Morgunblaðið - 11.09.1977, Blaðsíða 4

36 MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 11. SEPTEMBER 1977
*
A
slóðum
Ferðafélagsins
Þórunn
Þórðardóttir:
Land-
mannalaugar
Gönguferð I nágrenni Lauga.
Ferðamenn baða sig f laugunum.
Laugar á Landmannaafrétti
eru á hálendinu norður af
Torfajökli á sværti þvi, sem
Landmannaleirt erta F'jallahaks-
leirt nyðri liggur. En sú leið er
fjallvegur milli Landssveitar og
Skaftártungu.
Leið okkar liggur í Laugar,
en þangað er 4 klst. akstur frá
Reykjavík. Landmannaleið
liggur frá . Landssveit, fyrir
norðan Heklu, um Dómadal,
norðan og austur með Frosta-
staðavatni, um Frostastaðaháls,
suður með Norðurnámshrauni,
síðan austur um Kýlinga, Jökul-
dali, gegnum Eldgjá í Skaftár-
tungu. Siðan Sigölduvirkjun
hófst hefur leiðin í Laugar leg-
ið um Skeið og Gnúpverjahrepp
og er ekið út af veginum í aust-
ur skammt sunnan við Sigöldu
og við Frostastaðavatn er kom-
ið á hina eiginlegu Landmanna-
leið. Þar blasa nú við Suður-
námur og tökum við eftir lit
þeirra, sem er frábrugðinn lit
þeirra fjalla, sem við höfum
ekið framhjá, enda eitt af lipar-
ítfjöllunum, sem umlykja
Laugasvæðið, en þetta er að-
eins upphafið að litadýrðinni,
við erum ekki enn komin í
Laugar. Við ökum meðfram
Norðurnámshrauni, Tungnaá
er framundan eins og lygn
fjörður, en nær er Jökulgils-
kvíslin, sem á upptök sin suður
í Torfajökli. Síðan liggur leiðin
til suðurs af Landmannaleið og
yfir aðalkvisl Námshrauns, sem
fallið hefur austur af Frosta-
staðahálsi, meðfram Jökulgils-
kvíslinni og gegnum breitt hlið
á fjallahring þeim, sem umlyk-
ur Laugar. Nú blasir við okkur
litfegurð, sem erfitt er að lýsa
með orðum og hér á við að segja
að „sjón er sögu ríkari". Við
erum komin á mesta líparít-
svæði á íslandi, enda í öllu
gróðurleysinu blasir við lita-
dýrð, sem ekki á sinn líka.
Fjöllin, sem næst eru Laugum,
heita frá vestri Suðurnámur, þá
Brennisteinsalda, sem þykir
einna fegurst hvað liti snertir,
Bláhnjúkur austan við Brenni-
steinsöldu, Brandsgil liggur
austur með Bláhnjúk, þá lípar-
ítfjöll þar sem Skalla ber hæst
og austast er Barmur en þar
rennur Jökulgilskvíslin með-
fram eftir Jökulgili og nú erum
við komin að hliðinu í fjalla-
hringnum, sem við ókum um í
upphafi. Það sem næst vekur
athygli okkar er kolsvört
hraunbrún, en þar sjáum við
Laugahraun, sem á upptök sín í
gíg austan við Brennisteins-
öldu. Þarna við hraunjaðarinn
er fagurgræn gróðurvin, sem á
trúlega tilveru sína að þakka
heita vatninu, sem kemur und-
an hrauninu og upp úr eyrun
um, en beggja vegna við eru
gróðurlausar Iíparíteyrar. Þessi
heiti lækur nýtur mikilla vin-
sælda sem baðstaður hjá þeim,
sem gista Laugarnar. 1 þessu
fagra umhverfi, við austurjaðar
þessa gróðurreits hefur Ferða-
félag íslans reist eitt af sinum
mörgu sæluhúsum. Það er hitað
upp með heitu vatni og býður
upp á öll þau þægindi. sem
sanngjarnt er að vænta í
óbyggðum. í þessu notalega
húsi ætlum við að hafa aðsetur
meðan á dvöl okkar í Laugum
stendur.
Nú hef ég aðeins lýst þvi, sem
blasir við áður en við leggjum
land undir fót i gönguferðir. En
fyrst er að sjá síðan skoða.
Margir verða áttavilltir í
Laugum, þar sem svæðið er um-
kringt fjöllum, en sé gengið á
Bláhnjúk er gott að átta sig.
Þaðan sést vítt og breitt og auð-
velt að koma auga á hvar í
landslaginu við erum stödd, svo
að þangað verður okkar fyrsta
gaga. Við sæluhúsið erum við
þegar í 602 m hæð yfir sjávar-
mál, svo að við þurfum aðeins
að kiifa 341 m. Við höldum í
austur frá skálanum, framhjá
Grænagili, en það gil hefur
hlotið nafn sitt af grænum lit
líparítsins neðst í Bláhnjúk.
Leiðin liggur á ská í austur upp
malarhrygg á fjallinu í fyrsta
áfanga, svo nemum við staðar á
hjalla og virðum fyrir okkur
útsýnið, en síðan liggur leiðin á
tind fjallsins í suður. Nú höfum
við gengið i um það bil eina
klst. með þvi að fara hægt og
njóta göngunnar og nú skulum
við athuga hvað við sjáum í
fjarska. í austri blasir við Ör-
æfajökull, og Bárðarbunga í
Vatnajökli, Hofsjökull í norðri
og Kerlingarfjöll, þá fjöllin á
Kili, Kjalfell og Hrútfell og í
vestri Langjökull, Þórisjökull,
Hlöðufell og i suðri Löðmund-
ur, Hekla, Kaldaklofsfjöll og
Torfajökull. í grófum dráttum
er þetta útsýnið, sem við blasir.
Eftir um það bil 2 klst. göngu
komum við heim i skála Ferða-
félagsins og fáum okkur hress-
ingu.
Við förum aftur í gönguferð
og höldum áleiðis upp Græna-
gil, göngum meðfram hrauninu
í áttina að hverasvæðinu við
Brennisteinsöldu, en þaðan
liggur ieið okkar upp á Ölduna.
Á líparítsvæðinu er mikið um
brennisteinshveri og hér er ein-
mitt eitt slíkt, allsstðar kraum-
ar undir yfirborðinu og ekki
leynir sér brennisteinslyktin. I
hatnraborgunum, sem blasa við
upp frá hverasvæðinu er að
finna upptök Laugahrauns,
sem er líparíthraun, eitt af fjór-
um hér á landi, en þau er öll að
finna á svæðinu í nánd við
Torfajökul. Brennisteinsalda
er andspænis því hliði í fjalla-
hringnum kringum Laugar,
sem við ókum í gegnum er við
sveigðum af Landmannaleið,
en þar I norðaustri sjáum við
Snjóöldu við Veiðivötn, i norðri
Norðurnámur, í vestri Suður-
námur og Háöldu, þá Bláhnjúk
og Barm í austri. Af Brenni-
steinsöldu er einna bezt að
virða fyrir sér Laugahraunið,
umfang þess og legu. Það þekur
ekki stórt svæði, en er þeim
mun þykkara, sem stafar af þvi
hversu fljótt það hefur storkn-
að. Við förum niður Brenni-
steinsöldu að vestan, framhjá
Vondugiljum, en þar blasa við
litfagrir hamraveggir, sem við
veðrum að virða fyrir okkur.
Tökum síðan stefnu á mitt
hraunið og göngum þvert yfir
það heim í skála. Þarna liggur
troðningur, sem auðvelt er að
finna. Hraunið er mjög úfið,
kolsvart og víða þekur það grár
mosi, en öðru hvoru sjáum við í
gljáandi fleti líparitsins. Það er
ekki heiglum hent að fara hvar
sem er yfir hraunið, þar sem
hraunmassin hefur hrannast
upp í allháar hamraborgir með
djúpum gjótum sumsstaðar og
hefur áðurnefndur troðningur
myndast, þar sem greiðfærast
er heim að skáianum og þá
vegalagningu notfærum við
okkur að sjálfsögðu. Þessi
gönguferð hefur tekið okkur
kringum 4 klst. og höfum við þá
notað daginn vel.
1 næstu gönguferð skoðum
við Jökulgilið og eyðum í það
heilum degi. Við höfum þegar
virt fyrir okkur landslagið ofan
frá, af Bláhnjúk og Brenni-
steinsöldu, og nú viljum við í
þessari ferð líta upp til lands-
lagsins. Leið okkar liggur fram-
hjá Bláhnjúk, og Brandsgili, og
inn i Jökulgilið, sem liggur i
fyrstu til suðausturs meðfram
Barminum og er raunar dalur
með breiðar eyrar í botninum.
Sé þessi ganga farin i júlí eða
ágúst verðum við að vera undir
það búin að vaða nokkrum sinn-
um yfir Jökulgilskvíslina, en
það er einungis tilbreyting og
viss reynsla fólgin i því að
kynnast ám með þvi að vaða
þær. Þar sem gilið beygir frá
Barminum liggur afgil, sem
heitir Sveinsgil, en það nær allt
upp að Hábarmi, en við höldum
eftir jökulgilinu í suðvestur.
Senn tekur gilið að þrengjast
og kallast sá hluti Þrengsli, en
þar verðum við að fara hægt og
virða fyrir okkur fagurlega
skorna líparíthamra, rauðleita
og margvíslega. t framhaldi af
Þrengslunum víkkar gilið aftur
og sveigir til suðvesturs. Blasir
nú við okkur grunnur, breiður
dalur og gil gengur frá honum
til suðurs og austurs upp að
Torfajökli. Hattur er lágur núp-
ur norðvestan i gilinu og má
segja að hann fylgi nafni. Hatt-
ver heitir gróðurblettur norðan
undir Hatti. Við förum ekki
lengra í dag, en göngum á Hatt,
en þartan sést vel yfir dal þann,
sem sagan segir að Torfi í
Klofa, sá sem Torfajökull er
kenndur við, hafi tekið sér ból-
festu i, þegar plágan geisaði
hér á landi árið 1493. Klofi var
stórbýli i Landssveit og þar bjó
Torfi Jónsson, en hann var
sýslumaður og þótti mikill fyrir
sér. Frægastur var hann fyrir
aðförina að Lénharði fógeta og
ættum við nútima íslendingar
að kunna góð skil á þeim at-
burði, vegna kvikmyndar sem
Sjónvarpið lét gera og vakti
mikla athygli af ýmsum ástæð-
um. En nóg um það, þegar við
litum yfir dalinn núna finnst
okkur ef til vill ekki trúlegt að
nokkurn tíma hafi verið hér
land nothæft undir bú, en sag-
an segir að þarna hafi verið
skógur í hlíðum og grösugar
grundir og víst er að náttúru-
fegurð hefur ekki skort þá frek-
ar en nú.
Þegar við höfum látið hugann
reika aftur í aldir til búsetu
Torfa í Klofa á þessum slóðum,
sem óneitanlega gerir okkur
staðinn eftirminnilegri, höld-
um við áleiðis í Laugar og erum
vel að hvíldinni komin eftir
heilsdags gönguferð.
Eina gönguleið langar mig til
þess að minnast hér á, en það er
leiðin frá Laugum til Þórs-
merkur. Til þess að auðvelda
fólki að fara þessa leið hefur
Ferðafélag Islands reist göngu-
skála við syðri Emstruá og í
haust verður annar gönguskáli
settur niður i Hrafntinnuskeri.
Þarf þá göngufólkið aðeins að
bera með sér svefnpoka og mat.
Þægilegast er að fara í Laugar
með Ferðafélaginu á föstudags-
kvöldi, gista þar um nóttina, en
fara í Hrafntinnusker næsta
morgun. Þar er mikið að skoða
og dvelja þar heilan dag er ekk-
ert óhóf. Siðan er farið í Hvann-
gil og gist þar. Afram er haldið
í skálann við S-Emstru og gist,
en ferðin endar í Þórsmörk á
miðvikudegi þar sem mögulegt
er að ná bíl á vegum Ferðafé-
lagsins, sem hefur ferðir í Þórs-
mörk á miðvikudögum í júlí og
ágúst. Þessi gönguleið hefur
mikið verið farin siðustu ár og
hefur fólk þá orðið að bera með
sér tjöld, sem verður úr sög-
unni nú þegar gönguskálarnir
hafa verið reistir.
1 Laugum eigum við mikið
eftir óskoðað og getum þess-
vegna hlakkað til að koma
þangað aftur, enda ekki skyn-
samlegt að gleypa allt í einum
bita, þar sem mikil náttúrufeg-
urð er til staðar, en sú er ein-
mitt staðreyndin í Laugum,
þessi ferð sannfærði okkur um
það.
Ennfremur höfum við kynnzt
að nokkru marki þeirri ánægju,
sem gönguferðir í óbyggðum
geta veitt, og þar sem við nut-
um góðs útsýnis á leið okkar
vorum við heppin með veður.
Hins vegar veit ég, að íslenzk
öræfi eru ótrygg og misgjöful
um veðurfar og geta líka verið
seintekin. En ef kynni takast
eru áhrif öræfanna sterk, holl
og hressandi fyrir sál og líkama
og sú reynsla, sem verður dýr-
mæt eign þess sem nýtur.
Þórunn Þórðardóttir.