Morgunblaðið - 27.05.1977, Qupperneq 16

16
MORGUNBLÁÐIÐ, FÖSTUDAGUR 27. MAÍ 1977

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarf utltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingasjóri
Ritstjóm og afgreiSsla
Auglýsingar
hf. Árvakur, Reykjavlk.
Haraldur Sveinsson.
Matthlas Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn GuSmundsson.
Björn Jóhannsson.
Árni GarSar Kristinsson.
ASalstræti 6, sfmi 10100.
Aðalstræti 6. sfmi 22480
Seinagangur
í samningum
Það viSfangsefni, sem án efa er efst I huga almenn-
ings þessa dagana, er kjaramálaþófið á LoftleiSahótelinu.
Kjaramálin eru svo samsiungin margþættu og flóknu efna-
hagslífi þjóðarinnar, og samtfmans, að ekki er óeðlilegt að
umfjöllun þeirra taki nokkurn tfma. Sætta þarf andstæð
sjónarmið viðsemjenda innan takmarkaðs svigrúms aukinna
þjóðartekna; þjóðartekna, sem skerðast af erlendri skulda-
byrði, skattheimtu rfkis og sveitarfélaga — og óvenjuháum
tilkostnaði við tilurð þeirra, miðað við nágrannalönd, áður en
þær deilast f ráðstöfunartekjur heimila og einstaklinga. Og
það þarf ekki einvörðungu að sætta andstæð sjónarmið
viðsemjenda innan ramma þess mögulega, heldur jafnframt,
og ekki sfður, ólfkar sérkröfur einstakra starfsstétta innan
Alþýðusambands Islands, sem sumar hverjar ganga þvert á
viðurkennda launajöfnunarstefnu. Engu að sfður er þjóðin
orðin óþolinmóð með seinaganginn á Loftleiðahótelinu, enda
geta mál þróast í óefni hvað úr hverju.
17. maí sl. lagði sáttanefnd rfkisins fram umræðugrundvöll
til lausnar vinnudeilunni, sem gekk talsvert lengra en tilboð
vinnuveitenda frá 5. sama mánaðar. Bæði vinnuveitendur og
verkalýðsfélög féllust á hugmyndir sáttanefnda sem umræðu-
grundvöll en höfnuðu þeim sem sáttagrundvelli. Vinnuveit-
endur hafa hinsvegar játast undir tillögu sáttanefndar um
sameiginlega afgreiðslu sérkrafna einstakra aðildarfélaga ASÍ
innan ramma 2Vi% kauptaxtahækkunar, sem eitt út af fyrir
sig mun þýða um 3000 milljóna króna útgjöld. Þetta tilboð
vinnuveitenda er vissulega spor að sáttamarki, þar eð lausn
sérkröfuvandamálsins virðist forsenda þess að deilan leysist
að öðru leyti.
Flest félög láglaunafólks hafa ýmist samþykkt eða gefið
ádrátt um sameiginlega afgreiðslu sérkrafna, en Alþýðusam-
band íslands hefur enn ekki formlega fallizt á slfka lausn —
og munu þvf valda sérsjónarmið betur settra aðildarfélaga
þess.
Það er því Ijóst, að nú stendur á verkalýðshreyfingunni og
getur hún ekki lengur slegið því á frest að taka afstöðu til
tilrauna einstakra aðildarfélaga ASÍ til þess að brjótast út úr
ramma þeirrar kröfugerðar sem samþykkt var á ASÍ þingi.
Hér skal enginn dómur lagður á samningsstöðuna f dag að
öðru leyti. Á það skal hins vegar lögð áherzla, að allt kapp
verði lagt á það að ná sem fyrst hyggilegum samningum, sem
leiði til viðráðanlegrar kaupmáttaraukningar, án verðbólgu-
auka, sem eti strax upp kaupbótina. Komi til stöðvunar
verðmætasköpunar f þjóðfélaginu rýrna þær þjóðartekjur,
sem til skiptanna verða, og vinnustöðvanir koma ætfð harðast
niður á þeim, er sfzt skyldi. Slfkt sjálfskaparvfti verður að
forðast f lengstu lög.
Krónuhækkun og
kaupmáttaraukning
Vinnuveitendasamband íslands hefur látið vinna spár um
þróun kjaramála samkvæmt tillögun sáttanefndar, miðað
við tvenns konar laun: 100 þúsund krónur annars vegar og 70
þúsund krónur hins vegar hinn 1. maf sl. Niðurstöður þessara
útreikninga sýna, að á tfmabilinu 1. janúar 1977 til 1.
nóvember 1978 hækka 100 þúsund króna mánaðarlaunin um
69%, þar af vegna vísitöluhækkunar um 50%, en kaupmáttur
þeirra hins vegar aðeins um 14%. Sé miðað við 70 þúsund
króna mánaðarlaunin hækka þau á sama tfma um 86%, þaraf
um 50% vegna vfsitölu, en kaupmáttur þeirra aðeins um
17%.
Þessar tölur sýna það, sem raunar er margreynt f fyrri
samningum, að ekki fer saman krónuhækkun og kaupmáttar-
aukning launa, nema að takmörkuðu leyti, ef kjarasamningar
byggjast ekki á efnahagslegum staðreyndum þjóðarbúsins.
Þar af leiðir að margt getur komið launafólki að meira gagni
en krónutöluhækkun kaups, ekki sfzt ef slfk hækkun á ekki
rætur f rauntekjum þjóðarheildarinnar. Spurning er, hvort
ekki þarf að hægja um sinn á eyðsluhraða samneyzlunnar,
rfkis og sveitarfélaga, bæði rekstrareyðslu og stofnkostnaðar-
eyðslu, þann veg að stærri hluti þjóðartekna verði eftir til
frjálsrar ráðstöfunar heimila og einstaklinga f landinu.
Heildarfjárfesting okkar er og hlutfallslega hærri en annarra,
betur settra þjóða, sem lífskjör okkar eru gjarnan borin saman
við.Og samansöfnuð erlend skuldasúpa fyrri eyðsluára tekur
til sfn f dag um 20% af útflutningstekjum þjóðarinnar, sem að
sjálfsögðu geta ekki skilað sér jafnframt f ráðstöfunartekjum
þjóðfélagsþegnanna.
Þannig er að fleiru að hyggja en almennt er gert, ef menn
vilja móta raunhæfa stefnu til að styrkja Iffskjararétt einstakl-
ingsins f þjóðfélaginu gagnvart vaxandi rfkisumsvifum.
í DAG eru liðin 70 ár frá
því að Kleppsspítalinn
tók til starfa. Hinn 27.
maí 1907 var fyrsti
sjuklingurinn lagður n,
en sjúkrahússbyggingin,
sem fyrst var reist, rum-
aði alls 50 sjúkiinga.
Fljótlega fylltist spítal-
inn og kom það í Ijós að
hann var þegar of lítill
þannig að 1919 var haf-
izt handa um að reisa
nýja spítalabyggingu.
Sú bygging rúmaði 80
sjúklinga og var hún
tekin í notkun árið
1929.
Þórður Sveinsson var fyrsti yfir-
læknir spítalans og starfaði hann allt til
ársins 1 940. Helgi Tómasson var ráð-
inn til að gegna störfum yfirlæknis er
nýi spítalinn var tekinn í notkun árið
1929 og gegndi Helgi störfum yfir-
læknis lengst af til ársins 1958, en
segja má að spítalarnir hafi í raun verið
tveir eftir að sá nýi tók til starfa. Þórður
Möller var yfirlæknir árið
1958—1975 og síðan 1962 hefur
Tómas Helgason, prófessor, verið yfir-
læknir ásamt Jóhannesi Bergsveins-
syni og Lárusi Helgasyni, sem f gær
varði doktorsritgerð sína.
Yfirhjúkrunarkona á gamla
spítalanum var Jórunn Bjarnadóttir, en
á nýja spítalanum gegndi Guðríður
Jónsdóttir starfi forstöðukonu og
núverandi forstöðukona spítalans er
Þórunn Pálsdóttir
Á þessum langa ferli hefur starfsemi
spftalans tekið miklum breytingum og
nú eru rekin sjö „útibú” eða sjö deildir
í Reykjavík og nágrenni, sem allar eru
fyrir langdvalarsjúklinga, nema deildin
á Vffilsstöðum, sem er fyrir drykkju-
sjúklinga. í dag eru 126 sjúklingar á
Kleppsspftalanum og er starfsfólk sam-
tals um 320 þar af eru læknar um 20.
Á seinni árum hafa auk lækna,
hjúkrunarfræðinga og sjúkraliða komið
sálfræðingar og félagsráðgjafar til
starfa við spítalann.
Af þessum 126 sjúkrarúmum
Kleppsspítalans eru milli 40 og 50
ætluð langdvalarsjúklingum, 18 ætluð
fyrir drykkjusjúklinga og afgangurinn,
um 60 rúm, fyrir aðra geðsjúklinga.
Langflestir þeirra hafa mjög stutta dvöl
á spítalanum og fara sumir í framhalds-
meðferð á göngudeildum spítalans og
enn aðrir eru aðeins þar til meðferðar.
Fjöldi þeirra sjúklinga, sem hafa
lagzt inn á spítalann frá upphafi, er
samtals 5.600 og hafa þeir komið í
samtals 15 þúsund skipti. Sfðast liðið
ár voru um það bil 1100—1200
innlagnir á spítalann.
Nýlega var rekstur endurhæfingar-
starfsemi aukinn verulega og eru nú
OOOW
Kleppsspftalinn eins og hann var fyrir 70 árum, t.v. spítalinn og t.h. starfsmanr
Gamli spftalinn hefur verið endurnýjaður mikið og til þess notað efnið, sem
framleitt er f verksmiðju spítalans, Bergiðjunni.
Þrír fyrrverandi yfirlæknar: Þórður Sveinsson, Helgi Tómasson og Þórður
Möller.
Setustofa í Víðihlfö, þarna geta vistmenn setið og horft á sjónvarp á kvöldin
og þarna eru haldnir fundir vistmanna og starfsfólks.
Þrír núverandi yfirlæknar Kleppsspítal
sveinsson og Lárus Helgason
Frá Bergiðjunni, Jóhannes Sigurðssoi
leiðslunni.