Morgunblaðið - 10.12.1976, Síða 13

Morgunblaðið - 10.12.1976, Síða 13
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 10. DESEMBER 1976 45 Jens í Kaldalóni: U m skattamál Það er mikið talað um skatta- mál, er sagt í blöðum og manna á milli — og mikill er sá hugar- léttir, — fyrir þá sem þvi nenna — en sem oftar slæðast eðlilega með nokkrir sleggjudómar, bæði af vanþekkingu og af nokkurri öfund til náungans. Yfirleitt falla umræðurnar I þann forna farveg að meðbræðurnir sviki þetta og hitt undan skatti, — og komi sér hjá að borga I samneyzlusjóðinn svokallaða það sem æskilegt væri, og þar með að taka undir krossinn þunga, sem hverjum er gert ár- lega að bera mikinn hluta hvers árs með skattaáþján ríkisvaldsins. Miklu siður heyrist um hitt rætt, að „hin heilaga kýr“ skatta- yfirvöldin fari nokkru sinni út fyrir hið mannlega siðferðiskerfi, að draga af hinum almenna þjóð- félagsþegni umfram það sem kalla mætti mannlegt siðferði, og hefur mig stundum furðað á þvl, að hinn almenni borgari virðist enga samstöðu um það hafa, hvernig á hann er deilt eða með hann farið. Skattstjórar mega algjörlega fótumtroða mannleg réttindi I skjóli þeirrar löggjafar sem hið virðulega alþingi fær þeim I hendur, og sú ágæta stofnun hneykslast svo mjög yfir — þ.e. — alþingi, að mikið til sé sú virðing fokin út I sandinn, sem raunveru- lega eigi að bera fyrir þeim virðu- legu fundarfulltrúum sem þar á þingi eiga sæti, — og aldrei hafa svo þar verið samin ný skattalög, né breyting á þeim gerð, að ekki hafi átt að vera sú eilífðarbetrum- bót til lausnar öllum vanda, að þar speglist glampandi snjallræði I hverri lagagrein. Þvi verður manni hugsað aftur til þeirrar stundar I lífi okkar 60 alþingismanna, er þeir saman sátu i einingu andans og bandi friðarins að samþykkja skattalög- smlði þá, sem nú er talin svo stórgötótt og möskvaslitin, að sjálfur fjármálaráðherrann geysist fram á skeiðvöllin og boðar að nú verða það fyrsta verk þessara 60 menninga næst er þeir heilsast, að rippa I öll göt og gluf- ur, sem svo fimlega að mörgum hafi tekist að smjúga I gegnum á umliðnum árum, og ekki verði við unað að hleypa i gegn lengur. Eitt af þvi fræga verkefni, sem hið háa alþingi lét á þrykk út ganga fyrir nokkru, að hið opin- bera skyldi greiða fyrir þá lág- launuðu, miðað við eitthvað tekjulágmark, opinber gjöld þeirra, svo sem útsvar og skatta. Jú, jú, gott og blessað, og mikill var fögnuður fátæklinganna og lágtekjuvesalinganna, að eiga I vændum svo meðbræðralega umbun, og hér hefði þó lög- gjafinn einu sinni tekið sig á af bróðurlegu kærleiksþeli til að jafna metin milli hinna fátæku og ríku. En viti menn, að rúsínan I pylsuendanum — eða boðskapur- inn til skattstjóranna, minnsta kosti I Vestfjarðakjördæmi, — hljóóaði á þá leið, að ef þú sjötug- ur bóndakarlinn hefðir verið I vinnu hjá öðrum — þá hefðirðu fengið svo mikið kaup, að á þess- um meðbróðurkærleika hefðirðu ekki þurft að halda, og bíttu bara I það súra eplið, þótt bæði sértu maga- og giktveikur, að á togara eða I vegavinnu gastu haldið þig, svo ekki þyrftir að lifa á bón- björgum hins opinbera. Eða var það ekki þessi klásúla, sem við áttum að bera virðinguna fyrir. Eða leyfði skattstjórinn sér að gera þetta án fyrirmæla lög- gjafans. Símakostnaður vesælla bænda í Vestfjarðaumdæmi Hefur ekki löggjafinn llka sett reglur um það, að við vesælir bændur I Vestfjarðaskattumdæmi megum ekki tala I slma I þarfir búsins okkar fyrir meira en kr. 10 þúsund á ári. Ég tel ekki 260 krónurnar, á hvað forsendum sem þær eru nú byggðar sem umfram eru, og ekki er hálfvirði hunds- hvoftsbita, eða gerir skattstjórinn þetta á eigin ábyrgð án laga og réttar. Eða getur nokkur opinber stofnun, að ég ekki nefni sjálft alþingi, auglýst fyrir alþjóð þá sáraumkunarverðu fávizku sina, að láta sér detta i hug, að nokkurt bú sem því nafni getur heitið, geti komist af án þess að eyða meira en 10 þús. kr. I símakostnað á ári, þegar það getur kostað 5—6 þús- und kr. I slmakostnað að leita eftir einum varahlut I heyvinnu- vélarnar sínar, og einn ágætur bóndi hér I Djúpi varð að kosta 24 símtöl til þess að mega flytja nokkur tonn af heyi heim til sin frá Isafirði. Ég á son, og dóttur líka, og það er góð eign útaffyrir sig. Sonur- inn á 3 kýr, og hefur komið heim og heyjað fyrir þeim tlma á sumrin, og hirt þær á félagi með föður sínum langa vetur. Auðvitað lagt inn mjólkina úr þeim til sölu, svo sem til hefur fallið. Nú brá hins vegar svo við, að þau systkinin skiptu þannig með sér verkum, að dóttirin kom heim, heyjaði fyrir kúnum og hirti þær á sama hátt, lagði mjólkina inn á sinn reikning, svo sem lög, að allir héldu, gerðu ráð fyrir. Samdist svo með þeim systkinum að bróðirinn lánaði eða leigði systur sinni kýrnar. En ekki féll þessi tilhögun I þann ramma, sem löggjafinn hafði sett skattstjóranum okkar. Á nokkurs dóms eða sáttar strikaði hann tekjur dótturinnar út, sem af kúnum fengust, og færði þær yfir á soninn, þvl svo framarlega sem hann átti kýrnar, skyldi hann einnig úr þeim mjólkina eiga líka. Ef þarna er ekki um að ræða heimild I lögum frá hinu virðu- lega alþingi, þá spyr ég: hafa þá skattumdæmin leyfi til að gera hvað þeim sýnist utan við lög og rétt? En ég á líka annan son, hann á hjá mér 10 ær, sem hann hefur lánað mér fyrir ekki neitt allar götur síðan 1973, að ég missti megnið af fé mlnu. Þessi sonur minn hefur talið ærnar þær arna sér til eignar, en auðvitað engar tekjur, þar sem ég hefi haft af þeim arðinn, en ber ábyrgð á að skila honum sömu kindatölu. En hvað heldurðu. Að svona hrylli- leg. skattsvik geti staðist fyrir hinum „æðta“ dómi skattyfir- valdanna. Honum voru n.l„ blessuðum dregnum minum, áætlaðar 28 þúsund kr. I tekjur vegna ókeypis eldis á kindunum sínum. Þarna skyldi hið heilaga réttlæti blífa. En það var heldur ekki búin sagan með kýrnar. því rúslnan I þeim pylsuenda var sú, að skattstjórinn blessaður bætti við tekjur minar kr. 80.700,00 fyrir að hirða kýrnar sem dóttir mín hirti allan veturinn sjálf I gagnkvæmri samhjálp við mig. Ég veit heldur ekki til þess fyrr en nú, að ef barn manns á kind, sem það leggur svo lambið undan inn á reikning sinn I viðkomandi sláturhúsi, og fær þann arð þar með, sem ærin gefur af sér, að þá skuli skattstjóra heimilt að bæta við ókeypis fóðri kr. 2800,00 umfram aðrinn af kindinni. Ef löggjafinn hefur lagt svona hluta fyrir skattayfirvöldin sln, þá verð ég að biðja þá virðulegu löggjafa að fyrirgefa mér það, þó ég beri takmarkaða virðingu fyrir öllu sem þeir gera. Salómonsdómur skattyfirvalda Eitt tr það, sem margir þekkja, það er sú alkunna speki skattyfir- valda að segja og beinlínis úr- skurða, sem algilt lögmál, — að af framtöldum tekjum geti þessi og hinn ekki lifað. Slíkan Salómonsdóm er auðvelt upp að kveða af þeim sem enga ábyrgð þurfa að bera á gerðum sinum, en svo virðist I mörgum tilfellum sem skattstofum sé heimilt að dæma margt ósatt sem fram er talið, og geti sjálfir búið til það sem þeim dettur I hug, I skjóli þess að ekki þurfi þeir að standa reikningsskap dóma sinna, heldur megi ég eða þú afsanna þá með málaferlum eða þvlumlíku, sem allir vita að fæstir nenna að standa I, að hafa til þess bolmagn. Eitt af þessum stóru götum, sem talið er á skattalöggjöfinni eru hinar svokölluðu fyrningar- reglur En tökum nú sem sýnis- horn smádæmi: Pétur kaupir traktor á 1. milljón, og fær hana að láni hjá Páli. Pétur á að borga Páli 100 þús kr á ári i 10 ár, en þá er traktorinn loks borgaður, og þá jafnframt ónýtur um leið I flest- um tilfellum. Nú er ekki því að leyna, að Pétur má afskrifa traktorinn um 100 þús. kr. á ári I þessi 10 ár. En ef hann mætti ekki afskrifa traktorinn ætti hann þá bara að borga hann af kaupinu sínu. Mörg dæmi um afskriftir mætti taka þessu lík sem öll renna I þann sama farveg, að framleiðslan verði að standa undir tilkostnaðinum. Maður sem á trillubát, og fer 2—3 mánuði á honum yfir sumarið á færi, er talinn búa við snarvitlaust skattakerfi, fyrir það að mega afskrifa trilluna slna, og draga frá viðhaldskostnað. Þessir kallar eigi bíla og geti farið til sólarlanda, og jafnvel átt hús yfir sig og sína. Já þvíllkur munaður. En ég held að enga rlkismenn eða skattsvikara þurfi til þess að fara til sólarlanda eða eiga bíl. Hér er oft mjótt á milli öfga og öfundar, og ég held þá hitt líka, að ef engar afskriftir væru til, enginn ætti bll, og enginn færi til sólarlanda, þá væri þessi blessaða þjóð litlu hólpnari I lífi sfnu og líðan allri. Hitt er svo mergur allra þessara mála, að skattheimta þessarar þjóðar er orðin áþján, alger skattaáþján, frumbyggjar þessa lands flúðu hingað undan skatta- áþján, sem þeim þá fannst, en hvað skyldu þeir segja núna ef á foldu væru. Ætli að þeim hefði ekki þótt hart að fá af 90 þúsund kr. mánaðarkaupinu sínu aðeins 45 þúsund I launaumslaginu slnu, en afgangurinn tekinn I skattana, og eiga af því að forsorga 5 manna fjölskyldu I dag. — En þegar talað er um skattana hérna er oftast átt við hina beinu skatta! En það er llka skattur að borga 2000 kr. af hverjum lams- skrokk i skatt til rikisins, eða 700.000,00 af hverjum einnar milljón kr. bil. Og hvað eru okur- vextirnir i dag annað en skattur, sem hver einasti banki gengur frá með tugamilljónir og hundruð, I tekjuafgang árlega. Já, hvað er það I raun annað en skattur, þótt I annan farveg renni, þegar helst enginn má eignast pening, og því er það, að alla vantar lán á lán Framhald á bls. 47

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.