Morgunblaðið - 08.12.1976, Qupperneq 17

16
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 8. DESEMBER 1976
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 8. DESEMBER 1976
17

Útgefandi
Fram kvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
hf. Árvakur, Reykjavik.
Haraldur Sveinsson.
Matthias Johannessen.
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjórn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6. simi 10100
Aðalstræti 6, simi 22480
Áskriftargjald 1100.00 kr. á mánuði innanlands.
í lausasölu 60.00 kr. eintakið.
Geðdeild
Landspítalans
Um langan aldur hafa málefni geðveikra verið hornreka f
heilbrigðismálum hér á tslandi. Að sumu leyti hefur það stafað af
neikvæðu almenningsáliti I garð þeirra, sem hafa þjáðst af geðsýki, að
öðru leyti af áhugaleysi þeirra, sem með völdin hafa farið hverju
sinni. Afleiðingin hefur orðið sú, að um langt árabil hefur ekkert
stórátak verið gert I uppbyggingu sjúkrahúsa fyrir geðsjúka. Geðdeild-
in við Borgarspftalann er undantekning en hún tðk til starfa sumarið
1968 og bætti úr brýnni þörf, enda þótt hún hafi yfir takmörkuðum
rúmaf jölda að ráða.
Á seinni árum hefur smátt og smátt orðið breyting á viðhorfi
almennings til þessa sjúkdóms. Nú f dag eru æ fleiri, sem Ifta á
geðsjúkdóma sem hverja aðra sjúkdóma en ekki feimnismál af þvf
tagi, sem ekki megi sjá dagsins Ijós. Ætla hefði mátt, að samfara
breyttu og jákvæðara almenningsáliti hefði skapazt grundvöllur til
þess að gert yrði myndarlegt átak á þessu sviði heilbrigðismála, þvf að
engum getur dulizt að þörfin er brýn.
Nú er talið, að samtals skorti um 530 rúm fyrir geðveikt fólk á
Islandi. Er þá átt við heildarþörfina, þ.e. fyrir sjúklinga, sem þurfa á
skammtfma vistun á geðdeild að halda, fyrir langdvalarsjúklinga á
hjúkrunarheimilum, og fyrir drykkjusjúka. Af þessum 530 rúmum er
talið að vanti 280 rúm fyrir skammtfma vistun, á hjúkrunarheimilum
skortir um 120 rúm fyrir sjúklinga til langdvalar, um 100 rúm vantar á
sérstakar geðveikrastofnanir og 30 rúm á drykkjumannahæli.
Sá rúmafjöldi sem til er í landinu er mjög takmarkaður. Þannig
hefur Kleppsspftalinn yfir að ráða 126 rúmum til skammtfma vistunar
og geðdeild Borgarspftalans 31 rúmi. Af þessum 126 rúmum, sem
Kleppsspftali hefur yfir að ráða, eru 18 notuð fyrir drykkjusjúka og 50
fyrir langdvalarsjúklinga. Þá hefur Kleppsspftali yfir að ráða 104
rúmum á svonefndum geðhjúkrunarheimilum, sem ætluð eru til
langdvalar og geðdeild Borgarspftalans hefur yfir að ráða 86 slfkum
rúmum. Þá er samtals 81 rúm á drykkjumannahælum. Allt eru þetta
dauðar tölur en á bak við þessar tölur má finna mesta ófremdarástand,
sem til er f heilbrigðismálum á Islandi og hefur svo verið um margra
áratuga skeið. A tfmum mikilla framfara f heilbrigðismálum og
félagslegum málefnum er ekki vansalaust að spftalaaðstaða fyrir
geðsjúka skuli vera svo takmörkuð sem raun ber vitni um. Þetta
ófremdarástand er blettur á samfélagi okkar.
A tfmum Viðreisnarstjórnarinnar var ákveðið, að ný geðdeild skvldi
rfsa við Landspítalann. Byggingarframkvæmdir hófust f ársbyrjun
1974. Lokið var við að steypa bygginguna upp á sl. sumri. Eins og nú
horfir er ekki útlit fyrir, að nokkurt sjúkrarúm verði tekið f notkun f
hinni nýju geðdeild á næsta ári og raunar verður það ekki fyrr en á
árinu 1979 að óbreyttum aðstæðum skv. þeim upplýsingum, sem
Matthfas Bjarnason heilbrigðisráðherra gaf f Alþingi f gær. Og miðað
við þær áætlanir, sem gerðar hafa verið um framkvæmdahraða, bendir
allt til þess að byggingu geðdeildar við Landspftalann verði ekki lokið
fyrr en á nfunda áratugnum. Þá verður liðið nokkuð á annan áratug frá
þvf, að Viðreisnarstjórnin tók ákvörðun um, að geðdeild skyldi rísa við
Landspftalann. Á meðan skortir 530 rúm fyrir geðveikt fólk og
drykkjusjúklinga á Islandi. Vmislegt hefur að vfsu verið gert á
undanförnum árum, en allt er það viðbót hér og víðbót þar. Stóra
átakinu miðar hægt.
Þessa dagana fjallar Alþingi um f járlagafrumvarpið fyrir næsta ár.
Skv. því á að verja til geðdeildarbyggingar á næsta ári 125 milljónum
króna. Lfkur benda til, að sú upphæð hækki eitthvað f meðförum
Alþingis en þó ekki nægilega mikið til að tryggja, að sjúkrarúm verði
tekin f notkun á næsta ári f geðdeild Landspftalans.
Morgunblaðið hefur á undanförnum vikum hvatt alþingismenn til
þess að halda útgjöldum rfkissjóðs f skefjum og draga úr opinberum
framkvæmdum. En Morgunblaðið hefur jafnframt hvatt þingmenn til
þess að huga vel að röð þeirra framkvæmda, sem rfkið stendur að á
næsta ári. Með þvf að dreifa fjármagni f margar framkvæmdir vinnst
Iftið á hverjum stað.
Þetta er nú að gerast f heilbrigðismálum. Kvensjúkdómadeild Land-
spftalans var byggð á tiltölulega stuttum tfma vegna þess, að áherzla
var lögð á þá framkvæmd. Öll málefnaleg rök hnfga að þvf að nú beri
að leggja áherzlu á að Ijúka byggingu geðdeildar við Landspftalann og
bæta þannig úr afar brýnni þörf. 1 fyrsta lagi tala tölur um sjúkra-
rúmaskort sfnu máli. t öðru lagi er Ijóst, að framkvæmdir á þessu sviði
heilbrigðismála hafa setið á hakanum f áratugi. 1 þriðja lagi er
óhyggilegt að binda mikið fé f þessari framkvæmd f mörg ár án þess að
það komi að notum. 1 fjórða lagi mun hin nýja geðdeild ekki sfður
þjóna þörfum landsbyggðar en höfuðborgarsvæðis. Ef menn vilja
byggja afstöðu sfna á tilfinningalegum rökum eru þau einnig til
staðar. 1 hversu mörg ár enn eiga þeir, sem verða geðsjúkir á einhvern
hátt og aðstandendur þeirra að bfða vikum og jafnvel mánuðum saman
eftir þvf að sjúklingurinn fái viðunandi aðbúnað á sjúkrahúsi? Ilér er
á ferðinni vanrækt verkefni, sem ristir djúpt hjá þeim, sem til þekkja.
Matthías Bjarnason um geðdeild:
— Höfuðnauðsyn að sjúkradeild opni um leið
og göngudeild, sagði Ragnhildur Helgadóttir
Matthfas Bjarnason
SNARPAR umræður urðu á fundi sameinaðs Alþingis f gær f fram-
haldi af fyrirspurn Ragnhildar Helgadóttur (S) til heilbrigðisráð-
herra um byggingu geðdeildar Landspftalans. Fyrirspurnir Ragnhild-
ar voru á þá lund, hvað liði byggingu geðdeildar Landspftalans?, hve
mörg sjúkrarúm fyrir geðsjúka skorti og hvenær yrði hægt að taka
sjúkrarúm væntanlegrar geðdeildar f notkun og hvenær áætlaði rfkis-
stjórnin að geðdeildarbyggingunni yrði lokið? 1 svari heilbrigðisráð-
herra, Matthfasar Bjarnasonar, kom fram, að áætlaður kostnaður við
að Ijúka geðdeildinni liggur ekki fyrir, en ráðherrann sagði, að ætla
mætti, að kostnaður við það yrði um 750—800 milljónir króna. Þannig
þyrfti þvf að verja um 200 milljónum króna á ári næstu fjögur ár ætti
að taka alla deildina f notkun f árslok 1980.
Skilning
skortir
Ragnhildur Helgadóttir (S)
sagði ástæðu þess, að hún bæri
fram fyrirspurnir sfnar varðandi
byggingu geðdeildarinnar, þá, að
henni fyrndist ekki alveg ljóst af
fjárlagafrumvarpi næsta árs,
hver áætlunin væri í þessu efni
nú, hvort halda ætti áfram á sömu
braut og áður hefði verið mörkuð.
Þá sagði Ragnhildur, að það virt-
ist kannski allóvenjulegt, að
stjórnarþingmaður bæri fram
þinglega fyrirspurn til ráðherra
um áhugamál sln, en bætti því við
að sannleikurinn væri sá, að hér
væri um vandamál að ræða, sem
hún hefði haft fyrir augum frá
þvf f sinni bernsku. Sagði hún að
verulega skorti á skilning fólks
gagnvart þeim erfiðleikum, sem
geðsjúkt fólk ætti við að etja.
Fólk, sem byggi við þennan sjúk-
dóm væri í stanzlausri vörn og
hvorki það né vandamenn þess
væru í aðstöðu til að mynda
þrýstihóp til að knýja á um lag-
færingar i þessum málum.
Orðrétt sagði Ragnhildur:
„Þess vegna á þessi hópur sjúk-
linga hvergi skjóls að vænta nema
hjá stjórnmálamönnujn og skiln-
ingur stjórnmálamanna verður að
byggjast á því, að þeir átti sig á
við hver vandamál er hér raun-
verulega að etja. Það þýðir ekkert
að velta þvi fyrir sér, hversu mörg
atkvæði fylgi lausn þessara
vandamála. Það er ekki vist að
þau séu nein. Hins vegar er hér
um mál að ræða, sem stjórnmála-
mennirnir bera ábyrgð á hvort
leyst verða eða ekki.“
Þá ræddi Ragnhildur um að-
gerðir í byggingu geðsjúkrarýmis
og sagði, að raunverulega hefði
skarið fyrst verið tekið af I ráð-
herratíð Jóhanns Hafstein sem
heilbrigðisráðherra en i yfirliti
yfir sjúkrahúsbyggingar rikisins
1965—1966 er sagt, að ákveðið
væri að koma fyrir sérstakri bygg-
ingu fyrir geðsjúkradeild á Land-
spítalalóðinni, sem þá var verið að
skipuleggja. I fréttatilkynningu
um heilbrigðismál frá i desember
1969, er sagt, að geðdeild við
Landspítalann væri fyrirhuguð
næst byggingarframkvæmda heil-
brigðismála á Landspitalalóðinni.
1 framhaldi af þessu sagði Ragn-
hildur orðrétt:
„Um þetta leyti fylgdu, að ég
held, öll stjórnmálasamtök með
ályktanir og yfirlýsingar um það,
að málefni geðsjúkra væri stærsti
vandi, sem við blasti á sviði heil-
brigðismála og yrði að vinda bráð-
an bug að lausn þess vanda. I
ályktun landsfundar Sjálfstæðis-
flokksins, sem ég man best eftir,
var skýr og -korinorð yfirlýsing
um það, að næsta stórframkvæmd
á vegum rikisspítalanna væri geð-
deild Landspítalans. Þá var I
byggingu fæðingardeild Land-
spitalans og þá voru allir sammála
um það, að henni lokinni skyldi
geðdeild Landspítalans taka við.
Vinstri stjórnin, sem ég hef nú
yfirleitt ekki tilhneigingu til að
tala hlýlega um hafði vit á því að
taka þetta málefni upp í sinn
fræga stjórnarsáttmála og þá var
gerð áætlun um það og þessi bygg-
ing fullhönnuð. Áætlun var gerð
um það, að hún skyldi reist í einu
stóru átaki á þremur árum.“
Svar
Ráðherra
Matthfas Bjarnason, heil-
beigðisráðherra, svaraði fyrir-
spurn Ragnhildar og fer svar
hans hér á eftir:
„I sambandi við þessa fyrir-
spurn, sem einskorðast við mál-
efni geðdeildar Landspitalans, þá
vil ég minna á að óskað er eftir
skýrslu um framkvæmd laga um
heilbrigðisþjónustu með tilvitnun
til 31. gr. þingskapa (áður sam-
þykkt þingsályktunartillaga —
innskot Mbl.). Gert er ráð fyrir að
þegar sú skýrsla liggur fyrir og
hefur verið útbýtt, þá verði um-
ræður um hana. Málefni geðdeild-
ar verða að sjálfsögðu einn þáttur
þeirra upplýsinga, sem fram
koma í þessari skýrslu, sem nú er
verið að vinna á vegum ráðuneyt-
isins, en tekur að sjálfsögðu veru-
legan tfma, þar sem um svo fjöl-
þætt verkefni er að ræða.
Hvað líður byggingu geðdeildar
Landspitalans sérstaklega, þá er
því til að svara, að frá því að
byggingarframkvæmdir hófust á
árinu 1974 hefur byggingin geng-
ið fram með eðlilegum hætti fram
á mitt ár 1976 og i samræmi við
framkvæmdasamninga þar að lút-
andi.
Tillögur Heilbrigðis- og trygg-
ingarmálaráðuneytisins um fjár-
veitingar til geðdeildar á fjárl.
þessa árs voru lækkaðar I með-
ferð Alþingis úr 188 millj. i 78
millj. og olli þessi lækkun því, að
ekki var hægt í byrjun þessa árs
að gera ráð fyrir öðru en að bygg-
ingarframkvæmdir við geðdeild
mundu stöðvast, þegar lokið var
þáverandi samningsáfanga, en
það var að gera húsið fokhelt og
glerja það.
Þegar á ljós kom á síðastliðnu
vori, að aðrar framkvæmdir, sem
byggingarstjórn á lóð Landspitala
hafði með höndum, mundu tefjast
vegna seinkunar í sambandi við
nýtt skipulag Reykjavíkurborgar
og færslu Hringbrautar, þá óskaði
byggingarstjórn eftir því við Há-
skóla Islands að heimilt yrði að
nota hluta af fé því, sem gert var
ráð fyrir að færi til bygginga
vegna háskólans á Landspftalalóð
á þessu ári, til þess að halda
áfram framkvæmdum við geð-
deild Landspítalans og var gert
ráð fyrir að fá að láni um 50 millj.
kr. í þessu skyni. Samþykki
fékkst til þessarar ráðstöfunar
fjárins með þvi skilyrði að það
yrði endurgreitt af fjárveitingu
ársins 1977 og var hafist handa á
sl. vori um að gera útboðslýsingar
af áframhaldandi vinnu við geð-
deild en það verður að upplýsa að
þessi aðferð við fjárveatingar hef-
ur gert það að verkum að það
hönnunarstarf, sem upphaflega
var gert vegna geðdeildar, hefur
hvergi nærri komið að þeim not-
um, sem upphaflega var gert ráð
fyrir, vegna þess að bjóða hefur
orðið út miklu minni byggingar-
áfanga en fyrirhugað var.
Vinna við gerð þessara útboðs-
gagna fór fram á sfðastliðnu
sumri og var lokið þannig að út-
boð fór fram nú í haust og voru
opnuð 15. nóv.
Það er ekki hægt að svara þvi á
þessu stigi máls hvenær byggingu
geðdeildar verður lokið. Eins og
fyrr sagði, þá voru tillögur ráðu-
neytisins um fjárveitingar til geð-
deildar skornar mjög verulega
niður I meðförum Alþingis á sið-
asta ári.
I fjárlagafrumvarpi því, sem nú
liggur fyrir Alþingi, eru fjárfram-
lög til byggingar geðdeildar
skornar niður úr 185 millj. I 125
millj. eða um 60 millj.
Ég hef lagt á það áherzlu að í
fjárlögum næsta árs verði varið fé
til að ljúka göngudeildinni þann-
ig að hún geti tekið til starfa á
næsta ári og 10 milljónum króna
verði varið til frágangs á lóð geð-
deildarinnar.
Þingmenn geta reynt að gera
sér grein fyrir þvi sjálfir, hve það
lengir byggingartima geðdeildar
ef tillögur ráðuneytisins um fé til
framkvæmda verða áfram lækk-
aðar á sama hátt og gert hefur
verið.
Það skal upplýst að í lok októ-
ber sfðastliðins hafði verið greitt
til geðdeildar rúmlega 260 millj.
króna.
Nákvæmar endanlegar áætlanir
um hvað kostar á verðlagi dagsins
I dag að ljúka geðdeildinni liggja
ekki fyrir, en ætla má að kostnað-
ur við það sé um 750—800 millj.
lega var gerð grein fyrir stefnu-
mörkun heilbrigðisráðuneytisins
i sambandi við vistunarrýmisþörf
almennt m.a. fyrir geðsjúka. Þar
var gert ráð fyrir því, að 210
sjúkrarúm þyrfti fyrir 100 þús.
íbúa vegna geðlækninga, 125 rúm
á 100 þús. íbúa á hjúkrunarheim-
ilum fyrir geðsjúka og 100 rúm
fyrir 100 þús. Ibúa á sérstökum
geðveikistofnunum og drykkju-
mannahælum.
Um þessar tölur má að sjálf-
sögðu deila, sumum finnast þær
of lágar, öðrum of háar og kemur
þar margt til álita og einkum það
hve göngudeildarþjónusta er öfl-
ug og hve heimahjúkrun,
heimilishjálp og stuðningur
sveitarfélaga á sviði félagsmála er
öflugur.
Siðan hefur bæst sérstök deild
fyrir áfengissjúklinga á Vifils-
staðaspitala og verið gerðar
skipulagsbreytingar í sambandi
við áfengissjúklinga á Kleppsspít-
ala, þá hefur og fjölgað nokkuð
þvi rými, sem hefur verið til ráð-
stöfunar fyrir geðsjúklinga á
Reykjalundi og í Asi I Hveragerði
og sérfræðingur I geðlækningum
hefur tekið til starfa við
Fjórðungssjúkrahúsið á Akur-
eyri.
Þessar aðgerðir hafa þó aðeins
gert meir en að halda I horfinu
frá þvi er var á frinu 1972 og geri
ég ráð fyrir að meginniðurstaða í
riti heilbrigðis- og tryggingamála-
ráðuneytisins nr. 3/1973 sé nokk-
urn veginn óbreytt, en þar var
gert ráð fyrir að það skorti um
200 vistunarrými á geðsjúkrahús-
um, um 140 vistunarrými á geð-
hjúkrunarheimilum og um 140
vistunarrými á sérstökum stofn-
unum fyrir gíeðveila og drykkju-
menn.
Enginn skyldi þó skilja orð mán
svo, að þessir sjúklingahópar fái
enga þjónustu i dag. Áhrifa þessa
skorts fyrir þennan sérstaka hóp
sjúklinga kemur að sjálfsögðu
fram I öllu sjúkrahúskerfinu og
vil ég fyrst og fremst nefna þar
Hin nýja geðdeild Landspftalans eins og hún stendur nú.
Til þess að geðdeildin gæti öll
verið komin i not I árslok 1980,
þyrfti að veita til hennar um 200
millj. króna á ári í næstu 4 ár.
Auðvelt er að taka deildina í
not í áföngum, ef nægilegu fé er
veitt til hennar', þannig að göngu-
deild hennar gæti tekið til starfa I
lok næsta árs og tvær sjúkradeild-
ir á árinu 1978.
Verði hins vegar haldið áfram
þeirri stefnu, sem mörkuð var
með fjárveitingum ársins í ár,
koma sjúkradeildar ekki í gagnið
fyrr en á árinu 1979 eða jafnvel á
árinu 1980.
Fyrirspyrjandinn spyr hve
mörg sjúkrarúm vanti fyrir geð-
sjúka á tslandi. Áður en bygging
geðdeildar hófst, þá fóru fram
miklar umræður um þörf á
sjúkrarými fyrir geðsjúka og leyfi
ég mér i því sambandi að vitna til
greinar, sem Páll Sigurðsson,
ráðuneytisstjóri, ritaði í Morgun-
blaðið í nóv, 1972, þar sem ýtar-
r
Ragnhildur Helgadóttir
Sjúkradeildír ekki í notkun
fyrr en 1979—1980 með
óbreyttri stefnu í fjárveitingum
slysadeild Borgarspitalans og lyf-
læknisdeildir sjúkrahúsanna I
Reykjavik, sem annast bráðar
inntökuvaktir, svo og allar lang-
dvalastofnanir, bæði hjúkrunar-
deildir og dvalarheimili fyrir
aldraða. Með tilkomu hjúkrunar-
deildarinnar að Hátúni 10 var
nokkuð bætt úr fyrir sumum þess-
ara sjúklinga.
Ég ætla að láta þessa umræðu
um geðdeild Landspítalans nægja
að sinni og visa aftur til þess, að
gera verður ráð fyrir að almenn
umræða um heilbrigðismál og
framkvæmdir á sviði heilbrigðis-
mála verði i sameinuðu þingi,
þegar skýrla sú, er ég minntist á I
byrjun máls míns, liggur
frammi.“
Þörfu máli
hreyft
Magnús Kjartansson (Abl.) tók
næstur til máls og sagði að hér
væri hreyft þörfu máli. Miðað
hefði verið við I upphafi að geð-
deild Landspitalans tæki til starfa
1978 en strandað hefði á fjár-
magni til framkvænda. Sagði
þingmaðurinn eftirlitsstofnanir
fjármálaráðuneytisins hafa tafið
það að hægt væri að nota það
lánsfé, sem fengizt hefði frá Há-
skóla tslands til framkvæmda.
Magnús sagði að þó að nú væri
timar erfiðleika I fjármálum væri
engan veginn verjandi að láta
steinsteypu standa án þess að hún
væri nýtt.
Nægilegt fé
ber að
leggja fram
Jóhann Ármann Héðinsson (A)
tók undir með Magnúsi að hér
væri hreyft þjóðþrifamáli. Vegna
orða heilbrigðisráðherra um
niðurskurð á fjárframlögum til
heilbrigðismála sagði Jón að nú
væri gert ráð fyrir að verja á
fjárlögum næsta árs 1900 milljón-
um króna til sjúkrahúsabygginga
en ráðuneytið hefði aðeins lagt
fram áætlanir, sem svöruðu 1770
milljónum. Hvatti þingmaðurinn
til þess að nægjanlegu fé yrði
varið til byggingar geðdeildar
Landspítalans i fjárlögum næsta
árs.
Að hvaða
gagni kemur
göngudeildin?
Ragnhildur Helgadóttir (S) tók
aftur til máls og þakkaði ráðherra
svör hans. Gerði Ragnhildur m.a.
að umtalsefni þau orð ráðherra að
hann stæði að því að farið hefði
verið fram á 55 milljón króna
framlag til þess að hægt yrði að
ljúka við að ganga frá 3/5 bygg-
ingarinnar undir tréverk og ljúka
við göngudeild. Sagði þingmaður-
inn rétt að þetta væri myndarleg-
ur áfangi en spurði hvort menn
hefðu hugleitt, að hve miklu leyti
þessi áfangi kæmi geðsjúku fólki
að gagni.
Orðrétt sagði þingmaðurinn um
þetta efni:
„Leysir fullbúin göngudeild
vanda bráðsjúks geðveiks fólks I
Reykjavik nema sjúkrarúm fylgi?
Leysir fullbúin göngudeild vanda
nokkurs geðveiks manns utan af
landi nema sjúkrarúm fylgi? Það
er nefnilega svo, að þótt fólk utan
af landi eigi aðstandendur i
Reykjavik, þá þýðir ekki að benda
því á það, að geðveikur sjúklingur
geti fengið inni hjá aðstandend-
um sinum á meðan hann fær með-
ferð á göngudeild i Reykjavík.
Það taka engir aðstandendur geð-
veikt fólk inn á sig á meðan þeir
eru til læknismeðferðar. Þeir
verða að fá sjúkrarúm. Mönnum
dettur kannski i hug, að það sé til
ein stofnun hér i Reykjavik, sem
tekur veikt fólk utan af landi til
gistingar á meðan það fær með-
ferð á göngudeildum. Það sé
sjúkrahótel Rauða kross íslands.
Sjúkrahótel Rauða kross Islands
tekur ekki geðsjúkt fólk. Þess
vegna þarf sjúkrarúm. Göngu-
deildir þjóna ekki aðeins fyrir-
byggjandi tilgangi, að þær þjóna
ekki aðeins þvi hlutverki, að þeir
sem eru svo létt veikir, að þeir
geti verið heima hjá sér,.að þeir
fái þar meðferð og svo heima-
hjúkrun. Göngudeildir þjóna líka
þeim tilgangi, að þeir geti útskrif-
ast fyrr og fengið eftirmeðferð á
göngudeildinni. Til þess að fá
eftirmeðferð, þá þurfa menn að
hafa fengið fyrirmeðferð, þ.e.a.s.
menn þurfa að hafa fengið
sjúkrarúm til afnota. Þess vegna
er höfuðnauðsyn, að sjúkradeild,
þótt litil sé, svo sem eins og 15
rúm, sé opnuð um leið og göngu-
deild.“
Að siðustu minnti Ragnhildur á
að þessi mál væru engan veginn
pólitískt mál og það hefðu allir
stjórnmálaflokkar viðurkennt.
Tek ekki geðdeild
fram yfir aðrar
heilbrigðis-
framkvæmdir
Matthias Bjarnason, heil-
brigðisráðherra, sagði að Ragn-
hildur hefði fengið til liðs við sig
tvo þingmenn sem fljótari væru
að taka undir mál, sem horfðu til
útgjalda, en að afla tekna til að
mæta þeim. Sagði hann sumt fólk
vera mjög einskorðað við sin
áhugamái og það væru dæmigerð-
ir þrýstihópar. Ráðherrann sagði
Alþingi hafa gengið frá löggjöf
um heilbrigðismál þar sem kveðið
væri á um, að úrbætur I heil-
brigðismálum úti um land, þar
sem aðstæður væru lakastar, ættu
að hafa forgang. Matthías lauk
máli sínu með að segja, að á með-
an hann væri heilbrigðisráðherra
ætlaði hann ekki að taka geðdeild-
ina fram yfir aðrar framkvæmdir
í heilbrigðismálum.
Jóhann Hafstein (S) sagði að
sér kæmi ekki á óvart þó deilt
væri á ráðherra. Hann minntist
þess frá sinum ráðherraárum.
Minnti Jóhann á stórfellda stækk-
un Landspitalalóðarinnar, sem
fengizt hefði með samningum við
Reykjavíkurborg.
Ragnhildur Helgadóttir (S)
gerði athugasemdir við orð
Matthíasar Bjarnasonar og um að
sumt fólk væri svo einsýnt, að það
sæi ekki nema eitt mál, sem það
hefði áhuga á. Sagði hún illa kom-
ið fyrir stærsta stjórnmálaflokkn-
um, Sjálfstæðisflokknum, ef einn
af ráðherrum hans liti svo á, að
málefni, sem bæði landsfundur
flokksins og margar aðrar stofn-
anir flokksins hefðu gert itrekað-
ar yfirlýsingar um að hefði for-
gang, að þar væri um einsýni að
ræða. Ragnhildur sagðist ekki áð-
ur hafa verið kölluð þrýstihópur
og sagði að hún hefði kosið þá leið
að fara að þessu máli eftir þing-
legum leiðum en ekki eftir ýms-
um þeim leiðum, sem þrýstihópar
í landinu notuðu. Að síðustu benti
hún á, að bygging geðdeildarinn-
ar við Landspítalann væri ekki
sízt til góða fyrir geðsjúkt fólk úti
um allt land.
Matthias Bjarnason, heil-
brigðisráðherra, sagði að þó
landsfundur Sjálfstæðisflokksins
hefði samþykkt ályktanir um
byggingu geðdeildarinnar þá
hefði þingflokkur flokksins sam-
þykkt þá healbrigðislöggjöf, sem
hann lýsti i ræðu sinni áður við
þessar umræður.
Magnús Kjartansson (Abl.)
sagði núverandi ríkisstjórn hefði
fengið í hendur fullbúna áætlun
um byggingu geðdeildarinnar og
hefði rikisstjórnin aðeins orðið að
útvega f jármagn til framkvæmda.
Sagði Magnús að geðdeildin væri
ekki eina málið, sem núverandi
heilbrigðisráðherra hefði tafið og
nefndi I þvi sambandi Fjórðungs-
sjúkrahúsið á Akureyri. Magnús
sagði það rangt að framkvæmdir
við geðdeildina stæðu í veginum
fyrir framkvæmdum við heil-
brigðisstofnanir fyrir landsbyggð-
ina, þvi fólk úti á landi hefði ekki
siður þörf fyrir geðsjúkrahús-
rými.
Pétur Sigurðsson (S) sagði mál-
flutning fyrrverandi heilbrigðis-
ráðherra, Magnúsar Kjartansson-
ar, furðurlegan við þessar umræð-
Framhald á bls. 18
Ólafur Jóhann Sigurðsson.
I>rjár bækur
Ólafs Jóhanns
í 2. útgáfu
BÓKAUTGAFA Menningarsjóðs
hefur gefið út þrjár bækur eftir
Ólaf Jóhann Sagurðsson í 2. út-
gáfu, ljóðabækurnar „Að lauf-
ferjum“ og „Að brunnum" I einu
bindi og barnasöguna „Spóa“.
Fyrir ljóðabækurnar hlaut
Ólafur Jóhann bókmenntaverð-
laun Norðurlandaráðs 1976. Hafa
bækurnar verið uppseldar um
skeið.
Dómnefnd bókmenntaverð-
launa Norðurlandaráðs komst
m.a. svo að orði í greinargerð
sinni um skáldskap Ólafs
Jóhanns:
„I ljóðrænni list og boðskap
Ólafs Jóhanns sameinast norræn
hefð í ljóðagerð vitund skáldsins
um hinn flókna vanda mannsins i
nútlmanum. Þessum vanda lýsir
skáldið í ljóðum sínum sem trag-
iskri andstæðu náttúrunnar og
hins tæknivædda samfélags."
„Spói“ kom fyrst út 1962, en
hefur lengi verið uppseld hjá út-
gáfunni. „Ber sagan glögg ein-
kenni höfundar: fagran stil og
málblæ, ádeilusama fyndni og
óvehjulega frásagnargleði", segir
m.a. i fréttatilkynningu frá útgef-
anda. Bókin er prýdd teikningum
eftir Helgu B. Sveinbjörnsdóttur.
„Svona
erum við”
Börnum kynntur
mannslikaminn
í máli og myndum
KOMIN er út myndskreytt bók
um mannslikamann, „Svona erum
við“ eftir Joe Kaufman i þýðingu
örnólfs Thorlacius. Undirtitill
bókarinnar er: „Hvernig við verð-
um til, hvernig líkami okkar vex
og starfar, hvernig við lærum og
hvers við þörfnumst til að halda
heilsu."
I bókinni segir m.a. um tilgang
hennar: „Þessari bók er ætlað að
veita börnum skilning á likömum
sínum — og að hjálpa foreldrum
að svara spurningum barna sinna.
Hér er kynnt á auðskilinn hátt
liffæri og líkamshlutar manna og
starfsemi þeirra. Bókin er eink-
um sniðin við hæfi ungra lesenda
— eða hlustenda — á aldrinum
sex til tólf ára, sem kynnast munu
hér hugmyndum og hugtökum er
tendra athygli þeirra og áhuga.
Raunar mun öll fjölskyldan njóta
lestrarins og verða margs visari
af.“
Bókin er I mjög stóru broti, 93
bls. að stærð. Utgefandi er Set-
berg, sem hefur einkarétt á útgáf-
unni hér á landi.
Kynning á Guó-
spekistúkunni
Fjólan
GUÐSPEKISTUKAN Fjóla i
Kópavogi heldur kynningarfund
miðvikudaginn 8. des. kl. 21 i
Hamraborg. Þar verður starfsem-
in kynnt þeim sem áhuga hafa á
Guðspekilegum efnum og andleg-
um málefnum, svarað verður
fyrirspurnum um félagið og Guð-
jón B. Baldvinsson flytur erindi
sem hann nefnir: Hvert ætlar þú?