Morgunblaðið - 23.04.1978, Side 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 23. APRÍL 1978
pítrgni Útgelandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guómundsson.
Fróttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson
Ritstjórn og afgreiósla Aðalstræti 6, sími 10100.
Auglýsingar Aðalstræti 6, sími 22480.
Askriftargjald 2000.00 kr. á mánuði innanlands.
í lausasðlu 100 kr. eintakið.
Verðbólgan er sá höfuð-
vandi íslenzkra stjórn-
mála, sem forystumenn í
stjórnmálum, atvinnumálum
og verkalýðsmálum verða að
einbeita sér að á næstu
mánuðum og misserum.
Þjóðfélag okkar er orðið svo
gegnsýrt af neikvæðum
áhrifum hennar, að það
hættuástand, sem sjá mátti
fyrir, þegar óðaverðbólgan
komst á kreik, er nú þegar til
staðar. Þjóðin á heimtingu á
því, að þeir, sem tekið hafa að
sér forystu í málefnum henn-
ar á vettvangi stjórnmála,
atvinnumála og verkalýðs-
mála, taki höndum saman
um að ná verðbólgunni niður.
Fyrirhyggja kemur að góðu
haldi í baráttu gegn verð-
bólgu, eins og í öðrum efnum.
Eftir að efnahagsráðstafanir
ríkisstjórnarinnar frá því í
vetur kom til framkvæmda er
ljóst, að næsti meiriháttar
áfangi á verðbólguferli okkar
er gerð nýrra kjarasamninga
í kjölfar þeirra, sem renna út
síðari hluta þessa árs. Þeir
kjarasamningar munu ráða
miklu um framvindu verð-
bólgu næstu misseri.
Mörgum þykir núverandi
ríkisstjórn hafa gengið illa að
fást við verðbólguvandann,
verr en búast mátti við. Þetta
sjónarmið er skiljanlegt en
þó ekki réttmætt að öllu
leyti. Ríkisstjórnin tók við
54% verðbólgu. Hún tók við
tómum sjóðum. Hún tók við
vaxtastefnu, sem kallaði á
eftirsókn eftir lánum til
verðbólgufjárfestingar og
minnkandi sparnað. Hún tók
við verulegum hallarekstri á
ríkissjóði. Ríkisstjórninni
tókst að koma verðbólgunni
niður í 26% á sl. ári. Henni
tókst að koma á jöfnuði í
ríkisfjármálum á árinu 1976.
Hún hefur gerbreytt um
stefnu í vaxtamálum, sem
hefur þýtt að eftirsókn eftir
lánum hefur stórminnkað og
þar með verðbólgufjárfesting
en sparnaður stóraukizt.
Hins vegar urðu kjarasamn-
ingarnir á árinu 1977 til þess
að mjög hallaði undan fæti á
ný. Ríkisstjórnin verður að
bera sinn hluta ábyrgðar af
því vegna þess að í kjölfar
samninga á hinum almenna
vinnumarkaði sl. sumar gerði
hún sjálf samninga við opin-
bera starfsmenn, sem voru
mun hærri en kjarasamning-
ar þeir, sem vinnuveitendur
og ASI höfðu gert fyrr á
árinu. Um það, sem úrskeiðis
hefur farið, þýðir hins vegar
ekki að sakast nú, heldur
taka á viðfangsefninu eins og
það liggur fyrir. Mikilvægt
er, að kjarasamningar þeir,
sem væntanlega verða gerðir
við lok ársins, stuðli að
minnkandi verðbólgu. Til
þess að svo megi verða þurfa
grunnkaupshækkanir að vera
innan skynsamlegra marka.
Fengin reynsla af kjara-
samningum undanfarin ár
lofar hins vegar ekki góðu í
þessum efnum. Þess vegna er
mikilvægt að forystumenn í
stjórnmálum, atvinnumálum
og málefnum launþega taki
nægilega snemma upp við-
ræður um framhaldið í
kjaramálum til þess að móta
stefnu í kjaramálum, sem
vinnur gegn verðbólgu.
Víða um lönd, þar sem
verðbólguvandi eða annars
konar vandi í efnahagsmál-
um steðjar að, leita stjórn-
völd leiða til þess að vinna
bug á þessum vanda. Við
íslendingar erum ekki einir á
báti. Fyrir skömmu setti
norska ríkisstjórnin á gerð-
ardóm til þess að úrskurða
um kaup og kjör í Noregi til
næstu tveggja ára og bannaði
verkföll. Jafnframt lýsti hún
því yfir, að Norðmenn gætu
ekki búizt við aukningu raun-
tekna á næstu fjórum árum.
Bretum hefur síðustu misseri
vegnað vel í baráttu við
verðbólgu enda hefur ríkt
eins konar skilningur milli
ríkisstjórnar og verkalýðs-
forystu um stefnuna í kjara-
málum. Síðustu fregnir frá
ísrael, þar sem verðbólga
hefur verið svipuð og hér,
herma, að stjórnvöld hafi
fryst verðlag á mikilvægum
nauðsynjavörum til sex mán-
aða gegn því að verkalýðs-
samtökin kunni sér hóf í
kröfugerð. Jafnvel í
Bandaríkjunum er nú verið
að gera sérstakar ráðstafanir
til þess að hamla gegn
verðbólgu.
Við eigum því við áþekk
vandamál að etja og fjöl-
margar þjóðir. En eitt er víst:
við leysum okkar vanda ekki
með því að standa í stöðugu
innbyrðis stríði, sem fyrst og
fremst er sprottið af pólitísk-
um og jafnvel persónulegum
ástæðum en á sér takmarkað-
ar málefnalegar forsendur.
Við leysum ekki verðbólgu-
vandann nema ríkisstjórn og
sá þingmeirihluti, sem að
baki henni stendur, og for-
ystumenn í atvinnumálum og
í verkalýðshreyfingu nái
samstöðu um aðgerðir til
þess að hamla gegn verð-
bólgu. Þær aðgerðir þurfa
ekki fyrst og fremst að
byggjast á pólitísku sam-
starfi einhverra tiltekinna
flokka um ríkisstjórn heldur
gagnkvæmu trausti þeirra,
sem kjörnir hafa verið til
forystu í stjórnmálum, at-
vinnumálum og í verkalýðs-
hreyfingu. Næstu mánuði
þarf að nota til þess að skapa
grundvöll og forsendur fyrir
skynsamlegum kjarasamn-
ingum í árslok, sem vinna
gegn verðbólgu.
N æstu k jarasamningar
j Reykjavíkurbréf
U♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦ Laugardagur 22. apríl
Skoðanakannanir
Nú að afstöðnum frönsku-
kosningunum hljóta menn að leiða
hugann að skoðanakönnunum og
hve lítið er að marka þær í raun
og veru. Eitt íslenzku dagblaðanna
gerði dálitla skoðanakönnun á
fylgi flokkanna hér á landi um
þessar mundir, en þá kom fljótlega
í Ijós, að slík könnun er engan
veginn marktæk að áliti þeirra,
sem gerst vita, vegna þess hve lítill
hluti fólks var spurður og hvernig
hinir spurðu voru valdir af handa-
hófi. Jafnvel í hávísindalegum
skoðanakönnunum, eins og fram
fóru í Frakklandi fyrir þing-
kosningarnar þar, virðast þeir,
sem bezt eru sagðir kunna til
verka, skjóta langt yfir markið og
raunar svo, að úrslit frönsku
kosninganna komu flestum í opna
skjöldu. Bjarni Benediktsson
hafði litlar mætur á skoðanakönn-
unura, sagði að þær gætu haft
óheppileg áhrif á skoðanir fólks,
en jafnframt, að þær væru að engu
hafandi, svo lítið sem hægt væri á
þeim að byggja. Nú hefur þessi
skoðun hins reynda stjórnmála-
manns verið rækilega sönnuð.
Allir þeir, sem gerðu skoðana-
kannanir í Frakklandi, spáðu
vinstri flokkunum sigri, en niður-
staðan varð þó sú, að hægri og
miðflokkarnir, þ.e. stuðningsmenn
núverandi stjórnar, báru sigurorð
af vinstri mónnum, sósíalistum og
kommúnistum, og er ósigur þeirra
talinn geta markað tímamót í
stjórnmálasögu Frakklands, jafn-
vel V-Evrópu. Sagt hefur verið, að
sá eini, sem hafi sagt nokkurn
veginn fyrir um úrslit kosning-
anna, hafi verið Frakklandsfórseti
sjálfur, Giscard d'Estaing, en
hann hélt því ávallt fram, að
stuðningsmenn stjórnar sinnar
yrðu sigurvegarar í kosningunum.
Enginn vafi er á því, að kosninga-
úrslitin í Frakklandi eiga eftir að
styrkja lýðræði þar í landi og
raunar víðar í álfunni og auðvelda
forsetanum að sigra í þeirri
baráttu, sem hann á fyrir höndum
að þremur árum liðnum.
Manndráp og
fjöldamorð
Engu er líkara en fréttir og
traustar upplýsingar um morð og
fjöldamorð í ríkjum, þar sem
kommúnistar hafa nýtekið völdin,
hafi farið framhjá öllum þorra
manna, a.m.k. er lítið um þessi mál
ritað. Og það er eins og kommún-
istum takist með einhvers konar
pólitískum deyfilyfjum að leiða
huga manna frá ofþeldisverkum í
ríkjum, sem þeir stjórna eða
ágirnast, a.m.k. skortir nú mjög á
hávaðann, sem var út af Víetnam
og hin skörpu viðbrögð alls kyns
siðferðispostula, sem fóru ekki
fram hjá neinum þá; eða við þau
tækifæri önnur, þegar vinstri
menn hafa talið, að unnt væri að
finna veikan blett á framferði
lýðræðisþjóða. Þannig hefur það
vakið litla sem enga athygli, að
Amnesty International skoraði
fyrir nokkru á stjórn Kambodíu að
svara stöðugum ásökunum um
fjöldamorð þar í landi og fór þess
á leit, að hlutlausum aðilum yrði
leyft að fara til landsins og kanna
ásakanir þar. Atökin við Horn í
Norðaustur-Afríku fara fyrir ofan
garð og neðan hjá flestum, eins og
áður hefur verið minnzt á hér í
Reykjavíkurbréfi,enda virðast fáir
hafa áhuga á því, þó að Rússar og
Kúbumenn leggi undir sig land-
svæði í Ogadeneyðimörk, drepi þar
fólk og reki burt frá heimilum
sínum, og það er algjör undan-
tekning ef heyrist af skæruhernaði
í Eritreu, sem hefur aldrei verið
hluti af Eþíópíu, en var ítölsk
nýlenda á sínum tíma og á því
fullan rétt á sjálfstæði, ekki síður
en aðrar fyrrverandi nýlendur í
Afríku. En hver hefur haft áhuga
á stríðinu í Eritreu, frekar en
t.a.m. Ogaden? Þá hefur verið
skýrt frá því í fréttum að ástandið
í Angólu sé ekki upp á marga
fiska. Þar hafi kúbanskir hermenn
og stjórnarherinn fellt um 70.000
óbreytta borgara að undanförnu í
norðurhluta landsins. Vestrænir
blaðamenn, þ. á m. fréttamaður
Sunday Telegraph, hafa kynnt sér
ástandið þar í landi og lýst þeim
hörmungum, sem kommúnistar
hafa leitt yfir þetta vesalings fólk,
en frásagnir þeirra bíta ekki á
hina hörðu samvizku þeirra sið-
ferði'spostula, sem hafa tileinkað
sér tvöfalt siðgæði í pólitík. í
Sunday Times hefur m.a. verið
greint frá viðtölum við fólk, sem
hefur komizt lífs af undan stór-
árásum kúbanskra hermanna í
Angóla, en þar hafa „vopnaðír
hermenn .. . brytjað niður
óbreytta borgara og hundruð
þorpa verið brennd til ösku eða
sprengd í loft upp, heimili rænd og
konum nauðgað". En hverjum
kemur þetta við? Ekki íslenzkum
áhugamönnum um alþjóðleg
stjórnmál, né þeim pólitísku sam-
vizkuriddurum, sem hingað til
hafa tekið að sér heimssamvizk-
una endorgjaldslaust og ótil-
kvaddir. Og svo eru verstu póli-
tísku fangelsin á Kúbu, eins og
fram hefur komið í fréttum, og
Castró hefur neitað Amnesty
International og öllum öðrum að
skyggnast inn í þau eins og brezki
blaðamaðurinn frægi, Bernard
Levin, hefur bent á og rifjað var
upp hér í blaðinu fyrir skömmu.
I fréttum segir ennfremur, að
talið sé, að um ein milljón manna
hafi flúið Angólu vegna aðgerða
kúbanskra hermanna, en nú munu
vera um 40.000 kúbanskir her-
menn í Afríku, að því er síðustu
fréttir herma, og hafa ekki verið
bornar brigður á það. I fréttum
sagði nýlega m.a.: „Samkvæmt
fréttinni í Sunday Telegraph hefur
börnum á aldrinum 10—17 ára í
norðurhlutunum (Angólu) verið
skipað að yfirgefa heimkynni sín
og þau send til Kúbu til „náms“.
Óttaslegnir foreldrar, sem þora
ekki að gera uppsteyt gegn stjórn-
inni telja að börn þeirra séu send
til Havana til að vinna sem
þrælar á sykurplantekrum." En
átökin í Angólu halda áfram, enda
hafa skæruliðasveitir FLNA og
UNITA ekki gefizt upp, heldur
hefur þeim, að því er virðist, vaxið
ásmegin og þær hafa éflzt við
hverja raun. Angóla og Norðaust-
urhorn Afríku eru orðin að rnikl-
um blóðvelli, þar sem saklausu
fólki er fórnað á altari alþjóðlegs
kommúnisma og þeirrar nýju
yfirdrottnunarstefnu, sem
Kúbanir og Rússar framfylgja í
sameiningu og bezt hefur verið
skýrð af maoistunum í Kína, sem
virðast sjá heimsvaldastefnu
leninismans í betra ljósi en aðrir
(þó að stuðningur þeirra við
ofbeldið í Kambódíu sé m.a.
svartur blettur á stefnu þeirra).
Um Kambódíu er það enn að
segja, að einu svörin, sem fengizt
hi&fa við fyrirspurnum Inter-
national Amnesty um fjöldamorð
þar í landi eru þau, að utanríkis-
ráðherra kommúnistastjórnarinn-
ar þar fullyrti 1975, að þar í landi
væru engir dæmdir nema „mikil-
vægir glæpamenn". En ekkert svar
hefur borizt við kröfu mannrétt-
indanefndar Sameinuðu þjóðanna
um skýringar á ásökunum. I
yfirlýsingu frá Amnesty Inter-
national er haft eftir frönskum
presti, sem dvaldist í Kambodíu,
Ponchaud að nafni, að 100.000
manns hafi a.m.k. verið myrt í
landinu og líklega tvisvar til
þrisvar sinnum fleiri. Amnesty
kveðst vilja, að mál þetta sé
rannsakað, þar sem enn berist
fréttir um aftökur í Kambódíu, en
þögnin er eina svarið. Sumir halda
jafnvel, að mun fleiri en 200—300
þús. manns hafi verið tekin af lífi
í Kambódíu eftir að kommúnista-
stjórnin tók við völdum, en um það
er aö vísu ekki hægt að fullyrða á
þessu stigi málsins. Ástæða er til
að benda á að nú fara fram
réttarhöld í Noregi um ofbeldið og
grimmdina í Kambódíu, þó að þau
virðist ekki vekja mikla athygli
hér á landi.
Já, þögnin er eina svarið. Þögnin
hefur ekki sízt verið hrópandi
hávær í íslenzkum fjölmiðlum,
m.a. útvarpi og sjónvarpi; nú eru
engir kallaðir til að fjalla á
merkum málþingum í Kastljósi
eða öðrum þáttum sjónvarps um
þessi miklu átök og þær blóðfórn-
ir, sem færðar hafa verið á altari
hins rauða guðs. Nú ríkir þögnin,
því að hún kemur sér vel. En hún
er líka hávær, herrar mínir.