Morgunblaðið - 11.03.1976, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 11. MARZ 1976
17
Hamlet
Hamlet
handa
öllum
ÞÓTT verk Williams Shakespeare séu í hávegum höfð
meðal brezkrar menntamannastéttar og bekkir
brezkra þjóðleikhússins séu þéttsetnir flest sýningar-
kvöld — með erlenda feróamenn í miklum meirihluta,
er til leikhúsfólk þar í landi sem þykir meistarinn
verðskulda svolítið breiðari áhorfendahóp. Það hefur
ekki látið sitja við orðin tóm, heldur hafa nokkrir
leikhópar verið aó leita annarra leiöa til að gæða verk
hans nýju lífi á þessari öld nýsifjölmiðlunar (audio-
visual), svo að allir — háir sem lágir — fái notið þeirra.
Nú hefur ofurlítill angi af þessari viðieitni borizt
hingað til lands, þar sem er sýning enskudeildar
Háskólans á Hamlet í Félagsheimili Seltjarnarness.
Hamlet-sýning þessi er fyrst tilfinninga áhorfenda en
Ofella
og fremst framtak áhugafólks
— nemenda og kennaraliðs við
enskudeildina — sem nýtur þó
um leið góðs liðstyrks atvinnu-
manna. Þannig fer Ragnheiður
Steindórsdóttir með hlutverk
Öfelíu, en hún er tiltölulega
nýkomin heim frá leiklistar-
námi í Englandi og starfar nú
hjá Leikfélagi Reykjavikur; og
leikstjórarnir Inga Bjarnason
og Nigel Watson hafa bæði
starfað við leikhópa i Bretlandi
af því tagi, sem lýst var hér að
ofan, Nigel reyndar um 14 ára
skeið en hann hefur nú snúið
sér að kennslu við enskudeild-
ina.
„Útgáfa sú af Hamlet sem við
sýnum,“ sögðu þau Nigel og
Inga okkur, „er í leikgerð
Charles Marowitz frá árinu
1964. Hún hefur verið leikin í
um 26 þjóðlöndum, og tekur um
70 minútur í sýningu eða tals-
vert styttri en upprunaleg gerð
verksins, sem er um 4 klukku-
stundir að sýningarlengd.
Byggist reyndar sýningin á þvi
að haldið sé uppi mjög miklum
hraða í henni, lengstu orð-
ræðurnar hafa að mestu verið
felldar burt, samtölin skorin
niður og heilu orðaskiptin hafa
jafnvel verið fengnar öðrum
persónum en í upphaflega
verkinu. Þá eru sumar
setningarnar teknar og endur-
teknar margsinnis í gegnum
allt verkið. Öll þessi uppstokk-
un hefur i för með sér að sögu-
hetjurnar í þessari leikgerð eru
ekki nema um tíu en eru í
kringum 20 í upphaflegu gerð-
inni."
Nigel benti á að Hamlet væri
það leikrit Shakespeares sem
mest hefði verið leikið, það
leikrit hans sem flestir hefðu
séð og þegar nafn Shakespeares
væri nefnt kæmi flestum
ósjálfrátt Hamlet i hug.
„Marowitz þótti þvi sem Hamlet
gæti goidið þess hversu þekkt
leikritið væri orðið, það væri
likt og gömul lagiína sem allir
þekktu orðið svo vel, að menn
væru hættir að hlusta á það,“
sögðu þau ennfremur. „Hann
valdi þvi þá leiðina að taka úr
því ákveðna hluta og breyta
uppbyggingu þess að vissu
marki og sjá síðan hvernig
meginkjarni verksins skilaði
sér með þessu móti. Með þessa
leikgerð að bakhjarli höfum við
siðan lagt höfuðáherzlu á hinn
sjónræna þátt leiksins og reyn-
um þannig að höfða fremur til
skilnings eftir orðanna hljóðan,
svo að við teljum að allir eigi að
geta notið leiksins, þótt fólk
skilji ekki orðaskiptin sem
fram fara á sviðinu. Við styðj-
umst algjörlega við þessa leik-
gerð Marowitz nema hvað við
höfum bætt inn tveimur söngv-
um og lok leikritsins eru okkar
eigin,“ sögðu þau Inga og Nigel
ennfremur.
Við uppsetningu þessarar
Hamletsýningar hafa bæði Inga
og Nigel haft að leiðarljósi
reynslu sína af leiksviði í Bret-
Vofa
Rætt við Nigel Watson og Ingu Bjarnason
sem leikstýra nýstárlegri Shakespeare-
sýningu á vegum enskudeildar Háskólans
Hamiet á herðum Gullínstjarna og Rlsenkrans
landi, en þar starfaði Nigel eins
og áður segir um áfabil við til-
raunaleikhús sem fékkst við að
setja upp ýmis klassísk verk
með nokkuð öðrum hætti en við
eigum að venjast af hefð-
bundnu leikhúsi — svonefnt
„physical theatre“þar sem leik-
tæknin byggist á stórskornum
eða ýktum athöfnum eða í þá
veru sem við sjáum iðulega í
kvikmyndum Eisensteins til
dæmis,“ segir Inga
En er þá ekki jafnvel enn
erfiðara að ná fram leik af
þessu tagi hjá áhugafólki en ef
um hefðbundna sýningu væri
að ræða? „Bæði erfiðara og
auðveldara að sumu leyti,"
svara þau. „Við verðum að gæta
að því að fæstir atvinnuleikarar
eru vanir þessum stilleik sem
við beitum, og því hætt við að
einhver fyrirstaða yrði hjá
þeim, ef þeir þyrftu skyndilega
að fara að leika svona. Ahuga-
fólk er aftur á móti opnara
fyrir stilleiknum en um leið
verður að leggja mun meiri
rækt við framsögn þess, stöður
og hreyfingar á sviðinu, segja
þau og Nigel bætir við: „Við
höfum unnið mikið til að koma
þessari sýningu upp og lagt
mikið á okkur. Eg er ánægður
með árangurinn og hlýt að meta
það hversu þessu — í flestum
tilfellum óreynda — fólki tókst
að stigmagna leik sinn á þann
hátt, sem ég vildi fá fram."
I samtalinu við þau Ingu og
Nigel kemur ýmislegt það fram
um viðhorf þeirra til leikhúss
er svipar til kenninga Peter
Brooks og þegar að er spurt
kemur í ljós að hugmyndir
þeirra eru ekki ósvipaðar leik-
speki Brooks og þá ekki síður
Grotowskys. Reyndar segir
Nigel að Marowitz hafi einmitt
upphaflega samið leikritsgerð
sína fyrir Brook og Theatre of
Cruelty.
„I Bretlandi sýnir reynslan
að það er fyrst og fremst
menntafólk sem sækir
Shakespeare-sýningar," segja
þau, „og eins má nefna að í
kringum 75% leikhúsgesta
brezka þjóðleikhússins eru
ferðamenn. Sýningarnar eiga
allt sitt undir frægð verksins en
ekki því sem í verkinu er fólgið.
Fleira kemur til, við lifum á
tímum þegar kvikmyndir og
sjónvarp eru að verða alls ráð-
andi og eru smám saman að
drepa hið hefðbundna leikhús
af sér. Okkar leikhús er í því
fólgið að koma þessum leikrit-
um áleiðis til áhorfenda, þvi að
það er bjargviss trú okkar að
leikhúsið verði að finna sér
sinn eigin og algerlega sjálf-
stæða farveg til að ná beint til
fólks — alls fólksins en ekki
einhvers tiltekins hluta þess. I
þeim anda höfum við leitast við
að hafa þessa sýningu — hún er
fyrst og fremst sjónræn, þar
sem alitaf er eitthvað um að
vera á sviðinu og áhorfandinn
má hafa sig allan við að fylgjast
með. Og þótt fólk skilji ekki
málið sem talað er á sviðinu, á
það ekki að skipta neinu höfuð-
máli."
Þau Nigel og Inga hafa ekki
hugsað sér að láta staðar numið
með þessa sýningu á Hamlet.
Þau eru með áform um að setja
upp tvær sjálfstæðar sýningar
— á Fröken Júliu Strindbergs
með vorinu og í september ætla
þau sýna að Kaspar eftir Peter
Handke, einhvern hnýsilegasta
rithöfund yngstu skáldakyn-
slóðarinnar í V-Þýzkalandi.
Leikritið er sótt í sama sann-
sögulega atburðinn "ög v-þýzki
kvikmyndagerðarmaðurinn W.
Herzog byggði á margrómaða
kvikmynd með sama heiti. Þau
munu í báðum tilfellum njóta
liðstyrks atvinnuleikara, og til
að mynda standa vonir til að
Björg Arnadóttir muni leika
með þeim i Fröken Júlíu, en
hún hefur undanfarin ár starf-
að við tilraunaleikhúsið
Trapple Action, þar sem Inga
og Nigel voru einnig. Hafa þau
mestan hug á Norræna húsinu
sem sýningarstað, þar eða þau
segja svið leikhúsanna tveggja i
Reykjavík vera of stór og ekki
henta fyrir sýningar af þessu
tagi.
En nú er það sem sagt
Hamlet sem er á dagskrá. Á þvi
verki eru áformaðar fjórar
sýningar — i kvöld kl. 9, annað
kvöld á sama tíma og á sunnu-
dag kl. 5 og aftur kl. 9. Miða á
þessa sýningu er hægt að fá í
Bóksölu stúdenta eða við inn-
ganginn. Tvær sýningar eru
þegar að baki, og þau Inga og
Nigel eru bærilega ánægð með
undirtektirnar hingað til. „I
leikskránni höfum við eina
auða síðu, þar sem við biðjum
áhorfendur að segja okkur álit
sitt á sýningunni að henni lok-
inni," segir Inga, og Nigel bætir
við: „Við höfum fengið gott lof
fyrir og áhugaverðar umsagnir.
Enginn hefur að minnsta kosti
sagt að sér hafi þótt leiðinlegt
og það er hið eina sem leikhús
má aldrei vera."
—BVS