Morgunblaðið - 02.07.1975, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 2. JÚLI 1975
5
Eugene Rostow forseti ATA:
„Fyrst Islendingar gátu
það, hljótum við að geta það”
— segja lýðrœðissinnar í Portúgal og á Möltu
EUGENE Rostow, forseti ATA-
samtakanna, hefur dvalizt hér á
landi undanfarna daga. Rostow
var aðstoðarutanrfkisráðherra
Bandarlkjanna I tfð Lyndons B.
Johnsons forseta. Hann er nú
prðfessor I lögum við Yale-
háskóla.
Ileimsókn Rostows hingað til
lands er liður I ferð hans um
Evrópu, þar sem hann hefur hitt
að máli ráðamenn og forsvars-
menn aðildarfélaga ATA. Hér er
hann I boði Samtaka um vestræna
samvinnu.
ATA-samtökin halda fundi
reglulega, og hefur nú verið
ákveðið, að næsta ársþing samtak-
anna verði haldið hér á landi
næsta sumar. Ársþingin eru fjöl-
mennar samkomur og algengt að I
þeim taki þátt milli 500 og 600
manns.
Mbl. hitti Rostow að máli I gær
og spurði fyrst hver hefðu verið
tildrög stofnunar ATA-
samtakanna.
— Samtökin voru stofnuð i
Haag árið 1954 af áhugamönnum
um samstarf vestrænna lýðræðis-
ríkja. Stofnendurnir voru mest-
megnis áhugasamir einkaaðilar,
sem síðar fengu til liðs við sig
stjórnmálamenn og embættis-
menn. ATA-félög eru starfandi í
öllum aðildarríkjum Atlantshafs-
bandalagsins. Tilgangur starf-
seminnar er að stuðla að vest-
rænni samvinnu í samræmi við
þau grundvallaratriði, sem At-
lantshafssáttmálinn er byggður á.
Aðildarfélög þeirra heildarsam-
taka, sem ég er forseti fyrir,
vinna sjálfstætt, eftir því sem að-
stæður í hverju landi gefa tilefni
til, en hlutverk ATA er m.a. að
gefa mönnum kost á því að hittast
og skiptast á hugmyndum um
starfsaðferðir og annað, auk þess
sem fundirnir hafa mikið að segja
hvað snertir tengsl og samstöðu.
— Hvaðan fá samtökin fjár-
hagslegan stuðning?
— Heildarsamtök ATA starfa á
vegum aðildarfélaganna, sem eru
fjárhagslega sjálfstæð. Sum aðild-
arfélaganna njóta fjárhagslegs
stuðnings opinberra aðila i við-
komandi löndum. Eg tel samtökin
hafa átt því láni að fagna að njóta
starfskrafta mjög hæfra manna,
en í mörgum tilvikum er um að
ræða stjórnmálamenn, sem hætt
hafa beinum afskiptum af stjórn-
málum. Ungir menn eru starfandi
innan samtakanna og hafa þeir
sérstaka deild innan heildarsam-
takanna.
— Hver er skoðun yðar á þeim
vandamálum, sem nú er einkum
við að etja hér á Vesturlöndum,
og teljið þér „slökunarstefnuna"
(détente) hafa tekizt eins og til
var stofnað?
— Lýðræðisríki eiga í vök að
verjast i vaxandi mæli og kemur
þar ýmislegt til. Erfiðasta vanda-
málið um þessar mundir er efna-
hagslegs eðlis. „Détente" er þvi
miður aðeins fjarlægt takmark,
— takmark, sem við eigum enn
langa leið ófarna að. I þessu sam-
bandi verður að gæta að því, að
Sovétmenn, eða Austurblokkin,
eru ekki aðili, sem hægt er að
gera áreiðanlega samninga við.
Það er ekki hægt að tala um
„détente" við samningaborðið og
auka um leið framlag til hermála
og vopnabúnaðar um 5—6 af
hundraði á ári hverju, eins og
Sovétmenn gera. Flotastyrkur
Sovétmanna hefur aldrei verið
meiri en einmitt nú og umfangs-
mestu flotaæfingar þeirra eru ný-
afstaðnar.
— Hver haldið þér, að sé til-
gangur Sovétmanna með þessari
útþenslustefnu ásviði hernaðar?
— Tilgangurinn er tvfmæla-
laust sá að fylgja eftir þeirri
heimsvaldastefnu, sem þeir hafa
alltaf fylgt. Sovétmenn eru ekki
svo óraunsæir að halda, að þeir
geti náð beinum yfirráðum. Þeir
eru raunsærri en svo. Þeir vita
hins vegar, að þegar til lengdar
lætur er drýgst að reyna að ná
sem mestum áhrifum í sem flest-
um löndum. Þeir sækjast eftir þvl
að einangra Bandarikin og liður í
því er að einangra Evrópu og ná
þar sem víðtækustum áhrifum.
Afskipti þeirra af málum í Mið-
austurlöndum eru liður í þessari
áætlun og sama er að segja um
afskipti þeirra af málum í Suð-
austur-Asíu. Nákvæmlega það
sama er nú að gerast I Afríku. I
Uganda situr Idi Amin. Þennan
mann styðja Sovétríkin með þvi
að senda honum vopn. Þeir gera
það ekki af því að þeir séu hlynnt-
ir stefnu hans, heldur af því að
þeir vilja ná áhrifum i Uganda og
gera landið háð Sovétríkjunum.
— Hvað viljið þér segja um
stjórnmálaástandið I Bandarlkj-
unum eftir ósigurinn I Suðaustur-
Aslu, fall Nixons, Watergatemál-
ið og nú slðast rannsóknina á
störfum CIA?
— Við höfum átt við mjög mikla
erfiðleika að etja r sambandi við
öll þessi mál, og enn er ekki séð
fyrir endann á þeim. Viðbrögð
almennings í Bandarikjunum
hafa verið mjög sterk, og í því tel
ég, að styrkur Bandaríkjanna sé
ekki sizt fólginn. Fyrirfram hefði
e.t.v. mátt ætla, að Bandaríkin
mundu einangra sig meðan við
erfiðleika af þessu tagi væri að
etja, en raunin hefur orðið önnur.
Ég held, að þegar á allt er litið
Svæðasamband launþega-
félaga á Vesturlandi
FYRIR skömmu var haldinn I
Ólafsvlk fundur til undirbúnings
stofnunar svæðasambands laun-
þegafélaganna I Vesturlandskjör-
dæmi. Á fundinum mættu 20 full-
trúar frá 10 félögum, sem eru
„Draugamir dansa”
í Norræna húsinu
Fimmtudaginn 3. júlí n.k. kl.
20.30 verður frumflutt dagskráin
„Draugarnir dansa“ eftir Unni
Guðjónsdóttur í Norræna húsinu.
Hún sækir efnivið í íslenzka hjá-
trú, trú á álfa, huldufólk og
drauga og á hið yfirskilvitlega
þessa heims og annars. Ásdís
Magnúsdóttir og Kristin Björns-
dóttir dansa, en auk þeirra kemur
fram Ingibjörg Jóhannsdóttir
leikkona, sem les upp. Sýningin
stendur um það bil í hálfa klukku-
stund.
innan A.S.l. Þá var samþykkt á
fundinum eftirfarandi tillaga frá
fulltrúum stéttarfélaga I Borgar-
nesi:
„Undirbúningsfundur að stofn-
un svæðasambands stéttarfélaga
á Vesturlandi haldinn í Ólafsvík
21.6. 1975 samþykkir að jafnhliða
stofnun svæðasambands verði
unnið að skiptingu og sam-
ræmingu félagssvæðanna í kjör-
dæminu. I því sambandi leggur
fundurinn áherzlu á að haft verði
fullt samráð við íbúa viðkomandi
svæða og stéttarfélögin á svæðun-
um.“
Á fundinum var samþykkt að
kjósa fimm marina nefnd og þrjá
til vara til að gera tillögur um
svæðasamband og voru kosnir:
„Hinrik Konráðsson, Ólafsvik,
formaður, Skúli Þórðarson, Akra-
nesi, Jón A. Eggertsson, Borgar-
nesi, Einar Karlsson, Stykkis-
hólmi, og Sigurður Lárusson,
Grundarfirði.
— Landgræðsla
Framhald af bls. 28
heiði í sumar. Stefnt er að því, að
samhliða girðingu í heiðinni hefj-
ist landgræðsla strax í sumar.
Ræktunarstarf þar er mannfrekt,
rofabörð þarf að stinga niður, sá
grasfræi og lúpínu en mela, skal
rækta upp með áburði einum. Er
gert ráð fyrir að i girðingarvinnu
starfi 8—10 manns, en við ræktun
45 unglingar auk 6 verkstjóra og
að unnið verði i 8 vikur í sumar.
Einnig verður tekið til við að
girða Nesjavallaland, sem er mjög
illa farið líka, skv. skýrslunni.
Svo sem borgarstjóri gat um, er
þessi uppgræðsla í samvinnu við
landbúnaðarráðuneytid- En á
fundi landbúnaðarráðherra og
borgarstjóra 19. júní var ákveðin
tilhögun fjármögnunar; að skóg-
ræktin legði til plöntur, girðingar-
efni o.fl. fyrir 5 milljónir, land-
græðslan áburð, fræ og annað
efni fyrir 5 milljónir, landgræðsl-
an legði til vinnulaun að upphæð
10 milljónir og Reykjavíkurborg
legði á móti 10 milljónir. Var
Þórði Þorbjarnarsyni, Hauki Jör-
undssyni, Jónasi Jónassyni, Há-
koni Bjarnasyni og Sveini Run-
ólfssyni falið að gera nánari til-
lögu um framkvæmd þessarar
áætlunar, sem borgarverkfræð-
ingur hefur nú lagt fyrir um-
hverfismálaráð og borgarráð, og
það verið samþykkt.
Girðingin á Hólmsheiði, sem
koma þarf upp til að friða landið
og loka þvi, nær frá austurhorni
skógræktargirðingarinnar við
Rauðavatn að mörkum Reyni-
vatnslands, þaðan að Geithálsvegi
og meðfram Suðurlandsvegi að
Heiðmerkurvegi við Silungapoll
og í Heiðmerkurgirðingu. Þá nytu
friðunar um 400 ha. lands á
Hólmsheiði auk svæðis í Leitar-
hrauni milli Rauðhóla og Heið-
merkurvegar við Silungapoll. Er í
athugun hjá vegagerð gerð grind-
arhliða á vegina.
I greinargerð þeirri, sem Ingvi
Þorsteinsson gerði sl. haust, að
beiðni Elínar Pálmadóttur, for-
manns umhverfismálaráðs
Reykjavíkur, kemur í ljós að all-
mikil breyting hefur orðið á af-
réttarlandinu upp af Reykjavik
síðan slík úttekt var siðast gerð
1966. Þar segir m.a.: Austan
Rauðavatns og á Hólmsheiði eiga
allmiklar gróðurskemmdir sér
stað og þar eru jafnframt melar,
sem unnt er að græða að nýju. I
heild er þetta svæði um 440 ha.að
stærð og þar af sennilega um
helmingur, sem þyrfti græðslu
með. Er reiknað með að innan
girðingarinnar, sem sett verður í
sumar, verði 400 hasvæði.
Eugene
verði þetta til þess að almenning-
ur I Bandaríkjunum verði sér bet-
ur meðvitandi um hlutverk sitt og
ábyrgðartilfinning fa\i vaxandi.
Ég hef lika trú á því, að fólk i
Bandaríkjunum og víðar geri sér
betur grein fyrir mikilvægi lýð-
ræðisins eftir en áður og standi
því betur vörð um það.
— Teljið þér að hinn almenni
borgari velti mikið fyrir sér hug-
tökum eins og lýðræði?
— Já, ég tel það. Ég hef traust á
almenningi. Það, sem ég hef hins
vegar áhyggjur af, er það, að við
höfum alltof marga stjórnmála-
menn, sem eru hræddir við fólkið.
Þessir stjórnmálamenn, bæði í
Bandaríkjunum og öðrum lönd-
um, eru sifellt að hugsa um per-
sónulegar vinsældir, svo að þeir
segja fólkinu róandi sögur um
það, að allt sé í lagi. Sumar sög-
urnar eru t.d. á þá leið, að Rúss-
arnir séu ekkert hættulegir og
þeir ætli sér ekkert illt. Þarna
kemur „détente“ aftur til greina.
Þessir menn halda því fram, að
slökuninni hafi verið komið á,
þegar augljóst er, að engin slökun
er fyrir hendi. A hinn bóginn er
almenningur raunsær og fylgist
með og dregur sínar ályktanir
þegar Sovétrikin efna til svo við-
tækra flotaæfinga eins og i apríl
s.l.
Mikilvægur liður í því að við-
halda lýðræðinu er, að almenn-
ingur hafi ábyrgðartilfinningu.
Við getum ekki haldið ábyrgri
stefnu í lýðræðisþjóðfélagi án
ábyrgðar fólksins.
— Teljið þér, að lýðræðisríkin
séu þá að efla samstöðu slna um
þessar mundir?
— Já. Sumir eru að tala um, að
ennþá sé við vandamál eftirstríðs-
áranna að etja. Þetta er mesti mis-
skilningur. Ástandið í heiminum
um þessar mundir minnir miklu
fremur á ástandið eins og það var
fyrir siðari heimsstyrjöldina. Það
er óróleiki á flestum sviðum,
Rostow.
efnahagsástandið er ótryggt og
tekur stærri sveiflur en dæmi
hafa verið um lengi. Sovétmenn
hafa unnið markvisst að því að
koma á þessu ástandi. Við skulum
ekki gleyma þvi, að síðari heims-
styrjöldin var ekki óumflýjanleg.
Þótt nú sé ríkjandi samskonar
ástand, þá held ég, að með þvi að
vera á verði og slaka hvergi á
megi koma i veg fyrir að illa fari.
Til þess er fyrst og fremst nauð-
synlegt að við séum raunsæ og
gerum okkur ljósa stöðu okkar.
Kommúnistar seilast alls staðar
til áhrifa og lýðræðið á vissulega í
vök að verjast. Það er eftirtektar-
vert, að þið Islendingar hafið
stappað stálinu i lýðræðisöfl i
löndum þar sem veruleg hætta er
á því, að kommúnistar nái undir-
tökunum. Þessa varð ég áþreifan-
lega var t.d. í Portúgal og á Möltu
nýlega. Lýðræðissinnar þar segja
sem svo: „Fyrst Islendingum
tókst að koma í veg fyrir að
kommúnistar fengju yfirhöndina,
þá hljótum við einnig að geta
það“. Ég er sannfærður um, að
einörð afstaða ykkar til þessa
máls hefur haft geysimikla þýð-
ingu.
— Að lokum, Rostow, hver telj-
ið þér að verði forsetaefni demó-
krata á næsta ári?
— Ég held, að það hljóti að
verða Henry Jackson.
— Og hvor vinnur kosningarn-
ar, Ford eða Jackson?
— Ég veðja á Jackson.
— Á.R.
Öllum vinum og vandamönnum
sendi ég hjartans kveðjur og
þakkir fyrir hlýhug og vináttu
mér auðsýnda á áttræðisafmæli
minu hinn 18. júni s.l. Guð
blessi ykkur öll.
Lovisa Gísladóttir
frá Búastöðum
Vestmannaeyjum,
Heiðvangi 30
Hafnarfirði.
Húseignin Laugarnesvegur 50 til sölu
Húsið er 86 fermetrar að flatarmáli.
Á jarðhæð er mjög gott verslunarpláss, hentugt fyrir verslun, skrifstofur,
heildverslun eða annan rekstur.
Á fyrstu hæð eru tvær samliggjandi stofur, húsbóndaherbergi og
eldhús. Á annari hæð, sem er portbyggt eru 3 svefnherbergi og bað,
auk þess er óinnréttað ris.
Tvöfaldur nýbyggður bílskúr 49 ferm. Allt gler í húsinu er tvöfallt
belgískt.
HÚSIÐ GEFUR ÁGÆTA MÖGULEIKA TIL ÝMISKONAR REKSTURS, OG
GÓÐRAR ÍBÚÐAR. STÓR OG GÓÐ LÓÐ.
UPPLÝSINGAR í SÍMA 32555 OG 36158.