Morgunblaðið - 09.03.1977, Qupperneq 31

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 9. MARZ 1977
31
Þórður Jónsson, Látrum:
Borið í bakka-
fullan læk skatta-
frumvarpsins
Að sjálfsögðu er margt til bóta í
hinu marg um talaða skattafrum-
varpi, en fólki finnst vanta meira
í réttlætisátt.
Það er aðeins eitt atriði sem
mig langar til að segja álit mitt á,
og ræða hér lítillega. Það hefir
litið komið fram í umræðum en
aðeins drepið á það af flestum, en
eins og fólk veigri sér við að ræða
það, sem er skiljanlegt. En það er
skattlagning gervitekna úthlutuð-
um af skattvöldum eftir þeirra
geðþótta og án þess að skatt-
greiðandinn eigi þess nokkurn
kost af hálfu samfélagsins að ko.a
vörnum við hversu miklu rang-
læti sem hann er beittur.
Af þeim umræðum sem fram
hafa farið num nefnt frumvarp,
af fólki úr flestum stéttum og
Þórður Jónsson
stöðum þjóðfélagsins, þá mætti
ætla að það lægi nokkuð ljóst
fyrir að frumgerð frumvarpsins
hefði að flestu mistekist. Hvers
vegna? Að minu mati vegna þess,
að hjartaþátturinn í gegnum
frumvarpið þjónar ekki þeim
tilgangi að styrkja það réttlæti
sem þjóðin hefir krafist og krefst
að ríki í skattamálum, heldur
styrkir hann það, að hver sú
skattalagabreyting sem frum-
varpið gerir ráð fyrir, skili meiri
skatttekjum í ríkissjóð. Það er
aðalatriðið, og ekkert við því að
segja, en þjóðin bað um réttlæti
fyrst og fremst, en minna fer
fyrir því, í því felast vonbrigðin.
Fulltrúar stétta semji,
frumvarpið
Sú veigamikla spurning er
trúlega á vörum margra: Hvers
vegna eru háttvirtir alþingis-
menn og rikisstjórn að bögglast
við að gera frumdrög að þessu
frumvarpi þvi það er sennilega
ekki rétti aðilinn eins og málin
standa. Því ekki að láta gera það á
miklu víðtækari vettvangi af
fulltrúum frá sem flestum stétt-
um þjóðfélagsins, konum og
körlum, og gefa þeim að minnsta
kosti eitt ár til starfans, það
liggur ekkert á. En umfram allt,
hvorki ríkisskattstjóri ríkisskatta-
nefnd eða nokkur alþingismaður
kæmi nálægt frumsamningu
frumvarpsins, þeir fengju það til
meðferðar og breytinga síðar.
Hæstvirtur fjármálaráðherra
mundi að sjálfsögöu segja þeirri
háttvirtu nefnd, hvað hann vildi
fá útúr frumvarpinu af fjár-
munum. Hæstvirtur menntamála-
ráðherra setti sinar kröfur um að
frumvarpið væri menningarlega
séð þjónustuhæft við það
menningarþjóðfélag sem það ætti
að þjóna. Hæstvirtur forsætisráð-
herra með sínar kröfur, að frum-
varpið skerti á engan hátt þau
mannréttindi sem stjórnarskráin
kveður á um, um frelsi manna og
jafnrétti. Svo og aðrir ráðherrar
hver á sínu sviði.
Tekjur hækkaðar á
pappfrnum
Við vitum, það, að skatialög-
gjöfin er einhver þýðingarmesta
og margslungnasta löggjöf sem
við höfum, og nú er svo illa
komið, að mínu mati, að við erum
komin að þeim mörkum að missa
framkvæmd hennar út fyrir þau
siðferðilegu mörk mannlegra
samskipta sem við getum lengst
gengið án skaða. Og einmitt í
þessu nýja skattalagafrumvarpi
er að minnsta kosti eitt atriði sem
sæmir ekki, að mínu mati siðari
þjóð að hafa í sínum skattalögum.
Á ég þar við ákvæði um það að
skattvöld séu ekki bundin af
framtölum framteljanda þegar
smáatvinnurekandi ætti í hlut,
heldur getur skattlagt
viðkomanda eins og hann hefði
verið í atvinnu hjá öðrum, til
dæmis eins og hjá bændum, sem
fjöldinn allur nær ekki þeim
tekjum sem ákveðnar eru i verð-
lagsgrundvellinum sem eru 1976
tæpar 1700 þús. fyrir hjónin.
Nú er það svo, að margur
bóndinn ungur og gamali sem er
við búskap i dag, verður að láta
sér nægja míklu minni upphæð til
að lifa af og framfleyta
fjölskyldu, jafnvel ekki helming
nefndrar upphæðar. Getur fjár-
hagurinn orðið mjög erfiður ef
eitthvað ber útaf svo erfiðleikar
skapast. En samt hafa skattvöld
leyfi, eða jafnvel er það skylda
þeirra að leggja skattframtal
viðkomandi til hliðar og hækka á
pappirnum hinar allof lágu tekjur
bóndans upp í 1700 þús. og láta
hann borga skatta og skyldur af
því. Kæmi það viðkomandi smáat-
vinnurekanda í vandræði, því geti
hann ekki greitt af þessum gervi-
tekj.um þá bætast við gjöldin af
þeim 30% vextir + viðurlög,
sektir og jafnvel tukthús. Þarna
hefir skattgreiðandinn engan
rétt, lögin heimila slíka meðferð á
smáatvinnurekendum, sem af ein-
hverjum ástæðum hafa minni
tekjur en skattyfirvöld ætla þeim
að hafa og skila. Um ástæður er
ekki spurt. Þarna er, að mínu
mati, verið að hverfa aftur til þess
ástands er ríkti í umgengni við
lítilmagna og fátæklinga fyrri
tíma vanmáttar og niðurlægingar
þjóðarinnar, umgengni sem
nútíma menningarþjóð ætti að
skammast sín fyrir, og er ekki í
neinu samhengi við félagslegan
þroska þjóðarinnar.
Þetta er þó ekki að öllu leyti að
komast I tög og reglur með þessu
umrædda frumvarpi, svipað er
búið að vera í skattalögum
nokkurn tíma, þannig að ef
fátæklingur hefir haft lítið til að
lifa af samkvæmt framtali þá er
skattvöldum heimilt að skapa
honum tekjur sem þau telja líf-
vænlegar og láta viðkomandi
greiða af þeim. Og þessa hnúta-
svipu skattvalda bættu háttvirtir
Alþingismenn verulega í vor-
verkum sínum á háttvirtu Alþingi
síðastliðið vor, með lögum nr. 20
frá 5. júní '76 og reglugerð við
þau, svo undan sveið, en ætla svo
að fullkomna þennan fátækra-
písk, sem helst mundi beitt gegn
bændum, tekjulægstu stétt þjóð-
félagsins, með því skattafrum-
varpi sem f smíðum er.
Kæran barst of seint
Að sjálfsögðu hefir svipa þessi
verið þegar tekin í notkun hér
vestra, og ég hef til gamans eða til
að sannreyna hlutina, kært slík
fyrirbæri til hæstvirtrar ríkis-
skattanefndar, þótt ég hafi vitað
svarið fyrirfram. Ég er búinn að
heyra það svo oft, það er eitthvað
á þessa leið: Að kröfu ríkisskatt-
stjóra er málinu vísað frá á þeim
Framhald á bls. 25
Saga
Saga úr stríðinu, íslenzk, 1977.
Framleiðandi: RUV (Ríkisútvarpið-
Sjónvarp)
Leikstjóri: Ágúst Guðmundsson.
Saga: Stefán Júlíusson.
Siðastliðið sunnudagskvöld var
frumsýnt í barnatíma sjónvarpsins
framlag íslenzka sjónvarpsins til
samnorræna myndaflokksins ..Það
var strið í heiminum ’ Myndaflokkur
þessi er gerður fyrir börn og gera
Danir, Svíar og Norðmenn þrjá þætti
hver um börn i viðkomandi löndum
á stríðsárunum, en íslendingar
gerðu einn þátt Fmnar tóku hins
vegar ekki þátt í þessu samstarfi, þar
eð þeir höfðu nýlokið við að gera
þætti um svipaðefni
Þar sem um samstarf var að ræða,
var fyrirfram mörkuð ákveðin stefna
i framsetnmgu efnisins, m a sú, að
engin samtöl ættu sér stað i
myndunum, heldur læsi þulur allan
textann, til að auðvelda þýðingar-
vandamálið og losna við neðanmáls-
texta, sem börn gætu átt i vandræð-
um með að lesa Myndirnar áttu
jafnframt að lýsa stríðinu frá sjónar-
hóli um það bil 1 0 ára barns og ekki
að vera leiknar af atvinnuleikurum
Það má vera augljóst, að þessar
hömlur takmarka mjög frelsi höf-
undanna til útfærslu og uppsetn-
ingar á verkinu Sú ákvörðun, að
hafa engin samtöl i myndunum, er
hér hvað þyngst á metunum og
setur útfærslumöguleikunum hvað
mestar skorður
Efnislega segir „Saga úr striðinu'
frá ungum pilti, sem missir föður
sinn í hafið vegna stríðsins Hann
gerist einrænn og fráhverfur félags-
skap jafnaldra sinna, sem leika sér
gjarnan við hermennina. Þegar
móðir hans fer að umgangast einn
hermanninn náið, eykst einangrun
drengsins, og smám saman finnur
hann, að hann er að missa móður
sina líka Þegar hún ákveður að fara
til Ameríku með hinum nýfundna
vini sinum, ákveður hann að verða
eftir hjá afa sínum og ömmu Striðið
kostar því þennan islenzka dreng
báða foreldrana I myndinni er
striðsvandamál íslendinga einskorð-
að við hið svonefnda „ástand" Sú
spurning vaknar þvi, eftir að horft
hefur verið á myndina, hvort ekki
hefði verið hægt að krydda hana
með fleiri vandamálum en þessu
ema, og hvort börn yfir höfuð, sem
myndin er ætluð, nái að skilja þetta
„ástand" sem slíkt
Það er einmitt i þessum punkti.
sem virðist að um einhvers konar
innri togstreitu sé að ræða í mynd-
inni, þ.e.a.s. hvort myndm sé gerð
fyrir börn eða fullorðna, hvort sagan
er sögð út frá sjónarhóli tiu ára
drengs eða fullorðins manns Þessi
tvö sjónarmið virðast berjast um
yfirráðin í verkinu allt til enda Þessi
togstreita kemur nær eingöngu fram
i lesnum texta myndarinnar, þar
sem, ef ég man rétt, eru notuð ýmis
orð, sem tiu ára barn notaði ekki,
skildi jafnvel ekki Þetta vandamál
hefði komið mjög skýrt fram, ef
unglingur hefði lesið textann og
röddin þennig fengið samsvörun
með drengnum. sem við erum að
úr stríðinu
kvik
ffll)A
/íoon
SIGUROUR SVERRIR PALSSON
horfa á Eins og þetta er elyst
myndinni, er rödd eldri manns
algjörlega úr tengslum við myndina.
því það er tíu ára drengur. sem er að
segja okkur sögu sina
Þetta vandamál. hver segir sög
una, kemur mjög skýrt fram í lokin.
þegar drengurinn yfirgefur móður
sina og systur, jafnvel i siðasta sinn
Þar sem hann situr i aftursætinu í bil
afa og ömmu og veifar til móður
sinnar í kveðjuskyni. heyrist allt
einu glymja yfir lagið „Það er
draumur að vera með dáta" I
undanfarandi atriði hefur verið um
tregafullan skilnað að ræða og
Framhald á bls. 23
The Shootist er að mörgu leyti
athyglisverð mynd og bráð-
fyndin á köflum. Þetta er eins-
konar vestri allra vestra og
myndin er greinilega gerð með
það fyrir augum. John Wavne
leikur hér þá kvikmvndahetju.
sem hann hefur skapað í gegn-
um tlðina. Nú er hann hins
vegar farinn að eldast, hann er
dauðvona úr krabba og ætlar
sér að bfða þann tfma, sem
hann á eftir ólifað f rólegu um-
hverfi. Hann fær hins vegar
ekki frið. þvf ýmsist vilja hinir
og þessir hagnast á dauða hans
eða verða þeirrar frægðar að-
njótandi að drepa hann. John
Wavne sýnir hér tvfmælalaust
sfna bestu hlið sem leikari og
án þess að fjallað verði um
m.vndina nánar f bili er óhætt
að mæla sterklega með henni,
ekki síður við hina eldri kyn-
slóð kvikmvndahúsgesta en við
hina vngri. John Wavne er hér
með annarri kvikmyndakempu
úr villta vestrinu, James
Stewart, sem fer með smáhlut-
verk f mvndinni.