Morgunblaðið - 11.09.1977, Qupperneq 15

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 11. SEPTEMBER 1977
47
Skóli —
Sunnu-
dagaskóli
Mörg börn hafa gaman af
að heyra sögur og syngja.
Um leið og skólarnir hefj-
ast á haustin, hefjast á
mörgum stöðum á landinu
svokallaðir „sunnudaga-
skólar“ um svipað leyti.
Kirkjan vill bjóða foreldr-
um að veita börnum þeirra
fræðslu í kristinni trú og
siðfræði — eins og hún hef-
ur heitið hátíðlega, þegar
börnin eru borin til skírn-
ar.
Á flestum stöðum á land-
inu eru starfandi sunnu-
dagaskólar eða fundir, sem
haldnir eru á vegum kirkj-
unnar eða einhverrar leik-
mannahreyfingar og eru
sérstaklega ætlaðir börn-
um og unglingum — eða
fyrir alla f jölskylduna.
„Leyfið börnunum að
koma til mín og bannið
þeim það ekki“.
Hvernig
á
efnið
að
vera?
Umsjónarmenn
Barna- og fjöl-
skyldusfðunnar
vilja beina þeim til-
mælum til lesenda,
að þeir láti heyra
frá sér varðandi efni
f blaðið. Margir full-
orðnir hafa tjáð sig
um málin, en okkur
langar einnig til
þess að heyra meira
frá börnunum.
Hvernig á efnið að
vera? Hverju vilduð
þið breyta og hvern-
ig? Segið hvað er
áhugavert fyrir ykk-
ar aldursflokk og
gefið hugmynda-
fluginu lausan
tauminn. Sendið
efni og tillögur og
látið verða af þvf
fyrr en síðar.
Flóa-
stökk
METIÐ í „flóa-
Iangstökki“ er talið
vera 33 sm! Það var
sett árið 1910 af fló
nokkurri frá Kali-
fornfu og er ekki vit-
að til þess að það
hafi verið slegið.
Metið f hástökki aft-
ur á móti er um 19
sm. Fljótt á litið
virðist það ekkert
sérstakt afrek, en við
megum þá ekki
gleyma því, að það er
130 sinnum hæð
dýrssins sjálfs.
Gerbreytt mynd
af víkingum að
koma fram í
dagsljósið
Teikning af vfkingahúsunum. Leifar þessara húsa sem fundust á
York gefa vfsbendingu um að þau hafi litið svona út og sennilega
verið verkstæði.
BREZK BLÖÐ gera sér um þes-
ar mundir tfðrætt um ný sann-
indi sem talin eru komin fram f
dagsljósið um vfkinga. Niður-
staða þeirra er f stuttu máli sú,
að vfkingar hafa verið list-
fengnir og hagir, og staðið á
mun hærra menningarstigi en
fram til þessa hefur verið talið.
Reyndar hefur löngum verið
litið svo á að þeir hefðu verið
óheflaðir ribbaldar, sem fátt
hafi annað afrekað en höggva
mann og annan.
1 blaðinu Sunday Telegraph
er nú nýlega grein um málið
eftir David Rosenberg sem ber
titilinn „Víkingarnir bjuggu
hér“. Þar fjallar hann um forn-
leifarannsóknir á York og seg-
ir: „Fyrir fjórum árum komu
verkamenn, sem unnu við
stækkun á hvelfingum Lloyds-
bankans í Coppergate i York
niður á dökkleita, óhreinlega
pinkla. Þegar þeir föru að gæta
nánar að, sáu þeir að þetta var
fagurlega ofið efni með skraut-
legu mynztri. Næsta undrunar-
efni var fundur á silkistranga
ekki ýkja langt frá. Þá fannst
einnig skór, sérstaklega hag-
lega gerður og einnig fannst
þarna leðurslíður með fagur-
lega skornum drekamyndum.
Þessir og seinni fornleifa-
fundir benda allir til þess sem
sumir sérfræðingar hafa talið,
að York sé reyndar vikinga-
aðsetrið Jórvik, höfuðborg
víkinga i Bretlandi. Og að
vikingamenningin hafi verið
langtum þróaðri og fágaðri en
fram að þessu var talið. Munir
frá þessum stöðum gefa svo
ljósa mynd af lifnaðarháttum á
staðnum áður fyrri að minjar
sem þarna hafa komið upp hafa
verið taldir meiri háttar og vak-
ið athygli víða um lönd. Þessi
staður er að verða — og ekki að
ósekju — Mekka
skandinaviskra ferðamanna.
Lengi hefur leikið grltnur á
búsetu víkinga á þessu svæði
áður en þetta siðasta kom til.
Nú vinnur hópur fornleifafræð-
inga, grasafræðinga, skor-
dýrafræðinga', jarðefnasér-
fræðinga og dýrafræðinga að
því i skipulögðum vinnuhópi að
svipta hulinni af „leyndar-
dómi“ York.
Danskir vikingar réðust hér á
land i kringum árið 867. Bær-
inn þróaðist upp i að verða mið-
stöð viðskiptalífs og má til sam-
jöfnunar nefna vikingahafnirn-
ar Hedeby í Þýzkalandi, Birka i
Svíþjóð og Dublin sem segja má
að standist samanburð við York
á þessu sviði. Götuáætlun
vikinganna má enn greina í út-
linum York og staðarnöfnin má
rekja til víkinga svo sem nafnið
gata sem hvarvetna kemur fyr-
ir.
Undir forystu Peters Addy-
manns frá Fornleifarannsókna-
stofnun York hefur verið kom-
izt að ýmsum stórmerkilegum
niðurstöðum, sem fengur er að
því að vita.
Þarna munu hafa búið allt að
tuttugu þúsund manns. Ibúarn-
ir hafa byggt höfn og þeir hafa
skipað á land rafi, skinnum og
birki, sem þeir keyptu í höfn-
inni við Eystrasalt og hverfis-
teinum sem þeir keyptu frá
Noregi. Verzlunarleiðir þeirra
lágu viða, til Islands, Noregs og
Rinarlanda. Þá benda leifar
skordýrn til þess að vikingarnir
hafi haft sútunarstöð og leður-
verkstæði i York.
Fornleifagröfturinn hefur
leitt fram I dagsljósið fleira,
skreyttar hárgreiður og kamba,
perlur úr gullslegnu skarti, silf-
ur, skó og hnífa af öllu tagi.
Peter Addymann og lið hans
segja að þetta sýni svo að ekki
verði um villzt að með víking-
um hafi verið menning og þeir
hafi ekki verið slíkir ruplandi
ofbeldisseggir, sem fátt hafi
kunnað af handverki eins og
talið hefur verið.
Margt bendir sem sé til þess
að þarna hafi verið friðsælt
verzlunarsamfélag og ibúar
þess hafi ekki átt i neinum úti-
stöðum við nágranna sína. Þeir
voru kaupmenn og fóru uppeft-
ir ánum og ráku vöruskipta-
verzlun i stórum stíl. Þeir hafa
tekið með sér framleiðsluvörur
sinar og skipt á þeim fyrir silki,
kryddvörur og ýmiss konar
tæki og tól sem þeir réðu ekki
við að búa til sjálfir.
Meðal þess sem komið hefur í
ljós við þessar rannsóknir eru
þrjú timburhús, og eru þau bezt
varðveitt allra húsa frá 10. eða
11. öld á Bretlandi. A myndinni
má sjá hvernig talið er að
byggingarlag þeirra hafi verið.
Addymaijn segir það mikið
furðuverk hversu vel húsin
hafi varðveizt og ráða væntan-
lega eiginleikar jarðvegsins
sem er mjög blautur. Víkingar
höfðu því bersýnilega innan
sinna vébanda hæfileikamenn
sem kunnu til verka.
Fyrir stuttu tilkynnti Addy-
mann um fund rúnasteins frá
10. öld, fagurlega ristur og hef-
ur varðveizt án þess á honum
sjáist. Ber áletrunin vott um
hæfni og listfengi.
Addymann segir það megin-
málið að við þessar rannsóknir
hafi komið i ljós að víkingar —
að minnsta kosti á þessum stað
— voru fólk allt annarrar gerð-
ar en fram til þessa hafi verið
talið. „Þeir eru langtum geðs-
legra fólk en við höfum haldið.
Nú leikur okkur hugur á að
fylla út i myndina með ýmsum
frekari upplýsingum og um-
fram allt komast á snoðir um
hvunndagslif þeirra á þessum
stað,“ segir Addymann i viðtali
við Sunday Telegraph.
— voru hagir Ijúf lingsmenn en
ekki aðeins bardagagóðir ribbaldar