Morgunblaðið - 22.10.1977, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 22. OKTÖBER 1977
13
Nt-llWÆ
moð
ingar H
fliDlfr ■
utn
„Af*
breyt.V
reka ■
BaRhifl
staðir ■
ganga®
naudsS
OR * I
er t>a< ■
ur á al
og mil
nú þ«l
ekki I
að kljl
erfittl
með I
mínu |
| starfí
f Kaupmannahöfn.
Helgi Kristjánsson:
Sambandið
fítnar þó fram-
leiðsla bænda
seljist illa
Hvað er til ráða?
Það virðist ekkert álitamál að
hleypa þurfi nýju lífi i sölu dilka-
kjöts á erlendum markaði. Þá er
til nokkuð sem heitir samkeppni.
Hví ekki að taka menn eins og
Þorstein Viggósson á orðinu og
sjá til þess að hann og aðrir kjark-
miklir einstaklingar og einka-
fyrirtæki fái að glíma við vand-
ann við hliðina á SÍS. Er nokkru
að tapa? En það þarf að byrja á
þvi að koma á nýjum kjötmats-
reglum þar sem framleiðandinn
væri verðlaunaður fyrir að fram-
leiða vel vöðvafyllta dilkaskrokka
með litlum fituhjúp. Auðvitað
fáum við aidrei frambærilegt kjöt
sem alveg er án fitu og hinar nýju
kjötmatsreglur mega alls ekki
verða til þess að styðja við hor-
kóngana. Þeir hafa nógu lengi
fengið að hafa sauðfé undir hönd-
um. En það þarf umfram allt að fá
framleidda vel vöðvafyllta
skrokka sem tryggja neytandan-
um mesta hugsanlegt kjöthlutfall
móti beinum. Sneiða þyrfti hjá
hraðri haustfitun dilka. 1 fram-
haldi af þessu tel ég að stefna
þurfi að þvi að selja kjötið partað
ytra, þ.e. læri, hryggi og fram-
hluta sér á parti. Ynnist góður
makaöur fyrir læri og hryggi væri
stórum áfanga náð. Framstykkin
mætti urbeina og líttreykja.
Þessu er aðeins slegið fram sem
hugmyndum, sem útfæra mætti
betur. Þessi störf væru unnin af
islenzku fólki. (Hvað segði mið-
stjórn ASÍ um það?). Þannig yrði
komizt hjá að selja skrokkana
utan með hæklum og huppum
eins og mest hefir tíðkazt. Vafa-
samt tel ég að selja ærkjöt út.
Hugsanlegt er að það hafi nei-
kvæð áhrif á markað fyrir dilk-
ana. Þó má vel vera, að svo megi
búa um hnútana að sú vara spilli
ekki fyrir dilkakjötinu.
Aðalatriðið er, að islenzka
dilkakjötið fái ytra sterkan gæða-
stimpil — fyrir það fáist hærra
Framhald á bls. 29.
Göngum og réttum er lokið og
haustslátrun langt komin. Bænd-
ur hafa sótt fé sitt til fjalla og
rekið það þúsundum saman í fal-
Iegum breiðum til rétta. Þetta
starf hefir löngum veríð ein
mesta gleði bóndans og mun svo
enn. Þó fer varla hjá því, að bak
við þá gleði leynist skuggi. Þessi
skuggi er í líki efasemda um það,
hvort haldið verði aftur af þeim
niðurrifsöflum, sem hvert ræki-
færi nota til þess að hrópa á torg-
um að offramleiðslu lambakjöts
sé þjóðarböl, kjötið jafnvel óhollt
heilsu neytandans og við þessu
sést ekkert ráð annað en niður-
skurður sauðf járstofnsins að
verulegu leyti og væntanlega þar
með bændanna sjálfra sem slíkra.
Búið er að heilaþvo stóran hluta
þjóðarinnar. Að mínu mati er hér
um að ræða atvinnuróg f stærstu
mynd.
Verð land-
búnaðarafurða
er hátt
Ekki skal ég neita því, að verðið
er hátt á kjötinu og kemur illa við
pyngjur hins almenna neytanda.
Það er líka hrikalegt að slátur- og
dreifingarkostnaður skuli nema
235 krónum á hvert kg kjöts, þ.e.
kr. 3.525.- á hvern 15 kg dilk-
skrokk. Miðstjórn ASÍ þykir að
vonum nóg um verðið til neytand-
ans, en jafnframt sér miðstjórnin
ekki annað ráð en niðurskurðinn.
Heggur þar sá er hlífa skyldi.
Þetta skeður meðan helmingur
mannkynsins þjáist af matar-
skorti.
Hverju gleymir
miðstjórn ASl?
Hinn neikvæði samanburður á
verði íslenzka dilkakjötsins hér á
Islandi annars vegar og á borðum
útlendinga hins vegar vekur að
vonum ólgu og kallar á viðbrögð.
Miðstjórn ASt virðist alveg
gleyma hinni jákvæðu hlið máls-
ins. Gefum okkur þá tölu, að út-
flutningurinn nemi 100 þúsund
dilkum á ári. Þessir sömu dilkar
gefa af sér 100 þúsund gærur.
Þessir sömu dilkar eiga um það
bil 75 þúsund mæður sem gefa af
sér a.m.k. 150 tonn ullar. Nær lagi
mun þó vera að tvöfalda þessar
tölur allar. Fengi uppgjafarstefn-
an að ráða yrði um að ræða stór-
áfall fyrir ullar- og skinnaiðnað-
inn í landinu — iðnað, sem hefir
stöðugt verið að vinna stærri og
betri markaði og auka gjaldeyris-
öflunina. Uppgjafarstefnan
myndi valda stóráfalli í atvinnu-
málum staða eins og Akureyrar,
Sauðárkróks, Egilsstaða, Borgar-
ness, svo að dæmi séu nefnd. t
ullar- og skinnaiðnaðinum starfa
skjólstæðingar miðstjórnar ASI.
Segja má, að verksmiðjurnar bít-
ist um hverja gæru og dagblöðin
hafa að undanförnu flutt fréttir
um vaxandi útflutningsmöguleika
á ullar- og skinnavörum. Mið-
stjórn ASt hefði því átt að beina
spjótum sínum í aðra átt. Beina
þeim til þeirra, sem selja kjötið —
StS. Krefjast þess, að leitað verði
nýrra leiða i sölu og nýrra og
betri markaða. Jafnframt að gera
þá kröfu til stjórnvalda, að fastar
verði tekið á þessum málum í
heild OLg skilyrði sköpuð til þess
að lækka mætti verðið til ís-
lenzkra neytenda.
á sama vettvangi og þau eru fram
borin.
Hverjir
hafa brugðizt?
Engum blandast hugur um, að á
fyrstu áratugum, sem Samband
ísl. samvinnufélaga starfaði í
landinu, lyfti samvinnuhreyfing-
in grettistökum í afurðasölumál-
um bænda og sömuleiðis í kaup-
Leikmannsþankar um sölu lambakjöts o.fL
Opinber
afskipti?
A almennum fundi, sem Hall-
dór E. Sigurðsson landbúnaðar-
ráðherra hélt hér i Ölafsvík
snemma á þessu ári spurði ég
ráðherrann hvort hann gæti verið
um á aðföngum til búanna. Síðan
hefir mikið vatn til sjávar runnið.
Kaupfélögin hafa yfirtekið nær
alla bændaverzlunina með ýms-
um hætti og eru nú t.d. einráð i
útfiutningi á dilkakjöti. Bændur
ganga fyrir kaupfélagsstjórana
eins og páfann og miðstýringin i
samvinnuhreyfingunni eykst i
raun. Hvað stóran hluta bænda
varðar þá er allt þeirra fjármagn í
höndum kaupfélagsins, þannig að
kaupfélagið selur þeim rekstrar-
vörurnar, auðvitað með álagn-
ingu. — Kaupfélagið tekur við
afurðunum og selur — einnig
með álagi. Eigi bóndinn þá eitt-
hvað í mismun starfar gjarnan
innlánsdeild við kaupfélagið sem
getur geymt það fé og gerir.
Þannig leggur kaupfélagið á að-
föng og afurðir. Svo láta sumir
kaupfélagsstjórar hafa það eftir
sér, að erfitt sé fyrir kaupfélögin
að fjármagna búrekstur bænda.
Sú fjármögnun er ekki erfiðari en
svo, að halli verulega á bóndann í
viðskiptunum er gripið til þess
ráðs að taka fyrir eða skammta
honum úttekt á vörum. Aldrei
mun þó hafa hallað svo á nokkurn
bónda, að ekki væri greitt fyrir
hann áskriftargjald að Tímanum
og það óbeðið.
Sé litið hærra upp i metorða-
stiga Sambandsins kemur mið-
stýringin enn skýrar í ljós. Ég
býst a.m.k. við, að bændur hafi
mun meiri áhuga á að harðar væri
unnið að því að vinna dilkakjöt-
inu markaði erlendis en að Sam-
bandið færi út í samkeppni við þá
aðila, sem starfa að því að koma
sem flestum Islendingum til sól-
arlanda. Ég geri ekki ráð fyrir, að
margir bændur gefi sér tíma eða
fé til slíkra hluta. Meðan bændur
puða á búum sinum fara þeir sem
mýkri stólana nota.
Sláturhús hafa verið byggð eft-
ir ströngustu kröfum um holl-
ustuhætti — kröfum væntanlegra
kaupenda, erlendra. Þessir er-
lendu kaupendur hafa komið í
skoðunarferðir í þessu nýju slát-
urhús og góð viðskipti sögð liggja
í loftinu. Prufusendingar hafa
farið til ýmissa landa og að þvi er
ég bezt veit alltaf í heilum skrokk-
um nema stórhöggna saltkjötið
sem Norðmenn keyptu i nokkrum
mæli fyrir allmörgum árum, en
hættu svo innflutningi á. Arang-
urinn er ekki meiri en raun ber
vitni. Að minu mati eru þessi
kjötsölumál i ólestri og ótrúlegt
að ekki skuli hægt að vinna þess-
ari gæðavöru örugga og góða
markaði ytra, þó samkeppni sé á
mörkuðunum.
mér sammála er ég héldi að slak-
lega væri unnið að markaðsöflun
erlendis fyrir ísl. dilkakjöt. Svar
ráðherrans var efnislega á þá leið,
að hann gæti að ýmsu leyti tekið
undir þessa skoðun mína. Þvi til
sönnunar gæti hann upplýst að
landbúnaðarráðuneytið hefði í
hyggju að skipa nefnd á sínum
vegum til markaðsleitar erlendis
og jafnframt hefði — eða myndi
viðkomandi deild innan SÍS vera
skrifað bréf til þrýstings á þessi
mál. Hafi ráðherrann heill mælt.
Vona ég, að árangur þessara að-
gerða verði sem mestur og verði .
birtur almenningi. Segja verður,
að mál væri til komið að þolin-
um. Þar segir Þorsteinn Viggós-
son m.a.: „Já, það er rétt, ég hef í
hyggju að breyta til á næstunni
og snúa mér meira að vipskiptum
við lsland. Það sem ég hef mestan
áhuga á að gera er að flytja inn
íslenzkar afurðir hingað til Dan-
merkur. IVIér finnst svo gremju-
legt til þess að vita, hversu lágt
verð fæst fyrir íslenzka kjötið hér
— þetta frábæra hráefni, sem
bezt á heima á veizluborði. Svo er
það fiskurinn, sem ég er sanfærð-
ur um, að hægt er að selja
ógrynni af hér og fá gott verð
. fyrir. Auðvitað geri ég mér grein
fyrir því, að það er gífurlegt átak
að koma á laggirnar markaði, sem
mæði stjórnvalda brysti eftir ára-
tuga deyfð og afskiptaleysi varð-
andi framleiðslu- og markaðsmál
landbúnaðarins. Þessi deyfð hefir
hvað bezt sézt á því, hve lítið hefir
verið gert til að efla innlenda
fóðuröflun til gjaldeyrissparnað-
ar.
Ath.vglisvert viðtal
í Morgunblaðinu
Þriðjudaginn 6. sept. sl. birti
Morgunblaðið athyglisvert viðtal
við Þorstein Viggósson, sem um
árabil hefir starfrækt veitinga-
rekstur og kaupsýslu í Kaup-
mannahöfn með miklum umsvif-
eitthvert vit er í, en einmitt þess
vegna langar mig til að takast á
við þetta. Hvað kjötinu viðkemur
og því hlægilega verði, sem það er
selt á hér, þá er ein skýringin sú,
að einn aðili hefur ejnkaleyfi á
sölu þess hér í Danmörku, en
þetta einkaleyfi mun hafa komið
þannig til fyrir mörgum árum, að
þessi aðili hafi verið skólafélagi
einhvers embættismanns. Það
segir sig sjálft, að með nýjum
viðhorfum er nauðsynlegt að
breyta slíku sölufyrirkomulagi."
Já, skrýtið sölufyrirkomulag, ef
satt er. Mér dettur ekki í hug að
rengja þessi orð Þorsteins Viggós-
sonar, enda ekki séð þau véfengd
Ártúnshöfðasamtökin
halda mjög áríðandi félagsfund í matstofu Miðfells,
funahöfða 7r Reykjavík, mánudaginn 24. okt. kl. 15.30.
Fundarefni:
1. Frammistaða borgaryfirvalda.
2. Innbrotafaraldur í hverfið.
3. Hreinsun, fegrun og snyrting.
4. Önnur mál.
Mjög áríðandi að hvert fyrirtæki, sendi fulltrúa á fundinn
Stjórnin.
— snúa sér að |
viðstápúim við Island
og verzla nieð kjöt,
fisk og tízkuíatnað
__rætt við Þorstein Viggósson
V M « rí... é, hr.. hy«i-
ir;v;
A W—“. ’rttS: t „ rhér. híerr.h>MriW."