Morgunblaðið - 13.11.1977, Page 4

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 13. NÓVEMBER 1977
48
Séra
Páll
Björnsson
w
1
Selárdal:
Fiallið helga
Nær vora tekur, hefja sjó-
fuglarnir að elska björgin og
búa sér hreiður í hrufunum og
skútum klettanna. Æðifuglinn
safnast að eyjunum, og storkur-
inn undir himninum þekkir
sinn tilsetta tíma. Sumar-
fuglarnir aðkomandi vita af sín-
um tíma og tilskikkuðu plássi.
Turtildúfan, tranan og svalan
vita af tíma sinnar tilkomu.
Þetta uppkvæði heimfærir Dav-
íð til sinnar hjartsáru eftirlöng-
unar, segjandi: Svo sem
titilingurinn girnist að finna
hreiður, hvar hann leggi sína
unga, svo girnist eg að finna,
Jehóva Zebaót minn kóngur og
minn Guð, þin ölturu. Þvi er
þessi samlíking grundvölluð í
Guðs orði og má þess heldur
minna oss á nærverandi tíma,
já, þennan föstutima, sem enn
nú af Guðs náð er oss gefinn,
vesölum sjófuglum, turtildúf-
um og titlingum, til að sjá oss
hreiður fyrir vora andarunga,
þá að útleiða og síðan fóstra.
Nú er enn tími hagkvæmur,
hafi það hingað til undan dreg-
ist að elska bjargið hjálpræðis-
ins og flökta að því. Hvörjir eru
þeir, sem saman fljúga sem ský-
flóki, og sem dúfur í sinar
bjarghrufur? Ég svara: Það eru
elskendur krossins Kristi, sem
kunngjöra hans dauða, þar til
hann kemur. Þetta eru sjófugl-
ar mótlætis og harmabörn, er
finna hvörgi dúdaím nema í
krossi Kristi. Þetta eru æðifugl-
ar sem að eyjunum leita, sér-
deilis síðan heyrðu það orð: því
að eyjarnar væntu mín. Þetta
er storkurinn á eyðimörkinni,
sem nú fer á kreik að vita hvar
orpið fár. Þetta er turtildúfan
sem biður: Gef ei sálir þinna
turtildúfna vörgum, flokk
þinna aumingja gleym ei að eil-
ífu. Þetta er tranan, sem tistir-á
sóttarsænginni, og svalan, sem
sífellt kallar. Þetta eru
titlingarnir, lítilf jörlegir og
munaðarlausir. Hvört strengir
eru mikill fugla flokkur, allir í
sömu átt, allir að einu bjargi,
hvar Jesú blóði svitnar, svo að
biessist ungarnir? Til þinna alt-
ara, minn konungur og guð, á
hvörjum forðum báluðust
synda offurin og friðþægingar
fórnirnar, og stóðu jafnan í
sífelldum blossa. Hvörnin ætlar
þú titlingur Davið að leggja þar
unga þína? Annað er þér í hug
að hugsa um fuglahreiðurin.
Hann segir ei sig langi í Zíon
eður Milló, ekki nema að vera
þar dag og nótt við það forna
altari. Skyldum vér ei innvortis
brenna, nær slíkt heyrum. Jes-
ús sá krossfesti, en ekkert ann-
að nafn undir himninum, er
vort bjarg. Jesú pínu og dauða
áminning er umflotin ey, sem
skrifað er: Sá mikli Jehóva
mun vera oss í staðinn fljót-
anna og breiðra vatnsfalla, ei
skal þangað koma skip með ár-
um róið, eigi megtarskip að
komast. Krossinn Jesú er það
eina einnar fórnar altari. Jesú
undir og sár kölluðu feðurnir
mæddra bjarghrufur. Komaþví
allir, óskandi: Ég vildi eg hefði
vængi eins og dúfa. Flöktið
hingað allir fjaðrasárir. Nú er
ekki blístrað eftir býflugum
Egyptalands, heldur öllum örn-
um að hræinu vísað. Leggið hér
niður alla yðar andarunga og
útklekið andvörpum, eftirlöng-
un, trú, von og þolinmæði. Jesú
pina og dauði er friðarskjól
þreyttra, vermir jöklabarna,
hreiður volaðra, friðarborg of-
sóktra, náðarstóll iðrandi synd-
ara. Nú vel, komið til þessara
vatna allir þyrstir, sá ei hefur
gjald, komi, öðlist óg etið. Eg
segi komið og eignist án gjalds
og betalings vin og mjólk. Þvi
sóið þér yðrum peningum fyrir
öngva fæðu, og yðar erfiði fyrir
þann hlut, sem öngva saðning
hefur. Hlustið jafnan til mín og
etið það góða, og yðar sála lysti
sig í þessari feiti. Paulus þóttist
ekkert vita vilja nema Jesúm
krossfesta.
Nú tekur að vora. Lítið því
þetta lifsins tré, Jesúm á sinum
krossi. Þess aldin tekur nú út
að springa og gjörast nú fríð.
Mun þvi sumar endurlausnar-
innar vera i nánd. Turtildúfan
kvakar í voru landi.
Jesú pina og dauði er mér svo
ferskur, sagði Lútherus, sem
hann hefði liðið pínu á þessum
degi.
Og með þvi svo er komið, að
allur þessi floti skriður undir
þína vængi, vor guð, þá lát nú
soninn þinn, Jesúm, liggja á
eggjum þessum vorra hjartna,
og þau blessuðu miskunnar
íður, sem úthelltust og kvöldust
í pínunni vor vegna, breiðist
yfir vor hugskot og hjörtu, þú,
Ur
prédikun
1684
sem öllum skepnum gefur sína
frjóvgun með þínum guðdóms
krafti. Lát nú kvala og pínu
krafts þíns sonar, Jesú, fyrir
yfirfærslu Heilags anda gefa
frjóvgun vorum freðnum slál-
um, svo að þær sem fugla-
kindurnar komi á fætur sínum
ungum, svo þeir syndi og fljúgi
eftir móðurinni, þá verða ei
vorir kostir síðri: að komast á
legg í þeim nýja manni, eftir
guði sköpuðum, og flökta svo
eftir þér, herra Jesú, og synda
með þér í gegnum Belíals
straum, þar til afleggjum hold-
ið auma, og komustum út af
Kedrons myrkrum upp á hæð
þeirra himnesku Olíutrjánna á
himnum. Framkvæmi það og
fullgjöri Jehóva.
A hvörju helst bjargi vor
Jesús staðar nemur, það taka
nú fuglarnir að elska. Fprðum
þegar hann bjó meðal Israel á
fjallinu Mória, þá elskuðu það
pláss öll Guðs börn. Þar útheltu
þau sér fyrir Jehóva, þar undu
þau sér, sem nálega allareiðu
væru í Himninum. Þangað
flykktust þau sem annar fugla-
floti. Þar lofsungu þeir
lausnaranum. Þar prédikuðu
þeir hans pinu og dauða. Davið
bevísar þennan framburð:
Hvað elskulegar eru þýnar
tjaldbúðir, ó Jehóva allsherjar.
Mína sálu lángar og ómættir af
ástundan að koma til fordyra
Jehóva, Já, og elska staðinn
fóta þinna.
Þá Jesús eftir upprisuna
opinberaði sig á fjallinu Galíl-
eæ, flykktust þangað meir en
500 bræðrá í senn. Þá hann
gekk upp á fjallið leit hann
margt fólk koma til sin, austan
til við Jordán. Þá hann hékk á
Golgata komu á það bjarg fjöldi
kvenna, sem honum höfðu fylgt
af Galílea.
Oftlega þegar hann var á
fjallinu Ólívetí, flykktust
margir til hans að heyra hann.
En nú síðast fer hann alleina
með sínum ellefu lærisveinum.
En vor sála á að elska það OIíu-
bjarg vegna þess sem þar fram
fór á fimmtudags líðandi nóttu.
Hvar fyrir lækkið þér yður ei
gnípóttu fjöll. Fjallið Guðs er
fjall sem Basjan, sem fjallið
gnipótta, fjallið Basjan. Er þá
ei best að rekja ferilinn Jesú út
á þetta Oliufjall, svo vér séum
þar í andanum, sem Jesús er, og
ef Pétur kallar fjallið á hverju
Jesús forkláraðist fjallið helga,
því má ei Oliubjargið kallast
heilagt fjall, á hvörju þeir
heilögu Guðs blóðdropar og
blóðhnettir féllu, á hvörju þeir
dýrðarfullu fætur stóðu undir
uppstigninguna, á hvjöru svo
margt lífsins orð kom af Jesú
ástúðlegum vörum.
Skýringar
Veturinn 1684 skrifaði séra
Páll Björnsson í Selárdal fyrri
helming föstuprédikana sinna.
Afganginum lauk hann 1689.
Þessar hugvekjur kallaði hann:
Guðrækilega yfirvegan pínunn-
ar og dauðans Drottins vors
Jesú Kristí í tuttugu og þremur
merkilegum predikunum inni-
bundna.
Kafli sá sem hér er birtur er
formáli fyrstu prédikunar-
innar. Af ásettu ráði eru
ritningartilvitnanir ekki settar
inn i textann hér, til þess að
eftirtekt lesandans truflist ekki
af sifelldu skriftarinnar
kapítula tali, eins og séra Páll
mundi sjálfur hafa orðað það.
Hér er um að ræða alle-
góríska útleggingu á hugtakinu
fjallið helga, eða bjarg hjálp-
ræðisins. Allegóría var tákn-
mál, sem á miðöldum þótti best
fallið til að útskýra himnesk
sannindi. í þessari prédikun er
fjallið helga Olíufjallið og
Golgata. 1 þessum fjöllum eru
Iika fjöllin sem máli skiptu í
sögu Israelsmanna, og fjöllin
sem komu við sögu Krists. Séra
Páll notar í skýringu sinni
ritningartexta, sem um þetta
efni fjalla; Jer. 6, Jes. 60, Es.
38, Jes. 33, Jes. 2, Jes. 7, Jes. 55.
Sálm. 84, Sálm. 34, Sálm. 55,
Sálm. 68. Öllu þessu er hagan-
lega niðurraðað. Inn i myndina
bætir séra Páll ,,æðifuglinum“
og ,,andarungunum“. Þar með
hefur hann islenzkað tákn-
málið. Fuglarnir eru sálirnar,
sem flýja að krossi Krists.
Andarungarnir eru bænarand-
vörpin, sem borin eru til
krossins. Krossinn er nefndur
lífsins tré og dúdaím. Dúdaím
er alrúnarrótin svo kallaða,
(mandragóra) sem var í lögun
eins og maður, og hafði
lækningagildi. Um hana mynd-
uðust ýmsar þjóðsögur, m.a. að
hún hefði fyrst vaxið á Golgata
og fengið lækningamátt sinn af
Lausnarans blóði. Orðið
Dúdaím kemur fyrir í
Guðbrandsbiblíu, í 1. Mós. 30.
og i Ljóðaljóðum Salómons, 7,
13. Nú er það þýtt ástarepli, en
ætti fremur að þýða það ástar-
gras eða brönugras, því Dúdaim
þótti gott til ásta. Þess vegna er
það notað hér.
Síon og Milló eru hvort-
tveggja staðir eða hús utan við
musterissvæðið í Jesúsalem.
Belíals straumar er líkinga-
mál um ofsóknir, sem kristnir
menn verða fyrir.
Lokið 3. nóv. 1977.
Kolbeinn Þorleifsson.
króna vent/úúú
I fjórðu milljónustu fernunni af
eru i 00.000 kr. verðlaun
Fékkst þú þér
i morgun
Sólargeislinn frá Florida