Morgunblaðið - 30.09.1979, Side 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 30. SEPTEMBER 1979
„Ha! Keyrum yfir hann! Náum þessum héra!“ öskruðum við
i kór. „Við getum haft hann í kvöldmatinn!“ Andartaki síðar
kom högg undir bílinn. Við vorum komnir langleiðina niður
brekkuna og snerum við til að ná í hérann, og brátt kraumaði
hann í pottinum.
Hinir hlógu að mér, en mér var ómögulegt að éta hann. Ég
veit ekki af hverju, en skyndilega varð ég þess var að ég var
að breytast. Hingað til hafði mér þótt flest einfalt og sjálfsagt,
en svo var ekki lengur.
Nú fannst mér þessi héri vera helzta ástæðan fyrir því að ég
sat hér í Lefortovo; hann var það, sem ég hugsaði mest um. Ég
hafði ekki drepið hann. Brekkan var líka hál og brött eftir
rigninguna og það hefði verið útlokað að hemla i tæka tíð. En
ég hafði viljað að hann dræpist, eitt sekúndubrot hafði ég
viljað það. Það var lóðið. Siðar drap ég iðulega fugla og
jafnvel héra þegar ég fór á veiðar, en um þá hugsaði ég ekkert
eftir á.“
„To Build a Castle" heitir bók
Vladimirs Bukovskys, sem út kom
í fyrra og vakið hefur mikla
athygli í hinum frjálsa heimi.
Bókin er fágæt, ef ekki einstætt
verk, ekki sízt fyrir umburðar-
lyndi og hlutlægni, sem hvarvetna
setur svip á frásögnina.
Saga Vladimirs Bukovskys er
saga linnulausra ofsókna og bar-
áttu við harðstjórn kommúnista í
Sovétríkjunum allt frá því að
hann var fyrst handtekinn fyrir
að skipuleggja ljóðalestra á Maya-
kovsky-torginu í Moskvu haustið
1961 þar til hann var látinn laus í
skiptum fyrir Luis Corvalan,
kommúnistaforingja í Chile, fyrir
tæpum þremur árum. Fáir menn,
sem eru til frásagnar, eru svo
gjörkunnugir því kerfi, sem Sovét-
stjórnin beitir til að halda niðri
andstæðingum stjórnarinnar, en á
fjórtán ára fangaferli sínum hefur
Bukovsky kynnzt öllum tegundum
fangastofnana, — gæzluvarð-
haldsfangelsum, vinnubúðum,
fangabúðum, geðveikrahælum og
afplánunarfangelsum. Innan
hverrar stofnunar eru svo hin
ýmsu stig refsiaðgerða, þar sem
venjulegur en viðurstyggilegur
fangaklefi er hreinasti sælureitur
samanborið við einangrunagryfju
og pyntingar.
Titill bókarinnar „Að byggja
kastala" er sóttur í þann heim
drauma og foskynjana, sem ein-
angrunarfangi lifir og hrærist í,
og sjálfur telur Bukovsky, að
byggingaframkvæmdir hans hafði
bjargað honum frá sturlun. Hann
tók sér fyrir hendur að reisa
kastala, þar sem hvert smáatriði
var þrautskipulagt. Hann slípaði
hvern stein og lagði hann í
múrinn, í-llt frá undirstöðum upp í
turna. Hann hlóð veggi, lagði gólf,
bjó salarkynnin húsgögnum, rað-
aði bókum, lagði á borð, bauð
gestum til veizlu, þar sem umræð-
urnar yfir koníakinu snerust um
þá háspeki, sem menn voru nýbún-
ir að sækja sér í bækurnar í
bókasafninu. Nú kveðst Bukovsky
aðeins þurfa að loka augunum til
að skynja þennan kastala á ný.
„Einn góðan veðurdag mun ég
vinna hann — eða byggja hann í
raunveruleikanum," segir hann.
„Já, einn góðan veðurdag býð ég
vinum mínum og þá göngum við
yfir síkisbrúna, komum inn í þessa
sali og setjumst að snæðingi við
kertaljós og hljóðfæraslátt, og
horfum svo á sólina setjast yfir
vatninu. Ég hef búið í þessum
kastala í mörg hundruð ár og
hvern stein hef ég mótað með
mínum eigin höndum."
I „kassanum“
Bukovsky lýsir með eftirminni-
legum hætti fyrstu kynnum sínum
af „kassanum", það er að segja
einangrunarklefanum í Lefo-
stevo-fangelsinu, sem menn voru
settir í þegar fangelsisyfirvöld
töldu ástæðu til sérstakrar refs-
ingar:
„Ég get ekki sagt að hungrið í
fangelsinu hafi verið sérlega
þungbært. Það var ekki nístandi
hungur, — miklu fremur langvar-
andi vannæring. Áður en varði
hætti maður að finna svo mjög
fyrir því og mánuðir liðu áður en
það fór að verða sárt að sitja á
hörðum trébekk og hvort sem
legið var eða setið var alltaf
eitthvað hart, sem ýttist inn í þig
eða að þér. Nokkrum sinnum á
nóttu var rokið upp til að hrista til
í dýnunni, en sársaukinn var sá
sami og áður. Loks rann upp fyrir
manni, að það voru beinin sem
sköguðu út. En þá var manni
reyndar farið að standa á sama. —
Nema — það varð að gæta þess að
rísa ekki of skyndilega upp af
fletinu á morgnana því að þá
hringsnerist allt...
Verst af öllu var tilfinningin um
að maður væri búinn að glata
sínum eigin persónuleika. Það var
eins og sálin með öllum sínum
afkimum og margvíslegu afbrigð-
um, hefði fengið á sig risavaxið
straujárn, og væri nú orðin jafn
slétt og felld og stífað skyrtu-
brjóst. Fangelsi þurrkar út ein-
staklinginn. Þess vegna rembast
allir við að skilja sig frá fjöldan-
um, halda til streitu sérkennum
sínum og sýnast meiri og betri en
hinir. í klefum glæpamanna voru
stanzlaus áflog og stöðug valda-
barátta, sem endað gat með því að
einhver var myrtur. Meðal póli-
tísku fanganna var að sjálfsögðu
ekki um slíkt að ræða, en þegar þú
ert búinn að sitja fjóra til fimm