Morgunblaðið - 02.03.1976, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 2. MARZ 1976
Neyðarástand að skapast
í útgerðarmálum Breta
IVBlljónatap á vdSferðum - Fiskur af Islandsmiðum seldur
í dýrafóður - 180 togurum lagt á sl. 16 mánuðum - Odýr
innfluttur fiskur höfuðorsökin - Stjómin lofar aðgerðum
London, 1. marz AP.
MIKIÐ verðfall hefur orðið á þorski á Bretlandsmarkaði og eru flestir
togarar landsins reknir með stórfelldu tapi um þessar mundir, og tap á
20 daga veiðiferðum togara allt að 10 þúsund sterlingspund eða 3,5
milljónir fsl. kr. Brezkir útgcrðarmenn og sjómenn eru mjög reiðir og
kenna um taumlausum innflutningi á ódýrum frystum þorski frá
Noregi og lúðu frá Hollandi, þar sem útgcrð njóti stórfelldra rfkis-
styrkja. Hafa sjómenn undanfarið aðeins fengið um 98 fsl. kr. fyrir kg
af lönduðum þorski, en lágmarksverð til að útgerð togara geti horgað
sig er að sögn útgerðarmanna 108 kr. ísl. og er þá aðeins gert ráð fyrir
að endar nái saman.
i sl. viku var innfluttur frystur
þorskur frá Noregi seldur fyrir
allt niður í 68 ísl. kr. Hefur þetta
haft í för með sér að erfitt hefur
verið að losna við afla togaranna,
er þeir hafa komið að landi og
þannig voru t.d. 200 lestir af fiski
frá Islandsmiðum seld í kattamat,
mjölvinnslu og saltverkun.
Samtök brezkra togaraeigenda
segja að ástandið sé orðið svo al-
varlegt, að allt útlit sé fyrir að
útgerð og fiskvinnsla frá Aber-
deen leggist niður innan nokk-
urra vikna og benda á þá stað-
reynd að skipum í brezka úthafs-
flotanum hafi fækkað úr 500
niður í 320 á sl. 16 mánuðum.
Talsmaður samtakanna tilkynnti
Fred Peart sjávarútvegsráðherra
Breta í Huil á laugardag er ráð-
herrann var þar á ferð að togarar
þeir, sem selt hefðu afla sinn í
Hull og Grimsby í síðustu viku
hefðu tapað samtals 50 þúsund
sterlingspundum eða um 17,5
milljónum ísl. kr. Lofaði sjávarút-
Sakadómur
rannsakar
ólöglegu
sjússamælana
MAL veitingahúsanna þriggja,
sem uppvís urðu að því að nota
ólöglega sjússamæla, hafa nú
verið send Sakadómi Reykja-
víkur til frekari rannsóknar.
Að sögn Bjarka Eliassonar yf-
irlögregluþjóns er hér um að
ræða veitingahúsið Klúbbinn,
Sesar og Sigtún í Reykjavík.
Allmargir ólöglegir mælar
voru i notkun í þessum húsum
og hefur þetta i sumum tilfell-
um viðgengizt frá því í fyrra.
Að sögn Bjarka reyndust mæl-
arnir taka 2,4—2,7 sentilítra í
stað 3 sentilítra eins og lögboð-
ið er, og hafa viðskiptavinirnir
því fengið 10—20% minna vín
en þeir greiddu fyrir.
vegsráðherra að þegar eftir helg-
ina myndi hann beita sér fyrir
nákvæmri könnun á vandamálinu
og reyna að nota kerfi Efnahags-
bandalagsins tii þess að takmarka
innflutning á frosnum fiski.
Samtök togaraeigenda sögðu að
Bretar hefðu á sl. ári flutt ínn
þorsk fyrir 6.8 milljarða Isl.
króna, sem hefði bætzt við óhag-
stæðan viðskiptajöfnuð lands-
manna á sama tima og brezkur
fiskiðnaður hefði barizt I bökk-
um. Þrátt fyrir þetta væri geypi-
hátt verð á fiski I fiskbúðum og
þyrftu húsmæður að greiða allt að
476 isl. krónur fyrir kg af þorski,
en verðið, sem sjómenn fengju á
fiskmörkuðunum væri aðeins 91
kr. Sögðu togaraeigendur að það
væru milliliðirnir, söluaðilar I
heildsölu og smásölu, sem hirtu
allan gróðann.
Talsmaður fyrirtækisins
Assoeiated Fisheries skýrði frá
því um helgina að fyrirtækið
kynni að neyðast til að draga
mjög saman seglin, þar sem tap'á
rekstri togara þess hefði á sl. ári
numið 2 milljónum sterlings-
punda.
Brezka blaðið Sunday Observer
sagði í gær, að fjárhagsvandræði
brezka fiskiðnaðarins sýndu að
viðskiptastrið milli evrópsku fisk-
veiðiþjóðanna yllu miklu meira
tjóni fyrir fiskiðnaðinn I Bret-
landi en það sem íslenzku varð-
skipin gætu gert.
Jón Olgeirsson í Grimsby sagði í
samtali viðMorgunblaðiðigær að
ákaflega dauft hljóð væri í mönn-
um. Fiskverð væri niður úr öllu
valdi og ekki einu sinni hægt að
selja allan þann afla sem að landi
kæmi, nema þá I dýrafóður og
mjölvinnslu. Sagði J.ón að í þess-
ari viku væri aðeins um að ræða
landanir 4 togara í Hull, en slíkt
hefðí fyrir nokkru siðan verið tal-
inn eðliiegur fjöldi daglegra-
iandana. 38 úthafstogarar eru nú
gerðir út frá Grimsby, 33 frá Hull
og 27 fra Fleetwood. Jón Oigeirs-
son sagði að togarafyrirtækið
British United Trawlers i Grims-
by hefði tilkynnt á fimmtudag, að
það hefði endanlega lagt síðustu 6
Þór Vilhjálmsson skipað-
ur hæstaréttardómari
Forseli Islands hefur að tillögu
dómsmálaráðherra skipað Þór
Vilhjálmsson prófessor í embætti
hæstaréttardómara frá 1. marz s.l.
að telja.
Þór Vilhjálmsson er fæddur í
Reykjavík 9. júní 1930. Hann lauk
lögfræðiprófi frá Háskóla Islands
1957. Stundaði framhaldsnám í
ríkisrétti í New York og Kaup-
mannahöfn. Hann var blaða-
maður við Morgunblaðið
1957—58. Fulltrúi borgardómara
í Reykjavík 1960 og settur borgar-
dómari 1962. Aukakennari við
lagadeild H.I. 1959—62, lektor
1962—67, er hann var skipaður
prófessor.
Þór er kvæntur Ragnhiidi
Helgadóttur alþingismanni.
Þór Vilhjálmsson
gufutogurunum sinum, Northern
Sky, Northern Eagle, Lord
Beatty, Coldstreamer, Royla
Lincs og Black Watch. Þetta eru
20 ára gömul skip byggð í Þýzka-
landi á árunum 1955—56. Þetta
þýðir að um 120 sjómenn missa
atvinnuna. Jón sagði að at-
vinnuástandið i Grimsby og Hull
færi stöðugt versnandi og væri
ekki hægt að neita því að talsvert
meiri hití væri kominn í fólk. T.d.
hefði þrívegis Verið hringt heim
til hans á sl. 10 vikum með
hótunum um að sprengja hús
hans i loft upp. Hefði lögreglan
komið á vettvang og gert
sprengjuleit en ekkert'fundið.
Þá náði Morgunblaðið sam-
bandi við Walter Nuttin, skip-
stjöra á brezka togaranum Boston
Kertrell. sem er nýkominn af ís-
landsmiðum og spurði hann
hvernig honum fyndist verðið,
sem hann hefði fengið fyrir afla
sinn. Svaraði Nuttin skipstjóri því
til, að hann og hans áhöfn hefðu
það verkefni eitt að veiða fiskinn,
það væru aðrir, sem sæu um
markaðshliðina. Vildi hann ekk-
ert tjá sig um málið, en sagði
aðeins að hann hefði um árabil
stundað veiðar á Islandsmiðum og
gengið vel og aflinn núna væri
ósköp álíka og hann hefði verið til
jafnaðar á sl. árum. Sagði Nuttin
að þeir myndu snúa aftur á Is-
landsmið á næstu dögum.
Sverrir Kristjánsson
sagnfrœðingur látinn
SVERRIR Kristjánsson sagn-
fræðingur lézt í Reykjavfk s.I.
fimmtudagskvöld, 68 ára að aldri.
Hann var löngu þjóðkunnur af
sagnfræði- og fræðimannsstörf-
um sfnum.
Sverir var fæddur i Reykjavík
7. febrúar 1908, sonur Bárðar
Kristjáns Guðmundssonar verka-
manns og Guðrúnar V.
Guðmundsdóttur. Hann varð
stúdent frá MR 1928 og nam siðan
sagnfræði við háskólann í Kaup-
mannahöfn og um skeið í Berlín.
Eftir að Sverrir kom heim frá
námi vann hann sem kennari í
Reykjavík i nokkur ár. Þá starfaði
hann við rannsóknir og
skrásetningu bréfa og skjala í
Ríkisskjalasafni Dana Bókhlöðu
konungs og National Museum
1956—58.
Á æviferli sínum samdi Sverrir
fjölda greina í blöð og tímarit,
Sverrir Kristjánsson
auk þess, sem gefnar voru út eftir
hann margar bækur sagnfræði-
iegs eðlis.
Sverrir var þrígiftur. Eftir-
lifandi kona hans er Guðmunda
Elíasdóttir söngkona.
Jón Sigurðsson
„Átti ekki von á að
samningarnir yrðu
felldir svona víða”
— segir Jón Sigurðsson formaður Sjómannasambandsins
MORGUNBLAÐIO náði i gær
kvöldi tali af Jóni Sigurðssyni
form. Sjómannasambandsins og
spurði hann, hvað hann vildi segja
um nýgerða sjómannasamninga,
sem virðast hafa fengið misjafnan
hljómgrunn I verstöðvunum.
,, Atkvæðagreiðslur, I það
minnsta i mjög mörgum félögum
sýna það, að sjómenn eru ekki
ánægðir með þessa samninga,
sem nú hafa verið undirritaðir,"
sagði Jón. Þá var hann spurður
um hver helzta breyting þessara
samninga væri frá þeim fyrri.
„ Helzta breytingin er falin I endur-
skoðun á sjóðakerfinu, þannig að
kauptrygging hefur hækkað, en er
sett saman á annan hátt en áður, I
þá átt að nú getur hún verið hvort
tveggja, kaup og iilutur. Eftir
þetta er hún frá 95—105 þúsund
krónur.
Hlutaskiptin hafa breytzt nokkuð
þannig, að skiptaprósentan lækkar,
frá þvi sem hún vðr, en samt sem
áður á sjómaðurinn að bera meira úr
býtum "
Morgunblaðið spurði Jón hvað
hann vildi segja um mjög slælega
þátttöku sjómanna í atkvæðagreiðsl-
unni. Hann sagði:
„Hún er vægast sagt lltil Sjálfur
tel ég, að þegar um sameiginlega
samninga er að ræða, að þá eigi að
greiða atkvæði I hinum einstöku'
félögum og telja siðan upp úr sam-
eiginlegum potti En félögin eru
hvert um sig sjálfstæðir aðilar og á
meðan ekki næst samkomulag um
annað verður að hafa þennan hátt á
Úr því sem komið er, geta verkfalls-
brot vel átt sér stað, en félögin verða
að sjá um og leita aðstoðar varðandi
þá báta sem kynnu að fara út,
þannig að þeir fengju hvergi
löndun.”
AðspUrður sagði Jón, að hann
væri aldrei fyllilega ánægður með
samninga, sem gerðir væru fyrir
sjómenn, þvi þeir ættu það mikið
skilið og aldrei hefði hann náð þvi
fram i samningum, sem hann hefði
viljað „Hins vegar átti ég ekki von á
því, að samningarnir yrðu felldir svo
viða, en atkvæðagreiðslurnar sýna
að mennirnir eru hvergi nærri
ánægðir með þá Þegar úrslitin
verða kunn i öllum félögum þá
kemur samninganefndin saman til
fundar aftur, a.m k, hluti hennar,
jafnvel öll og ræðir málin Viðbrögð-
in geta ekki verið önnur en að óska
eftir viðræðum, annað hvort við
Landssamband ísl. útvegsmanná
eða útvegsmenn þeirra staða, þar
sem enn eru verkföll.”