Morgunblaðið - 22.10.1978, Qupperneq 16

Morgunblaðið - 22.10.1978, Qupperneq 16
16 MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 22. OKTÓBER 1978 |IUt0ti: Utgefandi hf. Árvakur, Reykjavík. Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson. Ritstjórar Matthias Johannessen, Styrmir Gunnarsson. Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guömundsson. Fróttastjóri Björn Jóhannsson. Auglýsíngastjóri Baldvin Jónsson Stefna núverandi ríkis- stjórnar í skattamálum er ákaflega skýr. Hún hefur nú þegar stórhækkað beina skatta og ætlar sér bersýni- lega að halda áfram skatt- píningarstefnu sinni. Rök ríkisstjórnarinnar fyrir þessari skattpíningarstefnu eru þau, að „breiðu bökin" eigi að greiða kostnaðinn við að halda verðbólgunni niðri. I raun hefur niður- staðan af aukaskatt- lagningu vinstri stjórnar- innar orðið sú, að hún kemur harðast niður á gömlu fólki, sem á skuld- lausar eignir en hefur litlar. tekjur. Þar hefur ríkis- stjórn Ólafs Jóhannessonar fundið „breiðu bökin" og þar kemur hennar réttlæti í skattamálum fram. Afstaða stjórnarand- stöðunnar í skattamálum er jafn ljós. Geir Hallgríms- son, formaður Sjálfstæðis- flokksins, gerði rækilega grein fyrir henni í um- ræðum á Alþingi um stefnuræðu forsætisráð- herra. Geir Hallgrímsson sagði: „Stefna Sjálfstæðis- flokksins í skattamálum er skýr: Takmarka ber umsvif hins opinbera og þar með heildarskattlagningu á landsmenn enda lækkaði hlutfall ríkisútgjalda á síðasta stjórnartímabili miðað við þjóðarfram- leiðslu. Skattlagning á fremur að vera á eyðslu með óbeinum sköttum á tekjur en verðmætasköpunina í þjóðfélaginu. í samræmi við það lækkaði hlutfall beinna skatta í tekjuöflun ríkisins um þriðjung á síðasta kjör- tímabili. Tekjuskattar eiga ekki að vera lagðir á almennar launatekjur og hæsti skattur í heild ekki að fara fram úr 50% af síðustu tekjum, sem menn fá í sinn hlut.“ Stefnan í skattamálum, nú og á næstu árum er eitt| veigamesta umræðuefnið, sem fram hefur komið frá því að núverandi ríkisstjórn var mynduð. Grein Sveins Jónssonar hér í Morgun- blaðinu um skattamál, sem vakið hefur þjóðarathygli og haft hefur gífurleg áhrif á afstöðu fólks til skatta- mála, hefur orðið til þess að beina athygli fólks að þessu ágreiningsefni. Stundum er sagt, að lítill munur sé á stefnu stjórn- málaflokka í veigamiklum málum. Það á ekki við um afstöðu flokkanna til skattamála. Þar er alveg ljóst hvað um er að velja. Stjórnarflokkarnir með Alþýðubandalagið í farar- broddi og Alþýðuflokk og Framsóknarflokk í taumi hafa markað stefnu of- sköttunar í skattamálum. Þeir hafa þyngt stórkost- lega beina skatta og svo mjög að skattheimtan nemur nú um 70% af síðustu tekjum. Ekkert bendir til þess, að stjórnar- flokkarnir hyggist hverfa frá þessari stefnu heldur þvert á móti, enda eru þeir búnir að binda sig við stefnu í efnahagsmálum, sem kallar á stórfellda skattheimtu. Tilraunir Alþýðuflokksins til þess að láta í það skína, að flokkur- inn sé í raun andvígur þessari skattastefnu ríkis- stjórnarinnar, einkennast af hræsni. Það er ekkert annað en hræsni, þegar sjávarútvegsráðherra segir í útvarpsumræðum, að Alþýðuflokkurinn vilji af- nema tekjuskatt af almenn- um launatekjum og ekki þyngja tekjuskatt frá því sem nú er, sama dag og álagningarseðlar eru bornir út til fólks, sem stórhækka tekjuskatta á almennu launafólki og valda gömlu fólki þungum búsifjum. Hræsni af þessu tagi er fyrirlitleg. Þeir sem vilja fara þá leið að auka tekjuskatta og nota þá til niðurgreiðslna og margvíslegra annarra út- gjalda styðja að sjálfsögðu einhvern þeirra þriggja flokka, sem nú mynda stjórn landsins. Þeir sem vilja, að skattar á síðustu tekjur nemi 70% styðja núverandi ríkisstjórn. Þeir sem telja eðlilegt, að aldrað fólk sem á skuldlausa íbúð og hefur litlar tekjur greiði þungan eignaskatt styðja að sjálfsögðu núverandi stjórnarflokka. Þeir kjósendur sem eru hins vegar andvígir þessari stefnu í skattamálum, eiga þann kost að styðja Sjálf- stæðisflokkinn. Sá flokkur hefur lýst því yfir, að ekki eigi að greiða tekjuskatt af almennum launatekjum. Sá flokkur hefur lýst því yfir, að hæsti skattur af síðustu tekjum eigi ekki að vera hærri en 50%. Sjálfstæðis- flokkurinn hefur einnig látið það koma fram, að flokkurinn sé andvígur þeirri skattpíningu á öldr- uðu fólki, sem núverandi ríkisstjórn hefur tekið upp. Skattamálin og stefnan í þeim verða mjög til um- ræðu á næstunni og það er rétt, sem Sveinn Jónsson sagði í sjónvarpsumræðum í fyrrakvöld, að nú verður tekizt á um skattastefnu næstu ára. Það kom einnig glögglega í ljós í þeim umræðum, að Alþýðu- bandalagið er í forystu fyrir skattpíningaröflunum. Hér er því dæmi um veigamikið málefni, þar sem stefna stjórnmálaflokkanna er afar skýr og kjósendur eiga því auðvelt með að átta sig á og gera upp hug sinn um hvaða stefnu þeir vilja styðja. Skýrir kostir í skattamálum „Ég er ekki marxisti44 Heimspekingurinn Hegel hefur verið nefndur „postuli alræðis- hyggjunnar". Til kenninga hans hafa sótt stefnur bæði til hægri og vinstri, en þó einkum þær, sem í pólitíska vígorðaflaumnum hafa verið sagðar lengst til hægri eins og nazisminn eða lengst til vinstri eins og kommúnisminn. Innsta eðli þeirra beggja er alræðis- hyggja, eins og kunnugt er, enda hafa þær verið nefndar öfgastefn- ur til hægri og vinstri. Heimspeki Hegels grundvallaðist umfram allt á díalektík, eða þráttarhyggju, sem segir að öll framvinda bæði í náttúrunni og mannfélaginu eigi rætur í sífelldri baráttu milli andstæðna, en þróunarskeiðunum ljúki með samruna andstæðnanna og þá myndist nýtt og æðra þróunarstig. Þannig byggir megin- sjónarmið díaiektískrar efnis- byggju á því, að þróunin sé háð órofanlegum lögmálum, sem sé gjörsamlega óháð vilja og skoðun- um einstaklinga. Alræðishyggjan er, eins og kunnugt er, aðaland- stæðingur frjálshyggjunnar, enda brýtur hún í bága við öll helztu rök frjálshyggjumanna, sem hafa haldið því fram, að rökræður byggðar á skynsamlegum og friðsamlegum skoðanaskiptum séu einar sæmandi lýðræði og frjáls- um mönnum. Gríski heimspekingur- inn Sókrates var e.k. faðir frjáls- hyggjunnar, en síðan hafa margir merkir leiðtogar þessarar stefnu tekið við og haldið merki hennar hátt á loft eins^g John Stewart Mill (m.a. í Frelsinu) og einn merkasti boðberi frjálshyggjunnar nú á dögum, austurríski lögfræð- ingurinn Friedrich v. Hayek, sem var fæddur skömmu fyrir aldamót. Hann heldur því fram, að einungis á grundvelli frjálshyggjunnar verði byggt upp samfélag manna, þar sem ríkir friður og framfarir, sprottin úr frelsi einstaklinga og þjóða. Þá heldur hann því einnig fram, að þjóðnýting leiði óhjákvæmilega til alræðis og hefur þannig barizt hatrammlega gegn þeim þáttum í heimspeki Hegels, sem eru e.k. undanfari marxismans, en til Hegels sótti Marx - þráttarhyggju sína, enda þótt kenningar Marx greini í ' ýmsum atriðum á við heimspekihugmyndir Hegels; t.d. lagði Hegel ofur- kapp á mikilvægi ríkisvaldsins, en Marx hélt því fram, að það væri aðeins e.k. fylgifiskur stéttaþjóð- félagsins og kúgunartæki, ríkis- valdið væri óþarft, þar sem stéttaskipting væri úr sögunni. Marxismi í framkvæmd hefur þó afsannað þetta kyrfilega nema þá að hann sé eins og hvert annað æfintýri og komi ekki við sögu í sósíalistískum ríkjum, þ.e. að hann sé aðeins rómantískar draumsýnir 19. aldar grillufangara og hafi dagað uppi í vísinda- og tækni- þjóðfélagi okkar tíma. Hann hafi í raun og veru ekki verið annað en dagdraumar Karls Marx(!). Eitt eru hugmyndir, en annað veru- leiki. Það vissi Marx. Að honum hefur vafalaust læðzt grunur um fallvelti kenninga hans, þegar hann skrifaði, að það væri ekki sitt hlutverk „að búa tíl matseðil fyrir eldhús framtíðarinnar". En mikið af eiturbrasi hefur verið kokkað í bokkúsareldhúsi hans. Ymsir þykjast vita allt um höfuðrit Marx, Das Kapital, en það skyldi nú aldrei vera að sannleikurinn fælist í orðum George Bernard Shaw, þegar hann sagði með venjulegri kaldhæðni 1911: „Eigin- lega hefur enginn lesið það (Das Kapital) nema ég“(!) I þessu riti er háð mikil barátta milli kenninga og veruleika „Hvað snertir sjálfan mig þá er ég ekkl v.iarxisti" sagði Karl Marx af miklu raunsæi fyrir meira en hundrað árum. Hegel lagði höfuðáherzlu á andstæðurnar og baráttuna og þá ekki sízt baráttu milli þjóða eða kynflokka ekki síður en stétta innan sama þjóðfélags. Það eru kenningar hans um nauðsyn þjóð- ernis- og hernaðarstefnu, sem Hitler og þýzkir nazistar eða þjóðernissinnar sóttu í slagkraft og fyrirmyndir. Marx lagði aftur á móti áherzlu á vígorð eins og Öreigar allra landa sameinizt. Hann var þeirrar skoðunar, að það væri baráttan milli stétta, en ekki kynþátta eða þjóða, sem skipta myndi sköpum í sögunni. Sögu- skoðun Marx byggðist á því, að hin sögulega þróun ákvarðaðist af átökum milli þjóðfélagsstétta, „en stéttaskiptingin ákvarðaðist af afstöðunni til framleiðslutækj- anna, sem aftur var háð hinni tæknilegu þekkingu á hverjum tíma", eins og Ólafur Björnsson segir í bók sinni Frjálshyggja og alræðishyggja. Og hann heldur áfram: „Þessi stéttaátök leiddu svo, þegar tækniþróunin hefði skapað skilyrði fyrir slíku, til nýrrar skipanar efnahagsmála, sem skapaði þróun tækninnar betri skilyrði en áður, en innan hins nýja skipulags gætu svo skapazt andstæður að nýju og svo koll af kolli. Þetta er auðvitað í fullu samræmi við þráttarhyggju Hegels. Lokatakmarkið, sem hin sögulega þróun stefnir að, er hið stéttlausa, sósíalíska þjóðfélag, þar sem séreignarréttur til fram- leiðslutækja hefur verið afnuminn, en ákvarðanir um nýtingu fram- leiðslutækjanna teknar á sameign- ar- og þjóðnýtingargrundvelli (53. bls.“ Hagsmunir heildarinnar gegn hamingju einstaklinganna Hvort sem menn vilja halda því fram, að Marx hafi aðhyllzt alræðishyggju eða ekki, þá er það rétt, sem Ólafur Björnsson bendir á, að í öllum þeim löndum, þar sem valdhafarnir telja sig byggja á kenningum Marx, er alræðis- stjórnarfar. Og það fer ekki milli mála, að rök kommúnista, marx- ista eða sósíalista — hvaða nafni sem menn vilja nefna forystumenn alræðishyggjunnar til vinstri — hafa verið sótt til Marx, enda eru þau á hverju strái í ritum hans, eins og kunnugt er. Díalektísk efnishyggja, byggð á rökum Marx eða túlkun hans á heimspeki þráttarhyggju Hegels, leiðir til heildarhyggju, en hún hefur alltaf alræðisstjórnarfar í för með sér, eins og flestum mun nú ljóst vera: einstaklingurinn er aðeins hluti heildarinnar og hann skiptir ekki máli að öðru leyti; hlutverk hans er það eitt að hegða sér í samræmi við hagsmuni heildarinnar. Þetta er að sjálfsögðu í algerri andstöðu við þær kenningar Sókratesar og annarra frjálshyggjumanna, að hamingja einstaklinganna og full- næging þarfa þeirra sé það tak- mark, sem að skuli stefnt. Ef vel er séð fyrir þörfum einstaklingsins, er þjóðfélaginu vel borgið. En heildarhyggjan, sem leiðir til alræðishyggju, boðar að sjálf- sögðu, að velferð einstaklingsins beri ávallt að fórna á altari heildarhagsmunanna. Hegel segir, að stjórnvöldum sé í sjálfsvald sett, hvernig hagsmunum heildar- innar er bezt borgið. Ríkið er sá guðdómur, sem öllu á að ráða, sú forsjón, sem allt veit bezt. Þessi afskræming einstaklingshamingju og þroska er því miður að verða eitt af höfuðeinkennum íslenzkra stjórnarhátta. Hin gerilsneydda hræsni valdaklíku íslenzkrar ríkis- forsjónar er að verða e.k. tákn þess hamingjusnauða heimabruggs, sem við getum kennt við íslenzka vinstri stefnu. Sá mjöður er eins og afgangurinn af Suttungsmiði hinum forna: leiðir af sér leirhnoð og meðalmennsku. En hún hefur því miður tilhneigingu til alræðis- hyggju. Þó að nazistar hafi leyft einka- fyrirtækjum að starfa í þjóðskipu- fagi sínu, er ekki þar með sagt, að þeir hafi síður sótt stefnu sína til Hegels og upphafs marxismans eða heildarhyggju hans en t.a.m. kommúnistar, sem stefna að því að útrýma öllu einkaframtaki og þjóðnýta samfélagið eins og það leggur sig, samkvæmt guðspjalli Marx. En það er einkennilegt, að á sama tíma og marxistar hafa hreykt sér af því að hafa tileinkað sér kenningar Hegels, hafa nazist- ar síður viljað gera það, þrátt fyrir þá staðreynd, að þeir sóttu heims- mynd sína þangað ekki síður en kommúnistar. „Hetjan“ og hernaðarandinn Hegel lagði áherzlu á hernaðar- andann, sem hann taldi nauðsyn- legan hverri þjóð, sem vildi skara fram úr. Hann segir m.a.: „Styrjöld hefir þá djúpu merkingu að varðveita siðferðilega heilsu 1

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.