Morgunblaðið - 05.08.1976, Blaðsíða 14

MORGUNBLAÐIÐ. FIMMTUDAGUR 5. AC'.UST 1976
MORGUNBLAÐIÐ. FIMMTUDAGUR 5. AGUST 1976
Fyrri
hluti
„Verksmiðjan er á þremur
hæðum," sagði hann, „en þannig
voru verksmiðjur byggðar hér
áður. Það er hins vegar mjög
óhentugt, krefst meiri
mannskapar og sífellt þarf að
vera að flytja efnin á milli hæða.
Auk þess eru þeir sem hafa um-
sjón með vinnslunni alveg orðnir
fótalausir á þessum sífelldu
hlaupum upp og niður. I dag eru
allar svona verksmiðjur byggðar
á einu gólfi og er það ólikt
hentugra."
Loðnan kemur af færibandi úr
skipunum og inn á snigil, en þar
undir eru stórar þrær, sem taka
við aflanum. Síðan flytur svo-
kallaður ,,tor“ efnið inn i verk-
smiðjuna, sem síðan fer I lyftur,
sem lyfta því inn í suðukör. Loðn-
an er um 20 mfnútur að fara í
gegnum þau, en fer síðan í síur og
fasta efnið er skilið frá. Fasta
efnið fer þá niður á næstu hæð í
pressu, sem pressar lýsið úr þvi.
Þá kemur út svonefnd pressu-
kaka, sem fer í þurrkofna á
neðstu hæð, en kemur síðan aftur
upp í bökkum og þá sem þurrt
mjöl. Eftir þetta er mjölið malað I
kvörnum og síðan er þvf blásið
eftir rennum út I mjölhús, þar
sem það er vigtað og sekkjað.
Vatnið og lýsið sem skilið var frá
þurra efninu, fer aftur i svokallað
lýsishús, þar sem lýsið er skilið
frá í skilvindum. Tilgangurinn
með þessu öllu er að reyna að ná
sem mestri fitu úr mjölinu því
eftir því sem það er fituminna,
þvi betra geymsluþol hefur það.
Hráefnið er jafnvel nýtt enn
betur,“ sagði Markús, „því þegar
búið er að taka bæði mjölið og
lýsið úr og halda mætti að bara
væri vatn eftir, er þetta sett í
soðstöð og eimaður úr þessu
massi, sem mikið mjöl er enn í.
Síðan er massinn settur i
þurrkara og fer siðan venjulega
leið.“
í síldarverksmiðjunni var
byrjað að bræða loðnu 1973, en þá
hafði engin bræðsla verið frá
1968, þegar sildin hvarf. Loðnu-
bræðslan hófst svo í Siglufirði
þegar verksmiðjurnar i Vest-
mannaeyjum stöðvuðust vegna
gossins. Og þó að Vestmannaeyjar
hafi byggzt upp að nýju var loðnu-
bræðslunni haldið áfram á Siglu-
firði, enda næg verkefni.
Á leiðinni út i mjölhús spurðum
við Markús hvernig reksturinn
hefði gengið.
„Já, þetta hefur gengið svona
upp og ofan,“ sagði hann. „Við
höfum átt við ýmsa erfiðleika að
striða og þá fyrst og fremst vegna
pess að öll tæki verksmiðjunnar
eru orðin gömul og úr sér gengin
og ekkert fjármagn hefur fengizt
til að endurnýja þau. Það má í
rauninni teljast kraftaverk að
hægt sé að vinna við þær aðstæð-
ur og tækjakost, sem við búum
við. Það sem af er sumrinu hefur
þó gengið vel, hér vinnur fólk
allan sólarhringinn á vöktum og
sjálfur er ég hlynntur þeirri hug-
mynd að byggja verksmiðjuna
upp aftur. Mér finnst það mun
skynsamlegra en að byggja upp
nýja verksmiðju einhvers staðar
annars staðar. Við erum hér fyrir
miðju Norðurlandi og hingað er
stutt að sigla af miðunum og nátt-
úrulega hefur staðurinn valizt á
sinum tima sem miðstöð síldar-
innar vegna hagstæðra skilyrða.
Ef sumarloðnuveiðin heldur
áfram í sama magni og verið hef-
ur og við eigum að geta haldið
bræðslu hér áfram, þá er það al-
gjört skilyrði að hér verði tæki og
annar útbúnaður endurnýjaður,
því við 'ráðum hreinlega ekki við
þetta með gömlu tækjunum.“
Birna Björnsdóltir og Anton Helgason eru þarna að þvo skilvindudisk-
ana f Sfldarverksmiðjunni.
fyrr en í febrúar, þannig að þarna
myndast dauður timi.
Annars hefur verksmiðjan ver-
ið I uppgangi síðustu árin og út-
koman á siðasta ári var góð og
einnig eru afkomuhorfur á þessu
ári mjög góðar. A síðustu árum
höfum við lagt áherzlu á að bæta
afköst vinnslurásar gaffalbitanna
og teljum við að nú séu fram-
leiðslumöguleikar vinnslurásar-
innar fullnýttir og þvi tímabært
að huga að nýjum framleiðslu-
greinum."
— Hvaðan fáið þið hráefnið,
sem unnið er úr?
„Við höfum hingað til keypt
hráefnið frá ýmsum aðilum gegn-
um sildarútvegsnefnd. En nú höf-
um við hug á að reyna að salta
sildarhráefni i haust fyrir fram-
leiðsluna næsta ár. Þetta er í
rauninni stóra málið hjá okkur i
dag, að geta saltað sildina hér í
stað þess að þurfa að kaupa hana
annars staðar frá. Athuganir sýna
að það er hagkvæmt og í augna-
blikinu er verið að leita að
hentugu húsnæði. Við erum að
nokkkru leyti búnir að tryggja
báta til veiða og flutnings á hrá-
efni en okkur vatnar bæði hús-
næði og góð tæki. Langt er orðið
síðan saltað var á Siglufirði og því
eru'tæki og aðstaða eðlilega úr sér
gengin að einhverju leyti, en við
vonum að okkur takist að hnýta
þessa enda saman."
— Þið hafið sem sé ekki aðstöðu
til söltunar i þessu húsi?
„Nei það höfum við ekki. I
fyrsta lagi vegna þess að á
söltunartímanum (október) erum
við ennþá í framleiðslu gaffalbita
þannig að húsnæði er ekki fyrir
hendi til söltunar, auk þess, sem
við teljum ekki æskilegt að söltun
fari fram í sama húsi og vinnsla
kryddsíldarafurða. Þetta húsnæði
var byggt á árunum 1960—62 og
af teikningunni, sem upphaflega
var gerð, hefur aðeins helmingur-
inn verið byggður. En ef áfram-
hald verður á góðri afkomu, geri
ég ráð fyrir að kannað verði hvort
ekki sé rétt að bæta við húsnæði."
Frá Siglufirði. Þessi mynd var
tekin í vor og þá var reykurinn
ekki farinn að liðast upp úr
strompunum. Það gerði hann hins
vegar þegar blm. var þar á ferð
fyrir skömmu og minnti það
óneitanlega á gömlu góðu síldar-
árin.
LOÐNAN.
Við höfnina lágu tvö loðnuskip,
nýkomin inn til löndunar. Það
voru Svanur RE og Bjarni Ólafs-
son AK, sem voru að koma af
veiðum undan Norðurlandi. Við
hittum skipstjórana að máli og
spurðum þá um veiðina og veiði-
horfur.
„Mér lízt ekki illa á veiðina, ef
tíðin er góð“, sagði annar. „Hins
vegar er loðnán sem hefur veiðzt
hingað til ekki góð, bráðfeit, full
af átu og rennur svo til að hún
verður eins og vatn i lestunum.
Lestarnar verða að vera kúffullar
til að hún fari ekki öll i súpu og ef
hún ér meira en sólarhrings-
gömul verður hún strax slæm Það
er mjög bagalegt, því nokkuð
erfiðlega hefur gengið að losna
við loðnuna og komið hefur fyrir
að við höfum þurft að sigla langar
leiðir með lítið magn.“
BRÆÐSLAN.
Siglósfld framleiðir gaffalbita á eigin vörumerki og hefur skapað
atvinnu fyrir unga Siglfirðinga við að Ifma miða á dósirnar.
GÓÐIR farþegar. Við erum á leið til Siglufjarðar og
áætlaður flugtfmi er ein klukkustund. Eitthvað á þessa
leið fðrust honum orð, flugstjðranum hjá Vængjum, sem
fluttu blaðamann Mbl. á áfangastað. Flugfélagið Vængir
flýgur fjórum sinnum í viku til Siglufjarðar og rætt
hefur verið um að fjölga ferðum og fljúga daglega. Það
cr þvf engum vandkvæðum bundið að komast til þessa
gamla síldarbæjar, a.m.k. ekki að sumri til. Þegar við
lentum f Siglufirði var dumbungur og dimmt í lofti og
var brunað beinustu leið
Siglðsíldar heimsóít.
Siglósfld.
Hjá Siglósíld tók á móti okkur
framkvæmdastjórinn, Egill
Thorarensen, og ræddum við
hann um reksturinn.
„Aðalviðfangsefni okkar er að
framleiða niðurlagða gaffalbita,“
sagði hann, „og höfum við orðið
að leggja alla áherzlu á þessa
framleiðslu vegna stórra samn-
inga, sem gerðir hafa verið við
Sovétmenn."
— Þú talaðir um gaffalbita fyr-
ir sovézkan markað. Hvað er að
segja um það mál, sem tekið var
upp í dagblöðum fyrir skömmu,
um gæði þessarar vöru?
„Það rétta í því máli er, að
ágreiningur hefur verið milli
fyrirtækisins og Rannsóknastofn-
unar fiskiðnaðarins um geymslu-
þol þessarar vöru. Rannsókna-
stofnunin heldur því fram, að var-
an á þessu timabili, þ.e. frá 20.
marz til 20. maí, hafi ekki haft
það geymsluþol sem hún á að
hafa. Við viljum hins vegar ekki
fallast á þessa skoðun, því frá
upphafi höfum við notað sömu
inn í bæinn og verksmiðja
aðferðir með sömu tækjum við
framleiðslu gaffalbitanna og
hingað til hefur verksmiðjan ekki
fengið kvartanir vegna ónógs
geymsluþols, og að okkar mati
hefur varan sama geymsluþol og
hún hefur haft undanfarin ár.
Þegar þetta kom upp, óskuðum
við eftir því við Sölustofnun lag-
metis að teknar yrðu upp viðræð-
ur við Sovétmenn um sölu á um-
ræddu magni. Eftir að Sovét-
mönnum hafði verið gerð grein
fyrir málinu, var gerður sérsamn-
ingur um þessa vöru, þar sem
þeim var veittur 5% afsláttur. Og
þrátt fyrir þennan litla afslátt
kom skeyti um hæl þess efnis að
þeir vildu vöruna og þetta teljum
við sýna að þeir treysta fram-
leiðslu okkar eftir margra ára
reynslu.
Við munum ljúka þessari fram-
leiðslu i endaðan október. Það
væri æskilegt að geta framleitt
fram i nóvember/desember, en
samningum við Sovétmenn hefur
þurft að ljúka I október. Það er
mjög óþægilegt að þurfa að ljúka
samningi svona snemma, þvi
næsta samningstímabil hefst ekki
Þar ræður
b j artsýnin
ríkjum
1 Siglufirði eru sjálfvirk lönd-
unartæki og sáum við loðnuna
renna upp úr skipunum, á vigtar
með sjálfritara, sem skráir aflann
jafnóðum. Akváðum við að fylgja
loðnunni eftir og sjá hvernig hún
er unnin. Til að skilja betur fram-
vindu mála fengum við okkur til
leiðsagnar verksmiðjustjórann
hjá Sildarverksmiðju ríkisins,
Markús Kristinsson.
Unnið við gaffalbita hjá Siglósíld.
Egill Thorarensen, framkvæmda-
stjóri Siglósfldar.
mÉ,
/ , í
Markús Kristinsson, verksmíðju-
stjóri SR. Hann brosir þrátt fvrir
ýmsa erfiðleika og langar vökur
undanfarnar vikur.
fttgnstMiifrtfr
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
hf Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson
Matthías Johannessen.
Styrmir Gunnarsson
Þorbjörn Guðmundsson
Björn Jóhannsson
Arni Garðar Kristinsson
Ritstjórn og afgreiðsla Aðalstræti 6. simi 10100
Auglýsingar Aðalstræti 6, simi 22480
Áskriftargjald 1000,00 kr. á mánuði innanlands.
í lausasölu 50,00 kr. eintakið
Forsetaembættið
Dr Kristján Eldjárn var settur inn í embætti forseta lýð-
veldisms sl sunnudag og hóf þar með þriðja kjörtimabil sitt,
en hanri var fyrst kjörinn forseti 1968 Athöfnin fór fram með
hefðbundnum hætt. i ávarpi, sem forsetinn flutti þjóðinni við
þetta tækrfæri. fjallar hann m a um forsetarmbættið sem slíkt,
bæði hlutverk þess i stjórnkerfinu, samkvæmt stjórnarskrá lands-
ins, og stöðu forsetans i íslenzku samfélagi i víðari skilningi
Við þetta tækifæn sagði dr Kristján Eldjárn efmslega að sér
segði hugur um að islen/ka þjóðin hefði tekið tryggð við
forsetaembættið, vildi hafa slíkan oddvita sem forsetinn er Þar
ætti þjóðkjör forsetans ef til vill emhvern þátt i
Þegar lýðveldið hafi tekið við af konungdæmi hafi forseta-
embættið tekið sitthvað í arf eftir það, sem eðlilegt hafi verið og
heilbrigt, en ekki væri orgrannt um að sitthvað fánýtt hafi einnig
slæðst með svo sem óþorf virðingartákn Þess verði þó að gæta
að form i réttu hófi sé nauðsynlegt i mannlegum samskiptum og
þá að sjálfsögðu emnig að þvi er taki til embættis og verkahrings
forseta íslands
Þá ræddi forseti stórf stjórnarskrárnefndar sem sennilega
myndi m a fjalla um, hvern veg gefist hafi þau ákvæði stjórnar-
skrár, er lúta að hlut forsetans á liðnum árum Líklega myndi
mönnum helzt fmnast forvitnilegt, hvort endurskoðun stjórnar-
skrárinnar leiddi til þess að hróflað yrði við þætti forsetans i
myndum ríkisstjórna en í þvi efni væri honum ætlað veigamikið
hlutverk
Forsetmn vitnaði til orða Sveins heitins Björnssonar, fyrsta
forseta islenzka lýðveldisins. er hann sagði að Þingvöllum 1 7
júní 1 944, á stofndegi lýðveldisins Hann sagðist lita á starf sitt
sem forseta framar ollu sem þjónustu við heill og hag íslenzku
þjóðarmnar ,,Ég tek undir þessi orð af heilum hug, ' sagði dr
Kristján Eldjarn ,,og á ekki aðra ósk heitari en að vmna það gagn
sem ég grt bezt á hverri stund
Hér verður ekki fjallað um forsetaembættið i Ijósi stjórnarskrár-
innar ne bollalagt um hugsanlegar breytmgar á einstökum
þáttum þess Hitt hefur þjóðm kunnað að meta að þeir einstakl-
ingar, sem gegnt hafa forsetaembætti á íslandi, hafa yfirleitt
kunnað þá list að blanda sarnan reisn og látleysi, með þeim hætti,
að tekizt hafa tryggðir milli þjóðar og bjóðhöfðmgja Forsetakosn-
mgar kunna á stundum að skipta þjóðinm í striðandi fylkingar, en
að þeim loknum stendur þjóðin órofa vörð um forsetaembættið
Það er i senn tákn fulíveldis þjóðarmnar og sameiningartákn
hennar IVIegi svo áfram verða um langan aldur
Hafréttarráðstefnan
Hafréttarráðstefna Sameinuðu þjóðanna, sem um þessar
mundir er fram haldið í New York, er sótt af fulltrúum 1 58
rikja Aætlað er að þessi fundalota standi i 7 vikur
Texti þess hafréttarsáttmála. sem fyrir ráðstefnunni liggur nú,
er i 397 gremum Sanrkomulag hefur þegar tekizt, í fyrri
fiindalotum um 80% greina sáttmálans Þær greinar, sem enn er
ósamið um. eru þó taldar erfiðastar og skipta miklu máli
Starf fulltiúanna á ráðslefnunni mun aðallega fara fram á
lokuðum fundum. þai sem fram fara samnmgaviðræður milli
rík'ahópa sem hafa ólikra hagsmuna að gæta Enginn allsherjar-
fundui fyrii- ojtnum tjoldum hefur enn verið boðaður Vel getur
Svu funð að auka fund eða aðra fundarlotu þurfi til, áður en
..ndaiwij." !yKt.r f.íst með samþykkt nýs hafréttarsáttmála Það
er þvi sýnt að íslendmgar gerðu rétt í einhliða útfærslu fiskveiði-
l.mdhelgi smnar er hún var færð út í 200 sjómílur Ástand
f. .kstofnann.i var með þeim hætti að sú útfærsla þoldi enga bið