekki aflað hrá-
efnis og veruleg hætta var á trufl-
un á rekstri hennar næsta vetur
og atvinnuleysi, sem af því kynni
að leiða.
Það er alltaf neyðarúrræði fyrir
ríkisvaldið að þurfa að grípa inn í
kjarasamninga. En flestir ef ekki
allir landsmenn munu þó viður-
kenna að svo alvarlegt ástand
getur skapazt að slikt sé nauðsyn-
legt. Þetta hefur komið fram í
þeirri staðreynd, að 15 sinnum
áður hefur löggjafarvaldið neyðst
til að gripa inn i kjaradeilur,
banna verkföll og leysa deilur
með lögum i einni eða annarri
mynd.
Við því mátti búast, að mið-
stjórn Alþýðusambandsins myndi
mótmæla lögunum af grund-
vallarástæðum eins og raunar
mun hafa verið gert jafnan áður,
þegar til lögbindingar hefur verið
gripið. Þrátt fyrir þær samþykkt-
ir, sem gerðar hafa verið á fyrsta
Framhald á bls. 18
Forsœtisráðherra skýröi NATO-leiðtogum frá útfœrslu í 200 mílur:
Brússel 29. mai 1975.
Frá Matthiasi Johannessen.
FUNDUR leiðtoga Atlants-
hafsbandalagsins hér í
Briissel er ekki sizt
notaður til einkaviðræðna
milli leiðtoganna eins og
fram hefur komið í frétt-
um. Geir Hallgrímsson,
forsætisráðherra Islands,
átti í dag viðræður við
Vá fyrir dyrum í landbúnaði vegna áburðarskorts
Byggingarframkvœmdir eru að stöðvast
Tafir við stórframkvæmdir
% Dr. Gunnar Thoroddsen
félagsmáiaráðherra sagði í sam-
tali við Morgunblaðið í gær-
kvöldi, að hann vonaðist til, að
menn áttuðu sig á því, að það væri
þjóðarnauðsyn, sem lægi til
grundvallar að bráðabirgðalögum
um kjaradóm í kjaradeilu starfs-
manna i ríkisverksmiöjum voru
sett og þeim verði hlýtt eins og
verkalýðsfélögin hafi jafnan gert
áður, þegar líkt hefur staðið á.
Félagsmálaráðherra sagði enn-
fremur, að þrátt fyrir þær sam-
þykktir, sem gerðar hefðu verið á
fyrsta degi, myndi hann ekki trúa
því fyrr en hann tæki á, að for-
ystumenn verkalýðssamtakanna
ætluðu að virða slfk lög að veltugi
og brjóta landslög.
• Með bráðabirgðalögunum,
sem ríkisstjórnin setti í gær, var
ákveðið að skjóta kjaradeilu
starfsmanna ríkisverksmiðjanna
til kjaradóms, er Hæstiréttur til-
nefnir. Ef almennar kauphækk-
anri verða á gildistíma laganna
skulu starfsmenn verksmiðjanna
verða þcirra aðnjótandi. I for-
sendum fyrir þeirri brýnu nauð-
syn, er liggur að baki þessari
lagasetningu, segir í lögunum, að
iéttatilraunir hafi ekki borið
neinn árangur, vá sé fyrir dyrum
í landbúnaðinum vegna áburðar-
skorts, byggingaframkvæmdir
hafi þegar stöðvazt og þegar hafi
orðið alvarlegar tafir á fram-
kvæmdum við Sigölduvirkjun. Þá
hafi verkfallið stöðvað hráefnis-
öflun til Kísiliðjunnar og alvar-
lega hafi horft með sumarvinnu
skólafólks vegna stöðvunar í
byggingarframkvæmdum.
% Viðbrögð forustumanna
verkalýðssamtakanna við þessari
löggjöf voru þau að virða hana að
vettugi og mættu starfsmenn í
ríkisverksmiðjunum ekki til
vinnu f gær af þeim sökum. Af
þessu tilcfni sneri Morgunblaðið
sér til dr. Gunnars Thoroddsens
félagsmálaráðherra í gærkvöldi
og innti hann eftir afstöðu rfkis-
stjórnarinnar. Viðtalið við félags-
málaráðhcrra fer hér á eftir svo
og bráðabirgðalögin í heild:
I samtali við Morgunblaðið í
gærkvöldi sagði dr. Gunnar Thor-
oddsen félagsmálaráðherra:
„Þessi deila er mjög sérstæðs
eðlis. Hún er ekki venjuleg kaup-
deila, heldur Snýst hún um starfs-
mat í þessum þremur verksmiðj-
um og kauphækkanir, sem eiga að
leiða af því. 1 febrúar 1974 var
samið um það við starfsmanna-
félögin að slíkt starfsmat færi
fram. Að því var unnið af full-
trúum félaganna og ríkisins og
var því að mestu lokið i ársbyrjun
1975. Kröfur verkalýðsfélaganna
um kauphækkanir vegna starfs-
matsins voru tilbúnar í febrúar-
lok fyrir flestar starfsgreinar.
Samningaviðræður hafa staðið
yfir í þrjá mánuði,-síðustu þrjár
vikurnar undir stjórn sátta-
semjara.
Af hálfu ríkisstjórnarinnar var
lögð á það sérstök áherzla að
reyna að ná samkomulagi. Síðustu
þrjá sólarhringa hafa samninga-
fundir staðið nærri dag og nótt.
Fulltrúar rikisins buðu að lokum
8!4% meóaltalshækkun launa, en
verkalýðsfélögin kröfðust rúm-
lega 20% hækkunar að meðaltali
og töldu útilokað að hreyfa sig frá
þeirri kröfu. Þannig stóðu mál
aðfararnótt fimmtudags, þegar
sáttasemjari lýsti yfir því, að
hann teldi tilgangslaust að halda
áfram samningaviðræðum. Þar
sem svo mikið bar á milli eftir
þriggja mánaða viðræður og svo
ueir Hallgrfmsson, forsætisráðherra, við setningu leiðtogafundarins f Brtíssel f gær. Við hlið hans er
Tómas Tómasson, sendiherra hjá NATO.
James Callaghan, utan-
ríkisráðherra Bretlands,
sem er hér í fylgd með
Wilson forsætisráðherra
sínum og skýrði forsætis-
ráðherra brezka utanríkis-
ráðherranum frá þvi, að Is-
lendingar mundu á þessu
ári færa landhelgina út í
200 mílur. Callaghan
óskaði eftir því, að málið
Callaghan.
yrði rætt betur síðar milli
ríkisstjórna landanna.
Þá ræddi Geir Hallgríms-
son einnig við Helmut
Schmidt, kanzlara V-
Þýzkalands, og skýrði
honum frá væntanlegri út-
færslu íslendinga.
Genscher, utanríkisráð-
herra V-Þýzkalands, var
Framhald á bls. 18
Callaghan óskaði eft-
ir frekari viðræðum
Þjóðarnauðsyn krafð-
ist lagasetningar