Morgunblaðið - 01.11.1977, Page 16

16
MORGUNBLAÐIÐ. ÞRIÐJUDAGUR 1. NOVEMBER 1977
Valdimar Björnsson;
Norðurlandaráðstefna
og fréttir að vestan
Islonzk menninfí í lítheiniinuni
«K á heiinalantlinu sjálf'u er mikirt
á diifinni hér í inidve.sturrik.juin
Bandarfkjanna þessa daf-a.
„Scanpresence 11“ hét rádstefnan
á Radisson-hótelinu í Minneapolis
6. til 8. október — the Scandi-
navian Presence in North
Ainerica — áfrainhald af stofn-
fundi svipaós eólis, sent einniít
var haldinn í Minneapolis vorió
1973. Þaó er „Norden-hlær“ á
þessuin fundum, leiótonar frá öll-
um löndunuin þátltakerulur —
frá Danmörku, Einnlandi, Is-
landi, Noréfii <>K Svíþjóó, oj> enn-
þá fleiri af þeim þjóóstofnum í
Bandarfkjunum ok Kanada, sem
starfa í ótal möiKum félösum, á
mennlaselrum <>k hjá flu}>félÖK-
um «k feróaskrifslofum.
Um íslen/.ka menningu í heima-
landinu sjálfu veróur rætt víóa
um mióvesturríkin í fyrirleslra-
för séra Roberts Jack frá Tjörn á
Vatnsnesi í Vestur-
Húnavatnssýslu, í boói American
Scandinavian Foundation, 17.
október til 12. nóvember. Hinn
sko/k-íslenzki prestur kemur sem
„the LíHikow Osborne Lecturer",
\ \ « w m
Séra Róbert Jack
sem ber nafn ríks manns sem gaf
fé í þessa starfsemi — var hann
einu sinni sendiherra Bandaríkj-
anna i Noregi ok yfirmaður
Anterican Foundation í- nokkur
ár. SÍKurður IlelKason, forstjóri
hjá I’luKleióum, um tfmabil í
sljörnarnefnd ASF, ok Valdimar
Bjórnsson, meðlimur í sömu
nefnd síóan 1959, stunKU upp á
því aö maðurinn sem kom til Is-
lands sem knattspyrnuþjálfari <>k
flentist þar sem sveitaprestur <>k
væri upplaKður lil þess að seKja
Ameríkönum frá íslandi. Thor
Thors, við National City Bank í
New York, sonur Thors heitins
sendiherra <>k frú ÁKÚstu, er fé-
hiröir American-Scandinavian
Foundation.
Ekki var fariö framhjá íslandi á
Noröurlanda-ráöstefnunni sem
ber oröasmiðið „Scanpresence"
sení nafn. Etnn kom alla leiö frá
Islandi, Heimir Hannesson frá
Reykjavík, bundinn nú vió þaö
-slarf að lokka túrista til íslands.
Þrír komu frá WinnipeK — frú
Hólmfríóur Danfelsson, skrifari
ÞjööræknisfélaKs IslendinKa i
Vesturheimi; Haraldur Bessason
pröfessór, sem skipar íslenzka
kennaraslólinn viö Manitoba-
háskóla; <>k Jön ÁsKeirsson, rit-
stjóri LöKbei'Ks-HeimskrinKlu,
sem er sonarsonur Jóns fræöslu-
málastjóra, Þórarinssonar l'rá
Göröum. Þrír voru „heimamenn",
Björn Björnsson heióursræöis-
maöur íslands í Minnesota, Valdi-
mar bróöir hans <>k frú Leola
Jósefson frá Hopkins, útboi'Kar
Minneapolis, af alíslenzkum ÞinK-
eyinKa-ættum. Mætti seKja aö
tveir voru mættir sem komu beint
frá Islandi, því þar sem þátttak-
andi var séra BraKÍ Frióriksson,
formaöur þjóöræknisfélaKsins í
Reykjavík, sem er nú nokkrar vik-
ur á Lútherska prestaskólanum f
Sl. Paul.
Sex manns voru frá aöaiskrif-
stofu ASF-stofnunarinnar f New
York, <>k svo voru bóka-
útKefendur, konsúlar, ráðuneytis-
stjórar, safnveröir, prestar <>k pró-
fessórar f skandinaviskum fræö-
um frá hafi til hafs, auk samherja
þeirra frá Norðurlöndum. Einar
HauKen, „páfi norskra mennta-
manna“ var þar sá sem flutti
fyrirlestra í Háskóla íslands fyrir
nokkrum árum. Þar var líka Nils
William Olsson, sem nú ber tilil-
inn Director, Swedish Council of
America. í WashinKton, DC.; var
Heimir Hannesson
hann í amerfska sendiráöinu í
Reykjavík fyrir nokkrum árum.
Þjóðerniskenndin var eitt aðal-
málið. Svo var líka mikil áherzla á
auknum áhuga á öllu því sem
skandinaviskt er meðal þeirra
sem eiga alls ekki rætur sínar að
rekja þangað. Hvernig félögin og
stofnanirnar geta átt nánari sam-
starf var tals'vert rætt. Sem dæmi
atriða á dagskrá eru þessar til-
vitnanir i undirbúningstilkynn-
ingunni: „Þrátt fyrir það að varð-
veizla sérkenna hvers þjóðarbrots
er ásetningur þeirra, hvers fyrir
sig, þá hefur fólk af þessum stofn-
um erft mikið sameiginlega og
hefur mjög svipuð sjónarmið." Og
svo þetla: „Rás tímans og viðbót
nýrra ættliða hafa skapað ný
vandamál og breyttar kringum-
stæður hjá þeim sem létu þjóð-
ræknismálin fylgja föstum far-
vegi á liðnum áruni." Og að vitnað
sé einu sinni enn: „Þrátt fyrir
breytingar og innlifun þjóðar-
brota f störfum <>g háttum þessa
lands vex áhugi meðal yngra fólki
af skandinavískum uppruna á
arfi þess; meiri gaumur er gefinn
skandinavískum verömætum,
menningu og framfaraskrefum,
hjá yngri kynslóöinni <>g nteöal
fölks yfirleitl."
Samþ.vkktir voru geröar um
aukiö samslarf og helzt um sant-
vinnu sem miölar öörum af
reynslu og tilraunum hinna. Dr.
Franklin D. Scott dró saman álit-
in er ráöslefnunni lauk. Hann var
lengi kennari í skandinavískum
fræðum við Northwestern háskól-
ann í Evanslon, Illinois, en er nú
safnvörður Norrænna bóka og
heimilda á Honnold-bókasafninu
við Claremont Colleges í Kali-
forníu. Sú nýjasta af mörgum
bókum hans er „Sweden: The
Nalion's History" — saga Svíþjóð-
ar — gefin út núna árið 1977 af
University of Minnesota Press í
Minneapolis, í samstarfi við
American-Scandinavian
Foundation. Hann tók sérlega til
máls um skýrslu frú Leola Jósef-
son, eins af íslendingunum héð-
an, sem hafði kannað gaumgæfi-
lega slarf flestra félaga meöal Is-
lendinga í Kanada og Bandaríkj-
unum. Hún haföi sagt eitthvaö á
þá leið, að til þess að varðveita
arfinn þá yrðu einstaklingar fyrst
af öllu að þekkja hann.
Sumum fannst mötið sanna
spakmæli Henriks Ibsens í einu
af leikritum hans: „Da fanden
vilde at intet skulde skje, saa
Haraldur Bessason.
valgte han den förste komitte."
En yfirleitt var fólk ánægt að
hafa haft einstakt tækifæri til að
ræða um sameiginleg. áhugamál
einu sinni enn og að „stappa stál-
inu“, hver í annan, er framtíðin
blasir við.
Bók séra Róberts Jack, samin á
ensku fyrir nokkrum árum og
uppseld fyrir löngu, „Arctic Liv-
ing", hreif leiðtoga American-
Scandinavian Foundation í New
York. Hafa sumar deildir ASF
beðið prestinn að segja þeim helzt
frá prestskaparárum stnum í
Grímsey. Sumir hafa viljað heyra
meira um kirkjulífið á Islandi.
Allir vilja heyra meira um tsland,
ekki bara um „feðranna frægð",
en um land og þjóð nútfmans.
Séra Robert mun hafa nógu mikið —
efni í ræður sínar, sem verða tólf
að tali, og munu nokkrar bætast
við „utan dagskrár". Hann mun
líka sýna nýjar skuggamyndir
með fyrirlestrinum, og hlakkar til
spurningatímans, eins og áheyr-
endur munu líka.
Ameriean-Scandinavian Found-
ation er með rúmlega 30 deildir
um öll Bandaríkin en ferðir séra
Róberts verða eingöngu í miðvest-
urríkjunum. Deildirnar eru oft
lauslega bundnar við háskóla og
menntastofnanir, en ná út yfir
þau lakmörk,
Fyrsta ræða prestsins verður i
Detroit, Michigan, 17. október. Þá
mun hann tala i Chicago þann
21sta, og hefur ræðismaður ís-
lands þar, Páll Sveinbjörn John-
son, ætlað honum fleiri ræður hjá
öðrum félögum. Þann 24ða verður
hann í Madison, Wisconsin, og 26.
október í Rock Island, Illinois,
þar sem gamli prestaskóli sænsk-
lútherskra er og háskólinn
Augustana College. Þann 28da er
komið fram í Des Moines, höfuð-
borg Iowa-ríkis, og hinn 30. á
menntastofnun í Storm Lake,
Iowa.
Þá er að heimsækja fólk af
dönskum uppruna við Dana Col-
lege i Blair, Nebraska, 2. nóvem-
ber, og þar sem Svfar eru mann-
margir, í Lindsborg, Kansas, 4
nóvember. Reynt var að haga því
þannig að séra Róbert flytti ræðu
sína í Minneapolis 7. nóvember,
þegar „þri-heilagt" er — aftöku-
dagur Jöns biskups Arasonar, af-
mæli rússnesku byltingarinnar,
og afmæli Péturs Thorsteinsson-
ar! Þaö tókst ekki, og verður ræð-
an flutt kveldið 8. nóvember í
Augsburt College, norsk-
Jón Ásgeirsson.
lútherskri stofnun i Minneapolis,
og auk ASF-deilarinna.r.,verður is-
lenzka kvenfélagið Hekla-
klúbburinn við það riðið.
Gustavus Adolphus-háskólinn i
St. Peter, Minnesota, rúmar 60
mílur frá Minneapolis, verður
staðurinn 10. nóvember. Þar var
íslenzka kennd einu sinni og hafa
margir af íslenzkum stofni sótt
þann skóla á fyrri árum. Kennar-
inn, 1905 og 1906, var Magnús
Magnússon, bróðursonur „Eiríks i
Cambridge." Lok fyrirlestrarferð-
arinnar er í „tvíbura-borgunum"
Duluth, Minnesota, og Superior,
Wiscounsiri,' 12. nóvember þar
sem mjög fjörug deild starfar
★
Smábæjar-blöðin í þessu landi
eru alltaf með smáfréttir um ein-
staklinga, ferðalög þeirra og
heimsóknir. En Reykjavik er ekki
smábær og Morgunblaðið ekki
sveitablað. En kannski þaö sé
ennþá satt, aö „þess ber að gera
sem gert er.“
Nú er nýr læknir frá íslandi
kominn í framhaldsnám við Min-
nesota-háskólann og er haVtn á
spítala þess — Hi.jlgrímur Bene-
diklsson, sonur Be>* .edikts Jakobs-
sonar. þekktur í ípróttum. Er
Guðrún kona hans með, dóttir
Jörundar Pálssonar frá Hrísey.
Auðólfur Gunnarsson, læknir i
Reykjavik, sem var við fram-
haldsnám í læknadeild Minne-
sota-háskólans fyrir fáeinum ár-
um, tók sér snögga ferð hingað.
Var hann hálfan mánuð við há-
skólann aftur, að athuga ýmsár
nýjungar í læknisstörfum.
Einn islenzkur læknir er fyrir
nokkuð löngu setztur hér að —
Örn Arnar, sonur Bernharðs Arn-
ars kaupmanns og Rannveigar
konu hans. Örn er að skreppa til
Danmerkur að halda fyrirlestur á
læknaþingi í Odense 19. október.
Hann mun tala um sérgrein sina
— hjartauppskurði, kallað hér
„open heart surgery". Verður frú
Margrét kona hans með í ferð-
inni; hún er dóttir Kristjáns heit-
ins Jónssonar lóðs á ísafirði og
Önnu konu hans, sem á nú heima
á Hrafnistu.
Anna Arnar, dóttir læknishjón-
anna, var fermd í lútherskrí
kirkju í Edina, i grennd við
Minneapolis, 25. september. Var
fermingarveizla að íslenzkum sið
Einar Haugen.
þann dag, og meira aö segja.
þátttakendur frá íslandi — Bern-
hard Arnar og frú og Erna dóttir
þeirra sem er gift Páli Vígkonar-
syni. Þetta fágæta íöðurnafn er
samsetning á nöfnunt ættingja,
Vigdís og Konráð. Bernhard Páls-
son, systursonur Arnar læknis,
var með líka, þar sem hann kom
frá Lawrenee, Kansas, og stundar
hann þar háskólanám.
Að minnst sé á nafna-„smiði“,
þá hefur manni fundíst það firra
hjá Íslendingum að kalla Odense,
fæðingarbæ Hans Christian
Andersen, Óðinsvé, og að fara til
Aarhus er að „fara að Árósum".
Það má láta Kaupmannahöfn vera
— það er góð þýðing á Köben-
havn. En að hugsa sér það sem
Englendingar geróu við höfuð-
borg Danmerkur, að smíða orðið
Copenhagen, sem hefur tæplega
nokkra meiningu. Og það slær
nærri allt út að tala um að vera ,,i
Lundúnum" í staðinn fyrir Lon-
don. Ilefur nokkur kaliaó New
York Nýja Jórvik nýlega?
Á Reykjavík að heita „Smokey
Bav" í enskumælandi löndum?
Samferða Bernharði Arnar og
þeim hingað var kona frá Reykja-
vik, Asta Guómundsdöttir, sent
hefur unniö i mörg ár hjá bóka-
forlaginu Helgafelli, bæði í prent-
sntiðjunni í Garðastræti og nú i