Morgunblaðið - 02.03.1976, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 2. MARZ 1976
Samningarnir:
Kauphækkun 26,6
á 14 mánuðum
SAMNINGAR milli aðila vinnumarkaðarins, Alþýðusambands Is-
lands annars vegar og Vinnuveitendasambands Islands og Vinnu-
málasamhands samvinnufélaganna hins vegar, voru undirritaðir á
Hótel Loftleiðum á laugardag um klukkan 16. Hafði sfðasti samn-
ingafundur aðilanna þá staðið nær óslitið f 74 klukkustundir eða
frá þvf klukkan 14 á miðvikudag. Stutt hlé hafði verið gert á
viðræðunum árdegis á fimmtudag. Samkomulagið felur f sér launa-
hækkun á 14 mánaða tfmabili, sem er á bilinu 25.06 til 28,24%, en
að auki eru þrjár verðlagsviðmiðanir f samningnum, tvær á þessu
ári og ein á hinu næsta. Þá fékkst einnig rúmlega 1% launahækkun
vegna miðlunartillögunnar um meðferð sérkrafna launþegasamtak-
anna og verður þvf heildarhækkunin á samningstfmabilinu á bilinu
Fri undirritun samninganna á laugardag.
Samningarnir komnir úr prentsmiðju Loftleiðahótelsins. Hjá stendur
skrifstofustúlka ASÍ
frá 26,6% til 29,9%.
Launahækkanir samkvæmt
samningnum eru þær, að hinn
1. marz nú hækka öll laun um
6%, en að auki hækka laun,
sem lægri eru en 54 þúsund
krónur, um 1.500 krónur, en
þessi láglaunauppbót jafnast út
á bilinu upp að 57 þúsund krón-
um. Iðnnema- og unglingakaup
á ennfremur að hækka í hlut-
falli við viðkomandi viðmið-
unartaxta, en reiknitölur
ákvæðisvinnu iðnaðarmanna
taka ekki breytingum sam-
kvæmt láglaunauppbótinni.
Hinn 1. júli hækka siðan öll
laun um 6% á ný og aftur um
6% hinn 1. október næstkom-
andi. Hinn' 1. febrúar 1977
hækka síðan öll laun um 5%.
Eins og áður sagði eru þrjú
rauð strik í samkomulaginu.
Þau eru 1. júní, 1. október og 1.
febrúar og hafi vísitala fram-
færslukostnaðar náð ákveðnu
marki í þessi þrjú skipti, hækka
laun næsta mánuð á eftir um
sömu hundraðstölu og hækkun
vísitölunnar nemur. Verður því
greidd hinn 1. júlí næstkom-
andi verðlagsuppbót á laun, ef
vísitala framfærslukostnaðar
fer yfir 557 stig hinn 1. júní,
ennfremur verður greidd verð-
lagsuppbót á laun hinn 1.
nóvember, ef visitalan verður
hærri en 586 stig 1. október og
minnst 5,2% hærri en vísitalan
frá 1. júní. Ef vísitala fram-
færslukostnaðar verður siðan
hærri en 612 stig 1. febrúar
1977 og minnst 4,4% hærri en
vísitalan 1. október 1976, skulu
laun samkvæmt samkomulag-
inu hækka frá 1. marz 1977 i
hlutfalli við hækkun visitöl-
unnar umfram 612 stig eða
umfram þá vísitölu, er reiknuð
var út 1. október að viðbættri
4,4% hækkun, hvort sem hærra
er. Dregið skal frá visitölunni
hækkun sem verður vegna
hækkunar á launalið bóndans I
verðlagsútreikningi land-
búnaðarvara vegna launahækk-
ana á almennum vinnumarkaði
og ennfremur hækkun, sem or-
sakast af verðhækkunum á
áfengi og tóbaki.
Eins og áður hefur komið
fram í fréttum Morgunblaðsins
voru sérkröfur félaga innan
ASl afgreiddar með sérstakri
miðlunartillögu sáttanefndar
rikisins, sem gerði ráð fyrir því
að þær yrðu afgreiddar innan
ramma 1% taxtahækkunar við-
komandi félags. Notuðu félög
þessa heimild á margvíslegan
hátt, fjölguðu aldurs-
hækkunum og sitthvað fleira.
Tryggingafjárhæðir voru
endurskoðaðar í samræmi við
verðlag og verði launþegi
veikur i orlofi, skal hann á
fyrsta degi tilkynna veikindin
og vari þau lengur en 3 daga,
skal hann fá orlofslengingu
vegna veikindanna.
Þá gerðu aðilar vinnu-
markaðarins með sér samkomu-
lag um endurskipulagningu líf-
eyriskerfisins og eins og Torfi
Hjartarson, sáttasemjari, sagði
við undirritun samninganna,
mun sá árangur samninganna
ef til vill seinast gleymast.
Markmið endurskipulagningar-
innar er að samfellt lifeyris-
kerfi taki helzt til allra iands-
manna, að lifeyrissjóðir og
almannatryggingar tryggi
öllum lífeyrisþegum viðunandi
lifeyri er fylgi þróun kaup-
gjalds á hverjum tíma, en
hingað til hafa menn fengið lif-
eyri sem er ákveðið hlutfall af
síðustu launagreiðslu manna,
en hann hefur svo með tíman-
um brunnið upp á báli verð-
bólgunnar, að auka jöfnuð og
öryggi meðal landsmanna, sem
lífeyris eiga að njóta, að lif-
eyrisaldur geti innan vissra
marka verið breytilegur eftir
vali hvers og eins lífeyrisþega,
en án þess að það hafi áhrif á
útgjöld kerfisins, þ.e.a.s. líf-
eyrir verði því lægri, sem taka
hans hefst fyrr og að reynt
verði að finna réttlátan grund-
völl fyrir skiptingu áunninna
lífeyrisréttinda milli h.ióna.
Til þess að ná þessum mark-
miðum og semja tillögur um
nýskipan þessara mála munu
aðilar nefna 6 menn, 3 frá ASI,
2 frá VSI og einn frá Vinnu-
málasambandinu til þess að
starfa með fulltrúum ríkis-
stjórnarinnar og öðrum aðilum,
sem hagsmuna eiga að gæta á
þessu sviði. Er takmarkið, að
nauðsynlegar lagabreytingar í
þessu sambandi nái fram að
ganga á Alþingi vorið 1977.
Gert er jafnframt ráð fyrir því
að nýskipan lifeyriskerfisins
taki gildi hinn 1. janúar 1978.
Þá var samþykkt sérstök úr-
lausn til bráðabirgða, sem gilda
skal þar til nýskipanin hefur
tekið gildi. Greiða skal lifeyris-
þegum á árunum 1976 og 1977
sérstaka uppbót. Til þess að
fjármagna þetta leggur hver lif-
eyrissjóður fram 4% af ið-
gjaldatekjum síðastliðinna 5
ára og skorti þá eitthvað á,
leggur hver sjóður til vegna fé-
laga sinna það sem á vantar.
Þá gaf félagsmálaráðherra i
sambandi viö samningana út
Framhald á bls. 22
Vonandí ekkí
— segja samningamenn
um nýju kjarasamningana
HIN ALDNA kempa samningamálanna, Torfi Hjartarson, sáttasemjari ríkis-
ins, ávarpaði fulltrúa vinnumarkaðarins að lokinni undirritun samninganna á
laugardag og óskaði þeim til hamingju með þann árangur, sem þeir hefðu
náð. Jafnframt óskaði hann sáttanefnd rlkisins til hamingju. Hann kvaðst
vona að undirritaðir kjarasamningar yrðu öllum landsmönnum til góðs, þótt
vera kynni að launahækkanirnar kynnu að reynast erfiðar fyrir veikt
efnahagslíf. Einnig kvað hann þær raddir mundu heyrast að launin væru of
knöpp. Hann kvaðst vona að samningarnir hefðu samt góð áhrif og að
viðskiptakjör færu batnandi.
Þá nefndi Torfi Hjartarson sérstak-
lega þá gjörbreytingu, sem lífeyriskerfi
landsmanna tæki í kjölfar þess sam-
komulags, er um það var gert Hann
sagði það sina trú, að þegar tímar liðu,
þætti sá þáttur þessarar samnings-
gerðar merkastur og sagði það sitt álit
að hann væri einn mesti áfangi ls-
lenzkrar verkalýðsbaráttu — með sam-
komulaginu væri stefnt að mjög svo
langþráðu marki. Hann kvaðst óska
aðilum til hamingju með það sam-
komulag og allri íslenzku þjóðinni.
Morgunblaðið ræddi að lokinni
samningagerð við nokkra helztu
forystumenn aðila vinnumarkaðarins
um samningana Fara hér á eftir við-
brögð þeirra:
BJÖRN JÓNSSON, forseti Alþýðu-
sambands íslands, sagðist ánægður
með að deilan væri leyst og að hjól
atvinnulífsins væru nú aftur farin að
snúast og fólk farið að vinna Á hinn
bóginn sagðist hann ekki ánægður
með samningana sjálfa, þar sem þeir
mótuðust af þeim erfiðu aðstæðum,
sem væru i þjóðfélaginu Þvi kvað
hann ekki unnt að tala um mikla sókn
launþega, heldur væri samningurinn
einungis til þess að halda þeim kaup
mætti launa, sem verið hefði undan-
farið eða á siðastliðnu ári — ytri
skilyrði hefði stjórnað þvi að úrslit
mála hefðu orðið að takmarkast við
það Það væri einn af Ijósu punktunum
i samkomulaginu, að það á að tryggja
að kjörin haldi ekki áfram að versna og
hann kvað ekki unnt að búast við
meiru eins og allt væri i pottinn búið
Síðan sagði Björn Jónsson:
„Bæði ég og aðrir erum sérstaklega
ánægðir með að unnt reyndist að bæta
kjör lifeyrisþega og ekki siður með þá
stefnumarkandi breytingu á lífeyris-
kerfinu, en með henni eygjum við betri
tíma fyrir lifeyrisþega Við erum einnig
mjög ánægðir með það, hve góð sam-
staða hefur verið innan hreyfingarinn-
ar, en ég tel að það hafi verið grund-
völlur þess að þessi árangur náðist.
Það er mikill ávinningur að fá rauðu
strikin eða kaupmáttarleiðréttingu,
sem þýðir að vlsitalan, sem við vorum
sviptir með lögum á árinu 1 974, er nú
komin aftur að þýðingarmiklu leyti inn
i myndina
Björn Jónsson kvað það auk þess
mikilvægt, að samningurinn gildir nú
til lengri tima en áður eða til 14
mánaða Með því kvað hann vínnast
tóm fyrir forystumenn launþega-
samtakanna að helga sig öðrum nauð-
verðbólgusamningar
synlegum verkefnum, en svo til allt
starfsþrek þeirra hefði siðastliðin 2 ár
farið alfarið i kaupgjaldsmálin Nú væri
tími til að sinna öðrum nauðsynlegum
málum
Um gagnrýni á meðferð samninga-
málanna sagði Björn, að hún kæmi
ávallt upp við hverja samninga og
vissulega mætti ávallt bæta tilhögun
þeirra. Gagnrýnt væri hve margir
samningamenn væru, en hann sagðist
vilja benda á að viðtæk samstaða hefði
náðst og betra samband við félögin
en áður Við það hefði þurft að hafa
fjölmenna baknefnd á staðnum, en
ennfremur kvað hann hafa verið tekna
upp þá nýlundu, að verkalýðshreyf-
ingin hefði gefið út blað, sem miðlað
hefði upplýsingum um samninga-
málin Skipulag samningamálanna og
tækni kvað hann ávallt mega bæta, en
hann kvað þessa samningsgerð vera of
nærri sér i tima til þess að hann treysti
sér til þess að draga af henni ályktanir
eða lærdóm.
„Ljóst er að mjög erfitt verður að
standa undir þessum kauphækkun-
um," sagði JÓN H. BERGS, for-
maður Vinnuveitendasambands is-
lands, i viðtali við Morgunblaðið
„Efnahagslíf okkar er veikt, en kaup-
hækkanirnar eru þó miklu minni, og
mjnar þar tugum prósenta, en hin
almenna kröfugerð, sem við höfum
staðið frammi fyrir, svo að ekki sé talað
um sérkröfur einstakra hópa, sem allt
of lengi var haldið til streitu til stór-
tjóns fyrir alla. Ég tel að niðurstöður
þessara samninga séu i samræmi við
þá stefnu stjórnvalda, að reynt verði á
samningstímabilinu að viðhalda sama
kaupmætti tekna launþega og var á
árinu 1975. Það er Ijóst að með þess-
um samningum verður erfiðara ap
draga úr verðbólguhraðanum hér a
landi, en ég vona þó að reynslan eigi
eftir að sýna, að hér hafi bogínn ekki
verið spenntur of hátt "
Jón H Bergs sagði, að við íslend-
íngar hefðum nú enn einu sinni orðið
fyrir gifurlegu tjóni vegna verkfalla
Hann sagði að það yrði að játast, að
allt of mikill seinagangur hefði verið á
samningaviðræðunum, þótt engum
einstökum aðila hefði þar verið um að
kenna. ,,Ég tel aðalorsakirnar vera úr-
elta vinnulöggjöf og skipulag launþega-
samtakanna innbyrðis. Það er i raun
fráleitt, að heildarsamtök vinnuveit-
enda, sem eru tvö, skuli þurfa að
semja við marga tugi verkalýðsfélaga,
sem hvert um sig hefur vald til þess að
lama þjóðfélagið með því að halda til
streitu óraunhæfum kauphækkunar-
kröfum sem eru þess eðlis að þær
myndu, ef samþykktar væru, eyði-
leggja samkomulag, sem áður hefði
náðst við félög og jafnvel lands-
sambönd
Við sjáum, þegar við Ijúkum þessari
samningsgerð, að auk þess að ganga
frá samningi við ASÍ höfum við einnig
orðið að gera samninga við nálega 30
einstök launþegasamtök. í þeim hópi
eru m a Verkamannasamband íslands,
Verkamannafélagið Dagsbrún og ýms-
ar deildir innan þess, Iðnnemasam-
band Islands, Bifreiðastjórafélagið
Sleipnir, Landssamband vörubifreiðar-
stjóra, Bllstjórafélag Akureyrar, Iðja,
félag verksmiðjufólks I Reykjavlk, og
systurfélag þess á Akureyri, Félag af-
greiðslustúlkna I brauð- og mjólkur-
búðum. Landssamband verzlunar-
manna, Verzlunarmannafélag Reykja-
víkur og ýmsar deildir innan þess,
Bakarasveinafélag (slands, Samband
byggingamanna og má geta þess að
við þá eru þrlr samningar gerðir,
Sveinafélag bólstrara, Félag Islenzkra
húsasmiða, Félag islenzkra kjöt-
iðnaðarmanna. Málm- og skipasmiða-
samband íslands, Mjólkurfræðinga-
félag (slands, Nót, félag netagerðar-
manna, Rafiðnaðarsamband íslands og
félag hlaðmanna á Reykjavlkur- og
Keflavlkurflugvelli."
Jón sagði að innan þessara fjöl-
mörgu félaga væru að sjálfsögðu mis-
munandi hagsmunir uppi og hefur orð-
ið að sætta mörg sjónarmið í þessu
sambandi minntist Jón H, Bergs á
miðlunartillögu sáttanefndarinnar, sem
gerði ráð fyrir þvl, að sérkröfur félag-
anna yrðu afgreiddar innan 1% kaup-
taxtaramma og kvað hann þá tillögu
hafa komið að mjög miklu gagni og
hafa innleitt nokkra nýbreytni I gerð
kjarasamninga hér á landi
SKÚLI PÁLMASON. formaður
Vinnumálasambands samvinnufélag-
anna, sagði um samningana. „Þetta er
óvenjuleg leið, sem farin er við gerð
kjarasamninga, þrjú rauð strik, sem
eiga að tryggja launþegum kjarabót, ef
verðlag fer fram úr þeirri spá, sem
Þjóðhagsstofnun og Hagstofan hafa
gert. Þessar launahækkanir eru að vlsu
sennilega um 30%, en þær dreifast á
14 mánaða tlmabil eða þar um bil.
Stefna þær þvi að þvi að viðhalda
meðaltalskaupmætti ársins 1975 Hér
er þvi út af fyrir sig ekki verið að semja
um kaupmáttaraukningu, heldur við-
hald kaupmáttar, sem var I upphafi
ársins. Þess vegna lit ég svo á að
þessir samningar eigi ekki að vera i
eðli sinu verðbólgusamningar eins og
samningarnir frá 1974 "
HJÖRTUR HJARTARSON, for
maður Kjararáðs verzlunarinnar, sagði
að niðurstaða samninganna væri I laun
sú, sem búast hefði mátt við, sérstak-
lega þar sem fyrir lá eindregin krafa
verkalýðsfélaganna um að kaupmætti