Morgunblaðið - 01.09.1978, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 1. SEPTEMBER 1978
,.i>AÐ er með hlendnum tilfinn-
injíum sem ég nú >?en>{ til
embættis forsætisráðherra. Ég
hafði ætlað mér allt annað á
næstunni en að fást við ráð-
herrastöðu áfram. Og mér er
ákaflega vel ljóst að það er við
mikinn vanda að tclíma. En
reynslan verður að skera úr um
það hvort okkur tekst að koma
heilu skipi í höfn." sajíði Ólafur
Jóhannesson formaður Fram-
sóknarílokksins. í samtali við
Mbl. síðdeKÍs í Kær eftir að
hann hafði myndað samstjórn
Framsóknarflokks. Alþýðu-
bandalaKs (>K Alþýðuflokks.
..I>að er Kefið mál að þeir
flokkar. sem standa að þessari
ríkisstjórn. hafa ólíkar skoðan-
ir á ýmsum málum ok það
verður sjálfsaKt að finna mála-
miðlun á ýmsum sviðum. Mér
er því vel ljóst að hlutverk
forsætisráðherra Ketur þar
orðið nokkuð vandasamt.”
— Ilvaða persónuleKU áætl-
un þinni hefur þessi pólitiska
þróun hreytt?
„Ég hafði huKsað mér að
hverfa aftur að laKadeildinni.“
— Hefurðu saknað hennar?
„Já. En þanKað kemst ók nú
ekki aftur úr þessu, hvort sem
þessi ríkisstjórn mín lifir lengur
eða skemur, því ók hef tekið
ákvörðun um það að Kefa þessa
huKsun frá mér.“
— Finnst þér pólitíkin harð-
ur húsbóndi að þessu leyti?
„Ék held að þeKar menn hafa
Kefið sík jafn mikið að pólitík-
inni ok ók hef Kert að undan-
förnu þá hafi þeir Kefið sík
henni alKjörleKa á vald.“
— Nú hefur því þvert á móti
verið haldið fram að þú hafir
pólitíkina á þi'nu valdi ok að
sjálfur hafir þú átt þinn þátt í
því að sú staða er komin upp
að þú ert að taka við emhadti
forsætisráðherra.
Rœtt við
Olaf Jóhannesson
formann
Framsóknarflokksins
auðvitað ekki horft fram hjá því
að Ólafur Jóhannesson og for-
maður Framsóknarflokksins eru
einn og sami maðurinn.
En ef til vill má af þessu
draga þá ályktun að Fram-
sóknarflokkurinn geti gegnt
sérstöku lykilhlutverki við
myndun samsteypustjórna.“
— Hvort sem hann er stór
eða lítill?
„Það segir sig auðvitað sjálft
að Framsóknarflokknum er því
auðveldara að rækja þetta hlut-
verk sitt sem hann er stærri.
Það er rétt að flokkurinn
tapaði verulega í síðustu kosn-
ingum, náttúrulega óverðskuld-
að að mínum dómi, og að hann
er minnsti þingflokkurinn nú.
En segir ekki gamalt máltæki,
að hinir síðustu verði stundum
fyrstir?“
— Ilvernig er það að skipta
svona um úr „hæKri stjórn"
yfir í „vinstri stjórn"?
„Ég vil nú ekki nota þessi
hugtök mikið sjálfur. Þetta er
samstarf.
Og samstarfið í ríkisstjórn
Geirs Hallgrímssonar hefur
verið mjög gott eftir því sem við
er að búast í samstjórn stjórn-
málaflokka. Ég hef persónulega
mjög góðar minningar um hvern
og einn samráðherra minna í
þessari ríkisstjórn.
Þessi stjórnarmyndun mín nú
hefur verið mjög erfið. Þess ber
þó að geta að áður en ég hófst
handa var búið að gera tvær
tilraunir; fyrst Benedikt Grön-
dal og síðan Lúðvík Jósepsson.
Og það er aúðvitað staðreynd að
í báðum þessum tilraunum var
margt unnið sem reyndist svo
grunnur í þessari síðustu lotu og
ráðherra í þessari ríkisstjórn.
Hefur þú fundið þetta viðhorf
og þá á ég sérstakleKa við úr
röðum verkalýðshreyfinKarinn-
ar?
„Nei. Ég hef ekki fundið neina
andúð þarna.
Það er komin á byrjun að
samstarfi við verkalýðshreyf-
inguna og það samstarf tel ég
æskilegt. Það er bara ekki komið
á þann grunn sem þarf að koma.
Þeir eru að athuga þessi mál og
eðlilega tekur það sinn tíma.“
— Mér var sagt í gær að
þú værir góður hagyrðingur.
„Ég held nú að það sé engin
vísa lifandi sem ég kann að hafa
barið saman.“
— Aldrei skrifað neitt niður?
Það er Kreinilegt að loksins
hef éK komið Ólafi svolítið á
óvart. En það er auKljóst að
hann hefur lúmskt K»man af að
rifja eftirfarandi uppi
„Einu sinni bjó ég á heimavist
við annan mann og við lögðum
þá skyldu hvor á annan að yrkja
eina vísu á kvöldi. Þetta skrifuð-
um við allt niður, en það er nú
sem betur fer týnt.“
— Ok þú manst ekki neitt.
eða hvað?
„Nei. Það er af og frá.“
— Hvaða ráð Köfur þú unK’
um mönnum sem vilja gefa sig
að stjórnmálum?
„Ætli menn verði ekki að læra
af eigin reynslu. En ég held að
það sé ákaflega mikilvægt að
menn temji skap sitt og fyrir
alla muni líti ekki of hátíðlega
á sjálfa sig.“
— Ilefur þú alltaf verið
pólitískur?
„Ég held barasta að ég hafi
drukkið pólitíkina í mig á
barnsaldri."
„Hinir síðustu verða
stundum fyrstir... ”
„Ég má nú vel við una ef ég
er svo framsýnn að hafa getað
séð fvrir alla þessa atburðarás!
En ég held að kringum-
stæðurnar hafi verið hér mjög
að verki.“
— En nú bregðast menn
misjafnt við kringumsta-ðun-
um <>k menn nota þær misjafn-
lega.
„Það er út af fyrir sig rétt og
KÍldir auðvitað um stjórnmálin
sem annað.“
— Hafa persónuleg kynni
manna í millum mikið að segja
i' stjórnmálum. til da'mis við
myndun ríkisstjörnar?
„Já: Það gera þau ugglaust.“
— En ekki útslagið?
Nú hugsar Olafur sig um en
svarar svo: „Nei. Það held ég
ekki, að minnsta kosti ekki
alltaf.
Eg held annars að það gcti
líka skipt máli að nienn hafi trú
á þvi að sá sem þeir eiga ski]>ti
við sé nokkuð sjálfstæður; að
hann sé ekki bundinn í einhverri
klíku."
— Því hefur nú einmitt verið
haldið fram um þig að þú værir
þinn eiginn flokkur. ef svo má
segja.
„Ég held nú að það sé meira
þjóðsögur en sannleikur," svar-
ar Ólaíur og hlær við.
— Hvað hugsar þú þá þegar
þú sérð skrif í slíka átt?
„Ég kannast nú ekki stundum
við þær myndir sem eru dregnar
upp af mér. En ugglaust lítur
maður sjálfan sig allt öðrum
augum en aðrir gera.“
— Þannig að ekki þarf allt
að vera rangt þótt þú viljir
ekki kannast við það?
„Nei. Maður er tæpast dóm-
bær á það.“ Og nú slær Olafur
út höndunum.
— Þú hefur meðal annars
sætt mjiig harðri gagnrýni á
þínum stjórnmálaferli. Sumir
segja að slíkt sitji i' þér. Er það
rétt?
„Ég gleymi þessu alveg um
ieið. Eg held að í stjórnmálun-
um yrði það alveg óbærilegt ef
menn bæru slíkt með sér.“
— Nú hefur þetta komið
mjög til tals vegna þess að í
röðum þingmanna Alþýðu-
flokksins cru menn sem hafa
gagnrýnt þig mjög hart?
„Ég á engar sakir óuppgerðar
við þá. Og ég vona að samstarfið
við þá geti verið gott. Af minni
hálfu er ekkert því til fyrif-
stöðu.“
— Þú myndaðir vinstri
stjórn 1971 með Framsóknar-
flokkinn sem stærsta flokk.
Þar næst fórst þú langt með að
mynda ríkisstjórn Geirs Hall-
grímssonar. Og nú, þegar
Framsóknarílokkurinn er
minnstur þingflokka. þá mynd-
ar þú stjórn. sem hvorki
formanni Alþýðuflokksins né
AlþýðubandalaKsins auðnaðist
að mvnda.
Hvort seKÍr þetta meira um
persónuna Ólaf Jóhannesson
eða íormann Framsóknar-
flokksins?
„Ég vil nú sem minnst tala um
mig persónulega, þó ég geti
kom að notum. En engu að síður
var þessi síðasta lota mjög
ströng og tíminn var í sjálfu sér
ákafjega knappur. Þess vegna
verður sjálfsagt að játast að
mönnum hafi ekki gefizt tími til
að ganga frá öllum málum svo
vel sem æskilegast hefði verið.
En ég vonast eftir góðu
samstarfi við þá menn sem nú
ætla að standa með mér að
ríkisstjórn. Þetta er að ýmsu
leyti óvenjuleg stjórn. Ég er eini
maðurinn sem hefi áður setið í
ríkisstjórn. Hinir eru yfirleitt
menn á bezta aldri og óþreyttir
af stjórnarstörfum og það er
ágætt. Gamalt máltæki segir að
nýir vendir sópi bezt.
Ég vona að þessir menn komi
með ný viðhorf og nýjar hug-
myndir.“
~ Eitt af því sem sett hefur
verið fram er að það sé
kaidliaðni iirlaganna að þú.
sem ert formaður annars
flokksins í „kaupránsstjórn-
inni”. skulir nú verða forsætis-
— Og alltaf verið fram-
sóknarmaður?
„Ja, ég vil nú ekki segja það
á barnsaldri." Og Ólafur hlær.
„En strax á mínum mennta-
skólaárum gekk ég í Fram-
sóknarfélag ungra manna á
Akureyri. Og hef ekki skipt um
síðan.“
— En er pólitíkin allt þitt
líf?
„Víst hef ég áhuga á fleiri
málum en stjórnmálum. En líf
mitt hefur orðið þannig að ég
hef einhvern veginn aldrei haft
mikinn tíma til að sinna því sem
kallað er tómstundastörf.
A hinn bóginn hafa þau störf,
sem ég hef fengizt við, verið mér
hugstæð og ég hef fengið mína
lífsfyllingu í því að starfa að
þeim.“
— Þannig að það þýddi ekki
að bjóða þér annað líf og annan
feril?
„Nei. Ég get ekki verið
óánægður með mitt hlutskipti í
lífinu.“ — fj.